|
| |
t' Samen-spraeck tusschen Anna en Phyllis.
Indien ick oyt een droef geklagh
In uwen boesem storten magh,
Soo waer het nu de rechte tijt,
Nadien ghy stil en eenigh sijt:
Mijns oordeels is 't de beste vrient
Die ons in droeve tijden dient.
Daer is, eylaes! een vreemt gewoel
Dat ick ontrent mijn herte voel:
Ick ben gestelt, ick weet niet hoe,
Ick worde sonder reden moe;
My sweeft een wasem om het hooft
Die my van alle vreught berooft,
Ick ga, ick koom, ick rijs', ick dael,
Ick loop, ick sta, ick rust, ick dwael,
Mijn sinnen vliegen hier en daer,
Als of ick licht van hoofde waer;
En, schoon ick gansche nachten waeck,
Noch krijgh ick efter geenen vaeck,
Ick wend', ick keer door al het bet,
Ey, seght doch eens wat dat my let.
Kijck, dit is immers wonder soet,
Dat ghy my dese vrage doet,
My die een teere maget ben,
En niet als kap of doeck en ken!
Ey! sooje wilt genesen sijn,
Gaet, soeckt een ander medecijn;
Gaet, soeckt een kloeck en dapper man,
Die veel en groote dingen kan,
Die in de konsten is geleert,
En veel tot Leyden heeft verkeert,
Of elders daer men menschen snijt,
En al de leden open splijt,
En daer men klaer en open seyt,
Waer milt' en hert' en maege leyt;
| |
| |
Die sal misschien, na langh beraet,
Dan seggen wat'er omme-gaet,
En wijsen voorts wat u geneest.
Wel, hebje langh soo dom geweest?
Ghy spreeckt gelijck een slechte duyf,
Die naeu en kent haer doecken-huyf,
En efter weet ick uyt de daet,
Ghy sweeft al boven uwen naet,
En hebt al vry meer in de mouw
Als iemant wel vermoeden souw;
Dus brenght doch veerdigh aen den dagh,
Dat ons ten goede dienen magh.
Wat wilje dat ick seggen sal!
Ick ben een duyve sonder gal:
Dan soo j'et immers soo verstaet,
Dat ick iet weet tot uwer baet,
Soo druckt dan eens wat naerder uyt
Van waer u dese quellingh spruyt,
En wilje dat ick raden sal,
Soo opent eerst het ongeval.
Ghy weet, men seyt den medecijn
Den gront en oorspronck van de pijn,
En hoe men eerst het quaet vernam,
En oft met koud' of hitte quam,
En of de smert geduerigh blijft,
Dan of se door de leden drijft,
En of men droogh is op de tongh,
En of men bangh is aen de longh,
En of men schrael is op de borst,
En seer gequollen van den dorst,
En of men veel of weynigh eet,
In 't korte wat de siecke weet;
Want anders, soo men iet verswijght,
't Is selden dat men bate krijght.
Voor my, ick wil hier open gaen,
Gelijck by vrienden dient gedaen;
Ick sal u seggen hoe het quam,
Dat ick voor eerst het quaet vernam;
Want siet, ick wil mijn gansche noot
Gaen storten uyt in uwen schoot:
Ick sagh eens, op ons schaly-deck,
Twee duyfjens spelen beck aen beck:
Sy vlogen t'samen uyt het kot,
Sy vielen t'samen op een slot,
Sy togen t'samen op de vlucht,
Sy swierden t'samen in de lucht,
Sy keerden weder na den slagh,
En al terwijl dat ick het sagh;
Hier door soo quam my in het bloet,
Hier door ontstont in mijn gemoet,
Een nieu, een vreemt, een selsaem dingh,
Dat my door al de leden gingh:
Siet (dacht ick), hoe des Heeren macht
Paert yder dier in sijn geslacht:
Een ieder voelt sijn eygen vier,
Een ieder trout op sijn manier,
Wat isset dat geen lief en heeft?
Men vint dat lieft, en niet en leeft.
De dadel-boom is sonder vreught,
Sy staet en treurt haer gansche jeught,
Het schijnt dat sy geduerigh sucht,
Want sy en draeght geen soete vrucht,
Tot sy ten lesten by haer vint
Een mannen-boom die sy bemint;
En dan soo grijptse weder moet,
En draeght haer vrucht in overvloet.
Dringht liefde door het quastigh hout,
Is 't slijm van vissen niet te kout,
Sijn wilde vogels niet te snel,
Sijn wreede dieren niet te fel,
Om aen te doen een sachter aert,
Ploe dient een mensch dan ongepaert?
Voelt leeuw en beir de soete pijn,
Wat sal 't van teere maeghden sijn?
Dit dacht ick doen wel seven mael,
En maeckte staêgh een nieu verhael;
De doffer met den dadel-boom
Die bleef my by tot in den droom,
Ja, midden op den schoonen dagh,
En was het niet gelijck het plagh.
Nu seght, hoe noemje dit gequel?
Ick ken die sieckte wonder wel;
Het is een eerste minne-beelt
Dat om uw weeligh herte speelt;
Het is een dom, een grilligh mal,
Het is een dertel ongeval,
Het is een voor-spel van de jeught,
Een blijde pijn, een droeve vreught,
Het is een bobbel in het bloet,
Dat nu sijn eerste sprongen doet;
Maer waerom niet, in kort bescheyt,
Den ganschen handel uyt-geseyt?
't Is kalver-liefde, soete maeght,
Die u de losse sinnen jaeght;
En sooje die niet wel en leyt,
Gelijck als eer en schaemte seyt,
Gewis, daer is geen twijffel aen,
Ghy sult verkeerde wegen gaen,
Ghy sult verdolen hier en daer,
Ghy sult u brengen in gevaer,
Ghy sult u vinden buyten spoor,
Dus stelt u tucht en reden voor.
Maer siet, ghy spreeckt' k en weet niet hoe,
Het schijnt ghy sijt uw maeghdom moe;
Want, na dat ick bevinden kan,
Soo helje vry wat na den man.
Wel, meynje, kint! dat al de lust
Juyst onder manneslippen rust?
En dat voor al het echte bedt,
Met sachte roosjens is beset?
Neen vry, het gaet'er niet soo breet,
Maer hoort doch eens het recht bescheet:
Soo langh men eenigh dingh verwacht,
Dan is het dat men 't wonder acht;
Maer als men 't heeft, dan is'et niet,
Men sochte vreught, met vint verdriet;
En dit is soo het out gebruyck:
Het trouwen is een rechte fuyck,
En dat alleen op desen sin:
Al wat'er uyt is, wilder in,
En wat'er in is, wilder uyt;
Een kleuter wenst te sijn de bruyt,
Een jubben, van sijn eerste vlucht,
Leyt eeuwigh om een wijf en sucht;
En dickmael is men nau getrout,
Wanneer men 't hooft wel dapper klout.
Ghy sijt te strengh voor d'eerste reys,
En strast te fel mijn soet gepeys;
Dan efter 't is maer losse praet,
Het trouwen is den besten raet;
Wie bleef'er oyt sijn leven maeght,
Die sich des niet en heeft beklaeght?
Alleen te leven is verdriet,
En dient ons swacke menschen niet:
De maeghdom is een lastigh pack,
Die niet en baert als ongemack.
Ick was lest op een hoef genoot,
Daer eenden swommen in de sloot;
De vogels lagen aen de wal,
M'en hoorder vreught of bly geschal,
Sy dreven stil, en treurigh heen;
Doch mits een wartel daer verscheen,
Soo rees'er stracx, door al den poel,
Een hees gequeeck, een bly gewoel:
Dit beurt de dieren niet alleen,
Het is de menschen oock gemeen:
| |
| |
Soo haest als vader is van huys,
Tot onsent is maer enckel kruys:
Want moeder is niet wel gesint,
De keucken-meyt die sit en spint,
M'en hoort'er noyt een blijden lagh,
M'en schaft'er niet gelijck men plagh,
Men vint'er meest een kouden heert,
En al door 't missen van een weert;
Dus gaet'et vast, dat aen den broeck
Hanght al de vreughde van den doeck.
Nu sie ick klaer, en uytter daet,
Dat u de maeghdom tegen staet;
Wel aen, nadien ghy immers wilt
U geven in het groote gilt,
Soo neemt geen sake by der hant
Door haest of grilligh onverstant,
Maer toomt uw sinnen, weeligh dier!
Gelijck een kuyper doet sijn vier:
Die sluyt'et in een vasten bant,
En maeckt alsoo een rechten brant,
Soo dat de vlamme niet en swiert,
Als juyst daer haer de meester stiert.
Ghy, doet toch niet op eygen raet,
Want dat is hier en elders quaet;
Maer seght voor eerst uw moeder aen
Waer heen uw domme sinnen gaen,
Die sal het dan, ter rechter stont,
U vader leggen in den mont;
En soo uw groene lente-tijt
Dan hooger na de somer glijt,
En dat uw jeught nu dragen kan
De lasten van een echte man,
Soo sal hy met een goet beleyt
Gaen letten, wat de reden seyt.
De raet die ghy de maeghden biet,
En past voor al de maeghden niet,
Haer voorhooft is te bijster teer,
En dit uw voorstel tegen eer;
Wy sijn door schaemte weggevoert,
Waer iemant maer van trouwen roert;
Wie is 't van ons die seggen kan:
T'sa moeder, haest! ick wil een man?
Wat vrijsters in den boesem leyt
Dat dient gedacht, en niet geseyt;
Want maeghde-last, dat is een saeck
Die dient geweten sonder spraeck.
Of schoon de klocke niet en slaet,
Als maer de wijser omme-gaet,
Soo weet een yeder, sonder slagh,
De stonden van den ganschen dagh.
Siet, als een maeght soo hooge wast,
Dat haer des moeders huycke past,
Of telt nu jaren drymael ses,
Neemt dat, o vader! voor een les,
Dat aen uw dochter wat ontbreeckt,
Hoewelse niet een woort en spreeckt:
Hout vast dat ja, haer fieren tret,
Hout dat haer doeckje wel geset
Sijn wijsers van de binne-smert,
Die haer leyt in het weligh hert;
Denckt vry, dat aen een rijpe maeght
Iet schort, hoewel se niet en klaeght.
Wanneer ghy dese peylen siet,
O vaders! en verachtse niet,
Maer let wel neerstigh op het stuck,
Of u genaeckt groot ongeluck.
Siet, als de jonge wijngaert-loot
Drijft in de lucht een gulle schoot,
En datse wortels heeft, soo goet
Schier als eygen moeder doet;
Een hovenier sal metter daet,
Indien hy slechts het stuck verstaet,
Die plante scheyden van den stam,
Soo ras hy dese jeught vernam.
Ick wens een vader dit verstant,
Wanneer sijn dochter dient verplant;
Ick wensche dat een moeder let,
Wanneer een dochter dient verset;
Maer als noch d'een noch d'ander siet,
Hoe gul haer jonge wijngaert schiet,
Soo is'et (mijns bedunckens) tijt,
Dat sy haer eygen tacken vrijt;
Op dat haer jongh en weeligh hout
Magh by een ander sijn gebout.
En sy wat verder, alsse plagh,
Haer groene loten schieten magh;
Een die my dit lest heeft geraên,
Die seyd' het mochte wel bestaen.
't Was iet dat ghy te voren dreeft,
Maer dit bejagh en hanght of kleeft:
Hoe! dunckt u 't seggen al te koen,
En wilj'et sonder seggen doen?
Neen, kint! dit stuck is ouders-werck,
Hier dient een hoogh, een diep gemerck,
Hier dient een wijs, een langh beraet,
Dat onse jeught te boven gaet;
En ghy, noch echter niet-te-min,
Wilt flucx, en met een luchten sin,
Gaen vallen in het minne-spel,
En mallen met een jongh-gesel;
O neen, dit kan ick niet verstaen,
Der vrienden oogh moet voren gaen;
Bevraeght u wel, oock eerje vrijt,
Want dan is 't even vragens tijt;
Maer naderhant te nemen raet,
Dat koomt gemeenlick al te laet.
My is voor desen eens verhaelt,
En 't leyt my noch in 't hooft en maelt,
Hoe dat men walle-vissen vanght,
En schichten in haer leden pranght:
Het stuck dat wort te weegh gebracht,
Om dat het beest niet eens en acht,
En onbevreest niet eens en schroomt,
Wie dat ontrent of aen hem koomt;
En als 't herpoen is vast geset,
Dan schijnt'et, dat het eerst maer let,
Voor wie en waer het vlieden sal;
En siet, dan vlucht'et over al,
Dan in de stroom, dan na de ree,
Dan in het diepste van de zee;
Maer, waer het swemt of henen vliet,
Het is, eylaes! het is om niet;
Want waer het sich ter neder set,
Het voert sijn eygen quellingh met;
Siet, dus vergaet die groote vis,
Om dat hy eerst niet schouw en is.
Ach! trou-sucht is een slim gebreck,
Ten lijt geen uytstel, geen vertreck;
Het kom soo 't wil, het ga soo 't magh,
Van raet of reden geen gewagh:
Het kint, met dese koorts bevaên,
Wil met den ruyter dolen gaen;
Nochtans: te licht eens ja geseyt,
Wort dickmael seven jaer beschreyt;
Ghy, weest niet haestigh in de min,
Maer hout uw domme sinnen in;
Want is de vrijster licht gereet,
Het doet oock aen den vryer leet;
Wie ras bekomt iet dat hy socht,
Die vreest terstont te sijn bekocht,
En is de vrijster wat te vlugh,
De vryer gaet wel licht te rugh.
Een kock die 't spit te veerdigh draeyt,
Die maeckt sijn dingen licht bekaeyt,
Want dickmael, voor een spoedigh ent,
Soo wort de spijs in d'as gewent.
Met sinnen, kinders! watje doet,
De grootste haest, de minste spoet.
Een vogel-strick, een jongh-gesel,
Gelijcken uyter-maten wel;
| |
| |
Want soo een velt-hoen of faisant
Koomt neder vallen in den bant,
Als offet woude sijn gevaên,
Soo blijft het garen openstaen,
Maer tijt de vogel op de loop,
Dan wort'er eerst een vaste knoop.
Al wat men aen een vryer biet,
Dat wil de slimme lincker niet;
Dus wilje minne, wilje gunst,
Soo leert voor eerst de weyger-kunst.
Noyt heeft aen weyman wilt gelust
Wanneer het op sijn leger rust:
Een vlucht, een sucht, een snelle loop
Die maeckt èn hier èn daer de koop.
Door moeyte smaeckt het minne-spel
En 't neen dat staet de meysjens wel,
Doet van de minne pijl en pijn,
De minne sal geen minne sijn.
Dit hout ick wonder vreemt geseyt,
En 't is my van den wegh geleyt,
Hoe! wilje dat ick segge neen,
Wanneer ick ja van herten meen?
Of sal ick wijsen van der hant
Daerom mijn jeughdigh herte brant,
Neen, dat's gewis een quade slagh,
Die noyt ons dienstigh wesen magh;
Wie hongert, gaept en eet terstont,
Als hem de pap is voor den mont.
Wie in de min wenst goeden spoet
Die doe gelijck het meeuwtjen doet,
Dat, als het vischje boven sweeft,
En sich maer eens om hooge geeft,
Valt stracx met alle krachten neêr,
En licht het beesjen uit het meer.
't Geluck, o kinders, is te glat,
Het dient in haesten opgevat,
Het dient gegrepen t'sijnder tijt,
Eer dat'et weder henen glijt.
Wie aengeboden dienst versmaet,
Wilt dickmael als het is te laet;
En die een goede kans versiet,
En recht het stuck sijn leven niet.
Dies, als de vinck is in het net,
Soo dient geen tijt te sijn verlet.
Ick moet hier brengen aen den dagh
Een droef gespreck, een diep geklagh,
Van seker ons bekende maeght,
Die, siende datse wert bedaeght,
Haer by een roosjen vergeleeck,
En sprack, gelijck als ick nu spreeck:
‘Als eerst het jeughdigh purper-root
Quam puylen uyt mijn teren schoot,
Doen was ick vry een trotse blom,
Ick hadde prickels om end' om,
Ick stont geset en bijster vast,
Ick stont gelijck een spitse mast,
Wie my genaeckte, kreegh een streeck,
Wie my genaeckte, kreegh een steeck;
Maer als mijn soete jeught verdween,
Doen ick viel sonder raecken heen,
Doen ick viel neder in het stof,
En was maer stroysel voor den hof,
Doen riep ick staêgh tot alle man:
Siet, wat een roosje worden kan!
Die met geen hant wou sijn gepluckt,
Ben nu met voeten onderdruckt;
Ach! die voor desen niet en wou,
Wat is'et dat ick niet en sou?
Ach! daer de rimpel ploeght het vel,
Indien het quaem, men nam'et wel!’
Ghy wijckt al vry wat uytte baen,
Dus laet ons hier wat naerder gaen.
Hout iemant wat van mijnen raet,
Soo stell' ick yder dese maet:
Al is de vrijster bijster groen,
Haer past het lijden, niet het doen;
Dus brengh ons hier geen meeuwtje by,
Het grijpen staet geen maget vry;
Haer dient gedult, al is'et pijn,
Tot datse magh gegrepen sijn.
Het vincke-net koomt haer niet toe,
Ons dient alleen een stille vloe,
Die roert haer niet, maer blijft geset,
Al isse schoon een vogel-net,
Tot dat een snepp', of ander dier,
Daer in koomt vallen met getier,
Daer in met alle krachten springht,
En 't nett' als tot het vangen dwinght.
Al isset schoon uw volle wil,
Ghy staet dien onvermindert stil,
Tot hy, die u van herten mint,
Als met gewelt uw herte vint,
En dat de tijt en vrienden raet
U dringen tot den echten staet;
Ons net moet vangen sonder schijn,
De vogel moet de vanger sijn.
Doch wilje, dat ick dit geval
Met naeckter reden toonen sal,
Soo siet hier op de bakens aen,
Die veel-tijts aen den oever staen:
Haer vier dat in het duyster brant,
Geeft wel een glinster aen de strant,
En roept te midden uyt de zee,
De schepen tot een goede ree,
Als doende blijcken voor gewis,
Dat daer ontrent een haven is;
Maer efter blijft'et schippers werck
Te komen naer het vier gemerck:
Hy maecke seyl wanneer hy wil,
Het baken staet geduerigh stil,
Het baken wijckt niet van de kant,
Maer toont alleen een stillen brant.
Ghy mooght bewijsen met de schijn,
Dat ghy sijt quesel noch begijn,
Uw geestigh kleet, uw soet gelaet,
Dat kan betuygen metter daet,
Als datje niet ondienstigh vint
Te rechter uyr te sijn gemint;
Uw wesen geeft hier toe de loos,
Maer laet het roeyen aen matroos,
En noyt om echte minne peyst,
Ten sy men u ter eeren eyst;
Dus verre dient een jonge maeght,
En hooger niet te sijn gewaeght.
Men siet nochtans in onsen tijt
Hoe menigh dat'er wort gevrijt,
Ja, raeckt oock dickmaels aen een man,
Om datse vryers locken kan;
Segh lieve, waer gebeurt'et niet
Dat, als een vryer hope siet,
Hy dan wel soeckt een echte vrou
Oock daer hy eerst niet vryen wou?
Dat magh by wylen eens geschiên,
Maer veel en wort'et niet gesien,
En 't ware vry een losse trou,
Dat iemant juyst gaen vryen sou,
Om dat misschien een stoute-bil
Haer spillen met hem mengen wil.
Als iemant in een boomgaert gaet,
Daer aen den wegh een haege staet,
En dat misschien een wilden braem
Hem onder by de slippen naem,
Hem boven aen den mantel greep,
Of elders in de leden neep,
En noode soo, als met bedwangh,
Hem tot haer vruchten suer en wrangh;
Sal dat bewegen sijn gemoet,
Of weder-houden sijnen voet,
| |
| |
Om dan niet dieper in te gaen,
Daer vry al beter fruyten staen?
Neen, neen; hy acht haer trecken niet,
Hoe schoon dat sy haer vruchten biet,
Hy maeckt sich los van haer beslagh
Soo haest hy kan, soo ras hy magh;
Hy ruckt haer stoute krauwels of,
Om voorts te treden in den hof;
En schoon hy daer met ongemack
Moet reycken naer een hoogen tack,
Dat is hem des te meerder vreught,
En 't is te beter voor de jeught;
Want dat men licht bekomen kan
En smaeckt niet aen een rustigh man;
Maer wat aen steyle boomen hanght,
Dat is'et daer men naer verlanght,
Het fruyt dat is dan wonder soet,
Wanneer de plucker klimmen moet.
Wel, soo een vrijster niet en magh
Haer liefde brengen aen den dagh,
Soo laet het dan haer vader toe,
Dat hy het voor sijn dochter doe.
Waerom doch niet in onsen tijt
Oock met een jonge maeght gevrijt?
Mijn oordeels, voeght dat alsoo wel,
Als met een moedigh jongh-gesel;
Veel hebben dit wel eer betracht,
En oock met voordeel uytgewracht;
Want dickmael gaept de vryer niet,
Voor dat men hem den lepel biet.
Maer dit behoort, op vast bescheyt,
Behendigh aen te sijn geleyt,
En door een derden aengebracht,
En dat als in een stille nacht;
Op dat'er niet een mensch verstae,
Hoe dat het met den handel gae:
Soo doet de loose vogelaer,
Die sit niet in het openbaer,
Maer is met ruyghte dicht beset,
En stelt een roer-vinck in het net,
En hout daer op sijn oogh-gemerck,
Tot aen het eynde van het werck;
Doch, soo de vangh niet wel en wil,
Hy duckt in 't loof en hout hem stil,
En niet een vogel kander sien,
Wat desen handel magh bediên.
Te vryen met een jonge maeght
Is, mijns bedunckens, veel gewaeght;
Want dit alsoo te leggen aen,
Dat niet een mensch het sou verstaen,
Voorwaer daer is geen middel toe,
Men rieckt'et, ick en weet niet hoe;
De werelt is te wonder boos,
De menschen al te bijster loos;
Wy leven in een snegen tijt,
Die ieder hayr in stucken splijt,
Al seghje niet een enckel woort,
Noch wort uw meyningh na-gespoort,
Een ieder let op dit geval,
En siet, men weet'et over-al;
En soo het stuck dan qualick luckt,
Daer sit de vrijster dan bedruckt,
Sy wort van alle man begeckt,
Dat haer tot enckel schande streckt.
Ghy, eer men dit met u bestaet,
Soo pleeght voor al gesetten raet,
Let, eer men eenigh dingh begint,
Hoe dat de vryer is gesint;
En is daer geen of kleyne lust,
Soo houtje best uw hooft gerust.
De vos is hier (mijns oordeels) wijs:
Hy sal 't noyt wagen op het ijs,
Of leyt voor eerst daer op sijn oor,
Hy proeft'et door een sneegh gehoor;
En is de schors misschien te kranck,
Soo neemt hy elders sijnen ganck;
| |
| |
Dit is u nut te sijn gedaen,
Of anders sal 't er qualick gaen.
Om my te maecken aengenaem,
Daer ben ick wonder toe bequaem,
Een vrient die heeft'et my ontdeckt,
Wat best de jonge vryers treckt;
Dus, mocht ick gaen na mijnen sin,
Ick toogh'er hondert tot de min.
Wel, seght wat soutje doch bestaen?
Ick sou wel moy en keurlick gaen,
En strijcken prachtigh over-straet,
Geduerigh in een nieu gewaet;
Men seyt te rechte nu en dan:
Een schoone kleedingh maeckt den man.
Soo ghy, door middel van de pracht,
Of met den glans van rijcke dracht,
De vryers meynt te locken aen,
Soo doolje van de rechte baen:
De salamander die verdwijnt,
Wanneer de sonne krachtigh schijnt;
Weet vry, dat al te moyen maeght
De vryers dickmael henen jaeght,
Vermits de gunst van rechte mans
Vergaet door al grooten glans.
Dus, vrijster, gaet niet al te fray,
De liefd' is kranck, de tijt is tay.
Verkiest u liever eenigh kleet,
Met weynigh kosten uyt-gereet,
Dat geestigh aen de leden staet;
Dat is voor u den besten raet:
Het seyl te trecken in den top,
Dat rijst veel uyt een lossen kop,
En 't is geen kunste moy te gaen,
Gelijck als heden wort gedaen;
Maer pracht te houden in den bant,
Dat is een teycken van verstant.
En boven dat, soo vind' ick noch
Dat yder weet van dit bedroch,
Men hout dat onse flicker-list
Alleen maer na de vryers vist,
En dat men, na den echten staet,
Sijn ooren weder hangen laet;
Dit hoord' ick laest een seker man,
Die al de minne-rancken kan,
Hy was te gast hier in de stadt
En sprack, terwijl ick by hem sat,
Veel saken dienstigh voor de jeught,
Veel lessen noodigh tot de deught;
Een streeckjen hoord' ick onder al,
Dat hier te passe komen sal:
De perse-boom, wanneerse bloeyt,
Is 't schoonste dat in hoven groeyt,
Soo langh haer bloem is nieu en vers;
Maer gaet en siet doch eens de pers,
Als naderhant haer bloeysel speent,
Sy staet terstont geheel verqueent,
En siet'er uyt, 'k en weet niet hoe.
Die boom pass' ick de meysjens toe,
Die staêgh, alleen tot enckel schijn,
Soo titsigh op-gestreken sijn;
Want vrijsters staêgh al even net,
Soo haest getrout, soo haest een slet;
En, soo men dickwils onder-vint,
Die dickmael spiegelt, selden spint.
Indien het gingh na mijnen sin,
Ick beeld'et alle vaders in:
Een dochter, van haer eerste jeught,
(Al is sy schoon haer grootste vreught)
Soo op te trecken, dat een man
Haer vry noch hooger setten kan,
En noch magh geven dit en dat,
't Gunt sy te voren niet en hadt;
Want anders, als een jonge maeght
Heeft alle dingh wat haer behaeght,
Soo vint de man doch geenen danck,
Al geeft hy al sijn leven lanck.
Dit houd' ick wel te sijn geseyt,
En dient alsoo te sijn beleyt;
Maer daer is noch een nader baen,
Om met de vryers wel te staen:
Te geven aen een jongelingh,
Te senden eenigh proper dingh,
Een kraegh, genaeyt met eyger hant,
Een neusdoeck met een moye kant,
Of iet geschildert met de naelt,
Met gimp en loovers afgemaelt,
Of iet gesteken op den raem,
Met sijnen en met uwen naem,
Of wel een bloem, een verssche roos,
Die iemant voor de beste koos,
Een tuyltjen van het eelste kruyt,
Daer ieder tackje wat beduyt,
Of immers eenigh boom-gewas,
Dat iemant voor het schoonste las,
Dat is een oude minne-kunst,
En leyt de gronden van de gunst.
Ghy hebt uw les niet wel geleert,
En vat het stuck geheel verkeert,
Want als een teere maeget schenckt,
't Is vast, dat sy haer eere krenckt.
De keucken leert ons even dit:
Wanneer men by den viere sit,
Smelt vet met stilheyl in de pan,
Ghy spilt'er niet een druppel van;
Maer springht'er iet tot in het vier,
Soo rijst'er strack een groot getier,
En door het smout dat buyten walt,
De vlam tot in de panne valt:
Een maeght die aen de vryers geeft,
Die laet al nemen wat se heeft,
Ghy, schenckt dan niet, 't is ongeval;
Want geefje wat, sy nemen 't al.
En voeght'et dan geen maeghden wel
Te schencken aen een jongh-gesel,
Soo laet dan aen den jonghman toe,
Dat hy de vrijsters gunste doe;
En geeft de maeghden volle macht
Te nemen dat haer wort gebracht;
Al wie versmaet, dat iemant geeft,
Die toont haer stuer en onbeleeft.
Het nemen voor een jonge maeght
En dient haer leven niet gewaeght.
Het is my dickmael groote spijt,
Wanneer ick sie in ouden tijt,
Ja, noch tot heden op den dagh,
Wat dat het geven al vermagh;
Een maeght, al isse wonder net,
Wort door het nemen licht besmet,
Een wijf, al isse kuys genoemt,
Indiense tot ontfangen koemt,
Daer is geen feyl of twijffel aen,
Haer eer en luyster heeft gedaen.
Het gout, dat breeckt een stale deur,
Het gout, dat stelt de wacht te leur,
Het gout, dat heeft een vremde kracht:
Het komt daer niemant oyt en dacht;
En of men hondert grendels sluyt,
Het raeckt'er in, het raeckt'er uyt;
Leght in de quick vry loot en tin,
Geen slecht metael en komt'er in,
| |
| |
Gaet brenght'er koper, yser, stael,
Het blijft'er buyten altemael;
Maer koomt'er eenigh gout ontrent,
Dat wort'er krachtigh ingeprent;
Waer macht en reden niet en gelt,
Dat wert noch door het gout gevelt.
Ghy, laet daerom noit schoonen ringh
U geven door een jongelingh,
En laet u gout of diamant
By niemant steken in de hant:
Geen oefter wort haer visjen quijt,
Soo langh als sy het nemen mijt,
Soo langh als sy gesloten staet,
En geen geschencken in en laet;
Maer soo wanneer de loose kreeft
Haer oyt een aerdigh keytjen geeft,
En goyt dat tusschen in de schulp,
Strack is de oester buiten hulp,
Want mits sy haer niet sluyten magh,
Gelijck se van te voren plagh,
Doordien de key haer dat belet,
Soo wortse deerlick af-geset:
'k En seyd'et niet den ganschen dagh,
Wat dat het geven al vermagh;
Wanneer de vrijster maer ontfanght,
't Is wonder wat de vrijster vanght;
Die geeft, die krijght sijn vollen wil,
Die neemt is ongevoelick stil,
Sy lijt, en swijgt, sy weert haer niet,
Schoon sy een roover voor haer siet,
Dies wort haer eer, haer beste schat,
Met rauwe tengels aen-gevat;
Wie geeft die heeft het gans gesegh,
Wat souse doen? - de klem is weg!
Ghy, mijt dan dese lagen, mijt!
Al wortje schoon op eer gevrijt,
En wat de vryer immers doet,
En weest hem efter niet te soet;
Bewijst hen staêgh maer schaerse gunst,
Want daer in leyt de minne-kunst;
Let hoe het kalck dan eerst ontsteeckt,
Wanneer der eenigh nat op leeckt;
Let hoe de sonne schoonder straelt,
Na dat se neder was gedaelt,
Na dat se, mits een droeve lucht,
Was van der aerden wegh gevlucht.
Al rijst'er somtijts eenigh woort,
Dat u misschien den vrede stoort,
En weest daer geensins in beswaert,
Het is een twist van sachten aert;
Want of de liefjens worden gram,
Die wint verweckt slechs meerder vlam;
Een die tot springen is gesint,
Eer dat hy sijnen sprongh begint,
Wijckt (soo het schijnt) eerst van de gracht,
Maer springht dan met een grooter macht.
Gaet, went het oogh op Venus kint,
Wanneer het sijnen booge wint,
Siet, hoe de pese laeger gaet,
Hoe dat de pijle felder slaet;
Ghy siet hoe dat de wijngaert groeyt,
Wanneer hy dapper is gesnoeyt,
Ghy siet dat water in de smis
Het vier tot enckel voedsel is;
Het gaet dus even met de min,
Krakeeltjens brengen vrintschap in;
De pruyltjens van de losse jeught
En dienen maer tot soeter vreught.
Dit is voor al een vreemde slagh,
En die ick geensins prijsen magh,
Want sout ick dese wegen gaen,
Mijn rijck en sou niet lange staen;
Hoe, soete minn' uyt wrange twist?
Voorwaer vriendiune, 't is gemist.
Des liefdes rijck is honigh-zoet,
Het wort door vrintschap aen-gevoet,
En Venus-kint is al te teer,
Het schrickt voor soo een harde leer;
Het is aen al de leden naeckt,
En dient maer sachtjens aengeraeckt;
Het is gekoestert in een lant
Daer niet als roosjens sijn geplant;
Al is 't met vlammen toegerust,
Noch wort sijn vyer wel uyt-geblust,
Al wie een keers te vinnigh snuyt,
Die doet het licht ten lesten uyt.
Ja, gaet en set een vryer sacht,
Soo krijght hy pas de volle macht,
Om met verlof te mogen gaen
Daer 't hem noyt toe en was gestaen.
Een vryer slacht de klimmer-boon,
Want of om dese plante schoon
Het langhste rijs van al het velt
Wort in der aerden vast gestelt,
Indiense 't hout maer raecken magh,
Oock slechs met eenen omme-slagh,
't Is al genoegh; het dertel kruyt
Dat klimt'er aen tot boven uyt;
En dan noch, op sijn eygen plucht,
Soo maeckt het krullen in de lucht.
Indien men liet een minnaer gaen,
Wat sou de linckert niet bestaen?
Al kreegh hy schoon sijn ganschen lust,
Hy is noch efter niet gerust,
Hy sal gaen melden door het lant
Uw malle gunst, sijn eygen schant;
Het is een spreucke van de jeught
Te seggen: 't is geen soete vreught,
Dat iemant koomt tot sijn bejagh,
Indien hy 't niet vertellen magh:
Ghy, wacht dan, lieve vrijster, wacht,
Van u te toonen al te sacht.
Dit magh een reys of twee misschien
Of hier of elders sijn gesien,
Maer dat de vrient, die my bemint
En niemant beter heeft gesint,
Alsoo mijn eer verraden sou,
Dat loof ick niet; hy is te trou:
Hy my verlaten? wat een struyf!
Maer zyje niet een slechte duyf?
Onnoosel kint! en letje niet,
Wanneer de wint ruyst in het riet,
Hoe dat'et buyght en neder sijght,
Ja, schier tot op der aerden nijght;
En hoe het weder vinnigh staet,
Soo haest de buy maer af en laet?
Die vrijt is dwee gelijck een pier,
Maer weder fel gelijck een stier,
Indien hy, mits een soeter lucht,
Niet meer de stuere winden ducht.
Wanneer de bruyt is in de schuyt,
Dan sijn de schoone woorden uyt,
En met'et boeten van de lust
Is al de vrientschap uyt-geblust.
Hier tegen is doch goeden raet,
Voor die haer dingen gade slaet;
De vryheyt dient te sijn gemijt,
En dat oock van den eersten tijt;
De losheyt, en onguere praet,
En ander dertel ongelaet,
Dient ingetoomt van stonden aen,
Eer dat'et vorder pooght te gaen.
Soo ghy de sleck, het vuyl gespuys,
Wilt laten kruypen door het huys,
't Is seker dat haer vuyle slijm,
Haer boos vergif, haer taye lijm,
Sal blijven hangen over-al,
Al waerse maer genaken sal;
| |
| |
Geen hout, of steen, geen aerdigh kleet,
Hoewel met kosten uyt-gereet,
Geen huys-raet blijft'er onbevleckt,
Al waer het beeft sich henen streckt;
Maer dit kan lichte sijn geschout,
Indien men slechs met enckel sout
Den vloer ontrent het dier bestroyt,
Of op sijn vuyle leden goyt,
Want stracx het treckt sijn horens in,
En smelt noch efter niet-te-min,
Ten kan geen stroobreet vorder gaen,
Want al sijn kracht die is gedaen:
Gesoute reden, wel geseyt,
En op een lincker aengeleyt,
Betoomen licht een vuylen mont,
Die noyt te voren stil en stont.
My dunckt, ick weet noch beter raet,
Om vry te wesen van de smaet,
Dat is: de koop haest toe te slaen;
Want dan is alle klap gedaen:
Hoort vrijster, sooje zijt beducht
Voor oneer, schimp, en quaet gerucht,
Voor haet en nijt en klapperny,
Neemt haest een man, soo sijtje vry.
Hoe! wilje dan uyt luchte waen
En als ter loops ten echte gaen?
Neen kint, dat is een quade gront:
Die haestigh suypt verbrant sijn mont;
Maer wie hem mijt voor ongeval,
Die kent eer dat hy minnen sal:
Ghy, die hier seker pooght te gaen,
Let hoe men vanght de domme kraen:
Een huysje van belijmt papier
Bedrieght het onverstandigh dier,
Van binnen is een weynigh aes,
En siet, de vogel is soo dwaes,
Soo bot, soo dom, soo bijster geck,
Dat hy terstont den ganschen beck
Daer binnen steeckt, en happigh eet
Eer hy de rechte gronden weet;
Maer als hy dan het hooft verdraeyt,
Soo staet de vogel daer bekaeyt,
Hy tiert, hy raest, hy schut den kop,
En draeyt soo ront gelijck een top,
Maer of hy woelt of bijster springht,
En 't lijf in hondert bochten wringht,
't Is al om niet, 't is al te laet,
Hy weet sijn leven geenen raet:
De kap hem om het hooft gepast,
Die kleeft, eylaes, te bijster vast;
De jeught, en wie het speeltjen siet,
Die is verheught in sijn verdriet,
Die schimpt, en spot, en lach ter om,
En hiet den plompert wellekom;
Daer wort de vogel opgevat,
En dient tot lusten van de stadt.
Schoon iemant schier van liefde raest,
Noch dient de liefde niet verhaest,
Ghy, tast dan noyt te veerdigh aen,
Dat nimmer af en is te gaen,
En drinckt niet eer voor datje proeft,
Of anders wortje licht bedroeft;
Bedenckt eens, wat een langen tijt
Dat Jacob Rachel heeft gevrijt!
Hy diende, met een vollen danck,
Geheele seve jaren lanck,
Hy leyde staêgh het jonge vee
Of in den dauw, of door de snee,
Hy dede wat een dienaer plagh,
En wat een trouwen herder magh.
Siet David aen, dien grooten helt,
Hoe hy ter proeve wort gestelt,
Want of hy schoon den reuse sloegh,
En sijnen kop daer henen droegh,
En schonck hem tot een liefde-pant
Aen Michol en het vaderlant,
Noch kreegh hy niet die weerde maeght,
Daerom hy 't leven had gewaeght,
Maer wert noch menighmael beproeft,
En dickmael totter doot bedroeft,
En echter siet, de vryer sweegh,
Tot dat hy eens de vrijster kreegh.
Hoe, wilje dan dat onse tijt,
Die staêgh en veerdigh henen glijt,
Hoe, wilje dat ons gansche jeught,
Die maer en is een korte vreught,
Sal smelten in een langh gevry,
Dat is: in enckel slaverny?
Neen, dat en is de meeningh niet,
Schoon dat'et hier en daer geschiet,
Ick wil slechs, dat een jonge maeght,
Als sy ter eeren wert gevraeght,
Niet stracx, en met een luchten sin,
Sal storten in een losse min;
Een staêgh versoeck, in ware vlijt,
En dat niet voor een kleynen tijt,
Met stille sinnen uyt te staen,
Dat raed ick alle vrijsters aen;
Dat breeckt in ons het eerste mal,
En 't is de vaders liefgetal,
Dat rijpt een groenen jongh-gesel,
En 't staet de teere maeghden wel.
Wie bouwt een huys op éénen dagh?
Wie velt een boom met éénen slagh?
Wie is 't die oyt met ééne schoot
Een schans of ander slot genoot?
Wie is 't die oyt een frissche maeght
Met eens te vragen mede draeght?
Wie iet wil proeven wat het sy,
Die roept'er tijt en reden by.
Moet dan het vrijen sijn beleyt,
Gelijck als uwe reden seyt,
Soo dient de vrijsters toe-gestaen
Met vryers om te mogen gaen;
Want die veel met de lieden spreeckt,
Die siet wat in de lieden steeckt,
En soo verneemt een snege maeght
Wat yder in den boesem draeght.
Of schoon dit veel by ons geschiet,
Veel wijse lieden prijsen 't niet,
Vermits in die gemeensaemheyt
Gemeenlick iet verholen leyt,
Dat aen de maeghden hinder doet,
En dickmaels quade rancken broet.
In tegendeel, naer ick het meyn,
Soo maeckt'et ons een geestigh breyn;
Het is vermaeck en soete vreught,
Het is een schole voor de jeught;
Want koomt'er oyt een geestigh man,
Men hoort, men siet, men leert'er van:
Sijn reden is gelijck een les,
Hy slijpt ons, als de steen het mes;
Of is'er iemant rouw en dom,
Oock dat is nut, men lacht'er om,
En hy wort even dan gewet,
En in een beter stant geset;
Men siet'et dickmaels in der daet
Dat, wie met vrijsters omme-gaet,
Wort in der haest een abel man,
Schoon hy te voren niet en kan;
Dit heb ick niet van vreemde liên,
Ick heb'et in der daet gesien:
| |
| |
Mijn suster, nu een jaer getrout,
Die hadde dickmaels onderhout
Van iemant, die van buyten quam,
En lust in hoofsche vrijsters nam;
Dies wertse gauw en wonder sneêgh,
Om datse veel geselschap kreegh.
Ick sagh eens datse by haer hadt
Ses Juffers uyt een vreemde stadt,
Gebeckte spreeuwen altemael,
En vry geen kinders in de tael;
By dese quam een jongh-gesel,
Een leerlingh in het minne-spel,
Een jubben, soo het schijnen mocht,
Een vogel van sijn eerste vlocht,
Een las, een mop, een rechte loen,
Hy wist sijn dingen niet te doen.
Hoe loegh ick al dien ganschen dagh,
Terwijl ick desen handel sagh!
Hy was een spot van alle gaer,
En hy en wert'et nau gewaer:
Een yder viel hem op het lijf,
En socht in hem haer tijt-verdrijf,
Een yder gaf hem streeck op streeck;
En siet, de klunten sat en keeck
Onaerdigh heel, en wonder rou,
Onseker wat hy maken sou:
My docht, dat ick een esel sach,
Die onder seven apen lach,
En die van al dat slim gebroet
Veel schamper grillen lijden moet:
Hier klimt'er eene boven op,
En grijpt hem by den dommen kop;
De tweede valt hem in het hayr,
En stelt een wonder vremt gebaer;
De derde siet, 'k en weet niet hoe,
En schiet hem hondert guyghjens toe;
De reste soolt hem waerse kan,
En maeckt'er duysent speeltjens van;
Het beest verstelt, in dit geval,
En weet niet wat het maecken sal;
Het sit alleen maer slecht en siet,
En wat'er wanght, 'ten weert hem niet;
Siet, dus is onse quant gestelt:
Hy wort aen alle kant gequelt,
Hy sit en sweet, hy sit en beeft,
Hy weet niet hoe dat hy het heeft;
Hy schijnt een overwonnen man,
Die sich niet langer weeren kan.
Dit speultje duerde langen tijt,
Ja 's nachts en was hy niet bevrijt;
Want, mits hy in de buerte sliep,
Soo was'et dat men t'samen liep,
Men raemde stracx een nieu besluyt:
Men sont om zout en krevel-kruyt,
Dat wert hem door een snege meyt
Des avonts in het bed geleyt;
Daer lagh hy doen, de soete knecht,
En had'et uytter-maten slecht:
Hy woelt, hy drayt, hy keert, hy went,
Hy leyt en krevelt sonder ent:
Hy tuymelt midden in den droom,
Gelijck een bruyn-visch op den stroom;
Ten lesten, korsel op-gestaen,
Soo gingh het speultje weder aen,
Hy wort daer op een nieu begeckt,
Tot hy ten lesten henen treckt.
Ick sagh den vryer naderhant,
Maer 't was gewis een ander quant,
Hy hadde doen sijn banden vast,
En leet voortaen geen overlast,
Niet een van al en was soo koen,
Die hem dorst spijt of hinder doen;
Besiet, vriendinnen, wat men leert,
Wanneer men by de jeught verkeert.
Wel! prijsje dat soo wonder seer?
Voor my, 'k en prijs'et nimmermeer.
Het waer misschien een goede saeck,
Indien men hier van vryers spraeck;
| |
| |
Die laet ick soecken haer bejagh,
En wat haer sinnen wetten magh;
Maer, soo men op de reden siet,
Dit spel en dient de vrijsters niet.
Ick prijs voor al een stille maeght,
Die alle klappers henen jaeght;
Want die veel jonghmans onderhout,
Die wort gemeenlick al te stout,
En leert oock dickmaels, boven dat,
Dat beter ware noyt gevat.
Ey, let eens wat'er omme-gaet,
Voorwaer ten is maer losse praet,
Die niet ter werelt in en brenght,
Als datse goede seden krenckt.
En schoon of uw eenvoudigh hert
Hier door al wat geslepen wert;
't Is nutter ront te sijn genaemt,
Als oyt te worden onbeschaemt;
En 't Hoofs is beter noyt geleert,
Als dat de tucht wort om-gekeert.
Laet mans doortrapt en listigh sijn,
Voor u en dient geen loose schijn,
Voor u en dient geen vry gespreck,
Voor u en dient geen stouten beck;
Laet koenheyt aen de rouwe jeught,
Want dat en is geen maeghde-deught,
De stilheyt met het eerbaer root,
Dat is het slot van uwen schoot,
Dat is een rots, een vaste schans,
Dat is de rechte maeghde-krans;
Ghy moet niet komen in den raet,
Noch daer 't een heir het ander slaet,
Al wat daer dienstigh wesen kan,
Dat sijn al plichten van den man.
Ick weet, dat noyt een ware maeght
Sich des haer leven heeft beklaeght,
Dat sy oock toegelaten vreught,
En soete speeltjens van de jeught,
Heeft door de reden ingeswicht,
Ter eeren van de maeghde-plicht.
In haest van tafel op te staen,
En oock met honger wegh te gaen,
Dat is, o maeght! de beste voet,
Waer na men weelde rechten moet:
Ick mocht, en ick en deê het niet,
En gaf in vreughde noyt verdriet.
Onthou dit al u leven lanck,
Ghy sult my weten grooten danck;
En schoon ghy 't heden niet en grijpt,
Het sal u dienen als je rijpt.
En of het somtijts soo geschiet
Dat ghy aen iemant sprake biet,
Het tacketeylen even-wel,
Of ander dertel hant-gespel,
En dient voor al geen jonge maeght,
Want 't is te veel van u gewaeght.
Als 't meysje giet met eenigh nat,
Dat is geseyt: koomt foolt my wat;
Als 't meysje gooyt met eenigh groen,
Dat is om weder-spel te doen;
Maer steecktse wat in iemants bedt,
Soo koomtse naerder aen het net;
Want is de kunst oyt kunste weert,
Het spel heeft vry een lange steert:
Uw kamer is dan opgedaen,
En noot de vryers in te gaen;
Uw koets, eylaes, uw stil vertreck
Is open voor een lossen geck;
En wat hier tegen doch geseyt?
Ghy hebt de gronden eerst geleyt,
Ghy hebt'et op den hals gehaelt,
En wort met eygen munt betaelt;
Een die aldus met vryers jockt,
't Is seker datse vryers lockt,
Geloost'et vry, uyt enckel spel
Ontstaet niet selden swaer gequel.
Ick sagh eens lest een soet geval,
Dat u misschien iet leeren sal;
Een meysje, van haer jeught gequelt,
Gingh spelen door een lustigh velt,
Het pluckte bloempjens hier en daer,
En wert daer in een bie gewaer;
De vrijster hadde spelens lust,
Dies had het beesje nimmer rust;
Sy greep, en neep, waert liep of weeck,
Tot dats' in 't leste kreegh een steeck,
Doen riepse luyde: fel gedrocht!
Ick, die alleen maer spelen socht,
Ben door uw pricken soo geselt,
Dat my het lijf tot bobbels swelt;
Het spel is soet en heelt verdriet,
Ten dient nochtans de maeghden niet.
Europa, jonck en weeligh dier,
Vergreep haer aen een loosen stier:
Voor eerst soo gaetse by hem staen,
En raeckt sijn vette quabben aen,
Sy neemt sijn horens in de hant,
Die sy geheel doorluchtigh vant,
Sy streelt hem om en op het lijf,
En soeckt alsoo haer tijtverdrijf;
De lincker laet het meysjen doen,
Ja, gaet hem strecken in het groen,
Daer licht hy mack en wonder tam,
Niet anders als een jarigh lam,
Des wort de maeght gansch onbevreest
En koomt te stouter aen het beest,
Sy gaet'er dickmael om en om,
Sy pluckt hem menigh schoone blom,
Sy draeght haer al te bijster mal,
Sy hanght hem kranssen over al,
Sy wrijft, en kraut hem op den kop,
Ten lesten sits'er boven op;
Daer gaet de luyper na de strant,
En soo allencxsen van de kant,
Tot in de diepte van de zee,
En swemt tot aen een vreemde ree;
En siet, daer wort'et uyt-gewracht
Waertoe het kunsje was bedacht!
Nu hoort doch eens wat dit beduyt,
En treckt'er keest en leven uyt,
O maeght, het is tot u geseyt,
Dat, waer men eens de gronden leyt
Tot los geraes en dertel mal,
Men weet niet waer het enden sal;
Noyt vrijster wort tersont geschent,
Of van haer kuysheyt afgewent,
Maer stap op stap, en voet aen voet,
Soo koomtse daerse niet en moet:
Men raeckt voor eerst in malle praet,
En voorts in dertel ongelaet,
Daer uyt ontstaet dan sotte min,
En die gaet diep en dieper in,
Dies wast de vryheyt des te meer,
En groeyt ten lesten al te seer;
En eens dan in een minne-droom,
Sijn al de lusten uyt den toom,
En tusschen vroet en tusschen geck,
Soo komt de rat dan aen het speck:
Daer sit, eylaes! de vuyle bruyt
En schreyt dan beyd' haer oogen uyt:
Maer 't is, o vrijsters, al te laet
Te klagen na de malle daet.
Wel, slechte duyven sonder gal!
En weest u leven niet te mal,
Vermijt in als den eersten trap,
Onguere jock, en sotte klap,
En los gewoel, en dom geraes;
De mensche wort allencxsen dwaes,
En die voor eerst haer niet en mijt,
't Is wonder waerse niet en glijt.
Dit houd' ick voor een goede leer,
Maer bint geen vrijster al te seer,
Ick bidd', en acht'et geensins quaet
Dat sy wat dickmael spelen gaet;
| |
| |
Want die alleene sit en kijckt,
En nooit eens uyt den huyse wijckt,
En weet niet wat'er omrae-gaet,
Noch hoe het in de werelt staet;
Maer een die reyst of spelen rijt,
Die wort geoeffent metter tijt.
't Geduerigh drillen achter straet
En voeght doch geensins onsen staet,
En veel te rotsen hier en daer,
Dat heeft al mede sijn gevaer,
En overal ter feest te gaen
Dat brenght oock menigh hinder aen,
Ja deur en venster, boven dat,
Die schaden vry al mede wat;
O maeght! onthout u van den dagh,
Soo veel het immer wesen magh;
Want al te grooten sonneschijn
En kan u geensins dienstigh zijn;
Uw wit is nut te sijn bewaert,
Uw eere dient te sijn gespaert,
En koomje dickmael in de locht,
Ick duchte dat'et schaden mocht:
Of is uw schoonheyt niet soo teer,
Soo vreest uw schaemte des te meer.
't Is waer, de kunste van de min
Die beelt een maeght dit anders in,
Ja, wil dat sy geduerigh sal
Haer waeren veylen over-al;
Maer Naso segge wat hy magh
Ick acht'et voor een quade slagh.
Ghy, wilje zijn van goeden lof,
Blijf t'huys, dat is het maeghden-hof.
Wacht daer, tot datje wort gesocht:
De veylste waer wort minst verkocht;
Het is een spreckwoort over al:
De beste koeyen sijn op stal,
En waer het schaepje dolen gaet,
Daer is'et dat'et wolle laet.
Maer wie heeft doch soo harden wet,
Den maeghden tot een dwangh, geset?
Ick houde beter dat men siet
Wat hier en weder daer geschiet,
Als dat men eenigh sit en suft,
En laet verroesten sijn vernuft;
Hoe, sal dan noch een vlugge maeght
Met t'huys te blijven sijn geplaeght?
't Is langh genoegh in school geweest,
En daer een harde plack gevreest;
Laet doch de jeught wat lustigh sijn,
Want haer genaeckt haest nieuwe pijn:
De last van 't huys, de wil des mans,
En alle jaer een kint bykans.
Men bint een slaef, men toomt een beest,
Maer niet der vrouwen eelen geest,
En of men schoon al vrouwen bint,
Soo is'et doch maer enckel wint:
Wijn sonder lucht die leyt en woelt,
Soo dat hy veel de kelder spoelt;
Een maeght gehouden aen een block,
Is dickmael voor de schommel-kock,
Of voor een vent, ick weet niet wien,
Gelijck als dickmael is gesien.
Het vrouwenvleysch is selsaem kruyt:
Gaet, bint'et in, soo berst het uyt.
Ick vinde dat'et vrijsters gaet
Gelijck castaignen, die men braet;
Want als men die wat opens geeft,
Dan is het datm'er deegh van heeft;
Men brenght de vrucht dan van den heert
Tot op de tafel van den weert.
Maer laetse toe en ongesneên,
Sy springht in duysent stucken heen;
En of men dan al deerlick siet,
De rechte keest en is'er niet.
Wanneer een vrijster heeft de macht
Te komen daer de jonckheyt lacht,
Soo lostse, door een open vreught,
De dampen van de gulle jeught,
En wacht dan (als het haer betaemt)
Tot datse vrouwe wort genaemt:
Maer soo wanneer een lustigh hert
Geduerigh opgesloten wert,
En dat'et raet een droeven sin
Dat innigh heet moet kroppen in;
Dan wort de maeght wel soo geperst,
Dat sy van spijt in stucken berst.
Dies hoeftse, schoonse wort de bruyt,
Geen kroon of krans of maegdekruyt.
Den vrouwe-dwangh, dien acht ick quaet,
En weet dat sluyten niet en baet,
Want heeft het wijf een reyn gemoet,
Het sluyten is ten overvloet;
En is 't misschien een lichte schuyt,
Soo is 't verloren watje sluyt.
Dan wy sijn in een, lant, God danck!
Daer niemamt kent den harden dwanck;
Maer veel te los en al te vry,
Dat leyt een gront tot slaverny:
Soo dient'er dan een vaste wet,
Soo dient ons dan een peyl geset,
En daer en is geen beter raet,
Als hier en elders rechte maet.
Maer ick ben uytter aert gesint,
Om staêgh te sweven met den wint;
En niet dat ick oyt liever wil,
Als staêgh te wesen op den dril:
Ick reysde, soo ick maer en mocht,
Van dese, tot een ander locht;
't Is nut voor ons (na mijn verstant)
Te reysen door het gansche lant,
Terwijlen dat de vrye staet
Ons tot ons eygen wille laet;
En dat èn huys èn man èn kint
Ons aen de schouwe niet en bint;
Men hoort dan wonder over al,
Men hoort'er menigh vreemt geval,
Men hoort al wat een reysend' man
Tot onsen nutte seggen kan;
Men heeft geduerigh nieuwe vreught,
Men vint geduerigh nieuwe jeught,
Men leert de wijse van het lant,
Men siet'er menigh aerdigh quant,
En wat'er koomt van hier of daer,
Dat wet de sinnen allegaer;
Of dunckt u dit misschien te veel
Soo lijt ten minsten, dat men speel',
Of met een wagen op de strant,
Of in het vette koren-lant,
Of anders in een boere-feest,
Ten goede van een blijden geest;
Op dat de jeught doch eenen dagh,
By wijlen vreughde plegen magh.
Het spelerijden heeft gevaer,
Gelijck men dickmael wort gewaer,
Bysonder als men door het lant
Gaet rotsen, op sijn eygen hant,
En sonder iemant van ontsagh
Door alle velden sweven magh;
Dit heeft my noyt wel aengestaen,
Al wort'et al te veel gedaen;
Siet, Dido speelt en rijt ter jacht,
En 't heeft haer om haer eer gebracht!
Ey, kint! dat is poëte-praet,
Daer op niet eens te letten staet,
| |
| |
Die geesten schrijven over-al,
Dat noyt en was of wesen sal.
't Is soo: maer echter niet-te-min
Daer steken nutte dingen in;
Ten is voorwaer geen losse waen,
Indien men wil met oordeel gaen;
Die wijs is, neemt den handel niet,
Gelijck men die voor oogen siet,
Maer of die schoon wat selsaem luyt,
Hy treckt'er tucht en leeringh uyt.
Juyst soo de wijngaert plagh te doen,
Die met haer loof en weeligh groen,
Sich op de soetste druyven streckt,
En duysent schoone vruchten deckt,
Maer weert men maer het gulle blat,
Soo vint men stracx een gansche schat.
Soo gaet'et met die geesten toe:
Sy spreken, ick en weet niet hoe,
Na schijn en is'et maer gemalt,
Al wat haer uyt de penne valt;
Maer als men slechts het loof ontwint,
Dan is'et dat men druyven vint.
Doch soo u dit niet aen en staet,
Soo weet ick noch al goeden raet,
Ick wil gaen brengen aen den dagh
Dat u wat dieper roeren magh:
Siet, alsoo langh de klare maen
Sal aen den blaeuwen hemel staen;
Soo langh men in het aertsche dal
Van vlugge maeghden weten sal;
En dat men oyt van spelen gaen,
Sal by de jonckheyt doen vermaen;
Soo langh sal Dina sijn bekent,
Sy is door spelen-gaen geschent;
Eylaes, daer bleef haer gansche roem,
Daer bleef haer teere maeghde-bloem,
Daer bleef haer krans, haer waerde kroon,
Ach, dat heeft spelen voor een loon!
't Is waer, dat flucx het leelick stuck
Den vryer dijt tot ongeluck,
En dat'er bloet wort om gestort,
Maer, laes! sy koomt'er by te kort;
Want alle mannen komen om,
En onder al haer bruydegom;
Daer satse doen in stagen rou,
Veel slimmer als een weduw-vrou,
Na haer en wort niet meer gevraeght,
Van haer en wort niet meer gewaeght:
Sy wort gelijck als doot getelt,
Sy wort als in het graf gestelt,
Sy krijght haer leven geenen man,
En al de Schrist die swijght'er van.
Nu weeght hier eens in uw gemoet
Wat quaet een nieus-gier ooge doet,
En wat een stuck de maeght bestaet,
Die los en weeligh spelen gaet:
Sy quam te Sichem in de stadt,
En stracx soo wertse daer gevat;
Het schijnt of dat haer bly gelaet,
Of dat misschien haer vreemt gewaet,
Of anders dat haer roode mont
Aen Sichem wel te sinne stont.
Dan noch soo leert oock even dit:
Wanneer men in de lust verhit,
En geeft de tochten haren eysch
Na wijse van het dertel vleysch;
Dat God dan sware plagen sent,
Waer door de schender wort geschent;
Een teycken dat hy bijster haet,
En met gewisse roeden slaet,
Al wie dat oyt het echte bedt,
Of voor of naderhant, besmet.
Het spelen heeft in als gevaer,
Gelijck men dickmael wort gewaer;
Dus schoon daer iemant tot u koemt,
Die sich uw trouste dienaer noemt,
En dat hy echter niet en dient
Te sijn uw deel en echte vrient,
Ghy, hout den vryer geensins aen,
Maer laet hem elders henen gaen,
En denckt niet in uw los gemoet,
Ick sal wat jocken met den bloet,
| |
| |
Sijn vier, en vlam, en minne-pijn
Dat sal my voor een speeltjen zijn;
Neen, vrijster, neen, en denckt'et niet,
Of 't sal u brengen in verdriet;
Want als een maeght het oore leent,
Schoon sy de sake niet en meent,
Sy wort noch echter menighmael
Gewonnen door een soete tael,
En veel, die sneger zijn als ghy,
Die raecken dickmael aen den bry.
Wanneer een loose quackelaer
Spreyt hier een net en weder daer,
En dan sijn listigh fluytjen roert,
En op sijn vangh geduerigh loert,
En dat de quackel weder slaet,
En maeckt gelijck een tegen-praet,
Het dier, eylaes! raeckt in het net,
Oock eer het op den handel let.
Wanneer men door een oorloghs-treek,
Een schans kan brengen in gespreck,
Of dat een maeght aen 't hooren raeckt,
Gewis de pays is haest gemaeckt.
Dit luyt, mijns oordeels, al te straf;
Men seyt geen oude vryer af,
Voor dat men nieu geselschap siet,
Dat ons sijn trouwe diensten biet:
Dat is een greep van onsen tijt
Voor al, wie heden wort gevrijt;
Uw deunheyt heeft oock niet om 't lijf,
Hoe, magh men niet voor tijt-verdrijf
Een soeten prater drie of vier
Aenhouden, na des hofs manier?
En of een vryer somtijts malt,
Gelijck het in het spelen valt,
En of hy jockt en of hy geckt,
Daer wort geen vrijster af bevleckt;
En of hy schoon wat vryer speelt,
En somtijts oock een kusjen steelt,
Voor my, 'k en heb 'et noyt bevroet,
Dat ons dit eenigh hinder doet;
Want met dat ieder is gegaen,
Men veeght'et af, en 't is gedaen;
'k En vind' hier schade noch bedrogh,
Al wat hy nam, dat heeft men noch.
Siet, hoe het met het byetjen gaet,
Terwijl het raept sijn honigh-raet,
Het raeckt, het smaeckt, ja kust het kruyt,
Het suight'er was en honigh uyt,
En siet, des efter niet-te-min
Ten druckt'er pleck noch rimpel in;
Maeckt vry een tuyl of rose-krans,
De bloem die hout haer eerste glans.
En acht niet alle dingen goet,
Schoon dit het hof by wijlen doet;
Voor al en hout geen vryers aen,
Om tijt-verdrijf of losse waen;
Want soo te vryen heeft gevaer,
Gelijck men dickmael wort gewaer.
En wat ghy dan noch vorder seght,
Dat luyt (mijns oordeels) al te sleght;
Hoe, meynje dat het mal geraes
Van Jan, of Floor, of Pier, of Klaes,
Aen jonge maeghden niet en schaet?
Gelooft'et vast, ick segge ja't:
Is eenigh dingh ter werelt teer,
Het is de lof van maeghden eer:
Wy sijn soo meeps, soo bijster wrack,
Gelijck een versche druyven-tack;
Gaet, tast eens aen den schoonsten tros,
Gaet, raeckt dien aengenamen blos,
Dat edel waes, dat aerdigh blau,
Die peerels van den koelen dau,
Ghy sult haer nemen metter daet
Al wat haer wel en geestigh staet;
Ach, waer men slechs een vinger set,
Daer blijft terstont een vuyle smet;
En schoon men wastse naderhant,
Noch mistse staêgh haer eersten stant;
't Is even met de maeghden dus:
Haer let een hant, een sachte kus,
Haer let, eylaes! 'k en weet niet wat,
Dat haer slechs aen de leden vat:
Het maeghde-waes is wonder fijn,
Ten wil doch niet gehandelt sijn.
Ghy, weest dan niet alleen beschaemt
Te plegen dat geen maeght betaemt,
Maer siet oock, vrijster, datje laet
Den blooten schijn van alle quaet;
Want, ingeval uw goeden naem
Een snoode klap-mart over-quaem,
Al heeft die schoon geen vasten gront,
Maer komt slechs uyt een losse mont,
Ghy sult noch efter nimmermeer
Siet, als de noot een schel verliest,
Hoewel men schoon een ander kiest,
Hoewel men doet al wat men magh,
Ten is noyt weder, soo het plagh;
Hoewel men 't maeckt, daer hapert wat,
Hoewel men 't stopt, daer blijft een gat.
Een vrijster dient te sijn beducht
Te komen in een quaet gerucht;
Want treft haer eens de bittre nijt,
Schoon datse sich dan vorder mijt,
't Is al om niet, sy heeft een wont,
Daer van sy noyt en wort gesont.
Ick weet dat dit de maeghden baet,
Dies sal ick doen naer uwen raet.
Maer nademael ghy noodigh vint
Dat, als een jonge dochter mint,
Sy dient met onderscheyt te gaen,
En somtijts iemant af te slaen,
Soo seght ons doch, hoedanigh vrient
Dat best voor ons gekosen dient.
Voor al soo let doch op de deught,
Let op den handel sijner jeught,
En hoe hy sich gedragen heeft,
Wanneer hy buyten heeft geleeft,
In Duytslant of in 't Fransche rijck,
Of elders in een ander wijck;
Let op een wijs, een nuchter man,
Die u tot steunsel dienen kan,
En in den geest, en aen het lijf,
En voor het wichtigh huys-bedrijf;
Want mits ghy noch sijt wonder groen,
Soo is aen u gants veel te doen:
Dus neemt geen slecht-hooft by der hant,
Of ghy blijft beyd' in onverstant;
Want van een keerse sonder vlam,
Noyt ander keerse licht en nam.
Hier in en hebje geene kans,
'k En hou van wijs' of vijse mans;
Want wie daer is geleert of kloeck,
Die helt geduerigh na den boeck;
En heeft dan veeltijts in het hooft,
Dat hem van alle vreught berooft;
Hy is een seyl-steen in der aert,
Die slechs met sware dingen paert,
Vermits hy noyt iet op en licht,
Als stoffe van een groot gewicht;
Hy wil geen spel of soete jock,
Maer is soo swaer gelijck een block,
Hy is met geen vermaeck gepast,
Maer draeght gemeenlick grooten last;
En daerom staet my beter aen
Een man van leden wel gedaen,
En daer toe vrolick van gemoet,
| |
| |
Die niet en heeft als geestigh bloet,
Die niet en soeckt als enckel spel,
Dien wil ick voor een bed-gesel.
Een man tot soete vreught bereyt
Beloont der maeghden eerbaerheyt.
Sal dan uw trouwe sijn gesticht,
Alleen maer op een Venus wicht,
Dat niet en weet te brengen by
Als spel en liffelaffery?
't Is mis getast, meynt ghy het soo;
De lust is vier van enckel stroo,
Dat eerst wel groote vlammen geeft,
En met sijn voncken hooge sweeft;
Maer wat voor eerst soo vierigh was,
Dat is terstont maer enckel as.
De jeught, als sy haer rolle speelt,
Is juyst gelijck als Memnons beelt:
Dat maeckt men weet niet wat gelaet
Soo langh de son daer over staet:
Maer als haer strael daer niet en is,
Soo staet'et stom gelijck een vis.
Soo langh men singht en lustigh queelt,
En malt, en jockt, en pijpt, en veelt,
Soo langh men frissche wangen kust,
Soo lange duert de geyle lust;
Maer op het eynde van de feest,
Soo is de weelde sonder geest:
Want koomt'er na het eerste spel
Of koorts, of pijn, of hart-gequel,
Dan weet die groote vryer niet,
Als dat hy slecht en deerlick siet.
Ghy, kiest daerom een ander man,
Die wijs en vrolick wesen kan;
Die is te rechter uren soet,
Die is te rechter uren vroet,
Die weet èn wat het trouwen eyst,
En wat een jonge vrouwe peyst,
Die toont sich noyt onaerdigh mal,
Maer weet wanneer hy schertsen sal;
Want schoon hy iemant onderhout,
Noch is sijn jock niet sonder sout.
Men vint een visch die cephal hiet,
Die niet soo lief als vier en siet,
Dit weet de visser en sijn maet,
En daerom, als hy vissen gaet,
Soo neemt hy slechs een laege schuyt,
En steeckt een fackel voren uyt,
En stracx wanneer het weeligh dier
Verneemt de stralen van het vier,
Soo komt'et veerdigh swemmen aen
Juyst daer het siet de fackel staen,
Het licht dat op het water straelt,
Dat leyt hem in het hooft en maelt;
En siet, in desen minne-droom
Soo springht het veerdigh uyt den stroom,
En geeft sich in den hollen boot,
Een rechte woonplaets van de doot.
Als een die trout haer dan vergaept,
En slechs alleen maer vreughde raept,
In minne-woorden bijster loos,
Of in de schoonheyt wonder broos,
Of in de jeught en haren glans,
Voorwaer die waeght een momme-kans;
Ick heb van langer hant geleert
Dat, wie sich oyt ten echte keert,
En niet en broet in haren sin
Als ketelingh van soete min,
Dat (segh ick) voor gewenste vreught
Sy veeltijts leyt een droeve jeught;
Want als het aerdigh lijf eer-langh
Helt tot een snellen onder-gangh,
Wat blijfter anders dan berou?
Een blijde bruyt, een droeve vrou.
Ghy daerom, Phylis, watje doet,
En trout geen slecht-hooft om het goet,
En trout oock op het ooge niet,
Want 't dient u beyde tot verdriet.
In 't echte bont komt t' aller uyr
Nu eens het soet, en dan het suer,
In 't eene dient u troost en raet,
In 't ander rechte middel-maet,
En wie een man trout om het gelt,
Die sal in beyde sijn verstelt;
Maer soo ghy kiest een rijp verstant,
En treet dan in den echten bant,
Soo wel in vreught, als ongeval;
Als in de roos het aerdigh root
Is door den snellen tijt gedoot,
En dat haer blat, nu bleyck en droogh,
Geen lust kan geven aen het oogh,
Haer soete reuck, 't inwendigh goet,
Is dan noch dat haer achten doet.
Een wijs, een kloeck, een geestigh man,
Die weet ick dat ons dienen kan,
Maer wie tot trouwen is gesint,
Moet dickmael nemen datse vint;
En 't is daerom (mijns oordeels) goet,
Dat een die haer ten echte spoet,
Hier in niet al te uau en kies',
En soo een goede kans verlies';
Men dient te nemen dat'er koomt;
En niet te seer te sijn beschroomt;
Want niet te doen in dit geval,
Tot dat'er iemant komen sal,
Die ons door sijn volmaeckte deught
Sal laven met een rechte vreught,
Dat is voorwaer een losse waen,
En daer en is geen wachten aen;
't Is best te seggen: Koop is koop,
En een te grijpen uyt den hoop,
Want iemant van te nauwen keur,
Die stelt haer eygen hoop te leur.
Ick weet, geen mensch is sonder feyl,
Maer efter toont u niet te veyl,
Laet aen uw vader dit beleyt,
Gelijck als voren is geseyt;
Dan niet-te-min, opdatje meught
Het recht genieten van de jeught,
En neemt doch noyt een ouden man,
Die u een vader wesen kan;
Want noyt en was'er grijsen baert
Met jonge maeghden wel gepaert.
Een ieder trouwe sijns gelijck,
Het jonck met jonck, en rijck met rijck.
Als 't klim een ouden boom bewast,
Het maeckt sich om de stamme vast,
Ja, grijpt den block als in den arm,
Maer dat en past hem niet, och-arm!
Want als het klim op 't schoonste spruyt,
Dan gaet den ouden droogaert uyt.
Voorts raed' ick, datje noyt en trout
(Ten sy ghy schamel sijt of out)
Een die sijn wijf heeft over-leeft,
En kinders sonder moeder heeft;
Wie moeder is, en efter maeght,
Heeft dickmael reden datse klaeght,
Heeft dickmael stof tot onverduit,
En moet veel lijden sonder schult;
En schoon de goede man besluyt,
U iet te maken voren uyt,
Als tot een troost van uw verdriet,
Eylaes! de vrient vermagh het niet;
Want of hy schoon u wel bemint,
Ghy meught slechs deelen als een kint.
Soo iemant in een boomgaert quam,
En name daer een jonge stam,
En int'er op een dicken tack,
Gebogen door een lastigh pack
Van groene vruchten, die hy draeght,
| |
| |
Gewis die heeft te veel gewaeght:
Want eerst soo lijt het ooft verdriet,
Want 't heeft sijn eygen moeder niet,
Oock queelt de tack meest alle tijt,
En 't boompjen gaet sijn kroontjen quijt:
Siet, dus soo krijght een yeder 't zijn,
En niemant is'er sonder pijn.
Het gene ghy daer hebt geseyt,
Dat heeft voorseker goet bescheyt,
Ick meyne, dat het jeughdigh bloet
Met jonck geselschap paren moet,
En wil dat sich een out gesel
Sal lijden met gerimpelt vel;
En siet, dat heb ick vast geset,
En 't is voor my een stale wet.
Mijn vader efter niet-te-min
Die gaet hier tegen mijnen sin,
En dreyght my dickwils met een man,
Dien ick doch geensins velen kan;
My dunckt hy is al wat te vijs,
My dunckt hy is my veel te grijs,
My dunckt, dat hem een rijper vrou
Al vry wat beter passen sou;
En dit is al maer om het goet,
Ey, siet eens wat de penningh doet!
Of hy het meynt en weet ick niet,
Maer immers is'et my verdriet,
Dat hy mijn jeught soo weynigh acht;
Wat raet nu, om de vader-macht
Hier in te mogen tegenstaen?
En stelt u stuer noch hortigh aen,
Want dat en is geen maeghden eer,
Oock soo vermagh de heusheyt meer
In dese saeck en over al,
Dan wrange spijt en stuer geral;
Ghy, maeckt daerom, dat uw gemoet
Gedult en stille sinnen voet:
Eerbiedigh zijn, dat is u nut,
Dat is het maeghdelijck geschut,
Dat is een kruyt van groote macht,
Die maeckt oock harde quasten sacht.
Gaet, neemt de vruchten van den pijn
Die schier gelijck als keyen sijn,
Gaet, slaetse dickmael op het lijf,
Ja, slaetse vry geweldigh stijf,
't Is al om niet, het vreemt gewas
Dat blijft gelijck 't te voren was;
Maer neemt'et met een sachter hant,
En set'et daer een viertje brant,
En laet'et maer een weynigh staen,
Het sal van sellefs open gaen,
Het sal u geven, sonder stoot,
Al wat het deckt in sijnen schoot;
Siet, daer gewelt niet op en hecht,
Dat brenght beleeftheyt ons te recht!
Maer als mijn vader immers wou,
Moest ick dan treden in de trou
Met iemant, dien hy kiesen mach?
Dat waere doch een droef gelach.
't Is seker, dat een vader kan
Een dochter brengen aen den man,
En dat alleen op sijn beraet.
Maer dat is uytermaten quaet,
Het raeckt de dochter immers meest,
Sy weet de drift van haren geest,
Sy weet het spits van haren sin,
En daer op drayt de gansche min;
Sy moet doch al haer leven langh
Sich buygen onder 's mans bedwangh,
En met hem dragen quaet en goet,
En met hem smaken suer en soet;
Dies hout ick, dat het beter waer
Dat sy haer koos' een weder-paer,
Als iemant dickmael al te vijs.
Maer wy en sijn het stuck niet wijs,
En daerom is 't een beter voet,
Dat dit een sneger ooge doet.
Ick heb nochtans wel eer verstaen
Dat dit eens anders plagh te gaen,
De schoon' Helene, soo men leest,
Die is'er beter aen geweest,
Die mochte nemen metter hant
Een vryer die sy dienstigh vant,
Een vryer uyt oprechte min,
Een vryer uyt een vryen sin,
Een vryer, die haer jonge siel
Van al de princen best beviel;
En dit is elders meer geschiet.
Ten was daerom te beter niet:
Want schoon sy had haer vrye keur,
Noch ginghse met een ander deur.
Doch hier van alsje rijper zijt,
Nu is'et eenmael scheydens tijt,
't Is vast, ick worde t' huys gewacht,
En daerom segg' ick: goeden nacht.
Ey, noch een woort eer datje gaet,
Tot onschult van mijn lossen praet,
Ghy weet, ick hebbe veel geseyt,
En dickmael al te breet geweyt,
Vermits ick somtijts saken dreef,
Al vry wat verre buyten schreef;
En siet, ghy denckt, dat ick het meen,
Maer, weerde maeght, ick segge neen;
Ick slechte duyf, ick jonge spruyt,
Ick, haestigh om te sijn de bruyt!
Ey lieve, denckt'et nimmermeer,
De schaemt' is my te wonder teer:
Ick weet dat trou-sucht niet en past
Voor iemant die noch hooger wast;
Ick sprack alleen by wijlen stout,
Op datje klaerder spreken sout,
En dat ick beter mocht verstaen
Wat voor my dienstigh is gedaen;
Want anders ben ick wel bericht,
Waer ons de schaemte toe verplicht;
Ick ben ter eeren opgevoet,
Ick weet, hoe dat ick spreken moet,
Ick weet oock waer ick swijgen sal,
Dus acht mijn reden niet te mal;
Maer denckt, dat harde tegenspraeck
Ontsluyt de gronden van de saeck.
Oock kan ick wachten met gedult,
Tot eens de tijt mijn jaren vult,
En tot'er eens een vryer koemt
Die my te recht sijn herte noemt,
En niet alleen my, domme maeght,
Maer oock mijn ouders wel behaeght.
En wat belanght mijn voorder lot,
Dat stell' ick aen den grooten God,
Dien sal ick bidden alle daegh,
Dien sal ick smeecken even-staêgh,
Niet slechs juyst om een echte vrient,
Maer om dat my ten goede dient.
Het sy dat ick het aertsche dal,
Eens mede wat vermeeren sal,
Of dat ick met een eenigh lijck
Sal reysen naer het eeuwigh rijck:
En hier op ben ick wel gerust,
Ten spijte van de geyle lust.
Siet, kint, nu lijd' ick datje gaet,
En danck' u voor uw goeden raet!
|
|
Auteursrechtvrij