Alle de werken. Deel 1

[p. 659]

Liefde leert singen, oock sonder dwingen.
Amor docet musicam.

Eerlicke vryagie:

Ghy, die op dese prente siet,
Maer weet daer af de meyningh niet,
En vraeght, wat dese kleyne guyt,
Wat Venus jongen hier beduyt;
Ick bidde, staet een weynigh stil,
En hoort eens wat'et seggen wil:

Daer is een spreuck van langer hant,

Gekomen uyt het Griecken-lant,
Die seyt, dat liefde singen leert,
En plompe sinnen omme-keert;
Dat is geseyt, dat soete min
Brenght alle soete dingen in.

Siet, hierom is 't dat Venus kint,

Sich hier als in een schole vint,
Een schole daermen geestigh queelt,
En hondert soete deuntjens speelt;
Een schole daermen plompaerts slijpt,
En daer de groene jonckheyt rijpt;
Maer 't is een meester sonder plack,
Want hy leert kunsten met gemack;
Sijn pijl, die door de werelt sweeft,
Die is 't die dese krachten heeft;
Want soo daer is een slechte duyf,
Die nau en kent haer doecken-huyf,
Die in haer gaen, en al haer doen,
Is raen en uytter-maten groen;
Indien sy desen meester krijght,
En dat hy in haer boesem sijght,
Gewis daer is geen twijffel aen,
Hy leert haer voor den spiegel staen;
Hy leert, hoe sy haer dom gelaet
Sal stellen op de rechte maet,
Sal stellen anders alsse plagh
Eer sy by hem ter scholen lagh.

Is elders oock een raeuwe gast,

Die op geen heusche seden past,
En niet ter werelt anders weet
Als hoe men pap en soppen eet,
En daerom, t'huys en over straet,
Gelijck een klunten henen gaet,
Genaeckt hy maer eens dese school,
Sijn hart ontfonckt gelijck een kool,

[p. 660]

 

Sijn hoet staet anders alsse plagh,

 

Sijn kraegh soo titsigh alsse magh,

 

Sijn knevels geestigh op-geset,

 

Sijn gansche kleedingh wonder net;

 

Hy leert daer niemant op en gist,

 

En dat hy noyt te voren wist;

 

Hy leert ontsluyten sijnen mont,

 

Die eerst gelijck vernagelt stont;

 

Hy leert, en al met goet verstant,

 

De beste woorden van het lant;

 

Hy leert voor al oock soeten sangh,

 

En al met vreughden, sonder dwangh;

 

Hy krijght een rap, een buyghsaem lijf,

 

Al stont'et eertijts bijster stijf;

 

In 't kort', een plompaert wort beleeft,

 

Soo haest hy maer een vrijster heeft.

 

Soo leert dan Liefde wijf en man,

 

Dat niemant anders leeren kan.

Lat. Amor docet Musicam.

Amor magnus doctor est, atque omnes Philosophiae partes implet. Recte August. dixit de Amore divinio.

Ital. Chi ha l'amor nel petto, ha gli speroni ai fianchi.

Frans.

L'amour est un grand maistre d'escole:
Tout est gaillart ou qu'il s'envole.

L'amour est un grand maistre:

Il faict le lourdau gentil estre.

Lat. Nullus adeò ignavus est quem amor non inflammet ad virtutem ac divinum reddat, ut par viro forti evadat: nam quod Homerus vim furoremque divinum à Deo quibusdam heroibus inspiratum ait, id Amor praestat amantibus. Plato.

Da mihi hominem incultnm, ab amore cultissimus efficitur; da rusticum ac rudem, ab amore fiet ingeniosus ac elegans. Quid plura? segnities, somnus omnis, lethargicus marcor ac squallor, ex amoris contubernio eliminantur. Philip. Beroal.

La beanté de la femme resiouit la sace et surpasse tous les desirs de l'homme. Syrach. 36. 24.

Celuy qui voit de loing venir cclle qu'il aime, il redresse le collet de sa chemise, agence le bonnet sur sa teste, retrouche ses moustaches, redresse son manteau sur les espaules, se leve sur la pointe de ses pieds, monstre un visage joyeux, et semble qu'il se renouvelle de tout, pour se rendre agreable aux yeux de sa Dame. Sic autor quidam Gallus.

Lat. Pro conclutione, addamus varias Amoris descriptiones, à sapientissimis traditas, ut inde ejus natura ignorantibus innotescat: Amorem beatus ille Dionysius desinit: esse virtutem unitivam.

Augustinus: Appetitum rei, propter se ipsum.

Bernardus: Ordinatum et vehementem voluntatem ad bonum.

Alii Theologi: Conjunctionem amantis cum amato.

Nonnulli: Desiderium possidenti, utendi, fruendi, opinati boni et pulchri.

Plerique: Spem irretitam, timori conjunctam.

Tullius dixit amorem esse: bene velle.

Seneca: Vigorem animi, et excessum mentis.

Dantes: Inclinationem animi in rem concupitam.

Marius AEquicola: Desiderium boni quo illud nobis semper adesse, et possidere cupimus.

Peripatetici: Argumentum benevolentiae propter apparentem venustatem.

Academici: Desiderium fruendae pulchritudinis.

Theophrastus: Animae otiosae affectum.

Epictetus denique: Otiosi pectoris molestiam, in puero pudorem, in virgine ruborem, in juvene ardorem, in soemina surorem.