|
| |
| |
| |
| |
Na den kemel maeckt'et pack, anders baert'et ongemack.
Pro camelo sarcina.
Al schijnt de kemel sonder geest,
Al is het maer een lompigh beest,
Noch heeft het grof gedierte wat
Dat oorboir is te zijn gevat;
Want als men op sijn rugghe leyt
De packen voor hem toe-bereyt,
Soo toont het beest sijn kloeck verstant:
Want siet, het knielt daer in het zant,
En blijft soo leggen op den gront,
Tot dat men seven hondert pont
Heeft op sijn bultigh lijf getast,
Want dat is juyst een kemels last;
Doch meer en neemt'et geensins aen,
Maer gaet dan op sijn been en staen;
Dat is in sijne tael geseyt:
My is genoegh op 't lijf geleyt;
Dus soo ghy wenscht mijn goede reys,
Soo laedt my niet, als nae den eys.
Voorwaer, soo dit wierd' nagedaen,
Het souder dickmaels beter gaen;
Want veeltijts door te grooten last
En wort niet op den dienst gepast.
Ey siet, wat heeft'er menigh man
Meer ampten als hy dragen kan,
Soo dat hy onder sijnen staet
Gebocht, gebult, gebogen gaet:
En efter wil hy grooter eer,
En roept noch al gedurigh Meer,
Tot hem het pack ter neder druckt,
Of met gewelt ter aerden ruckt.
Ghy, zijdy wijs, beminde vrient,
Beproeft wat u voor ladingh dient,
Beproeft uw schouders, eer ghy draeght.
En wickt al vorens eer ghy waeght;
Want meer te willen als men kan,
Daer komt of schaed' of schande van.
Dat u te swaer om heffen is, dat laet liggen.
Na den drager maeckt den sack,
't Pack na 't peert, en 't peert na 't pack.
Ne gladium tollas, mulier.
Vide Hebraieum Adagium apud Drusium Decur.
| |
1. Prov. 5.
Qui Leonem citat in descriptione Africae lib. 2.
Illud sere, inquit, observant, ut pro cameli sarcinâ, id est pro 700 libris Italicis tres anreos adnumerent.
| |
| |
| |
Horat. Art.
--- Versate diu quid ferre recusent,
| |
Martial. 24. Epigr. uit.
Non ignorat, onus quod sit succedere Macro.
Qui sua metitur pondera, ferre potest.
| |
Virgil. Ecl. 8.
--- Non omnia possumus omnes.
| |
Senec, de Tranq Anim. cap. 4.
Ante omnia neccsse est seipsum aestimare, quia ferè plus nobis videmur posse, quam possumus. Alius eloquentiae siducia prelabitur, alios infirmum corpus laborioso oppressit officio, alius patrimonio fuo plus imperavit quam ferre possit, &c.
| |
Springt niet verder als uw stock langh is.
Vrient, die hier staet aen dese sloot,
My dunckt sy is u wat te groot;
Al eer ghy dan uw sprongh begint,
Soo maeckt dat ghy u wel versint,
Soo maeckt dat ghy de gronden weet,
Soo maeckt dat ghy uw water meet:
Maer let voor al, o goede man,
Hoe ver uw polse reycken kan;
Want veel te pogen sonder raet,
En ver te springen sonder maet,
En saecken aengaen boven macht,
Dat brenght'er menigh in de gracht.
Wie geen eyeren en beeft, die broê den nest.
Niemant springe vorder als zijn pols vermagh.
Elck roeye met de riemen die hy heeft.
Haelt uw zeyl niet te hoogh.
Kent staet, en hout maet.
Laet den geck niet te veel uyt.
Kleyne vogeltjens, kleyne nestjens.
Die meer begeert als hem betaemt,
Mist, dickmaels, dat hy hadt geraemt.
Ne pennas nido majores extende.
A proud heavt and a beggere purse wil not agree.
Si bovem non babes, asinum agas.
Si ton revenu n'est capable de ta despence, rend ta despence capable de ton revenu.
Wer nit kalck hat, der musz mit leymen mauren.
Mit balben kosten halt mann anch hausz.
Metiri se quemque suo modulo ac pede verum est. Horat. 1. Ep. 7.
Cada uno estienda la pierna como tiene la cubierta. id est:
Chacun estende la jambe selon la couverture.
Men musz sich nach der deck strecken.
Ubi coepit pauper divitem imitari, perit.
A proud heart in a begger, is not unlicke a great sire in a smal cottage, which warmeth not the house but burneth it.
Organunge giore khiosun. id est:
Bisogna distender si, quanto è longe il lenzuolo.
Bisogna far la spesa secondo l'entrata.
Richts maul nach der taschen.
Bisogna far i bocconi à misura della bocca.
Μὴ ὑπὲρ τὴν πόδα τὸ ὑπόδημα.
Intra pelliculam tuam te cont'ne.
Testudo intra tegmen suum collecta tuta est.
Hermano, medi os con vuestro palmo. i.e.
Frere, mesurez vous avec vostre compan.
Tecum habita, ut noris quam sit tibi curta supellex. Pers. Sat. 4.
Turpe est, quod nequeas, capiti committere pondus,
Et pressum inflexo mox dare terga genu.
Omnia non pariter rerum sunt omnibus apta,
Fama nec ex aequo ducitur ulla jugo. Propert. 3. 8.
| |
Tast geen root yser aen, of spout'er op.
Lest daer ick over strate gingh,
En lette vast op alle dingh,
Sach ick aldaer een jongen staen
Die greep in haest een yser aen,
Een yser dat hy voor hem sach,
Gelijck het by de smisse lach;
De smit sijn vader stont'er by,
En trock den jongen aen de zy,
En seyde met een hard verwijt:
Wel, botte lecker, als ghy zijt,
Zijt ghy een sone van een smit?
Zijt ghy mijn kint, en doeje dit?
Grijpt ghy uyt enckel onverstant,
Tast ghy na 't yser metter hant,
Eer datje proeft en zijt gewis,
Of 't heet, of kout, of hoe het is?
Voorwaer, dit is recht plompaerts werck,
Ghy, neemt een beter oogh-gemerek;
Want in een winckel van een smit
Daer weet een yder mensche dit:
Dat noyt een yser dient geraeckt
Als van te voren nat gemaeckt,
En geeft het dan een snar gedruys,
Soo houdt voor al uw vingers t'huys.
Dit was na mijn begrijp een dingh
Dat vorder als de smisse gingh;
Ick heb'et daerom hier geset,
Dus dien het smaeckt, die draegh'et met.
| |
| |
| |
In een smissc wat te raken,
By aptekers wat te smaken,
In een spokers boeck te lesen,
Kan niet als met hinder wesen.
Steeckt u in geen gat, of siet'er deur.
| |
Propert. 2. El. 5.
Quâ pote quisque, in eâ conterat arte dien).
| |
Vid. Eras. ad hoc Adag.
Quam quisque norit artem in hac se exerceat.
| |
't Is quaet slijpen sonder water.
De leser sal gelieven, in plaetse van een plaet, die hier nagelaten is, by inbeeldinge sich voor te stellen een slijper met een droogen slijpsteen, klagende in voegen als hier is volgende:
Hoort, vrienden, die my heden siet,
Hoort toch den gront van mijn verdriet,
Hoort, mach ick bidden, mijn geklagh,
Dat ick moet brengen aen den dagh:
Ick ben een jonck en kloeck gesel,
Ick kan mijn ambacht wonder wel,
Ick hebbe vry geen slecht verstant,
Ick ben oock vaerdigh van der hant,
Ick weet hoe stael, al is'et fijn,
Moet nae de kunst genepen zijn:
Maer siet, ô lieve mackers, siet,
Ach! water dat en heb ick niet,
Ach! water dat is krachtigh nat,
Daer baet geen slijpen sonder dat,
Daer baet geen kunst, of rappe voet,
Daer niet te hebben hinder doet.
Siet, hoe het by de menschen staet,
En hoe het in de werelt gaet!
Al is'er yemant kloeck en wijs,
Waer krijght een schamel ruyter prijs?
Want heeft hy maer een drogen steen,
Eylaes! soo staet hy daer alleen,
Hy staet, eylacen! slecht en siet;
Want sonder water slijpt men niet.
Of schoon de byen konstigh zijn,
Gaet, neemt hun eens den rosmarijn,
Gaet, neemt hun bloemen ende kruyt,
Siet, al haer konsten hebben uyt:
Dat nut, dat net, dat aerdigh beest,
Dat mist terstont sijn kloecken geest.
Met vis wort vis gelockt, met vincken vanght men vincken;
Een penninck in de beurs en hoort men nimmer klincken;
Een boom wast alderbest daer meer geboomte staet;
Het gelt is even soo, het wil een mede-maet.
't Is quaet kemmen daer geen hayr en is.
Met ydele handen is 't quaet havicken locken.
Die winnen wil moet by setten.
't Is quaet bry maken van water alleen.
't Is quaet koecken backen sonder vuyr of vet.
Een goet vuyr maeckt een snellen kock.
't Is quaet delven sonder spade.
't Is quaet beesten vet te maecken in magere weyden.
't Is quaet koopen en bidden moeten.
't Is quaet sonder eten honger hebben.
Souder nat is quaet te slijpen
Sonder handen quaet te grijpen,
Sonder vingers quaet te nijpen,
Sonder lippen quaet te pijpen.
Jamais on fit bon potage avec de l'eau seule.
Il saut de l'argent pour commeucer le jeu.
Toute qualité perd son lustre où il n'y a point des moyens.
Il n'y a point de plus penible soucy, que d'estre en honneur avec povreté.
Ny curdado mas penofo, que lener honra y pobreza.
Ah! l'honneur sans le bien laisse l'homme en arriere.
Et le bien sans l'honneur ne profite de guère.
Ni la artificiosa enxambre puede sin flor facar fruto. id est:
Les industrieuses abeilles ne peuvent faire fruit saus fleurs.
Il suogo adiuta il cuogo.
Qui a chouette, prend des autres oiseaux.
Nunca buena olla con agua sola.
Ἀιεὶ τοῖς μιϰροῖς μιϰρὰ διδῶσι Θεος. Callim. id est:
Largitur parvis non nisi parva Deus.
Qui a argent, il a beau faire.
La chiave d'oro apre ogni porta.
I danari sanno correr i cavalli.
| |
| |
| |
Niet te veel eyers onder eene hen.
Ick hebbe schier een staegh gekijf
Met onse Trijn, dat grilligh wijf;
Die seyt my, dat sy heeft een hen
Soo goet als ick ter werelt ken:
Een hen, die vast en seecker broedt,
En wonder wel haer jongens voedt,
En daerom wil ons stuere Trijn,
En 't kan of 't mach niet anders zijn,
Dat ick mijn eyers allegaer
Te broên sal leggen onder haer;
Maer ick en kan het niet verstaen,
En kant'er daerom tegen aen,
Ick segh, en dat op goeden gront,
Te veel is altijt ongesont:
Sal ick ons eyers allegaer,
De hope van het langhe jaer,
Sal ick ons schat, ons gansche kraem,
In eenen klomp, en al-te-saem
Betrouwen aen een eenigh hoen?
Neen, dat en meyn' ick niet te doen.
Kan niet een wesel, of een kat,
Een bontsinck, of een snoode rat,
De broet-hen brengen in den noot,
De broet-hen brengen in den doot?
Kan niet een hont, of gortigh swijn,
De doot van al ons voordeel zijn,
Kan niet een ander ongeluck
Ons brengen in den hoogsten druck?
Bedaert u dan, mijn lieve Trijn,
Want dit en mach voorwaer niet zijn;
Een eenigh nest is haest gestoort,
Een eenigh beest is haest vermoort:
En daerom dient ons goet verspreyt,
En hier en elders wat geleyt.
Een muys die maer een hol en heeft,
't Is wonder soose langhe leeft.
Maer 't wijl de lantsman, en sijn wijf,
Hier over raecken in gekijf,
Vraeght iemant wat dit is geseyt?
Siet, dus soo wort'et uytgeleyt:
Ghy koopman, waeght niet allegaer
En ghy rentier, siet dat uw gelt
Niet al aen een en zy getelt:
En ghy die zijt aen landen rijck,
Betroutse niet op eenen dijck;
Maer boven al, ghy machtigh Vorst,
Hoe seer dat ghy na 't heerschen dorst,
En hanght niet licht, hoe dat'et gaet,
Aen eenen velt-slagh uwen staet:
Des werelts saecken al-te-mael
Die sweven in een losse schael,
Om soo te wagen t'eener tijt
Al wat ghy hebt, en wat ghy zijt.
Ick segghe daerom tot besluyt,
Ick roep'et met den landts-man uyt:
Veel kabels sijn de schippers best,
Dus niet te veel in eenen nest.
| |
De koe en weet niet waer toe haer de steert dient, voor datse dien quijt is.
La vache ne sçait que luy vaut sa queue, jusques qu'elle l'a perdue.
Wat maeckt de koeye met de steert?
S'en is haer niet een boone weert:
My dunckt dat die haer niet en past,
Sy dient het beest maer tot een last.
Het is wel soo, dat yder lit
Heeft sijn gebruyck en eyghen wit:
Het oor dat hoort, de tand die knaeght,
Het ooghe siet, de schenckel draeght,
De voet is noodigh tot den trap;
Maer waer toe dese wipper-wap?
Dit heb ick dickmaels over-leyt,
En dickmaels overluyt geseyt.
Doch lestmael quam ick op het lant,
Daer ick veel schoone koeyen vant,
Doch eene was haer staert gekort,
Die stont met vliegen over-stort;
En schoon sy dreyghde met'et hooft,
Haer dreygen wort niet eens gelooft:
Het slim gespuys sat even stijf,
En beet haer vinnigh in het lijf.
Ick sagh hier by een ander staen,
Die was'er vry wat beter aen,
Dewijl sy had een wacker dingh
Dat haer van achter neder hingh:
Daer mede sloegh sy hier en daer,
Al waerse vliegen wert gewaer;
Soo dat'er niet een kleyne mugh,
Haer mochte dueren op den rugh.
Dit siende, sprack ick in den geest,
Als in de plaetse van het beest:
Siet, niemant kent sijn eygen goet,
Tot hy het eens ontberen moet.
| |
| |
Quant quelque chofe nous defaut,
On sçait alors ce qu'elle vaut.
Si quieres saber quanto vale un ducato, huscalo prestado. id est:
Si tu veux sçavoir ce que vaut un ducat, cherche à l'emprunter.
Malo accepto stultus sapit.
Ni se estima la salud, hasta el tiempo que se pierde. id est:
La santé ne s'estime point, jusques au temps qu'on la perd.
Ni quien sienta la pobreza come cl que rico se vio. id est:
Personne ne ressent la povreté comme celuy qui s'est ven riche.
| |
Horat. 3. Od. 24.
Virtetem incolumen odimus,
Sublatam ex oculis quaerimus invidi.
| |
Propat. 3. 1.
At mihi quod vivo detraxerit invida turba,
Poft obitum duplici foenore reddet honos.
Omnia post obitum fingit majora vetustas:
Majus ab exequiis nomen in ora venit.
| |
Vid. seqq.
Horat. 2. Epist. 1. de Hercule loquens.
Comperit invidiam supremo fine domari.
| |
Seneca.
Carendo discimus quam cara amiserimus.
| |
Plaut. Captiv. 1. 2.
Tum denique homines nostra intelligimus bona,
Cùm quae in potestate habuimus ea amisimus.
| |
Ovid. 1. Amor. 15.
Pascitur in vivis livor; post fata quiescit.
Tunc suus ex merito quemque tuetur honos.
| |
Ronsard:
De l'homme, quand il vit, est tousiours odiense:
Apres qu'il est absent, chacun le pense un Dieu.
La rancoeur nult tousiours à, ceux qui sont en vie,
Sur les vertus d'un mort elle n'a plus de lieu,
Et la posterité rend l'honneur sans envie.
| |
Een goet voer-man kan wel keeren, al is de plaetse enge.
Un bon charton tourne en petit lieu.
De leser beelde sich hier in eenen voer-man op eenen smallen wegh, sijn koets kort en kunstelicken omwendende.
Al is de bane smal, al sijn de schaersche wegen
Gedrongen tegens een, en bijster ongelegen,
Noch weet in dit geval een handigh voer-man raet,
En maeckt dat even daer sijn wagen omme-gaet.
Een ander, onbewust om na de kunst te rijden,
Die soude voor gewis hier schade moeten lijden,
Of stont in dit geval verwonnen van den noot,
Of storte met de koets te midden in de sloot.
Een die met stillen geest sich oeffent in de seden,
En heeft sijn hert gewent te buygen na de reden,
Die vint in sijn bedrijf dat hem vernoegen magh:
Al is hy kleyn gehuyst, en sonder groot beslagh,
Hy weet des niet-te-min sijn dingen uyt te voeren,
En kan noch evenwel de gansche leden roeren.
Het is na mijn begrijp, het is een rustigh man
Die op een engen hoeck sijn wagen draeyen kan.
Ick hou dien voerman voor geleert,
Die wel op enge wegen keert.
Provision saite en saison,
Fait du bien à la maison.
Frugalitas paupertas voluntaria.
Petite cuisine fait des grandes maisons.
Qui sçait se contenter de peu,
En ce monde gaigne le jeu.
Divitiae grandes homini sunt vivere parcè,
Magnum vectigal parcimonia.
Habet etiam ubi in re tenui sese explicet magnus animus.
Vivitur exiguo melius: natura beatis
Omnibus esse dedit, si quis cognoverit uti.
Discite quam parvo liceat producere vitam,
Et quantum natura petat. - Vid. seqq. vers. 377.
| |
't Is te laet de koy gesloten, als 't vogeltje wech is.
Quando l'ucello è fuggito, poco rileva il serrar la gabbia.
De as-beeldinge hier van soude mogen wesen een vader die sijn kint aeuspreeckt, als het selve een vogel-koye pooght te sluyten, daer de vogel uyt is gevlogen, ter oorsaecke van het selve verlies bitterlijck weenende.
Wel hoe, mijn waerde soon, waerom aldus gekreten?
Of is de vogel wegh die daer heeft in geseten?
Ja, dat is 't, naer ick merck, dat is'et dat u schort,
En daerom dat je klaeght, en droeve tranen stort:
Maer, kint, dat is gedaen; de vinck is wegh gevlogen,
De vinck is in het wout of in de lucht getogen;
Wat voordeel kan het sijn dat ghy de koye sluyt?
De vogel, lieve maet, de vogel is'er uyt.
Wat dient de stal bewaert, of aen de knecht bevolen,
Wanneer het beste peert te voren is gestolen?
Wat dient de water-put met aerde toegespreyt,
Wanneer het vetste kalf daer in verdroncken leyt?
| |
| |
Het is van ouden tijt een wijse van de gecken,
Eerst naer een harden slagh het hooft te willen decken;
De wijsheyt moet in tijts, en van te voren sien,
Hoe alle saken staen, en wat'er kan geschiên.
Ghy dan noch, weest getroost en stilt uw bitter klagen;
Wat niet te rechten is dat moet men willigh dragen:
Let beter naderhant, let beter op uw stuck;
Men wort by wijlen kloeck alleen door ongeluck.
Schrapen en gelt niet, als de pot uyt is.
't Is te laet, sey de exter, en had den bout in 't lijf.
't Is te laet den put gevult, als 't kalf verdroncken is.
't Is quaet sparen als de koeck aen 't eynt is.
Serrar la stalla, quando si son presi i buoi.
Tard on ferme l'estable, quand le cheval est perdu.
Мετὰ τὸν πόλεμον ἡ σνμμαχία.
Machinas post bellum adferre.
Δειλὴ δ᾽ ἐνἱ πνθμένι ϕειδὼ. Hesiod.
Sera in fundo parcimonia.
Athlan ock dunmes. id est:
La frezza tirata non torna.
Man jagt die katz zu spät vom speck, wenn er gefressen ist.
Se s'havesfe a fare le cose due volte, ciascun sarebbe savio.
Tard crie l'oiseau quand il est pris.
Serò seram ponis stabulis post furta latronis.
Dopò il fatto, non vale pentimento.
Eventus stultorum magister.
-- Careat successibus opto
Quisquis ab eventu facta probanda putat. Ovid.
Le connil eschappé, le conseil venu.
Verstehet auch der narr den rath.
Da der regen vorüber ist, nimbstu den regen-mantel umb.
Dopò che è rubbato il cavallo, tu serri la stalla.
Nil juvat amisso claudere septa bove.
Apres le faict sage Breton.
Es hilfft nit das man den stal schleuszt, so das viehe herausz ist.
Despues de descalabrado untar el casco.
Aprcs la teste brisée oindre le casque.
Après la feste, on gratte la teste.
Vide Eras. ad hoc adagium.
Evigilavit canis postquam rapina facta est.
Wanneer de pijl is in de lucht,
De snelle vogel op de vlucht,
De steen geslingert uyter hant,
De stemme buyten uwen tant,
Soo is de slagh alreê gegaen,
En daer en is geen houwen aen.
Dus, eer de pijl is in de lucht,
De snelle vogel op de vlucht,
De steen geslingert uyter hant,
De woorden buyten uwen tant,
Soo weeght ten naeusten, deftigh man,
Wat dat'er af gebeuren kan;
Want als het onheyl is geschiet,
Soo gelt ontijdigh klagen niet.
Een geworpen steen, een geschoten pijl, en een gesproken woort, zijn niet te herroepen.
Hebt gby met spreken u vergist,
't Wort met geen sponsy uytgewist.
De Wijsen wegen hare woorden met een gout-gewichte.
Die veel klapt, moet veel lieghen.
Wann das wort heraus ist, so ist es eines andern.
-- Nefcit vox missa reverti. Horat. Art.
Et semel emissum volat irrevocabile verbum.
Tont ainsi que le vent sans retourner s'envole,
Sans espoir de rctour s'echappe la parole. Ronsard.
Parola detta, e sasso tratto, non può tornare à dietro.
Parla poco, ma scrivi meno.
Geredt ist geredt, man kans mit kcinem schwam mehr abwisscheu.
Silence est bon retrenchement
Ne revele, si tu es sage,
Ton secret sans certain usage.
Sage est celuy sans contredit
Qui peu de ses affaires dit.
|
|
Auteursrechtvrij
