|
| |
| |
| |
Regels voor de huys-houdinge
in spreucken, spreeck-woorden en gedichten,
rakende de onderlinge plichten tusschen man en wijf.
Wijsheyt in mans, gedult in vrouwen,
Dat kan het huys in rusten houwen.
La femme ne doit porter teste en mariage.
Vrou, zijt ghy schamel, ofte rijck,
En brenght geen hooft ten houwelijck.
Bien parler fait bonne femme.
Laet dit een korsel man onthouwen;
Van wel te spreken, goede vrouwen.
Uxorem nactus brevem, incurva te,
Arabicum est adagium apud Erpenium: significat autem vasi muliebri, ut infirmiori, honorem tribuendum: vel, breves plerumque superbas esse, nec facile marito cedere, juxta illud:
Rarò breves humiles vidi, rufosque fideles:
Albos audaces miror, longos sapientes.
Een out woort kan ons dit betuygen:
Voor korte vrouwen moet men buygen.
Pere & donne senza rumori,
Sono stimate gli megliori.
Vrouwen en peeren die niet en kraken,
Die houd men alder-best te smaken.
Grasse poule, maigre cocq.
Een vette hin, en mag'ren haen,
Dat wort geoordeelt wel te staen.
En siet niet, mans: weest blint, ghy vrouwen;
Dat sal het huys in rusten houwen.
Op quade woorden goede reden,
Stelt menigh korsel hooft te vreden.
De man, die vier' het wijf, het wijf haer echten man,
Soo is'et dat het huys in vrede blijven kan.
La femme au profit, 1'homme à l'honneur.
Indien de man is heus en soet,
Het wijf vergeet haer eygen bloet.
Sempre manca qualche cosa.
Een jouge vrou, een meulen-rat,
Daer aen gebreeckt gemeenlick wat,
Un homme vieil qui se marie,
Prend congé de sa bonne vie.
Wie trout ontrent sijn oude jaren,
Die laet sijn goede dagen varen.
Les douceurs & aigreurs du mariage
Te faut cacher, si tu es fage.
Het soet en 't suer van 't echte bedt,
Dat dient in stilte wegh geset.
Aut amat, aut odit mulier; nihil est tertium. P. Syrus.
Een wijf draeght liefd', of grooten haet;
Want selden houtse middel-maet,
't Nagtegaeltjen opte peul
Dat vermagh te bijster veul.
Geen wagen oyt soo sacht en reet,
Die somtijts niet een stootjen leet.
Waer rijst'er oit soo schoonen dagh,
Of daer komt wel een donder-slagh?
Maistre absent, maison morte.
Daer de meester uyt is is 't huys doot.
Le marteau de la porte s'enrouille, quand le maistre est mort.
Daer de meester doot is, verroest de klopper.
La femme doit demeurer en sa follie, autrement elle deviendra enragée.
Wanneer een wijf begint te dwasen,
Verdraegts', of anders moetse rasen.
In quella casa è poca pace,
Ove la gallina canta, e'1 gallo tace.
't Is in het huys geheel verdraeyt,
Daer 't haentje swijght, en 't hintje kraeyt.
Ceste maison est mal en train, ou la quenouille commande 1'espée.
Alwaer de spin-rock dwinght het sweert,
Daer staet het qualick met den weert.
Feminarum virtus, viri reverentia.
Mans eere, vrouwen deught.
Fumée & femme sans raison
Chassent 1'homme de la maison.
Een dack dat leekt, en quade wijven,
Die konnen goede mans verdrijven.
Force testes de velours, peu de damoiselles.
Jamais femme ne sçait pardonner injure, ny recompenser un bien faict. M. Aurel.
Femme & melon, à peine les cognoit on.
Si maritus vincatur & uxor dominetur, pax perversa est; sin uxor marito dominanti subfequatur, pax recta est. Augustin.
Assez gaigne, qui putain perd.
Hy wint veel die een hoer verliest,
En dan een eerbaer wijf verkiest.
Chi hà un piè in bordello, hà 1'altro nel 1'hospitale.
Hebj' in 't bordeel den eenen voet,
Weet dat de tweed' in 't gast-huys moet.
Le jeu, la femme, & le vin friant,
Font 1'homme pauvre tout en riant.
Cum muliere, praefentibus extraneis, nec blanditiis agendum, nec jurgandum.
En strast of streelt uw vrouwe niet,
Daer 't iemant hoort, of iemant siet.
Al wat in 't bedde wort gesproken,
Dient met de lakens toe-geloken.
Celari vult sua furta Venus. Tibull.
Quand une femme blasme son mary, elle demande la danse de son voisin.
Als 't wijf spreeckt qualick van den man,
Dan spreeckt m'er niet ten besten van.
La plus belle piece de mesnage est une bonne femme.
Het beste stuck van 't huys-bedrijf,
Dat is een goed, en hantsaem wijf.
Het ooge van den heer, dat maeckt de peerden vet,
Het ooge van de vrou, dat maeckt de kamers net.
La femme est le savon de 1'homme.
Pere de familie soit par tout
Dernier couché, premier debout.
Ghy huys weert, hier op dient gelet:
Eerst op te zijn, en laetst te bedt.
Hera haud est hera, quam famulae è somnia excitant. Plaut.
La femme à la maifon, & la jambe rompue.
Quade beenen, goede wijven,
Dienen wel in huys te blijven.
Een wijf draeght meer uyt met een lepel,
Als een man in-brenght met een schepel.
Een ongeschickt, en vuyl bedrijf,
Maeckt van een schoon, een lelick wijf.
Femme veut en toute saifon
Estre maistresse en sa maison.
Al heeft de meyt een schoonen schijn,
Het wijf dat wil de vrouwe zijn.
Dame que moult se mire, peu file.
Kent hier uyt aller vrouwen sinnen,
Wie veel tijts spiegelen, selden spinnen.
Qui semel est scurra, nunquam siet bonus paterfamilias.
Scurra facilius dives evadet, quam pater-familias.
Geen wijf soo fel, of sy heeft deernis met haer boter.
Es sein lose hennen die aussen legen.
Dit heb ick dickwils hooren seggen,
't Zijn quade hinnen die buyten leggen.
Il ne fe saut jamais despouiller,
Onthoud dit, weerde vrient, het is een wijsen raet;
Ontkleedt u nimmermeer eer dat ghy slapen gaet.
Het spreeck-woort wil seggen, dat men niet al sijn middelen aen kinderen of vrienden moet oversetten, eer men komt te sterven.
| |
| |
Nullus quaestus tantus est, quàm parcere illud quod habes.
Gelooft'et vrienden, sonder sparen
Kan iemant winnen, niet vergaren.
Amasse la fourmy son pain.
Doet by een kleyntje dickmael wat,
Soo wort'et noch een groote schat.
Diis proximus est, quicunque eget paucissimis.
Hy zy dan schamel, ofte rijck,
Wie weynigh hoeft, is Godt gelijck.
Spillen is een quae gewente,
Sparen is een wisse rente.
Semper caret fastidio frugalitas.
Karigheyt is huys-verdriet,
Sparigheyt en walligt niet.
Qui bien gaigne & bien espargne, devient tost riche.
Al wat men spaert is eerst gewonnen;
Het beste webb' wort t'huys gesponnen.
Met wel te winnen, en wel te sparen,
Soo kan men machtigh goet vergaren.
Met weynigh komt men toe.
Mientras busca mas el loco.
Terwijl een dwaes sijn herssens quelt
Om grooter goet, en meerder gelt;
Soo leeft een wijser vergenoeght
Met dat hem God heeft toe-gevoeght.
Een buygsaem hert dat kan hem voegen,
En wijsheyt laet haer haest vernoegen.
Un bon charton tourne en petit lieu.
ck hou dien voer-man voor geleert,
Die wel op enge wegen keert.
Sapientis facilis victus.
Ce que suffit, jamais ne fnt peu.
Veel klaegt'er als het noch te vroegh is,
Noyt is'er weynigh daer genoegh is.
Provision faicte en faison,
Fait du bien à la maifon.
Sijn ampt te doen met stage vlijt,
En voor-raet op den rechten tijt,
Dat maeckt een eerlick huys verblijt.
Die sijn meel ter deegh laet ouwen,
En sijn broot kan laten kouwen,
En sijn bier in tijts doet brouwen,
't Baet hem 's jaers een mont te houwen.
De trois choses te dois garder:
De vin nouveau, & de pain chaud.
Et de bois verds; car cela ne vaut.
Groen hout, heet broot, en nieuwe wijn,
En kan voor 't huys niet dienstigh zijn.
Met enckele veêrtjens pluckt men de vinck kael.
Chi hà patienza, hà tordi grassi à un quatrino.
Wanneer de tijt geeft nieu gewas,
Weest dan in 't koopen niet te ras:
Maer toeft een weynigh, zijdy wijs;
Want 't scheelt te bijster in den prijs.
La soye esteint le feu de la cuisine.
Fluweel en sijd' is selsaem kruyt,
Het blust het vier der keucken uyt.
Tot verstant van de aerdigheyt van dese spreucke is te letten, dat sijde in 't vyer geworpen niet en plach te branden, maer veel eer het vyer als uyt te blusschen, of doof te maken.
Luy, en lecker, en veel te meugen,
Zijn drie dingen die niet en deugen.
Kan 't sparen niet baten.
't Is te laet gespaert, als de boter op den bodem is. Ubi coepit pauper divitem imitari, perit. P. Syrus.
Een groote schoen, een kleyne voet,
En dede noyt sijn meester goet.
A proud heart in a begger, is as a great sire in a smal cottage, which warmeth not the house, but burneth.
Wie kleyn is, en doet als de groote,
Stelt dien van nu aen by de bloote.
A proud heart in a beggers purse wil not agree.
Grand nave vuol grand acqua.
Groote schepen, groote zee,
Groote wey voor magtigh vee.
A petite fontaine boit-on à son aise.
Een kleyn forneis, al is het kout,
Dat hoeft alleen maer weynigh hout.
A picciol' forno poco legna basta.
La cucina piccola fa la casa granda.
De kleyne keuckens, en enge schouwen,
Die zijn 't die ruyme kamers bouwen.
Les petites cuisines font les grandes maisons.
Een platte beurs, een hoogh gemoet,
En dede noyt sijn meester goet.
't Is dan best: Teer Reck
Qui ne peut avoir de la chair, se contente du potage.
Richts maul nach der taschen.
En petite maison Dieu a grand' part.
De peu de rente on vit honnêtement,
Le vray tresor est le contentement.
Aux grandes portes soufflent les grands vents.
By groote torens, als wy bevinden,
Daer waeyen veeltijdts groote winden.
Qui tout dine n'a que souper.
Die vroegh al 't hachjen heeft ontbeten,
Wat, sal hy opten middach eten?
Le lendemain ronge son pain noir,
Al wat dier is, dient niet gelaten,
Al wat goê koop is, niet gekocht.
Oock diere koop kan dickmael baten,
Somtijts dient goede koop gelaten.
Quod non opus est, asse carum est.
Weet dat niet alle dingh in huys en dient gebrocht;
Al wat men niet en hoeft, is altijt dier gekocht.
Pater familias vendax sit, non emax. Cato.
Non esse cupidum, pecunia est:
Non esse emacem, vectigal est.
Indien ghy niet te veel en wint,
Soo weest tot koopen niet gesint.
Krijght sijd' haer stant.
Die een ambacht heeft geleert,
Krijght den kost waer hy verkeert.
Een ambacht heest een gulden bodem.
Pour vieil que soit le bateau,
Il passe encore une fois l'eau.
Geen schip soo oudt, sey 't schippers meysjen,
Of doet noch somtijts wel een reysjen.
Verstelt noch eens uw kinder-lueren,
Sy sullen noch een jaertjen dueren.
Si tu veux estre net & poli,
Portes un esguille & du fil.
Ghy, die wilt wesen hups en net,
Draeght staegh uw naelt en garen met.
Metti la roba in un cantone,
Vien tempo ch'ell' hà stagione.
Leght somers den winter-rock in de kas,
Soo komts'u weder eens te pas.
Les biens ne sont pas bien, que quand ils ont un bon maistrc.
Vrient, hebje magtigh goet, soo maeckt'et metter eer;
Want goet en is geen goet, als by een goeden heer.
La voix est plus plaisante à monter qu'à descendre.
Qui s'acquite, s'enrichit.
La bourse vuyde faict rider le visage.
Een beurs vol rimpels, die eens vol was,
Maeckt rimpelt vel, dat eertijts bol was.
My dunckt hy is in goeden staet,
Die sonder schult te bedde gaet.
De leeuwerck singht vrolick, om datse op Meydagh geen huys-huere te betalen heeft.
La porta di dietro é quella che guasta la casa.
Een achter-deur aen eenigh huys,
Die is gelijck een lecke sluys:
Ghy, vrient, die hebt een achter-deur,
Gaet bangt'er vry smitsdochter veur.
Qui pense son cheval par procureur, est digne d'aller à pied en personne.
Die sijn peert door een ander voedt,
Mocht in persoon wel gaen te voet.
| |
| |
Bons compagnons sont mauvais mesnagers.
Goede gesellen sijn quade huys-houders.
Ledigheyt is hongers moeder,
En van dieste volle broeder.
Een ploegh die werckt, blinckt:
Maer 't stille water stinckt.
Niet doen, leert quaet doen.
Muca horas buon casete. id est:
Que el cacador y el pifcador nunca es buon casera. Le chasseur, & le pescheur ne font jamais bonne naison.
Beter een schaep, als een aep,
Een balck, als een valck.
Castitas periclitatur in delitiis,
| |
Eygen huys.
Testudo intra tegumen suum tuta est.
Blijf binnen uw schelpen,
Chi muta paese, muta ventura.
Pietra mossa, non fa musco.
Weest in 't verhuysen niet te los,
Een steen die rolt, en gaert geen mos.
Heritage, que ton maistre te voye.
Ver van sijn goet, na by sijn schade:
Want hoe men haest, men komt te spade.
Wie verre biert, die spilt veel tonnen,
En t' ende 's jaers niet veel gewonnen.
Geen beter mis komt op het lant,
Als 's meesters oogh, en 's heeren hant.
Als de kat van huys is, dan hebben de muysen haren vollen loop.
Een looper en bedijt niet.
Veel verhuysen kost veel bed-stroo.
Domus propria, domus optima.
Elck vogel prijst sijn eygen nest,
En die is hem doch alder-best,
Noyt vryheyt was soo dier gekocht,
Of sy en heeft meer uyt-gebrocht.
Ne sois absent à ton blé mouldre,
Ou tu perdras plus que le poudre.
Qui a une bouche, ne die à autre qu'il soufle.
Soo ghy uw papjen blasen kont,
En roept daer toe geen vreemden mont.
En wacht niet van uw naeste bloet
Al wat ghy sellifs niet en doet.
Die de koe sijn is, grijptse by den steert.
Let op uw eygen saken, heer;
Men hinckt niet van eens anders seer.
Plus sçait le fol en sa maison, que le sage en celle d'autruy.
Een dwaes is in sijn huys soo vroet,
Als oyt een wijs man elders doet.
De papegay weet desen treck,
Sy lost geen voet, of vest den beck.
Al hebje schoon verslete schoên,
En wiltse nimmer van u doen;
Maer houdtse tot ghy beter siet,
Of anders, vrient, u naect verdriet.
Chi é a coperto, quando piove,
E ben matto, se si muove.
Geen bode was'er oyt soo goet
Gelijck de meester sellifs doet.
Non cercar quel che non ti tocca.
Chi fa i fatti fuoi, non s'imbratta le mani.
Die maer aen eygen slaet sijn hant,
't Is wonder soo hy sich verbrant.
Al hebje schoon verslete schoen,
En wilse nimmer van u doen;
Maer houdse tot ghy beter siet,
Of anders, vrient, u naeckt verdriet.
|
|
Auteursrechtvrij