Alle de werken. Deel 1

[p. 752]

Een boom of vrijster, eens verout, en krijght daer na geen jeugdigh hout.
Arbor secco non diviene mai verde, cosi pa donna chi suo tempo perde.

De oude Vrijster speecht:

Ick was een jonge stam van yder een gepresen,
En met een schoon gewaey tot in de lucht geresen;

Ick was een rancke spruyt, een gaef, een keestigh hout,

Het groenste van de laen, het schoonste van het wout:

Ick was een bosch alleen, daer al de vogels quamen,
En gansche dagen langh haer soete vreughde namen,

Daer menigh jongh-gesel, en menigh harder sat,

Die slechts maer om de lucht van mijne tacken badt:

Al wat'er geestigh songh, dat wou sijn eerste nesten,
Ter eeren mijner jeught, in dese tacken vesten:

Maer ick was toen te trots, en daerom wild'ick niet;

Nu stae ick hier alleen, gelijck een eensaem riet:

Nu is mijn jeught gegaen, mijn bloysel af-gesegen,
Mijn groen dient maer alleen tot stroysel op de wegen:

Al wat noch om my swiert en is geen jeughdigh blat,

Maer niet als vuyle mosch, of ick en weet niet wat.

Ick vinde met verdriet, ick vinde dat'er uylen
En ravens van der nacht in mijne tacken schuylen:

Ick vinde met verdriet, dat jae, de vleder-muys

Maeckt in mijn holle stam haer ongeluckigh huys.

Dies roep ick overluyt tot alle jonge boomen,
Die fris en lustigh staen ontrent de verssche stroomen:

En weest niet al te trots, ô dochters van het wout!

Wat heden jeughdigh is dat wort ten lesten out;

Dat wort, eylacen! kael, en al de groene tacken
Die komen sonder loof, die komen nedersacken;

En siet, wien eens de tijdt haer jeught en groente nam,

Die blijft dan naderhant, die blijft een dorre stam!

Geloost'et, fiere jeught! en leert'et overleggen:
't Is kunst het gunstigh Jae in tijts te konnen seggen;

Want die haer kans verkijckt, behout maer enckel spijt;

Wel aen dan, let'er op, en dient u van den tijt!

[p. 753]

 

Nederl.

 

't Is kunst in tijts jae seggen.

 

Grijpt als 't tijt is.

 

Die tijdt heeft, en tijdt laet glyen,

 

Kan sijn leven niet bedyen.

 

Gaept, alsmen u den lepel biet,

 

Of naderhant en krijghje niet.

 

Die altijdt vroegh genoegh komt, komt veeltijts te laet.

 

Die verslaept sijn ochtent-werck,

 

Bescheten is sijh dagh-werck.

 

Landt-koopen en goet houwelijck doen, verschijnt alle dagh niet.

 

Engels.

 

He that wil not wen he may,

 

When he will' shal have nay.

 

Frans.

 

Tel resuse qui apres muse.

 

De l'eau qui est passé le molin ne moult plus.

 

Qui ne prend quand il peut,

 

Il n'aura quand il veut.

 

Quand le bien vient, on le doit prendre.

 

Ital.

 

Quando s'ha il vento in poppa, bisogna saper navigare.

 

Spaens.

 

Quando el hierro esta encendido,

 

Entonces ha de ser batido. id est:

 

Frans.

 

Il faut batre le fer tandis qu'il est chaud.

 

Lat.

 

Pronte capillatâ, post est occasio calva.

 

Cato: Rerum occasiones tarditatem & ignaviam nostram nou exspectaut.

 

Ital.

 

A ben fare non dar dimora,

 

Perche presto passa l'hora.

 

Frans.

 

Le temps se change en peu d'beure;

 

Tel rit le matia qui le soir pleure.

 

Propert. 2. 18.

 

Lat.

 

- Saepe Cupido

 

Huic malus esse solet, cui bonus ante fuit.

 

Idem. 2. 8.

 

Omnia vertuntur, certè vertuntur amores.

 

Spaens.

 

Si te dieren la vaquilla,

 

Acude con la soguilla. id eft:

 

Frans.

 

Si on te donue la vachette,

 

Accours avec la cordelette.

 

Ital.

 

Bisogna pigliar le venture, quando Iddio le manda.

 

Frans.

 

Marmite qui longtemps boult, perd sa saveur.

 

Hooghd.

 

Vor gethau, und nach betracht,

 

Hat manchen in grosz leiden bracht.

 

Frans.

 

Apres domage chacun est sage.

 

Lat.

 

Eventus stultorum magister.

 

Malo accept o stultus sapit.

 

Frans.

 

Arrogance & hautaineté

 

Tient escorte à la beauté.

 

Ovid. 1. Fast.

 

Fastus inest pulchris, sequiturque superbia formam.

 

Idem de Narcisso, 3 Metam.

 

Multi illum juvenes, multae petiere puellae:

 

Sed fuit in tenerâ tam dura superbia formâ;

 

Nulli illum juvenes, nullae tetigere puellae.

 

Horat. Epcd. 15.

 

Eheu translatos aliò moerebis amores;

 

Ast ego vicissim risero.

 

Tibull. 1. Eleg. 8.

 

At te poena manet, nisi desinis esse superba.

 

Quam cupies rotis hunc revocare diem!

 

Propert. 4. Eleg. ult.

 

Discite venturam jam nunc sentire senectam.

 

Et 3. Eleg. ult.

Eventum formae disce timere tuae.

Een Engels Schrijver seydt wel op dese gelegentheyt als hier volght:

Who hath a daughter but twenty yeers olde, wel may he bestow her upon her better: if 25, upon her equall: if above 25, then upou whosoever lift to have her. An hoc cum nostris moribus conveniat, Lector videat:

Wie een dochter heeft van twintigh jaer, kanse besteden met haer beter: die der eene heest van 25 jaer, met haers gelijcke: dieder eene heest daer boven, met de gene diese eerst versoeckt. Dan de jaren van dochters uyt te houwelijcken, worden nae de verscheydentheydt van de plaetsen, landen, en naturen verscheydentlick gerekent: als met volle leden wert verhandelt by And. Tiraquell. 1. connubial. 6. num. 36. & seqq.

Quod Conftantinus Caesar de uvis servandis, id forte de puellis & virginibus maritandis non inepte quis dixerit. Oportet, inquit, in vigore existentis uvas resecare, & neque crudiores neque vigorem praetergressas. Lib. 4. cap. 14. de Agricult.

Het selve dat de Keyser Constantinus geseyt heeft van den tijt, wanneer de druyven te snijden zjjn, diemen bewaren wil, sonde misschien niet onbequamelick gepast konnen werden op dochters diemen besteden wil. Soodanige druyven (seyt by) zijn te snijden in de rechte kracht van haren wasdom, niet te groen en niet te rijp. Siet hier van breeder in het vierde boeck, het 14 capittel, by den selven Keyser van den Lant-bou geschreven.

Auson. Epig. 13.

Ad Gallam, puellam jam senescentem.

Sprevisti, obrepsit non intellecta senectus,

Nec revocare potes, qui periere dies.

Nunc piget, & quereris quod non aut ista voluntas

Tunc fuit, aut non est nunc ea sorma tibi.

Hercules Stroza in Epigram. de Gargilianâ:

Te juvenes, te odere senes: desertaque langues,

Quae sueras procerum publica cura prius.