|
| |
| |
| |
| |
Fugat, non capit.
Hy jaeght, maer laes! verjaeght.
Noyt kond' ick gunstigh woordt van Rosemont gewinnen,
Tot Floor, een rechte kluts, haer eens bestont te minnen;
Die stont haer geensins aen, haer moeder niet-te min
Gaf aen den bloet gehoor, oock tegen haren sin.
Doen was 't de rechte tijt om op mijn stuck te letten:
't Wilt dat een ander joegh viel in mijn eygen netten;
Siet, Floor is hier het fret, mijn lief het schou konijn:
Sy wenscht te zijn gevat, om niet gevat te zijn.
| |
Soekers van kunsten, vinders des bedelsacx.
Of schoon het gau Furet gaet woelen in der aerden,
Een, die maer sat en keeck, die komt het wilt aenvaerden;
De blaser Alchimist haelt wonder aen den dagh,
Dat iemant van het volck ten nutte dienen magh;
Maer hy is sonder vang, en sijn bestoven keuken,
Al roocktse jaren lang, en geeft maer vyse reucken;
De man verstoockt sijn broeck, het wijf haer beste keurs,
Een ander heeft de baet, en hy de leêge beurs.
| |
Psalm 37. 7.
Sy vergaderen en weten niet wie 't krijgen sal.
Wat lust het menig mensch, met handen en met voeten,
Hier in dit aerden hol, gelijck een mol, te wroeten?
Het gaet hem als het fret, hy woelt sijn leven lang,
En siet, ey lieve, siet; een ander heeft den vangh:
De loon van sijn gewoel en van sijn angstigh slaven
Is maer een oude slet, om in te sijn begraven.
Rijst hooger, weerde ziel, en vry al verder siet:
Dat u geluckigh maeckt is hier beneden niet.
| |
| |
Indien men recht wil inzien wat'er dagelijcks uyt de smisse der Alcumisten voortkomt, men sal aen de selve dese veerskens van Virgilius wel mogen toepassen:
Dat het schaepjen wolle geeft,
Dat de by om honigh sweeft,
Dat den os uyt ploegen gaet,
Komt niet tot der dieren baet.
Ick en wil hier niet treden in de bemerekinge, of dese konste waerachtigh goudt kan voortbrengen, dan niet: andere hebben daer van wijt en breet geschreven. Dit wil ick hier alleenlijck aenwijsen, dat wel waer is, dat de Alcumisten wel veel nutte dingen, als in 't voorbygaen, hebben ontdeckt: maer de nuttigheyt daer van komt de vinders der selver minst te passe, alsoo meest al, wat by henlieden bevonden is, de vinders soo dier heeft gekost, dat vele van henlieden, in stof, roock, en stanck haer middelen verblasen hebbende, eyntelijck totte uyterste armoede sijn komen te vervallen, ende door het onnodige te soecken, het noodige quijt geworden zijnde, hebben alsoo vrouwen en kinderen naeckt en bloot òf op den dijck, òf voor het gasthuis henen gestelt.
Ach, hoe ydel sijn de sorgen,
Die den armen mensch verworgen!
Den desen, alhoewel sonder kinderen, en laet niet af schatten te versamelen voor een erfgenaem, die hy niet en kent. Den genen, kinderen hebbende, mitsgaders lange en veel voor de selve hebbende gesorgt, en heeft menigmael, voor al sijn sorgen, geen andere vergelding, als de sorge van sijne kinderen, duchtende dat hy te lange leven sal: werdende dagelijcks van de selve niet anders besien, dan gelijck een stervend gedierte van een gragen giervogel, tot dat hy ten laesten, met gemaeckte en uytgeperste tranen, naeckt in het diepe der aerden neder wert gelaten. Saladijn, die Syriën, Egypten, en een groot deel van Africa t' onder heeft gebracht, gevoelende sijn tijt daer te sijn, na dat hy sich selfs ernstelijck in dese bedenckinge hadde gegeven, heeft eyndelijck by uyterste wille bevolen, dat men voor de bare in plaetse van pronck-kleederen, prachtige wapenen, ofte andere lijckcieringe, alleenlijck sijn hemdenrock, aen een lance gehecht, soude omdragen, met een by-roep: van den overwinnaer van 't Oosten, is dit maer alleen overigh. Dat is een boose plage, seyt Salomon, die ick sagh onder der sonnen: Rijckdom bewaert tot schade diens, die hem heeft, want den rijcken komt om met grooten jammer. Gelijck hy naeckt van zijns moeders lijf gekomen is, soo vaert hy weder henen. Wat helpt'et dat hy in den wint gearbeyt heeft? alle sijn leefdage heeft hy in duystere gegeten, enz. Ick mercke, seyt den selven, dat'er niet beter en is als wel doen en vrolijck zijn.
| |
Fugat, non capit.
Dum cavae luftra subit viverra, cuniculus, hostem
Ut sugiat, celerl deserit antra pede:
Morderi metuens laqueis se tradit habendum.
Saepe, labor socio quod negat, arte feres.
Anxia virgo fugit, cum rusticus instat amator;
Et fruitur praedâ, cui magis apta manus,
Vicisti, sis capta licet, lepidissima rerum,
Nam fuit in votis, ne capiare, capi.
| |
Tel bat les buissons, qui ne prend les cisillons.
Margot suit Coridon, qui tasche de la prendre;
Mais elle, par despit, à Thirus se va rendre:
La proye suit de l'un, à l'autre prend la retz.
Voylal un sot amant ne sert que de suret.
| |
Artium tristis janua.
Dum cogit viverra serax exire latebris,
Mox aliquis praedam, qui nihil egit, habet.
Ingenio penetras imae per viscera terra,
Dum malè quaerendo, chymice, perdis opes.
Multa quidem nobis non contemnenda dedisti,
At, miser, hoe nunquam, quod tibi quaeris, habes:
Igne licet caleat, caret, ah! nidore culina,
Pyxida tu vacuam, caetera vulgus habet.
| |
D'Invention neuve, point de gain a qui la treuve.
Que sert croupir par tous entrailles de la terre,
Et faire tous les jours aux mineraux la guerre?
Ou rien ne trouveras, ou n'auras point de gain;
Un autre a le prosit, et tu la vuide main.
| |
Quod capis, alter habet.
Ecquid adhue atris caput abdis, homuncio, lustris?
Ecquid adhue vili pectora condis humo?
Tu viverra tuis, tu mente manuque laboras,
Et mox qui praedâ gaudeat, alter erit:
Alter erit; qui vina cadis depromat avitis,
Vah! dabitur eineri trita lacerna tuo.
Si sapis, ergo putri tandem caput exere terrâ;
Quaeque rapi nequeant praemia, disce sequi.
| |
Eccles. 4. 17. Mon cell ne voyt jamais assez de richesses, et ne pense point pour qui travaille je et prive ma personne de bien?
A quoy te sert, mortel, par avarice et rage,
Par peine, par labeur de consumer ton age?
Ne vois tu pas qu'aux tiens ne sers que de furet?
La peine est seule à toy, un autre a le banquet.
| |
Artium tristis janua.
Sic vos non vobis sertis aratra boves. Et reliqui ejusdem sententiae versiculi in vulgus chymicorum non ineptè dici poterunt, li ea, quae ex officina istius artis indies prodeunt, consideremus. Ea verò sitne chrysopoeia, id eft, ad aurum faciendum efflcax. Item anne exemplis probari possit verè aliquandò hae arte aurum factum esse, nec ne, non est nostri inftituti hic inquirere. Haec si quis velit, consulat auctorem Mag. Disq. lib. l. 5. Illud tantum hic dieam, chymicos quidem multa egregia, humanoque generi planè utilia incidenter et veluti aliud agentes, in usum mortalium protulisse, plurimos tarnen eorum, non modo nihil ex arte ista compendii fecisfe, sed omnibus exhaustos prope cladibus, omnium egenos, sacultatus suas in fumo, situ, ac pulvere, misere absumpsisse; idque ipsi alchymiae autores et sautores, Geber, Lullus et alii satis indicant, cum suos monent ne animis destituantur, quoties oleum et operam perdidisse, sese non rarò animadvertunt; sed ex integro philofophari incipiant, (ita isti studium chymicum satis superbè tanquam per excellentiam, nuncupant). Quid dicam? frustra sapit, qui sibi non sapit.
| |
Mart. delrio. Disquis. Mag. lib. l. 5.
Artem chymicam, quae medicinae adminiculatur, sanè laudo et veneror, ut physiologiae soetum praestanlissimum: inventricem auri potabilis: spiritus enim subtilissimos ex metallis, plantis, gemmisque educens, quo subtiliora, hoe puriora et quo puriora, hoe efficaciora remedia praebet, etc. Intereà tamen haec ars non convenit nisi opulentissimus: multi enim hac arte depauperantur, et in causa sunt, ut uxores et liberi cogantur indigno quaestu se sustentare, idque vel ipsi chymici scriptores testantur, nam Geber: non ergo, inquit, haec scientia egenti et pauperi convenit, sed potius est illis inimica.
| |
Quod capis, alter habes.
O curas hominum! O quantum est in rebus inane! Hic tametsi liberis orbus, cenfum tamen alieno haeredi nutrire non desinit: iste, cum diu parce vixerit, opibusque familiae congerendis aevum consumpserit, quot filios, totidem cadaver exspectantes vultures circum sese habens, tandem exspectato fine supremum diem claudit, ac personato fletu undus in terram abditur. Saladinus, qui Syriam, AEgyptum, ac Africae bonam partem subegit, vicinus morti, in cogitationem hanc seriò desce disfe dicitur, ac proinde supremâ voluntate voluisse, pro omni pom â funebri, tunicam tantum interiorem in hastâ fublimem efferri, cum acclamatione: U um hoc ex domitore orientis reftare. Est sanè, est, inquit Eccles. 5. 12., alia infirmitas pessima, quam vidi sub sole, divitiae co servatae in malum domini sui: pereunt enim in afflictione pessimâ. Sicut egressus est nudus de utero matris suae, sic revertetur et nihil auferet secum de labore suo. Quid ergo prodest ei, quod laboravit in ventum cunctis diebus vitae suae? Cognovi, inquit idem cap. 3. 12., quod non esset melius, quam laetari et bene sacere in omni vitâ; hoe enim donum est Dei.
| |
Luc. 12. Stulte, hac nocte anima repetetur à te, quae autem parasti, eujus erunt?
De Imperatore Severo memoriae proditum, est cum, cum sensim mortem sibi imminere sensisset, linteum, in quo tumulandus erat, per castra conto levatum circumserri et per praeconem edici jussisse: En! ex amplisimus regni opibus, quod unicum Severus Imperator secum auferet.
| |
Haec Galatea apud Ovid. 13. Metam.
Acis erat Fauno, Nymphaque Simethide eretus,
Magna quidem patrisque sui, matrisque voluptas,
Hunc ego, me Cyclops nullo cum fine petebat;
Nec si quaesieris odium Cyclopis, amorve
Acidis in nobis suerit praestantius, edam:
|
|
Auteursrechtvrij
