|
| |
| |
| |
| |
Mite, pyrum vel sponte fluit.
Volwassen appel en rijpe peer, sijght licht ter neer.
Indien je minnen wilt, en dat met korte swieren,
En stelt u sinnen noyt op al te jonge dieren;
Te licht, eylaes! te licht, en dickmael op een spronek,
Wort iemant daer geseyt: mijn dochter is te jonck.
Een rijper dient u best, daer vrij je veel geruster,
Doch meest indien u lief nu krijght een vlugge suster:
Groen fruyt is wonder tay, 't en wil niet van den tack;
Tast naer een rijpe peer, soo pluckje met gemack.
| |
Rijp ooft, haest gerooft.
Wil iemant jonck gewas van groene boomen trecken,
Soo moet hy tot het werck sijn gantsche leden strecken.
Maer komt hy met'er hant ontrent een rijpe peer,
Die scheyt van stonden aen, en sijght in en neêr.
Dus gaet'et met den mensch, wanneer de leste stuypen
Hem prangen aen de ziel of in de leden kruypen;
De jeught is wonder tay, en worstelt met de doodt,
Maer die veel jaren telt, en hoeft maer eenen stoot.
| |
Philip. 1. 23.
Ick begeere te verscheyden van den lichame, en met christo te zijn; want dat is verre het beste.
Wanneer den bogartman het fruyt begint te plucken,
En dat hy met gewelt moet aen de tacken rucken,
Dat is een vaste peyl van haren wrangen aert,
Die even in de pluck haer wesen openbaert.
Wanneer de bleeke doot komt trecken aen de menschen,
En datse strevigh zijn, en om te leven wenschen:
Dat is van stonden aen, dat is genoegh geseyt,
Dat haer noch wrange sucht ontrent den boesem leyt.
| |
| |
't Gaet met den mensch, als met de peer,
De dees is rijp en sijght ter neêr;
De geen, noch groen, dient niet gepluckt,
Wert lijckwel van den boom gemekt.
Dit is een spreucke Epicteti, door de welcke hy ons aerdighlijck afbeeldt het onderscheyt tusschen het sterven van een Jongelinck, noch groen en tay zijnde van jeught, en tusschen een out man, alreede na der aerden hellende, en met den hoofde wijsende werwaerts hy haeft henen moet. Welcke maniere van spreken Cicero van Epicteto schijnt ontleent te hebben. De Jongelingen, seyt hy, sterven, gelijck als het vyer door kracht van water wert nytgeblust; de Oude gelijck een vyer dat, van selfs verteert zijnde, sich onder d'asschen begraest, en vergaet: of wel gelijck boom-vruchten, de welcke groen sijnde werden van den boom geruckt, rijp zijnde druypen van selfs daer henen. Alsoo, seyt hy, sterven de jonge door gewelt, de onde als van rypheydt.
't Is onnodig eenen wilden vogel, die in een hutte opgesloten is, uyt de selve wegh te dryven, want, de hutte maer open sijnde, sal van selfs genoech wech vliegen. Wy menschen zijn in dit lichaem, als in een muyte, gevanckelijck henen geset. Godt heeft ons de dood, als tot een ontsluyter van desen kerker, toebereyt. Wat schricken wy, als den verlosser tot ons komt? het afeischen van veerschat, is dat niet een teycken dat wy ontrent die haven zijn, daer wy henen poogden? Wy sien de Sonne dagh aan dagh rijsen en ondergaen, sonder dat sulcx ons eens verschricke. En waerom dat? overmits dat wy weten, dat sulcx den gemeenen loop der natueren is. Waerom en oordeelen wy mede soo niet van ons leven en sterven? daer en is (mijns oordeels) niet heughelijcker als, met vollen mont en met een bereydt gemoet, te mogen seggen, of met den ouden Simeon: nu laet, Heere, uwen knecht gaen in vrede; ofte met Paulo: ick wensche ontbonden te zijn, om met Christo te wesen. Door verdriet nochtans des levens, ofte om tegenspoet, 't zy dan in den lichaem ofte gemoede, en waer 't noch kloeckmoedelijck noch prijselijck, om de doot te wenschen. Hy is even vreesachtigh, èn den genen die schroomt te sterven, als hy sterven moet, èn den genen die sterven wil, als hy niet en moet. Wel aen dan, wie ghy zijt, ghy Christelijck gemoet, laet'er geen weedom zijn, die u ter doodt dringe, eer het tijdt is; laet'er geen wellust wesen die u voor de doodt doe aerselen, wanneer uwe tijdt gekomen is.
Ons lichaem wert ons genomen, om een beter te geven: onsen geest wert niet uytgeblust, maer herstelt.
| |
Mite pyrum vel sponte fluit.
Si grave prolixos tibi pectus abhorret amores,
Candida conjugii si tibi meta placet,
Hanc ut ames sit cura, soror cui nubilis instat:
Nonne vides? frondes sronde premente ruunt.
Haec sit amica tibi, cui serior ingruit aetas:
Crede mihi, causam tempus amantis agit.
Mitia sponte fluunt, pyra ernda tenacius haerent:
Nec sequitur facilem, quae viret uva, manum.
| |
Fruict verdelet, aisement ne chet.
Amant, si tu ne veux languir de longue flame,
Addresse tes amours à quelque meure dame.
Ne voit on au vergers que meur fruict suit la main?
Et qu'an trop verdelet souvent ou tire en vain?
| |
Homo pomo similis.
Poma, sub autumnum curvos onerantia ramos,
In calathos, digito vix bene tacta, fluunt:
At movet, et totam quatit afpera villica matrem,
Dum pyra praeproperâ vellit acerba manu.
Vix luctantem animam, post vulnera multa, resolvit,
Cum petit imberbes mors inopina genas.
At tremulo vix parca seni satalia tangit
Stamina, et ille suum labitur in tumulum.
| |
La meure pomme, un vieil homme.
Veux tu voir la façon du trepasser des hommes?
Mets tes yeux au jardin où que l'on cueille pommes:
Le fruict se tient au bois quant il est verdelet,
D'un petit chocq du vent la meure pomme chet.
| |
Quod crudum, idem et pertinax.
Villicus irrigni dum munera colligit horti,
Prodiga maturum sponte dat arbor onus:
Si qua legi renuunt ramisque tenacibus haerent,
Scilicet ingrati poma saporis erunt.
Corpora mors hominem manibus cum vellit avaris,
Mens bona, ne saevi sponte sequemur, ait.
Qui negat avelli se posse, Deoque resistit,
Exhihet, heu! crudi pectoris ille notas.
| |
Ecclesiastic. XLI. 4. Ne crains point la sentence de la mort.
Se tient fort aux rameaux quant meurre n'est la pomme;
Le fruict doux à manger bien aisement s'assomme.
Qui resiste au destin, et de la mort a peur,
Cognoistre faict, qu'il a mauvais humeurs au coeur.
| |
Maturum vel sponte cadit.
Il m'est advis que bien à propos se peut icy apliquer un bon mot Françoys, dont faict mention le Sieur du Vair au traicté des responses d'Epictete (pour l'amour duquel je parleray Françoys pour ceste fois): un homme, un pomme, dict il, y adjoustant ce verset,
Nos corps, comme les fruicts aux arbres attachez,
Ou meurs tombent en terre, ou verds font arrachez.
In modo itaque moriendi homo pouo non absimilis est.
Et me semble, que la dicte comparaison est propre et vive vour exprimer la sacon de mourir, et d'un robuste jouvenceau, qui est encore en la fleur de son aage, et d'un bon vieil homme, qui jà va penchant vers la terre. Omnia quae secundum naturam sunt, (ait Philosophus) sunt habenda in bonis. Mais tout ce que nous advient au revers du cours de la nature, est ordinairement sascheux. Ciceron semble ceste mesme facon de parler avoir emprunté d'Epietete, de laquelle il s'est servi au livre de la Vieillesse, mais en termes plus aigus et eslevez. Entendez donc parler ce grand Orateur en sa propre langue:
| |
cicer. lib. de Senect.
Adolescentes mihi mori sic videntur ut aquae multitudine flammae vis opprimitur. Senex autem, sicut, sua sponte, nullâ vi adhibitâ, comsumtus ignis extinguitur: et quasi poma ex arboribus, cruda si sint, vi velluntur, si matura. et cocta, decidunt, Sicut vitam adolescentibus vis ausert, sic senibus maturitas.
| |
Quod crudum, idem et pertinax.
Feram avem caveae inclusam non opus est ut aliquis abigat, vel exire compellat, fed simul atque cavea aperta est, statim in liberiorem campum avolat. Corporis ergastulo inclusi sumus miseri mortales, purum et apertum aerem, in morte, nobis recludit Deus: quid stamus? numquid, cum naulum exigitur, signum est nos in portu esse? Solem oriri quotidie et occidere videmus, nec turbamur, quia assuevimus, et naturae hunc ordinem scimus. Quidin idem de vita ae morte judicamus? Quid uspiam delectabilius, quam animò securo, vel cum Simeone dicere posse: nunc dimitte servum tuum Domine? vel cum Paulo: cupio dissolvi, et esse cum Christo? Taedio vitae tamen mortem optare, quia vel adversa corporis vel animi patimur, nec animosum foret, nec commendabile. Timidus aequè habendus est: et qui mori non vult ubi opus est, et qui vult, cum non oportet, ait Joseph. Agedum ergo, mi Christiane, nec tantus sit dolor, qui in mortem te impellat ante tempus moriendi, nec tanta voluptas, quae te detineat, cum est tempus moriendi. Non eripitur haec vita, fed interrumpitur, ut melior reddatur; non consumitur, sed mittitur ad certiora spiritus.
| |
seneca Epist. XXVI.
Quis exitus melior quam in finem suum, naturâ solvente, dilabi? lenis haec via est, subduci.
| |
chrys. super Malth. X.
Mors, munus necessarium est naturae jam corruptae, quae non est sugienda, sed potius amplectenda: ut fiat voluntarium, quod futurum est necessarium.
Offeramus Deo pro munere, quod pro debito teneamur reddere.
| |
horat. lib. II. car. Od. V.
Jam te sequetur, jam proterva
Fronte petet Lalage maritum.
- Primis et adhuc crescentibus annis
Non mentem Venus ipsa dedit.
Acerba res est, immatura virgo.
|
|
Auteursrechtvrij
