|
| |
| |
| |
| |
Quod non noris, non ames.
Kent eer ghy mint.
Pan sach het eerste vyer juyst doen het was geschapen,
Hy sprak: wat moyer ding! en, sonder lang te gapen,
Greep hy het in den arm; ey siet! daer is de quant
Aen hayr en baert versengt, en in het vleys gebrant.
Komt u wat selsaems voor, al schijnen 't moye saecken,
En geeft u niet terstont om die te willen raecken;
Te vatten metter handt iet datmen niet en kent,
Heeft menigh man bedot, en menigh wijf geschent.
| |
Neeringe sonder verstandt, verlies voor de handt.
Als Pan het eerste vyer sach opter aerden spelen,
Hy was terstont verliest, en ging een kusjen stelen:
Hy riep: wat schoonder ding! maer doen hy naerder quam,
Gevoeld' hy metter daet de nepen van de vlam.
Al kittelt Venus wicht aen uwe domme sinnen,
En weest noch evenwel niet haestigh om te minnen.
Maer of je hout of trout, soo keurt en kent den gront,
Want al wie veerdig suypt gewis die brant den mont.
| |
1 Corint. VII. 5.
Dat u de satan niet en versoecke, om uwe onmatigheyts wille.
Wat gaet den bocxvoet aen het vier te willen raken,
En van de felle vlam een spel te willen maken?
Daer is in alle ding, daer is een vaste maet,
En 't is een wisse feyl al wat daer over gaet.
Oock reyne liefde selfs komt leelick uyt te vallen,
Als iemant die misbruyckt in ongeregelt mallen:
Want als een echte man is geyl in sijn bedrijf,
Hy valt in hoerery oock met sijn eygen wijf.
| |
| |
Veelderley gedierten, selfs van de geringste, als byen, mieren, spinnen, mossels en diergelijcke, werden het toekomende onweder niet alleenlijck gewaer, maer wysen ook het selve met eenige voorteyckens aen. Het menschelijck vernuft daerentegen is soo schrael, dat het meerendeel niet alleenlijck geen toekomende dingen en weet t'ontdecken, maer selfs geen saken, die voor oogen sijn, recht t'onderscheyden. Om waer in te voorsien, is geraden geenderhande nieu voorvallende saken aen te slaen, anders als met loode voeten, en geoeffende sinnen, dewijle men sich aen nieuwigheden niet dan al te lichtelick en vergrijpt: alsoo onder de selve veeltijts een boefjen plach te schuylen. Wanneer het gedierte bnyten gewoonte iet aenrecht, den duyckelaer namentlick uyt het water loopt, de mieren haer eyers hier en daer flepen, de pieren uyt der aerden vluchten, soo volgt'er gemeenlick quaet weder. Oordeelt mede soo van het doen der menschen, en dien volgende, na den raet van Seneca, kruypt in geen gat, of siet'er deur.
| |
horat. Lib. 1. Epist. 16.
Cautus enim metuit soveam lupus, accipiterque
Suspectos laqueos, et opertum milvius hamuni.
De reden en de ervarentheydt leert ons, dat oock de aldernutste dingen, door het misbruyck alleen, gantsch en al schadelijck werden. 't Is te beduchten, dat wy in de sake des houwelijcx (om andere dingen te verswygen) door de hitte des jonckheyts ons dickwils vergrijpen, en van het eynde des houwelijcx, in 't werck des houwelijcx selfs, alderverst afdwalen. Wy erkennen Godt (dat is een gantsch reyn geestelijck wesen) voor den insetter van dien staet, en daer door alleene dienen wy afgemaent te werden van het selve met onmatigen lust te besoedelen. Ambrosius heest de gene die haer hier in verloopen, door een scherpe, nochtans eygene, maniere van spreken, overspeelders van haer eygen vrouwen genaemt. De naem van huysvrouwe is voor een naem van weerdigheydt, en niet van wellust, selfs by de Romeynen, altijts gehouden geweest: haer Poëten hebben dies aengaende goede vermaningen gegeven. Eene van hen lieden seyt'er aldus:
Vrou, wildy decgh van uwen man,
Ghy dient u soo te stellen an,
Dat u begeeren, en zijn lust,
Noyt t'eenemael en zy geblust.
De gehoude en moeten hun dan niet laten voorstaen, dat hen tegens malkanderen alles geoorloft is, maer een yeder handele de sijne matelijck, en met een sekere vriendelijcke stemmigheydt, besittende alsoo sijn vat in heyligheyt, na den raedt des Apostels.
| |
Quod non noris, non ames.
Vix dederat terris ignem, sua furta, Prometheus,
Pan furit, et slammis oscula ferre parat:
Quantus, ait, nitor hic! (nondum cognoverat ignem)
Et ruit, et laesas vix trahit inde manus.
Stulte puer, blandi qui lumine captus ocelli,
Nil, nisi quanta dabis basia, corde moves,
Dum, quid ames videas, properatos differ amores:
Hen, scelerata Venus, cum celerata venit.
| |
Qui en haste se marie, a loisir se repent.
Ce, que tu ne cognois, aymer jamais t'avance:
Il a pris mal à Pan d'aymer sans cognoissance.
Qui ose son bouillon humer hastivement,
Sans donte, il bruslera sa bouche bien sonvent.
| |
Ab ignotis abstinendum.
Dum ludi tremulis nova flamma per aëra gyris,
Et nunquam viso plebs rudis igne stupet;
Pan furit, et flammae, miser inflammatus amore,
Oscula festinans, non iteranda, dedit.
Pulchra licet tibi res videatur, et utilis, hospes.
Cura sit ignaras abstinuisse manus.
Discat inexpertis sapiens diffidere rebus.
Insidiis novitas semper amica suit.
| |
Fol ne croit, tant qu'il reçoit.
Pau en voyant un jour la flame, lors nouvelle,
Eserie tout ravy, ô chose plus que belle!
Et va baiser le, feu, mais bien bien tost s'en repeut.
Tont, ce que ne cognois, ne touche brusquement.
| |
Ne quid nimis.
Pan, satis est, modico caleat si corpus ab igne.
Quid, miser! in flammas et tua damna ruis?
Omnis amor vehemens, malus est; nimis uxor amare,
Et puer, et genitrix, et pater ipse, potest.
Omnis in alterius (procul hinc praetextus amici)
In propriâ nimius conjuge sordet amor.
Ni modus, et ratio juvenilibus imperet ausis,
Quisquis es, in propriâ conjuge moechus eris.
| |
Et choses bonnes ont leur exces.
Aproche toy du feu, mais touche pas la flamme;
L'exces d'amour n'est bon, non mesmes en sa femme:
Qui se comporte au lict plus mollement, que fault,
Au miljeu d'un amour sacré se faict ribauld.
| |
Ab ignotis abstinendum.
Animalcula quaedam, et in his apes, araneae, sormicae, conchae, denique saxa et lucernae, tempestatem quidem praesentiunt, signisque non obscuris eandem indicant; humani verò ingenii tanta est tenuitas, ut non modò futura non prospicere, verum ea quae aute pedes sunt, videre vix possit. Cui malo obviam euntes prudeutiores mortalium, ad omnia, quae inopina nobis obveuiunt, non nisi pedetentim ac lento gradu accedendum esse sedulo monent, cum nova omnia insiguem vim nocendi habeant, si illotis (quod dicitur) manibus attingantur. Utique eùm bruta insolitum quiddam ac praeter ipsorum morem aggrediuntur, mergi videlicet stagna aut maria sugiunt, formicae ova proferunt, lumbrici è terrâ fugiunt, suturae tempestatis indicium est. Sic ubi homines novum aliquid ac praeter solitum moliuntur, plerumque aliquid monstri alere comperies. Tibi si laqueos iftos animus est vitandi, attentus suspensusque ambula, et, si Senecam audis, nihil, nisi quod in oculos incurrit, manifestumque erit, crede. Prudentis enim est, ait Tacitus, tuta ac praesentia, quam nova ac periculosa malle.
| |
corn. gallus:
Eventus varios res nova semper habet.
| |
Ne quid nimis.
Res natura sua optimas solo abusu malas fieri, non solum ratio, sed et usus docet. In re conjugali (ut alia sileam) vereor ne, juventutis lubrico prolapsu, plurimum peccemus, et in ipso matrimonii opere a matrimonii scopo quam longissimè aberremus; idque specie (ut ait ille) virtutis, et umbra. Porrò cum Deum, id est Spiritum purissimum auctorem matrimonii laudemus, vel eo admonemur, non esse id intemperantia ac dissoluta libidine conspurcandum. Hanc petulantiam Ambrosius gravi quidem, sed non indi na censura notavit, cum uxoris adulterum vocavit eum, qui in usu conjugali verecundiae rationem non habet. Sed et aliud esse amafium, aliud maritum agere, non ii notarunt, qui uxorem non voluptatis, sed diguitatis nomen esse voluerunt; Romanos et Ethnicos dico, quorum vel Comici veteres ea de re sane judicant, eorum unus,
- Quae mulier snum virum (ait)
Volet sibi obsequentem esse, atque diutinum,
Modice ac parcè ejus serviat cupidini.
Lepidè Erasmus noster: non provocare, matronae est; comiter negare, pudoris; obstinatè recusare, persidiae.
| |
hieronym. contra jovian. lib. 1 cap. 30.
Resert Seneca cognovisfe se quendam hominem ornatum, qui, exiturus in publicum, fascia uxoris pectus colligabat, et ne puncto quidem horae praesentia ejus carere poterat, potionemque nullam sibi, nisi alternis tactam labiis, vir et uxor hauriebant. Alia deinceps non minus inepta facientes, in quae improvida vis ardentis affectus erumpebat. Origo quidem amoris honesta erat, sed magnitudo desormis; nihil autem interest quam ex honesta causa quis insaniat.
Proverb. V. 20. Quare secederis, sili mi, ab extraneâ.
| |
hesiodus:
Тήν δὲ μάλιςα γαμεĩ ήτις σέθεν ἐγγύθι ναίει
Hanc autem maxime due in uxorem, quae prope se habitat: Omnia valdè eircumspiciens.
| |
petrarca, de Bemed. ulrius. fort. lib. 1.
Multos amantes credulitas sua circumvenit, libenter enim eredant quod optant.
|
|
Auteursrechtvrij
