Alle de werken. Deel 1
(1862)–Jacob Cats–
Auteursrechtvrij
[pagina 770]
| |
Amoris laconismi.
| |
[pagina 771]
| |
welck hem by allen zijnde ingewillight, heeft sich terstont daer na aldaer een dienaer gevonden, die hen alle versochte tot het middagmael te willen komen; waer mede het geselschap van daer gescheyden, ende de maeltijt korter hebbende gemaeckt, als naer gewoonte, heeft sich des naermiddaghs ter bestemder plaetse in vollen getale laten vinden, al waer Philaretus in 't midden gefeten zijnde, ende een schriftelijcke memorie, tot sijn behulp, in de hant hebbende, aldus began te spreecken: Al is'et sulcx, soete jonge lieden, dat ick mijn hooft rontom besteken vinde, niet met versche rosen, na den aert van desen lieffelicken Mey-tijt, maer met rechte kerckhof-bloemen, dat is: met menigte van grijse hayren, na de gelegentheyt mijner jaren; evenwel nochtans, alsoo ick door uwe tegenwoordigheyt in my selven gewaer ben geworden soo eenige, 'k en weet niet hoedanige, jeughdige invallen en gedachten, soo ben ick genegen geworden het versoeck, by u lieden aen my heden gedaen, nae te komen, ten besten dat ick kan, en tot bericht van houbare en hou-nutte jonge lieden te openen soodanige aenmerckingen als ick uyt spreucken van verscheyde volcken t'anderen tijden hebbe uyt-gevonden: oordeelende mijns plichts te wesen, dat ick een yder in dese gelegentheyt aenwijse den wegh, dien ick, na dwalen en malen, eyntelijck hebbe geoordeelt den besten te wesen. Van droomen te spreken, is wakende luyden werck. Ick kome dan tot de sake, en segge dat een vryer, een vry-heer wesende van sijne jeught, en een vrijster, vry teer zijnde in hare jeught, beyde vry wat berichts van doen hebben ontrent het beleyt van hare jeught: een vryer om zijn vryheyt wel te gebruycken; een vrijster om haer teerheyt niet te misbruycken. D'onbesochte, d'onbedochte, seyt men van outs, en 't is de waerheyt, want spreeckwoorden zijn dochters van de dagelijcksche ondervindinge. Wel aen, ick ben gesint hier toe wat te seggen, maer op het kortste dat ick kan; een greyntjen pepers is beter als een mande vol pompoenen. Niet hoe veel,
Niet hoe kleyn,
Maer hoe eêl.
Maer hoe reyn.
En in alle maniere:
Les plus courtes follies sont tousjours les meilleures.
De kortste malligheden zijn altijts de beste.
't Is een Italiaens seggen:
Chi ha avuto moglic, merita una corona di patienza; chi n'ha avuto due, merita una di pazzia. Die een wijf heeft gehad, verdient een kroone van lijdsaemheydt; die'er twee heeft gehadt, verdient'er een van dwaesheyt. 't Is een Frans woort:
Le premier mary est amy, le second mary est mary, le tiers est maistre. De eerste man is een vrient, de tweede man is een man, de derde is een meester. Sommige onder ons gaen verder, en seggen: Eens te trouwen, is nootwendigheyt; tweemael is malligheyt; driemael, is dulligheyt. Wat my belanght, ick houde dit voor waerachtigh: Als van twee gepaerde schelpen
D'eene breeckt, of wel verliest;
Niemant sal u konnen helpen
(Hoeje soeckt, of hoeje kiest)
Aen een, die met effen randen
Juyst op d'ander passen sou;
D'eerste zijn de beste panden,
Niet en gaet voor d'eerste trou.
Yder wicke dit soo 't hem goet dunckt; voor my, ick en sal jegenwoordelijck niet staen als op het eerste, en hoe men gevoegelickst daer toe geraken kan. En daer toe segh ick dit, als tot een inleydinge: Een dief vond' licht een open kist,
Indien hy alle dingen wist;
Een vryer kreegh wel haest een vrou,
Wist hy slechts waer hy vryen sou.
Wat raet dan om dit te weten? vragen de vryers. Ick antwoordde, dat hier te lande onder de jonge dochters in 't gemeen geene of weynige te vinden zijn, die niet en hellen naer een goet geselschap; dewijle men de selve in hare vryheyt laet, sonder dwangh oste aenradinge tot kloosterleven. Wie van de selve en seyt'er niet t'eeniger tijdt, ten minsten in haer selven: Moriar, nisi nuhere dulcius est.
Henreuse vrayement est la vie
De la femme, qui se marie,
Et a trouvé un bon espoux;
Je meure, fi cela n'est doux.
Omne adeò genus in terris, hominum ferarumque
Et genus aequorum, pecudes, pictaeque volucres
In furias ignemque ruunt. -
Al het kleyn en groote vee,
Al de visschen van de zee,
Al de vogels van het wout,
Wenschen om te zijn getrout,
Wenschen om te zijn gepaert;
Waerom mijne jeught gespaert?
Jusqu'à la formie,
Tout veut compagnie.
Coeur sans flame,
Corps sans ame.
Al is de mier
Het minste dier,
Noch wil het paren:
Een rijpe maeght,
Naer eysch gevraeght,
Sal die haer sparen?
Laet dan een jongelinck geene van alle in sijne inbeeldinge hier van uyt-nemen; en daerom: isse jonck, vryer, daer ghy het oogh op hebt, soo stelt het vast, dat: Jonge jaren
Willen paren.
Begintse wat aen te komen, denckt dat ghyse in haer selven hoort mompelen: En esperant mieux,
On devient vieux.
Met beter te hopen
Is de tijt verlopen.
En vry niet sonder reden: De demain à demain le temps s'en va.
En attendant un mary qui foit chevalier,
Les tetins me pendent jusqu' au brevier.
Terwijl ick wacht een man van ridderlicken staet, Soo voel ick dat mijn jeught al vast daer henen gaet: als eens, op soodanigen ongelegentheyt, een voortreffelijcke jonckvrou klaegelick wort geseyt gesproken te hebben. Isse teêr, swack en bleyck? denckt dat se bequamer is om het pack der liefden, als om meulesteenen te dragen. Gelooft de medecijnen en natuer-meesters, die hier in klaer spreecken, en zijn gewoon te seggen: Pasles couleurs, desirs mal accomplis.
Vrijsters, 't bleyck van uwe wangen
Koomt van eenigh soet verlangen.
Fille pasle,
Demande le masle.
Bleycke verven
Paren of sterven.
Isse kloeck van leden, houdt seker,
Dat soo een Amazone eenen Alexander verwacht.
Isse bloosende, en wel gedaen,
On pent bien voir à sa couleur,
Quelle peut estre sa douleur.
Men kan wel sien aen haer gelaet
Dat zy het minnen niet en haet.
Isse sieckelick, sy denckt misschien:
S'il faut mourir un jour,
Je veux mourir d'amour.
Wanneer het immer wesen moet,
De minne-doodt is wonder soet.
Isse weeligh en lustigh,
Malaifement peut durer le rosfignol en cage.
Een wilde vogel acht'et pijn
Langh in de kooy te moeten zijn.
Isse swaermoedigh en dickwils suchtende,
Un soupir
D'un souvenir.
Maeghde-suchten
Zijn maer kluchten.
Denckt datse seyt, of ten minsten denckt:
Soupir d'amour! Dieu vous convoye,
Où ne puis aller vous envoye.
Soet suchtjen, vlieght eens by den man,
Dien ick nu niet genaken kan.
Isse hoogh-dravende en moedigh, seght vryelick:
Matrimonium, ad majora tendenti, decus ac robur.
Maeght, wilje staet, of eer, of glans,
De luyster komt u van de mans.
Isse neêrslachtigh, en kleyn in haer oogen,
Humilis mens apta marito est.
Een nedrigh hert is voor een man
Soo nut, als iet dat wesen kan.
Isse qualijck gehouden by een stief-vader, stief-moeder, of diergelijcke, Of iemant. deur of venster sluyt,
Die qualick is, die wil'er uyt.
Est mihi namque domi pater, est injusta noverca.
Stief-moeder is een hatige naem; een jongen werpende op een tijt na een hont, en rakende zijn stief-moeder, riep dat'et niet al mis en was. Een vreemt seggen! | |
[pagina 772]
| |
Isse wel by een broeder, of andere goede vrienden, ick weet daer zijnder die seggen derven: E meglio una cattiva parola del marito, ch'una buona del sratello. Al beter van een man bekeven,
Als by een broeder wel te leven.
Ghy daerom, tot besluyt: stelt vast met den ouden leermeefter van dese kunst: - - omnes
Posse capi. - -
Geen vogel, wilt vry netten hangen,
Of hy en staet te zijn gevangen.
Nu vorder tot de sake selfs:
Soeckt ghy een wijf na uwen wensch,
Gaet niet voor eerst tot eenigh mensch;
Godt is de vinder van de trou,
Gaet, eyscht van hem een goede vrou;
En krijght ghy die, soo geeft hem eer,
Want 't is een gave van den Heer.
Maer als ick van een goede Vrouwe spreecke, ick en versta geen volmaeckte. D'Italiaen seght wel: Ogni donna e vacca
A qualche tacca.
Koeyen hebben plecken,
En vrouwen haer vlecken.
Wy noch beter:
Wie peert of wijf soeckt sonder gebreecken,
Die mach het werck wel laten steecken,
En dencken dat hy bed en stal
Voor eeuwigh ledigh houden sal.
Maeckt vry uw rekeninge daer na: anders gewisselijck ghy sult u vergissen. 't Is seecker, en d'ervarentheyt leert'et: Geen soo schoonen schip, of 't heeft een pompe. Het tweede dat hier te doen is, leert ons de Fransman: Il faut { Entreprendre avec prudence,
Il faut { Poursuivre avec esperance,
Il faut { Supporter avec patienee.
Met wijsheyt te kiesen,
Geen moedt verliesen;
Maer staegh volherden,
Soo sal 't eens werden.
Laet ons van elcx in 't bysonder wat seggen; eerst nopende 't beginsel, of het schoon de waerheyt is. Asses demande, qui bien sert.
Dat is:
Heuselick toegesien, genoegh gebeden is, en dat een die wel dient, met stil-swijgen eyst. Nochtans een iegelijck (aen wien het ernst is) dient te spreken en ront te gaen (als 't tijt is.) Want:
Il mal cresce, à chi 1'asconde.
Verswegen quaet
Blijft sonder raet;
Verborgen pijn,
Geen medecijn.
Oock
Die schamen, en mijden,
Staen veel ter zijden.
Nopende de verkiesinge, en hoe die te doen is, daer aen is vry wat veel gelegen. Femme & melon
A peine les cognoit on.
Wie kent'er oyt, na rechten eysch,
Meloenen, en het vrouwe-vleys?
Wy seggen daerom by goet gevolgh, met de Latinisten: Noveris, quam amare velis.
Kent, en versint,
Eer datje mint.
Of met den Spanjaert:
Ante que cases,
Mira que hazes,
Que no es nodo, que deshazes.
Eer dat ghy gaet
Ten echten staet,
Let op uw saken;
Want 't is geen bant,
Die metter hant
Is los te maken.
De Fransche kleermaker seyde wel:
Mesurez trois fois, avant que tailler une fois.
Qui se haste en cheminant,
Se sourvoye bien souvent.
Wilt ghy wat maecken,
Meet wel uw laecken
Eer datje snijt;
Hy kan licht dwalen
Uyt sijne palen,
Die haestigh rijt.
Jamais chose se fit bien en haste, fors que fugir la peste. In haest en kan niet goets geschieden,
Ten zy dat ghy de pest wilt vlieden.
Niet metter haest als vloyen te vangen,
Seggen wy. En met een rijmtjen:
Haestige spoet
Is selden goet.
Nihil tam inimicum consiliis, quam celeritas.
Die wel op een saeck wil achten,
Die en moet voor al niet jachten.
Geringe saecken magh men licht over-gaen.
Campernoelj' of Duyvels-broot
Wort in weyigh uyren groot;
Maer een goed' en nutte vrucht,
Die en rijpt noyt metter vlucht.
Maer:
Goede en groote dingen willen tijt hebben.
Bysonder in soo een gewigtige gelegentheyt, als is de gene daer wy van spreecken. Qui en haste se marie, à loisir se repent.
Al die met haest een vrouwe trout,
Vint, als 't te laet is, dat hem rout.
Laet ons dan besluyten met een sinnebeelt, en seggen: Plustost Meurier
Qu'Amandrier.
D'Amandel bloeyt vroegh, de Moerbesy laet,
Maer let eens wie het beter gaet.
't Oude en vertroude woort seyt:
Sat cito, si sat benè.
Assez tost, si bien.
Haest genoegh,
Is 't wel genoegh.
En dit sonderlinge voor vryers van haer eerste wambays, die konnen sich voor al lichtelick vertasten: Kalf-vleys, half-vleys.
Een vryer, seggen eenige, diens baert niet langer en is als sijn tanden, dat is een monster; der sulcker saecken en verbeteren maer met wat te vertoeven. Van vroegh ombijten, en laet te trouwen, en krijght men niet licht den hooft-sweer. In dochters wert dit in eenige landen anders in 't werck gestelt: La vesve avec le dueil, la fille avec le morveau.
Een weeuwe die noch rouwe draeght,
En met het snot een jonge maeght.
Wegh dan met jachtigheyt in dit werck.
En tot besluyt:
Laet jachtige luyden op esels rijden, soo leerense wat hun noodigh is. Maer dit dient al mede plaetse te hebben, hoewel men al schoon gekomen is by de gene die men recht meynt. Dat groot en bedenckelick woort en dient niet terstont uytgeslingert: men mach in soo groote saecken niet vallen gelijck een end in een bijt, een koey in de sloot, of een boer in de hosen; daer dient soo wat voor-spels gebruyckt, als de schermers plegen, eer sy het spel aenvangen. Daer dient eerst soo wat van den boot gesproken, om allenxkens aen het schip te geraken. Maer de saecke eens wel begonnen zijnde, en dient om geen waen-vreese lichtelijcken naegelaten te worden. Swaer-hoofdigheyt is hier en elders schadelick. Vaine poeur, certaine misere.
Ydele vreese is sekere ellende.
Laet de vogelkens sorgen, die hebben dunne beentjens, seyt de Duytsman. Chi ha paura di passere, nou semini panico.
Wie voor musschen fich ontsiet
Die en say' het, koren niet.
't Is wel gesien, dat iemant door vreese, even het selve dat hy vreesde, sich op den hals haelde. Le mal advient à celuy qui mal songe.
Die staegh voor onheyl is beducht,
't Is selden dat hy dat ontvlucht.
't Is dwaesheyt voor een blaeuwe-scheen te duchten, eer men sich oyt stiet. En la caverue des larrons, on ne parle du gibet. Die stelen wil, moet om geen galge dencken. Die stelen wil moet sich een bilslach getroosten. Plus in metuendo est mali, quam in eo quod timetnr. En in alle maniere is in de vreese veeltijts meerder quaet, als in de saecke selfs die gevreest wort, schoon die al qualijck koomt uyt te vallen. Gaet dan voort met de goede saecke, en stoot u aen een kleyntjen niet. Chi guarda ad ogni penna, non sa mai letto.
Wie elcke veêr wil sien en raecken,
Hoe kan die oyt een bedde maecken?
Oock schoon het soo geviel, dat men u voorby wees, ende de stucken in de hant gaf, noch al niet geswicht; een goet aenbeelt en moet voor geen slach beswijcken. Il n'est hardy qui s'effroye d'un resus.
Het is een killigh hert, en sonder goeden raet. Dat om den eersten Neen een lieve vrijster laet. In desen gevalle dieut soo wat heusche onbeschaemtheyt in 't werck gestelt: Ubi pudor nocet, stultitia est, non pudor.
Daer de schaemte schadelick is, isse niet als dwaesheyt. Ick weet dat'er eenige soo hoogh-dravende, ofte oock wel soo neêr-slachtigh zijn, datse 't geheel werk, oock op het eerste af-seggen, daer laten. | |
[pagina 773]
| |
Niet alsoo, de bevindinge heeft dickwils geleert dat sulcks een misslach is. Men dient hier vaster in sijn schoenen te gaen: Qui timide rogat, docet negare.
Wie beschromelicken vraeght, die leert weygeren.
Integendeel:
Courage, faict 1'ouvrage.
Met arbeyt krijght men vyer uyt den steen.
Jagers en vryers hebben vry wat gemeens:
De stadige jager vanght het wilt.
En voor de vryers:
Aenhouden doet verkrijgen.
Evenwel en wil ick niet raden tot een geduerigh en moeyelick vervolgh, om tegens wint en stroom sottelick aen te dringen. Geensins; kust noyt soo een vrijster aen den mont, dat'er haer 't herte af seer doet. 't Is beter somwijlen wat achterwaerts te deysen, om een beteren sprongh te maken, als voorwaerts te poogen, en in de sloot te vallen. Nihil magis amorem incendit, quam carendi metus.
Lenius inftando taedia tolle tui.
Donna seguita niega,
Quel che fugita priega.
Altemets wat achter-blijven,
Doet oock dickmael liefde stijven.
Des amants les noisettes,
D'amour allumettes.
Geliefkens kijven,
Doet liefde beklijven.
Men siettet somwijlen:
Per troppo speronar la fuga è tarda.
Een peert, te veel met spooren gesteken, wil dickwils niet voort. Men moet tijden en stonden kennen. Bescheydenheyt en heusheyt moet hier en elders plaetse hebben; geen onbeschoftheyt, en min dreygementen: Tout par amour, rien par force.
En pleeght geen norsheyt of gewelt,
Maer denckt dat hier maer liefd' en gelt.
L'amour gouverne son royaume sans espée.
In 't koninckrijcke van de min
En mach noch stael, noch yser in.
Wat dan? hier en dienen niet als
Sijde woordekens,
Fluweele boordekens,
Met sachte koordekens.
En, soo ghy een recht vryer zijt, de soodanige zijn wel te vinden: Affectus verba suppeditat.
Fac tantum cupias, sponte disertus eris.
Heeft u de minne recht gesteken,
Gewis ghy sult wel leeren spreken.
Even-wel, al dese haperinge en moet u geen askeer maken van de beminde. Vryen is lyen, Celuy n'aime pas bien, qui pour peu hait.
Schoon datje somtijts lijt, blijst ester wel gesint; Want die om weynigh haet, en heeft noyt veel bemint. D'Ervarentheyt leert ons:
Dat met moeyte verkregen is, wort met minne beseten. En gemeynlick gebeurtet, dat:
Die weynigh besteden wil, selden goet vleys koopt.
Hout dan, Vryer, dit-voor uw stock-regel:
Ick jaegh op hoop, ick wil volherden,
Dat niet en is, dat kan noch werden.
Omnis aër aquilae pervius.
Des arents onvermoeyde vlucht,
Die dringht oock door een stuere lucht.
Ongesien,
Kan geschiên.
Maer desen al niet tegenstaende, soo u de praem soo naeu wert geleyt, dat ghy merckt dat'er niet af-vallen en sal; Ick segh dat hy met reden klaeght,
Die niet en vanght, en lange jaeght.
Wat raedt?
Mieux reculer, que mal saillir.
Beter is 't te rugh gegaen,
Als een quaden sprongh gedaen.
Siet men niet dickwils soo schoone schepen aenkomen, als'er af-varen? Siet men niet so schoone bloemen ontluycken, als'er vergaen? Wat meer? siet men niet dat: Saepe majori fortunae locum fecit injuria.
Een kleyn geluck u af-geseyt,
U dickwils tot een grooter leyt?
En in allen gevalle:
Assai guadagna chi vano sperar perde.
Soo gaet dit vast, dat ydele hope te verliesen, noch al voor gewin te rekenen is; doch hoe het zy: Cuore forte,
Kompe cattiva sorte.
Een moedigh hert
Verwint de smert.
Maer het zy dat ghy uwen eersten, of uwen tweeden aenslach wilt vorderen, vryer, en laet'et op uw eygen vernuft alleen niet aenkomen: Magna negotia, magnis adjutorihus egent.
Groote saecken hebben groote hulp van noode. Gebruyckt daerom, tot, uw onderstant, luyden die oogen in haer voor-hooft hebben, en klaer sien, niet juyst met de uyterlijcke oogen des lichaems, maer eer met de inwendige oogen des vernusts; ick meyne oude ervaren lieden, die veeltijts, als het gesichte door de jaren swack wort, dan meer als oyt in het verstant versterckt worden. Quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientiâ validum. Impellat remum, qui didicit.
Die wel eer heeft leeren roeyen,
Laet dien sich met varen moeyen.
Want wat u en uws gelijcken aengaet, ey! seght eens, wie kan'er seggen: Ainour m'estreint & raison me gouverne?
Qui sont ceux qui ont les heaux yeux, & ne voyent gouste? les amoureux. Wie zijn 't die de schoonste oogen hebben, en sien niet, een steke? zijn 't niet die de liefde begoghelt heeft? Amor non ha sapienza, & ira non ha confilio.
Daer is geen wijsheyt in de min,
En gramschap heeft geen reden in;
seyt d'Italiaen, en hy voeght'er noch by: Dove regna amore,
Non li conosce errore.
Die van de liefde zijn gesteecken,
En sien noch vlecken noch gebreecken.
Hollandt gaet noch ronder, en seyt: Kinderen die minnen,
Hebben geen sinnen.
De reden is tastelick:
Coeur troublé, n'est pas sage.
Als 't hert met tochten is beseten,
Ten kan noch recht, noch reden weten.
Deux yeux ne sont pas suffisants, pour prendre une femme. 't Is, mijns oordeels, wel geseyt, dat twee oogen niet genoegh en zijn, om een vrouwe te kiesen. En noch beter, dat een die verkoopen wil, maer een ooge behoeft; want hy weet te voren wat vleys hy in de kuyp heeft, maer die koopen moet, behoester wel hondert, 't is hem al nieuw wat, hem voorkomt; en met schoon voordoen wordt'er veel bedrogen. Want:
Die sijn huys verkoopen wil, schildert veeltijts den gevel.
Au drap meschant,
Belle monstre devant.
En:
Voor een slecht laken, plach men wel een schoon monster te setten. Maer ondertusschen, de gene die in dese gelegentheyt raet plegen, hebben wel toe te sien, wie en hoedanige sy-lieden hier toe gebruycken; mitsgaders hoe verre haer raet aen te nemen is. 't Gaet al somtijts vreemt toe in de saecken van de werelt. 't Plach den eenen hont leet te wesen, dat'er een ander in de keucken gaet. En dit siet men oock wel onder nae-bestaende vrienden, Soror sorori matrimonium suo fortunatius invidet. Stelt u hier in niet geruster,
Om den raet van uwe suster;
Want het haer oock wel berout,
Sooje wat te hooge trout.
Ab affectibus omnes, qui de rebus dubïjs consultant, vacuos esse decet. Raet gevers behooren van sucht. en driften vry te wesen. In dese bedenckinge dient dan vorder gelet op de ouders van de gene die men in 't oogh heeft; d'ervarentheyt leertet ons: Het is des werelts loop, al slaetet somtijts mis, De dochter wort een wijf, als nu de moeder is. Katte-jongens willen muysen,
Ape-jongens willen luysen.
Soo de klock is, soo de klepel,
Soo de pot is, soo de lepel,
Soo de moeder, soo het kint;
Let gesellen, waerje mint.
En daerom: van een goeden grondt een wijngaert, van een goede moeder een dochter te nemen, prijst men in Vranckrijck: De bon terroir plantez la vigne, de bonne mere prenez la sille. En d'Italiaen en is hier niet vreemt van: Quali sigli chieggi,
Tal la mogli eleggi.
Gelijck als ghy uw kinders wout,
Siet, datje soo een vrouwe trout.
Wat hier de vrijsters aen-gaet, die en staet de keuse hier van soo vry niet, als aen de jongelingen, naer onse maniere van doen; want wy zijn gewoon te seggen: Ghy vaders, als het u behaeght,
Soo geeft uw soon een jonge maeght;
Maer aen uw dochter geeft een man,
Wanneer het u gebeuren kan.
| |
[pagina 774]
| |
Ondertusschen moet niet versuymt worden op den persoon selfs wel te letten: Par mary roine, par mary malheureuse.
Ghy vrijster, denckt in dit geval,
Dat, wie den man mist, mist'et al.
Want:
Sulcken vryer mochtje treffen,
Ghy sult uwen staet verheffen:
Sulcken vryer mochtje kiesen,
Ghy sult eer en goet verliesen.
't Is waerlick alsoo, want:
Elle n'est pas bien née,
Qui n'est pas bien mariée.
Geen mensch en is'er wel geboren,
Heeft hy een quaet partuer gekoren.
't Is voor u, jongelingh, even het selve; dus let'er op. Ea poena est mercis malè emptae, ut emptori semper exprobret stultitiam. Indien ghy doet een mallen koop,
Als uw verstant is op de loop,
Het is voor u een staegh verdrict
Als ghy uw slechte waren siet;
Het is voor u een staegh verwijt
Dat ghy soo dwasen kooper zijt.
En dit heeft insonderheyt plaetse in de koopmanschappen, die men niet en magh weder geven, al wil men schoon veel daer op toegeven. Ende in tegendeel van dien, hier in wel gehandelt te hebben, is van 't hooghste vernoegen dat men op aerden hebben kan. 't Is seker:
Qui a bonne femme, est bien allié.
Wie een goede vrouwe heeft, is wel vermaeghschapt. Want:
La plus belle piece de mesnage, est une bonne femme.
Het beste stuck huys-raet is een goet wijf.
Maer tot u, ghy vrijsters, wat naerder en klaerder: Hebt ghy veel goets, ghy sult veel aenstoots hebben; oock als ghy noch jonck zijt. Om de minne van de smeer
Leckt de kat de kandeleer.
Siet men 't niet dagelicks?
De haes lijt vervolginge om haer leckere bouten.
En in tegendeel:
A l'autel rompu, on n'allume chandelle.
Voor een autaer, als hy breeckt,
Niemant oyt een keers ontsteeckt.
Wy bevinden in Hollandt, dat:
Rijcke lieden kinderen, en arme luy koeyen worden haest out. De schoonheyt plach hier mede wat te gelden, als in haer hebbende een stomme welsprekentheyt: La beauté est une eloquence muëtte.
D'Italiaen plach te seggen:
Chi nasce bella,
Nasce maritata.
Die schoon geboren is, komt getrout ter werelt. Wel aen, koomt u een vryer van buyten voor, gaet dan voor al met loode schoenen. Mucho sabe la mona,
Pero mas el que la toma.
Een aep is gaeu, maer gaeuwer diese vanght. Die met vossen te doen heeft, moet op sijn hoender-kot letten. Huwelicken, die van verre komen, konnen oock by wijlen goet wesen, maer eer de selve wel overwogen zijn, werdense by de wijse als verdacht gehouden. L'homme de passage
N'attrappe femme, si elle est sage.
Vryers die van verre komen,
Zijn u, jonge maeght, te schromen.
Aen dese dan sich haestelijck te verslingeren, is sorgelijck; de sulcke seggen dickwils datse op haer eygen landt gaen: en 't is de waerheyt, maer het leyt in haer schoenen. En daerom gebeurt'et by wijlen: A la fois vant plus la lie, que le vin.
Hoe krommer hout, hoe beter kruck,
Hoe slimmer boef, hoe beter luck.
D'Exempelen zijn kennelijck:
Quien lexos se va a casar
O va enganado, ó va enganar.
Qui loing se va marier,
Ou est trompé, ou veut tromper.
Fallitur ignotis aut fallit amator in oris;
Det tibi, si sapias, terra propinqua virum.
Als yemant soeckt te zijn getrout,
Die sich niet in sijn landt en houdt,
Maer hier en elders loopt en vlieght,
Die wort bedrogen of bedrieght.
En daerom:
Men moet een ruyter niet langer gedincken,
Dan als men sijn hoef-yser kan hooren klincken.
Certus in hospitibus non est amor, errat ut ipsi.
Vreemdelingen liefde maelt,
Juyst gelijck haer herte dwaelt.
De Spanjaert seyt hierom niet buyten reden:
El hijo de tu vizina, quita le el moco, y casa lo a tu hija.
Au sils de ta voisine oste le morveau, & le marie avec ta sille. Al is uw buer-wijfs soon besnot,
Maeckt, datje met hem niet en spot;
Maer liever hem de neuse snuyt,
En huwt aen hem uw dochter uyt.
't Is by ons een out seggen:
't Is best te vryen, daer men den roock kan sien. En d'Italiaen is van 't selve gevoelen:
Moglie e ronzino
Piglia del vicino.
Wilt ghy voor u een wijf, of schoone peerden halen, Soo kiest se nimmermeer als uyt de naeste palen. 't Is daerom goet sich soo te dragen, dat soo wel uw na-gebueren, als de gene die van eene stadt of landt met u zijn, web van u en uwe geheele gelegentheyt gevoelen, oste om onder de selve een goet partuer te mogen vinden, ofte om een goede getuygenisse van de selve wech te mogen dragen, en alsoo elders sich te versellen. De Fransman seyt wel: Le pere nourit la fille, mais le voisin la marie.
De kost van de kinders moeten d'ouders besueren,
Maer het besteden hanght aen de gebueren.
Eu daerom:
Pour grasse que soit ta geline,
Elle a besoing de sa voifine.
'k En weet niet een soo vetten hoen,
Of 't heeft fijn buer-wijfs gunst van doen.
Wat is dereden? Geen andere, dan vermits de gebueren de gene zijn, die iemant eenen goeden ofte quaden naem konnen aenbrengen, en 't geruchte dat u na gaet, is als een toet-steen van uw innerlijck wesen. Een wijs man seyt wel:
Tales nos crede, qualis fama cujusque est: singuli decipi, & decipere possunt, at omnes nemo, neminem omnes fefellerunt. Gelooft ons soodanige te zijn, als in 't gemeen van ons gesproken wort. En hierom seggen de Wijsen: Non oculis, sed auribus ducendum esse.
Het zy voor mannen, ofte vrouwen,
Beter na 't oir, als 't oogh te trouwen.
Wie een quaden naem krijght (seyt 't Engels spreeck-woort) is half gehangen. Ten aensien van maegden en vrijsters gaen andere Natiën noch verder: Qui la fama ha perdida,
Muerto anda en la vida.
Qui a perdu sa bonne renommée, est mort au monde. Wie eer verliest, of eerbaer root,
Die is voor al haer leven doot.
Schoonheyt is maer dreck, als d'eerbaerheyt verloren is. Donna senza honesta,
Nou fu mai bella.
In een vrouwe souder eer,
Daer en is geen schoonheyt meer.
Soo dient dan, vrijsters, voor u wel sorchvuldelick geset op de behoudenisse van uwen goeden naem, en daer toe wil ick u geerne eenige goede middelen in de handt geven. Voor eerst, weet dit:
Eer
Is teêr.
En daerom:
Ghy, die recht eerbaer pooght te zijn,
Verhoedt u oock voor quaden schijn.
't Is hier seker:
Contemptâ famâ & virtus contemnitur.
Die op geen goeden naem en acht,
Weet dat sy na geen deught en tracht.
Hoedt u voor ledicheyt, want:
Donna oziosa,
Non può esser virtuosa.
Een wijf of maeght, die niet en doet,
Het is een wonder isse goet.
Tegen de sulcke valt stracx nae-dencken van ontucht, en gewisselick: Celle n'est pas entierement cbaste, qui faiet douter de sa pudicité. Sy en is niet geheel suyver, die twijffel doet slaen aen haer eerbaerheyt. 't Is wel waer dat men plach te seggen,
Wacht u voor de daet,
Voor de leugen is wel raet.
En van gelijcken:
Al is de leugen wonder snel,
De waerheyt achter-haeltse wel.
Maer, dien onvermindert, mach ick u raden:
Ghy moet u wachten voor de daet,
En niet te min oock voor den praet.
Want:
Al eer de leugen is ten ent,
Soo is uw goede naem geschent.
Mach ick u dan bidden, teêr geselschap:
| |
[pagina 775]
| |
The fairest silke wil soonest be spoiled.
Let op uw eer, en houtse net,
Het witste kleet is eerst besmet.
Il ne saut qu'un mauvais pas pour casser la boteille. A tout perdre ne faut qu'un coup perilleux. Een quaden stap sonder meer, is genoegh om een glasen sles te breken. Onder anderen goeden raet voor uwe gelegentheyt, is'et (mijns oordeels) dienstigh, dat'er weynigh in de wandelinge, of onder 't gemeen van u gesproken worde: Donne & pere senza rumori,
Sono stimate le megliori.
Vrouwen en peeren, die niet en kraken,
Die acht men alderbest te smaken.
Gedenckt tot dien eynde, dat:
La femme à la maison & la jambre rompue.
Quade beenen, en goede wijven,
Dienen wel in huys te blijven.
De daet leert'et:
Fille trop en rue,
Tost perdue.
Veel op de straet,
Licht op de praet.
D'Italiaen meynt dat vrouwen en hoenders licht verdwalen, als se veel uyt zijn: Femme e galline per andar troppo si perde.
Fille trop gaillarde,
Et trop mignarde,
Devient paillarde.
Wy seggen:
Die sijn peert laet drincken by alle beesten,
Sijn dochterken gaen tot alle feesten,
Heeft binnens jaers dit ongeval:
Een sloir in huys, een guyl op stal.
Voor al in 't duyster en ten ontijde hier en daer gesien te worden, is uw eere gantsch tegen: De nacht
Is verdacht.
Opera di notte, vergogna di giorno.
Wat iemant in het doncker doet,
Dat wort by lichten dagh geboet.
Ick segge vorder:
Fille fenestriere,
N'est bonne mesnagere.
Vrijsters die veel in vensters gapen,
En dickwils tot den middagh slapen,
En veeltijts voor den spiegel staen,
Die laten 't huys-werck ongedaen.
Veel ontrent het manue-volck te boerten en te gabberen, en is u niet te raden: Wie jockt,
Die lockt.
Jocus ausert reverentiam; nam modestia solvitur, dum urbanitas affectatur. De commettre acte de risée,
La fille n'est jamais prisée.
Een quack of quinckjen uyt te slaen,
En plach geen vrijster wel te staen.
Veel tacke-teylens en hant-gespeel met jonghmans is van gelijcken gansch bekommerlijck: A flouwer about the neck, is a forstoole for a kis.
Indienje goyt met bloem of groen,
Dat is het voorspel van een soen.
Indienje goyt met groen of nat,
Dat is geseyt: koomt, foolt my wat,
Noch vorder:
Een vrijster die aen vryers schenckt,
't Is seker dat s'haer eertje krenckt:
Een vrijster die van vryers neemt,
't Is seker dat s'haer eer ontvreemt:
Wilt ghy dan, vrijster, eerlick leven,
En past te nemen noch te geven.
Wat uw cieraet aen-gaet:
Il n'y a diamant fi beau, qui n'ayt besoing de feuille, pour en relever l' esclat. De juwcliers seggen ons, dat'er geen soo schoonen diamant en is, of hy heest wat behulps van doen om den glans te verheffen. Eenige hebben dit de vrijsters toe-gepast; en ick hebber niet tegen, als 't gesondelijck verstaen wort. Maer ick oordeele, dat eerbaerheyt en schaemte uwe hooghste schoonheyt en beste cieraet is: La chasteté, est la premiere beauté.
Wat uwe kleederen belanght, uytwendigheyt en kostelijckheyt is geraden te mijden, 't Is hier (mijns oordeels) een rechte Maegden sin-spreucke: Nitidè, non delicatè.
Reyn gekleet,
En niet te breet.
De Fransman seyt'er dit toe:
Ne sois paon à toy parer,
Ny parroquet en ton parler,
Ny cicogne en ton manger,
Ny oye anssi en ton marcher.
En weest geen paeu in uw gewaet,
Geen papegay in uwen praet,
Geen oyevaer wanneer men eet,
Geen gans als ghy daer henen treet.
Ick besluyte dit, en segge:
Il n'y a meilleur fard, qu'eu bon point.
Geen beter blanket
Als gesont en vet,
En in kleedinge net.
Wat in dese gelegentheyt de vryers aengaet, om weder te komen daer wy 't gelaten hebben, te weten tot onsen buyten-vryer, moedicheyt in kleeren en spreecken moet u, vrijster, verdacht zijn. Onse matroosen seggen wel: (Suspecta semper ornamenta ementibus)
Veel vlaggen, luttel boters.
't Gaet al dickmaels soo:
't Sijn ledige vaten, die meest bommen.
Vieil en sa terre, & jeune en estrangere,
Mentent touts deux d'une mesme maniere.
Een oudt man in sijn landt, een jongen daer buyten,
Die seggen veel dingen die niet en sluyten.
Men seyt gemeenlijck:
Il. est bien pauvre, qui n'a que promettre.
Het is voorwaer een arrem man,
Die niet wat schoons beloven kan.
Voeght'er by:
Il ne faut passer que d'un pays à autre, pour estre gentilhomme. Veranderinge van lant, kan een edelman maken. En gemeenlick:
Alle vryers rijck, alle gevangens arm.
Op eygen getuygenisse is weynigh te letten.
Demande à l'hoste s'il a bon vin.
Gaet, vraeght de weert na sijnen wijn,
Gewis, hy sal de beste zijn.
Wel aen dan:
Kint, dit dienje wel te weten,
Jae, te schrijven aen den balck:
Beter by den uyl geseten,
Als te vliegen met den valck.
Is hy soet van monde, en soeckt hy uwe gunst door woorden van de kunst, siet toe: Als de vos de passie preêckt, boeren, wacht uw gansen! Fistula dulce canit, volucrem dum decipit auceps.
De vogelaer fluyt wonder moy,
Tot dat de vink is in de koy.
De Spanjaert seyt wel:
Quando os pedimos,
Dueva os dezimos;
Quando os tenemos,
Como queremos.
Quand nous vous demandons,
Damoiselles appellons;
Mais quand nous vous avons,
Il est comme nous voulons.
Terwijl een vryer netten spreyt,
't Is vreemt hoe dat de lincker vleyt;
Maer als de bruyt is in de schuyt,
Dan is het flicke-floyen uyt.
't Is dan:
Honigh in den mont, en 't scheer-mes aen den riem. En daerom:
Belles paroles ne sont que bourdes,
Au beau parleur aureilles sourdes.
Amours ce sont oeuvres, & non bonnes raisons.
Insidiatur qui admodum blanditur.
Een die u na de kunste vleyt,
Houdt vast, dat hy u lagen leyt.
Voor besluyt, soo denckt, dat
Wie sich door praet in slaep laet wiegen,
Die kan men wonder haest bedriegen.
Is hy stout in 't aen-leggen,
A bon demandeur,
Bon refuseur.
Wie tot stout eysschen is genegen,
Set daer een vry ontseggen tegen.
A foole demandeth much, but more foole is he, that giveth it. Een dwaes die derreft veel begeeren,
Maer dwaes is hy, die 't niet kan weeren.
En eyndelijck:
Wie met appels vrijt, wort met klockhuysen geloont. En tot besluyt van desen handel, soo onthout my desen gront-regel, die u en alle jonge lieden hier en elders veel goets kan doen: Als ghy wat hoort, dat ghy te voren noyt en hoorde, en wat siet, dat ghy te voren noyt en saeght; soo dient ghy te dencken dat ghy te voren noyt en dacht. Middelertij t nochtans soo meyne ick geraden te zijn, in alle gelegentheyt heuselijck te gaen, en straten voor stegen te kennen. Ghy, wacht u voor haestigh uyt te varen, schoon u al somtijts wat vreemts voor komt: Silentinm sapienti, saepe responti loco est.
Wijse lieden weder-leggen veel met stilswijgen.
En waerom niet?
A folie demande ne saut point de response.
Malle vragen en dienen veel niet beantwoort, | |
[pagina 776]
| |
ja, het stil-swijgen is dickwils meer als, een antwoorde. Onthoudt dit, vrijsters: En vin saveur,
En drap couleur,
En fille contenance.
Gelatigh,
Matigh,
En statigh,
deze drie woorden passen hier wonder wel; doch als'er nootsaeckelijcken te spreecken is, en dat'er mis schien dat groot woort van af-seggen uyt moet; vermijt daer in leppigh, schamper, en spijtigh te wesen. Les fols se mocquent bien des sages, mais jamais les sages des fols. De gecken spotten by wijlen met de wijsen, de wijsen noyt met de gecken. Of wilj'et, in een rijmpjen?
Een dwaes sal wel zijns wijser spotten,
Maer noyt een wijs man met de sotten.
Anders kander u wel ongemack van komen: want Despit saict dire follie.
Spijt
Gaept wijt.
Men siet het gemeenlijck:
Quand 1'amour change de courage,
Souvent se convertit en rage.
Als liesde keert in haet,
Dan gaetse buyten maet.
Weet vorder dat dit de ronde waerheyt is:
Les beautez desdaigneuses n'attrappent point les coeurs.
Sy en behaeght niemant, die haer selven te veel behaeght. En:
Trotsende schoonheden en trecken geen herten.
Dan noch soo gebeurt'et wel, dat:
Diere schippers veeltijts aen lant blijven.
Onder dies en denckt niet, dat ick den grontsteen van 't huwelick op gelt of goet leggen wil; geensins, 't ondt veersjen seyt wel: Sy die een sot trout om sijn kot,
Mist licht het kot, en houdt den sot;
En die een dant trout om haer want,
Mist licht de want, en houdt de dant:
Dies, wilt ghy trouwen t'uwer vreught,
Soeckt boven al de ware deught.
Ondertusschen:
't Geschiet wel, dat een kalen ram,
Ontrent een ruyger oye quam.
Maer die tot sulcks trachten willen, moeten 't Italiaens woort gedachtigh wesen: Chi non ha denari in borsa,
Habbia mele in bocca.
Weeght uwe beurs geen pont,
Hebt honigh in den mont.
't Is een oude regel in dese gelegentheyt:
Pauper amet cautè.
Wil iemant vryen boven staet,
Die toone staegh een soet gelaet;
En schoon men stoot hem voor den kop,
Hy eet'et al voor suycker op.
Doch so het schip aldus niet zeylen wil:
Veranderinge is de schapen goet;
seggen de huys-lieden.
Of minder moets,
Of meerder goets.
Qui ne peut avoir le veau,
Prent la peau.
Kunje niet datje wilt, wilt datje kunt.
Als de bye geen rosen en vindt, moetse al somtijts op dorens sitten. Maer ick bid u, wie ghy zijn meught, waerom niet liever na uws gelijck gesien? Firmissima inter pares amicitia.
A petit mercier,
Petit panier.
Yder houdt dit voor bequaem:
Kleyne kramer, kleyne kraem.
Nae mijn raet, vrienden:
Chacun se doit jouer à son pareil.
Bouwt en trouwt met uws gelijck,
Arm met arm, en rijck met rijck,
Net met kuys, en mors met vuyl,
Valck met valck, en uyl met uyl.
Anders:
Qui se clariores duxit affines, dominos habet.
Een aerden pot by den metalen,
En kander niet als nadeel halen;
seyt de Wijse man. Prov. 13. 2.
Siet men 't niet dageliex:
Wie jonckers trout om gelt of goet,
Heeft pronckers diese dienen moet.
't Selve is waer, oock ten uwen aensiene, ghy vryer; want 't is over al waerachtigh: Tam malè inaequales veniunt ad aratra juvenci,
Quam premitur magno conjuge nupta minor.
Waer ongelijcke peerden trecken,
Kan noyt tot eenigh voordeel strecken.
Om gelijckheyt van redenen, vrijster, en dient u geen oudt man, indien ghy jouck zijt: Van oudte laet het vogelken sijn sang.
Vecchio in amore,
Inverno in fiore.
Het jonck vleesch swelt in den pot en daer heeft de kock eere van. Gedenckt, bij dese gelegentheyt aen dit volgende veersken, dat eerstmael van de oude Griecken is afgekomen, en nu Nederlants heeft leeren spreecken: Een jonghe maeght van seven jaer,
Heeft dan haer tanden allegaer;
Als sy noch seven jaer besluyt,
Dan schiet de jeught haer botten uyt;
Soo 't noch eens seven jaren lijt,
Het roosjen wordt dan pluckens tijt;
Doet hier noch seven jaren toe,
Het steeltjen is sijn bloemptjen moê;
Noch eens dan seven jaer verhooght,
Haest, kinders! haest, het groentjen drooght!
Ontrent, het seste sevenjaer,
Wat dan, als voor een wewenaer?
En komt het dan noch niet te pas,
Soo laetse blijven diese was.
Hoe het met u gestelt is, houdt altijt vast, dat:
Ongelijcken aert
Dient niet gepaert;
Gerimpelt vel
En vrijt niet wel.
Quand on est jeune on aime en sol,
Quand on est vieil qui aime est sol.
En daerom:
Jonck met out
Dient niet getrout.
L'homme qui a la teste blanche,
C'est un cousteau rompu en la manche.
En eyndelick: die maer weynigh korens in den sack heeft, en dat noch blaeu-endigh, waer toe dient hem een mole gerecht? Aan d'ander zijde, soo'er een jonck man nae een oudt wijf staet, met dese moye sin-spreucke: Vieille avec deniers est mieux
Que jeune fille avec cheveux:
Beter een out wijf met gelt tot een weder-paer,
Als een jonge vrijster met gout-geel hacr;
Ick stel'er de klare waerheyt tegen, en segge:
Qui femme vieille ou laide prend,
Donne à entendre qu'il ayme argent.
Wie op een out wijf is gesint,
Die toont dat hy het gelt bemint.
En het oogmerck dat sommige van dese lieden voor hebben, ontvalt haer dickmaels; want: Die een out wijf neemt, op hope van sterven,
Om soo een jonger te verwerven,
Die wort al dickmaels eerder out,
Als hy een jonger vrijster trout.
't Is de grootste misslagh die men doen kan (mijns oordeels), dat men om gelts of goets wille een ongevoechlick partuyr ter handt neemt. De rijekdommen, vrienden, en hebben geensins dat vernoegen in sich, dat vele daer van verwachten: hy, dien het gebruyk van middel-matige gelegentheyt niet en voldoet, en fal nergens genoegh vinden. En selfs oock, wat het verlies belanght, de rijcke zijn veeltijts immers soo gevoelick in dat geval, als lieden van geringe middelen. Groote en kleyne lichamen gequetst werdende, gevoelen beyde met gelijcke pijne de smerte van de wonde. De gelijckenise, die Bion hier qp eertijts gaf, heest my al over lange wel aengestaen. En jegenwoordelick worde ick indachtigh seker Latijns veers daer op slaende, het welck ick goet vinde by dese gelegentheyt hier te verhalen: | |
[pagina 777]
| |
 Extrahe villosâ paucos è fronte capillos,
Et simul è calvo vertice tolle comam,
Horrebitque eademque dabit mox signa doloris
Frons umbrosa comis, & sine crine caput.
Si mors atra gregem, sata si violaverit Eurus,
Vel tibi, Croese potens, vel, miser Ire, tibi;
Non tantum querulo gemitum dabit ore colonus,
Cui servat totas unus agellus opes;
Iste potens dominus, multis ditissimus arvis,
Hinc quoque, vel toto pectore, moestus erit.
Quò nos sacra fames, quò nos rapit ardor habendi?
Cur toties miseros anxia vita facit?
Non servant homini vel multa talenta quietem,
Damna pari luctu dives inopsque gemunt.
Ergo mihi positis mens expergiscere curis,
Atque alio tandem gaudia quaere loco.
| |
En op dat ick niemant verlegen en soude laten, die de tale niet en verstaet, soo wil ick in 't nederlants ten naesten by seggen, 't gene al reede in 't latijn gedaen is:Indien'er is een kop beset met ruyge locken,
Daer iemant eenigh hayr sal uyt bestaen te plocken,
En dat oock even dan een ander kaelder hooft,
Juyst op gelijcken voet, van dexel wort berooft;
Ghy sult hier niet alleen den naeckten hooren kermen,
Vermits hy sijnen kop niet meer en kan verwennen,
Ghy sult oock boven dien vernemen droef geklach,
Van hem die niet-te-min sijn ooren decken mach.
Siet, als een Hemels-plaegh koomt opter aerden dalen,
En gaet een schaep, een kalf, een peert, een esel halen,
Of uyt een rijcken stal òf van een schamel man,
Die, mits sijn kleyn beslach, geen schade lijden kan;
Ghy sult dan niet alleen den kalis hooren klagen,
Vermits hy dit verlies onmachtigh is te dragen,
Ghy sult den rijcken selfs sien quellen sijnen geest,
Oock om een vijse-vaes, oock om een eenigh beest.
Wat is doch van het gelt, en al ons angstigh woelen?
Dewijle rijck en arm haer schade bey gevoelen,
Dewijl, 'k en weet niet wat, oock groote lieden plaeght,
Ja, dat geen kroone selfs den hooft-sweer wegh en jaeght.
Wat ick u bidden magh, mijn ziele, wilt ontwaken,
En grondt uw herte niet op aerdsche beusel-saken,
Laet God uw steunsel zijn, in vreught en tegen-spoet;
Daer is geen vaste troost als in het hoogste goet.
| |
[pagina 778]
| |
Ick schaffe dan hier mede deze en diergelijcke huwelicken af, en meyne dat'et verre de soetste t'samen-komsten zijn, die uyt een? onderlinge en soete toe-genegentheyt geschieden, gegrondet niet op rijckdom of andere diergelijcke uytwendige dingen, maer opeen soete over-een-komste, in oprechte deuchtsaemheyt en gelatenheyt. Lieffelick en schoon zijn is niets, een vrouwe die den Heere vreest sal men loven, seydt de Wijseman. Prov. 31. 30. Maer nu weder tot de sake: Is het een weduwe met voor-kinderen die ghy om haer vette gelegent heyt verkiest, 't is dies maer te erger: Vidua sua & aliena vitia in dotem adferre dicitur. Een weduwe brenght veel haer eygen, ende oock eens anders gebreken ten huwelick. En 't is gewis, dat in dese gelegentheyt
Kinderen
Hinderen.
De Fransman seyt wel:
Maison faicte, & femme à faire.
Een huys dat is gemaeckt, een vrouwe noch te maken,
Dat houdt men overal voor twee bequame saken.
Fra le suppe e gli amori,
li primi sono li megliori.
Wie trouwen wil, of soppen eten,
Dien is 'et dienstigh dit te weten,
Dat de eerste soppen zijn de beste,
En d'eerste trou gaet voor de leste.
Soet Geselschap, dit is de laetste grond-regel dien ick u, voor als nu, op dese gelegentheyt weet te geven: duydt en gebruyckt het gene dat'er geseyt is ten goede: Wie verstandigh is, die laet hem raden, seyt Salomon. Prov. 1. 5. Wat my belanght, ick die jegenwoordelick, door Godes beschickinge, mijn lief geselschap missen moet, fal dit leste my toe-yegenen, en voor mijne rekeninge op-nemen, ende daer mede besluyten. Hier mede eyndigde Philaretus, en korts daer nae began d'een en d'ander van 't geselschap eenige saken op te halen van dat'er geseyt was, of om breeder verklaringe, ofte om iet daer tegens in te brengen; Philaretus 't selve af-leunende, seyde, dat het voor jonge lieden te langh stil geseten was, en dat'et beter ware de leden wat te reppen, en oeffeninge te doen om de mage te scherpen tegens het avont-mael; en daer mede op-staende, en oorlof nemende aen de koninginne, wert van de selve in den naem van al het geselschap hoogelijck bedanckt, met ernstigh versoeck (al voren hem sijn afscheyt te geven) dat hy, 't gene by hem jegenwoordelijck was geseyt, op 't papier woude brengen, terwijl hem de memorie noch versch was; op dat soo veel goede en gulde sin-spreucken niet, met het ophouden sijner stemme, in de lucht en souden komen te verdwijnen, en alsoo verloren blijven; waerop alsoo by het geselschap seer gestaen wert, is by Philaretus eyndelijck aengenomen sulcx te doen, en daer op 't geselschap sich tot lijf-oefeningen begevende, is gescheyden. |
|