|
| |
| |
| |
| |
Wegh-wyser ten Hovwelyck vyt het dool-hof der kalver-liefde.
Eerste deel, Maeght.
T'samen-spraecke tusschen Anna ende Phyllis.
Inleydinge.
TErwijl dat Phyllis eens gevoelt
Yet, dat haer inde leden woelt,
Yet selsaems, ick en weet niet wat,
Dat sy te voren niet en hadt;
En dat mitsdien haer gulle jeught
Stelt in het minnen groote vreught,
Doch, om-gevoert door losse waen,
Mist (soo het schijnt) de rechte baen,
Soo spreeckter Anna tusschen in,
Ten goede vande reyne min,
| |
| |
En toont, waer datmen henen valt,
Wanneer men sonder regel malt.
Hier teghens dringt dan Phyllis aen,
En wil al vry wat ruymer gaen;
Maer Anna, rijper van verstant,
Die houtse weder inden bant:
En siet! door woort en weder-woort
Soo koomt dan eens de waerheyt voort.
Ghy, die met vrucht dit lesen wilt,
Let wat de Vaen van Reden schilt;
Weeght alle ding met rijpen sin,
En beelt u niet ter haesten in;
Al spreeckt oock Phyllis met bescheyt,
Het is u best dat Anna seyt.
| |
| |
INdien ick oyt een droef geklagh
In uvven boesem storten magh,
Soo vvaer het nu de rechte tijt
Nadien ghy stil en eenigh sijt;
Mijns oordeels, ist de beste vrient
Die ons in drouve tijden dient.
Daer is, eylaes! een vreemt gevvoel
Dat ick ontrent mijn herte voel,
Ick ben gestelt, 'ken vveet niet hoe,
Ick vvorde sonder reden moe;
My svveeft een vvasem om het hooft
Die my van alle vreught berooft,
Jck gae, ick koom, ick rijs', ick dael,
Ick loop, ick stae, ick rust, ick dvvael,
Mijn sinnen vliegen hier en daer,
Als of ick licht van hoofde vvaer;
En, schoon ick gansche nachten vvaeck,
Noch krijgh ick efter geenen vaeck,
Ick vvend', ick keer door al het bedt;
Ey, seght doch eens vvat dat my let.
Kijck! dit is ymmers vvonder soet,
Dat ghy my dese vrage doet,
My, die een teere maget ben,
En niet als kouck of douck en ken,
Ey! sooje vvilt genesen sijn,
Gaet souckt een ander medecijn;
Gaet souckt een klouck, en dapper man
Die veel en groote dingen kan,
Die inde konsten is geleert,
En veel tot Leyden heeft verkeert,
Of elders daermen menschen snijt,
En al de leden open splijt,
En daermen klaer en open seyt
VVaer milt' en hert' en maege leyt,
Die sal misschien, na lang beraet,
Dan seggen vvatter omme-gaet,
En vvijsen voorts vvat u geneest;
VVel hebje lang soo dom gevveest?
Ghy spreeckt gelijck een slechte duyf,
Die naeu en kent haer doucken-huyf,
En efter vveet ick uyt de daet,
Ghy svveeft al boven uvven naet,
En hebt al vry meer inde mouvv
Als yemant vvel vermoeden souvv.
Dus brengt doch veerdich aenden dach
Dat ons ten goede dienen mach.
VVat vvilje dat ick seggen sal?
Ick ben een duyve sonder gal:
Dan soojet immers soo verstaet,
Dat ick yet vveet tot uvver baet,
Soo druckt dan eens vvat naerder uyt
Van vvaer u dese quelling spruyt,
En vvilje dat ick raden sal,
Soo opent eerst het ongeval:
Ghy vveet, men seyt den Medecijn
Den gront, en oorspronck vande pijn,
| |
| |
En hoemen eerst het quaet vernam,
En oft met koud' of hitte quam,
En of de smert geduerigh blijft,
Dan ofse door de leden drijft,
En ofmen droogh is opte tong,
En ofmen bang is aende long,
En ofmen schrael is opte borst,
En seer gequollen vanden dorst,
En ofmen veel of vveynich eet,
Int korte, vvat de siecke vveet:
VVant anders, soo men yet versvvijght,
Tis selden datmen bate krijght.
Voor my, ick vvil hier open gaen,
Gelijck by vrienden dient gedaen;
Ick sal u seggen hoe het quam
Dat ick voor eerst het quaet vernam;
VVant siet! ick vvil mijn ganschen noot
Gaen storten uyt in uvven schoot.
Jck sach eens op ons schailly-deck
Tvvee duyfjens spelen beck aen beck,
Sy vlogen t'samen uyt het kot,
Sy vielen t'samen op een slot,
Sy togen t'samen op de vlucht,
Sy svvierden t'samen in de lucht,
Sy keerden vveder na de slagh,
En al tervvijl dat icket sagh,
Hier door soo quam my in het bloet
Hier door ontstont in mijn gemoet
Een nieu, een vreemt, een seldsaem ding,
Dat my door al de leden ging:
Siet (dacht ick) hoe des Heeren macht
Paert yeder dier in sijn geslacht,
Een yeder voelt sijn eygen vier,
Een yeder trout op sijn manier,
‘VVat isser dat geen lief en heeft?
‘Men vint dat lieft, en niet en leeft.
De Dadel-boom is sonder vreught,
Sy staet en treurt haer gansche jeught,
Het schijnt dat sy geduerigh sucht,
VVant sy en draeght geen soete vrucht
Tot sy ten lesten by haer vint
Een mannen-boom die sy bemint;
En dan soo grijptse vveder moet,
En draeght haer vrucht in overvloet.
Dringt liefde door het quastigh hout,
Is t'slijm van vissen niet te kout,
Sijn vvilde vogels niet te snel,
Sijn vvreede dieren niet te fel
Om aen te doen een sachter aert,
Hoe dient een mensch dan ongepaert?
Voelt leeuvv en beir de soete pijn,
Wat salt van teere maeghden sijn?
Dit dacht ick doen vvel seven mael,
En maeckte staegh een nieu verhael,
De doffer met den dadel-boom
Die bleef my by tot inden droom,
Ja midden op den schoonen dach
En vvas het niet gelijck het plach.
| |
| |
Nu segt, hoe noemje dit gequel?
Ick ken die siecte vvonder vvel;
Het is een eerste minne-beelt
Dat om u vveeligh herte speelt;
Het is een dom, een grillich mal,
Het is een dertel ongeval,
Het is een voor-spel vande jeught,
Een blijde pijn, een drouve vreught,
Het is een bobbel in het bloet,
Dat nu sijn eerste sprongen doet;
Maer vvaerom niet in kort bescheyt
Den ganschen handel uyt-geseyt?
Tis kalver-liefde, soete maeght,
Die u de losse sinnen jaeght;
En sooje die niet vvel en leydt,
Gelijck als eer en schaemte seyt,
Gevvis, daer is geen tvvijffel aen,
Ghy sult verkeerde vvegen gaen,
Ghy sult verdolen hier en daer,
Ghy sult u brengen in gevaer,
Ghy sult u vinden buyten spoor,
Dus stelt u Tucht en Reden voor.
Maer siet, ghy spreect'ken vveet niet hoe,
Het schijnt ghy sijt u maeghdom moe,
Want, na dat ick bevinden kan,
Soo helje vry vvat na den man.
Wel! meynje, kint, dat al de lust
Juyst onder manne slippen rust?
En dat voor al het echte bedt
Met sachte roosjens is beset?
Neen vry; ten gaeter niet soo breet,
Maer hoort doch eens het recht bescheet,
Soo lang men eenigh ding vervvacht,
Dan is het datment vvonder acht;
Maer alsment heeft, dan isset niet,
Men sochte vreught, men vint verdriet:
En dit is soo het out gebruyck;
Het Trouvven is een rechte Fuyck,
En dat alleen op desen sin,
Al vvatter uyt is, vvilder in;
En vvatter in is, vvilder uyt;
Een kleuter vvenst te sijn de bruyt,
Een Jubben van sijn eerste vlucht
Leyt eeuvvich om een vvijf en sucht;
En dickmael ismen nau getrout
Wanneer men t'hooft vvel dapper klout.
Ghy sijt te streng voor d'eerste reys,
En straft te fel mijn soet gepeys;
Dan efter tis maer losse praet,
Het trouvven is den besten raet;
Wie bleeffer oyt sijn leven maeght
Die sich des niet en heeft beklaeght?
Alleen te leven is verdriet,
En dient ons svvacke menschen niet:
De maeghdom is een lastigh pack,
Die niet en baert als ongemack.
| |
| |
Ick vvas lest op een hoef genoot
Daer Enden svvommen inde sloot,
De vogels lagen aende vval,
Men hoorder vreught, of bly geschal,
Sy dreven stil, en treurigh heen,
Doch mits een vvartel daer verscheen,
Soo reser strax door al den poel
Een hees gequeeck, een bly gevvoel:
Dit beurt de dieren niet alleen,
Het is de menschen oock gemeen;
Soo haest als vader is van huys
Tot onsent is maer enckel kruys,
VVant moeder is niet vvel gesint,
De keucken-meyt die sit en spint,
Men hoorter noyt een blijden lach,
Men schaftcr niet gelijckmen plach,
Men vinter meest een kouden heert,
En al doort missen vanden vveert;
Dus gaetet vast, dat aenden brouck
Hangt al de vreughde vanden douck.
Nu sie ick klaer, en uytter daet,
Dat u de maeghdom tegen staet;
VVel aen, nadien ghy immers vvilt
U geven in het groote gildt,
Soo neemt geen saecke byder hant
Door haest of grilligh onverstant,
Maer toomt u sinnen, vveeligh dier,
Gelijck een kuyper doet sijn vier,
Die sluytet in een vasten bant,
En maeckt alsoo een rechten brant,
Soo dat de vlamme niet en svviert
Als juyst daer haer de meester stiert.
Ghy, doet toch niet op eygen raet,
VVant dat is hier en elders quaet,
Maer seght voor eerst u moeder aen
VVaer heen u domme sinnen gaen,
Die sal het dan ter rechter stont
U vader leggen inden mont,
En soo u groene lente-tijt
Dan hooger na de somer glijt,
En dat u jeught nu dragen kan
De lasten van een echte man,
Soo sal hy met een goet beleyt
Gaen letten vvat de reden seyt.
De raet die ghy de maeghden biet,
En past voor al de maeghden niet,
Haer voorhooft is te byster teer,
En dit u voorstel tegen eer;
VVy sijn door schaemte vvegh-gevoert
VVaer yemant maer van trouvven roert;
VVie ist van ons die seggen kan,
T'sa moeder haest, ick vvil een man?
VVat vrysters inden boesem leyt
Dat dient gedacht, en niet geseyt;
VVant maeghde-last dat is een saeck
Die dient gevveten sonder spraeck.
| |
| |
Of schoon de klocke niet en slaet,
Als maer de vvijser omme-gaet,
Soo vveet een yeder sonder slagh
De stonden van den ganschen dach.
Siet! als een maeght soo hooge vvast
Dat haer des moeders heuycke past,
Of telt nu jaren drymael ses,
Neemt dat, o vader, voor een les
Dat een u dochter vvat ontbreeckt,
Schoon datse niet een vvoort en spreeckt:
Hout vast dat jae haer fieren tret,
Hout dat haer douxje vvel geset
Sijn Wijsers van de binne-smert
Die haer leyt in het vveligh hert,
Denckt vry dat aen een rijpe maeght
Yet schort hoevvelse niet en klaeght.
Wanneer ghy dese peylen siet,
O vaders, en verachtse niet,
Maer let vvel neerstigh op het stuck
Of u genaeckt groot ongeluck.
Siet! als de jonge vvijngaert-loot
Drijft inde lucht een gulle schoot,
En datse vvortels heeft, soo goet
Schier als haer eygen moeder doet,
Een Hovenier sal metter daet,
Indien hy slechs het stuck verstaet,
De plante scheyden vande stam,
Soo ras hy dese jeught vernam.
Jck vvens een vader dit verstant
Wanneer sijn dochter dient verplant,
Jck vvensche dat een moeder lett'
Wanneer een dochter dient verset;
Maer als noch d'een noch d'ander siet
Hoe gul haer jonge vvijngaert schiet,
Soo isset (mijns bedunckens) tijt
Dat sy haer eygen tacken vrijt,
Op dat haer jong en vveeligh hout
Mach by een ander sijn gebout,
En sy vvat verder, alsse plach,
Haer groene loten schieten mach;
Een die my dit lest heeft geraen,
Die seyd' het mochte vvel bestaen.
T'vvas yet dat ghy te voren dreeft,
Maer dit bejach en hangt of kleeft;
Hoe! dunckt u t'seggen al te koen,
En vviljet sonder seggen doen?
Neen kint, dit stuck is ouders vverck,
Hier dient een hoogh, een diep gemerck,
Hier dient een vvijs, een lang beraet,
Dat onse jeught te boven gaet;
En ghy noch echter niettemin
Wilt flux en met een luchten sin
Gaen vallen in het minne-spel,
En mallen met een jong-gesel;
O neen, dit kan ick niet verstaen,
Der vrienden oogh moet voren gaen,
Bevraeght u vvel, oock eerje vrijt,
VVant dan ist even vragens tijt;
| |
| |
Maer naderhant te nemen raet
Dat koomt gemeenlick al te laet.
My is voor desen eens verhaelt,
En t'leyt my noch int hooft en maelt,
Hoe datmen vvalle-vissen vangt,
En schichten in haer leden prangt;
Het stuck dat vvort te vveegh gebracht
Om dat het beest niet eens en acht,
Niet eens en ducht, niet eens en schroomt
VVie dat ontrent of aen hem koomt,
En als t'harpoen is vast geset,
Dan schijntet dat het eerst maer let
Voor vvie, en vvaer het vlieden sal,
En siet! dan vluchtet over al,
Dan inde stroom, dan na de ree,
Dan in het diepste vande zee;
Maer vvaer het svvemt of henen vliet,
Het is, eylaes! het is om niet,
VVant vvaer het sich ter neder set,
Het voert sijn eygen quelling met,
Siet dus vergaet die groote vis,
Om dat hy eerst niet schouvv en is.
Ach trou-sucht is een slim gebreck,
Ten lijt geen uytstel, geen vertreck,
Het koom soo't vvil, het gae soo't mach,
Van raet of reden geen gevvach,
Het kint, met dese korts bevaen,
VVil metten ruyter dolen gaen,
Nochtans te licht eens jae geseyt,
VVort dickmael seven jaer beschreyt;
Ghy, vveest niet haestich inde min,
Maer hout u domine sinnen in,
‘VVant is de vryster licht gereet
‘Het doet oock aenden vryer leet;
‘VVie ras bekoomt yet dat hy socht,
‘Die vreest terstont te sijn bekocht,
‘En is de vryster vvat te vlug,
‘De vryer gaet vvel licht te rug.
Een kock die t' spit te veerdich draeyt,
Die maeckt sijn dingen licht bekaeyt,
VVant dickmael, voor een spoedigh endt,
Soo vvort de spijs in d'as gevvent;
‘Met sinnen, kinders, vvatje doet.
‘De grootste haest, de minste spoet.
Een vogel-strick, een jong-gesel
Gelijcken uytter-maten vvel,
Want soo een velt-hoen of faisant
Koomt neder vallen in den bant,
Als offet vvoude sijn gevaen,
Soo blijft het garen open staen,
Maer tijdt de vogel op de loop,
Dan vvorter eerst een vaste knoop.
‘Al vvatmen aen een vryer biet,
‘Dat vvil de slimme lincker niet,
‘Dus vvilje minne, vvilje gunst,
‘Soo leert voor eerst de vveyger-kunst.
‘Noyt heeft aen vvey-man vvilt gelust
‘VVanneer het op sijn leger rust,
‘Een vlucht, een sucht, een snelle loop,
‘Die maeckt en hier en daer den koop.
| |
| |
‘Door moeyte smaeckt het minne-spel,
‘En 't neen dat staet de meysjens vvel,
‘Doet vande minne pijl en pijn,
‘De minne sal geen minne sijn.
Dit houd ick vvonder vreemt geseyt,
En tis my vanden vvegh geleyt,
Hoe! vvilje dat ick segge neen,
VVanneer ick jae van herten meen?
Of sal ick vvijsen vander hant
Daerom mijn jeughdigh herte brant?
Neen, dats gevvis een quade slagh,
Die noyt ons dienstigh vvesen mach,
‘VVie hongert, gaept en eet terstont,
‘Als hem de pap is voor den mont.
‘VVie inde min vvenst goeden spoet
‘Die doe gelijck het meeuvvtjen doet
‘Dat, als het vischje boven svveeft,
‘En sich maer eens om hooch en geeft,
‘Valt strax met alle krachten neer,
‘En licht het beesjen uyt het Meer.
‘'t Geluck, o kinders, is te glat,
‘Het dient in haesten op-gevat,
‘Het dient gegrepen t' sijnder tijt,
‘Eer dattet vveder henen glijt.
‘VVie aengeboden dienst versmaet,
‘VVilt dickmael als het is te laet;
‘En die een goede kans versiet,
‘En recht het stuck sijn leven niet.
‘Dies, als de vinck is in het net,
‘Soo dient geen tijt te sijn verlet.
Jck moet hier brengen aenden dach
Een droef gespreck, een diep geklach,
Van seker ons bekende maeght,
Die siende datse vvert bedaeght,
Haer by een Roosjen vergeleeck,
En sprack, gelijck als ick nu spreeck.
Als eerst het jeughdich purper-root
Quam puylen uyt mijn teeren schoot,
Doen vvas ick vry een trotse blom,
Ick hadde prickels om end om,
Jck stont geset en bijster vast,
Jck stont gelijck een spitse mast,
VVie my genaeckte, kreegh een streeck,
VVie my genaeckte kreegh een steeck,
Maer als mijn soete jeught verdvveen,
Doen ick viel sonder raken heen,
Doen ick viel neder in het stof,
En vvas maer stroysel voor den hof,
Doen riep ick staegh tot alle man,
Siet! vvat een roosje vvorden kan!
Die met geen hant vvou sijn gepluckt,
Ben nu met voeten onderdruckt;
Ach! die voor desen niet en vvou,
VVat isset dat ick niet en sou?
‘Ach daer de rimpel plought het vel,
‘Indien het quaem, men namet vvel.
| |
| |
Ghy vvijckt al vry vvat uytte baen,
Dus laet ons hier vvat naerder gaen.
Hout yemant vvat van mijnen raet,
Soo stell' ick yeder dese maet,
‘Al is de vryster byster groen,
‘Haer past het lijden, niet het doen,
‘Dus brengt ons hier geen meeuvvtjen by,
‘Het grijpen staet geen maget vry;
‘Haer dient gedult, al isset pijn,
‘Tot datse mach gegrepen sijn.
Het vincke-net koomt haer niet toe,
Ons dient alleen een stille Vloe,
Die roert haer niet, maer blijft geset,
Al isse schoon een vogel-net,
Tot dat een snepp', of ander dier,
Daerin koomt vallen met getier,
Daerin met alle krachten springt,
En t'nett' als tot het vangen dvvingt.
‘Al isset schoon u volle vvil,
‘Ghy staet dien onvermindert stil,
‘Tot hy, die u van herten mint,
‘Als met gevvelt u herte vint,
‘En dat de tijt, en vrienden raet
‘V dringen tot den echten staet,
‘Ons net moet vangen sonder schijn,
‘De vogel moet de vanger sijn.
Doch vvilje dat ick dit geval,
Met naeckter reden toonen sal,
Soo siet hierop de Bakens aen,
Die veel-tijts aenden oever staen,
Haer vier dat in het duyster brant,
Geeft vvel een glinster aende strant,
En roept te midden uytte Zee,
De schepen tot een goede ree,
Als doende blijcken voor gevvis,
Dat daer ontrent een haven is,
Maer efter blijftet schippers vverck
Te komen naer het vier-gemerck,
Hy maecke seyl vvanneer hy vvil,
Het baken staet geduerigh stil,
Het baken vvijckt niet vande kant,
Maer toont alleen een stillen brant.
Ghy mooght bevvijsen met den schijn,
Dat ghy sijt Quesel, noch begijn,
V geestich kleet, u soet gelaet,
Dat kan betuygen metter daet,
Als datje niet ondienstich vint
Te rechter uyr te sijn gemint,
V vvesen geeft hier toe de loos,
Maer laet het roeyen aen Maetroos,
En noyt om echte minne peyst,
Ten sy men u ter eeren eyst;
Dus verre dient een jonge maeght,
En hooger niet te sijn gevvaeght.
Men siet nochtans in onsen tijt
Hoe menigh datter vvort gevrijt,
Ja raeckt oock dickmaels aen een man,
Om datse vryers locken kan;
Seght, lieve, vvaer gebeurtet niet
Dat, als een vryer hope siet,
| |
| |
Hy dan vvel souckt een echte vrou
Oock daer hy eerst niet vryen vvou?
Dat magh by vvijlen eens geschien,
Maer veel en vvortet niet gesien,
Als yemant in een boomgaert gaet,
Daer aenden vvech een haege staet,
En t'vvare vry een losse trou
Dat yemant juyst gaen vrijen sou,
Om dat misschien een stoute-bil
Haer spillen met hem mengen vvil,
En dat misschien een vvilden braem
Hem onder by de slippen naem,
| |
| |
Hem boven aenden mantel greep,
Of elders inde leden neep,
En noode soo, als met bedvvang,
Hem tot haer vruchten suer en vvrang,
Sal dat bevvegen sijn gemoet,
Of vveder-houden sijnen voet
Om dan niet dieper in te gaen,
Daer vry al beter freuyten staen?
Neen, neen; hy acht haer trecken niet,
Hoe schoon dat sy haer vruchten biet,
Men maeckt sich los van haer beslagh
Soo haest hy kan, soo ras hy magh,
Hy ruckt haer stoute krauvvels of,
Om voorts te treden inden hof;
En schoon hy daer met ongemack
Moet reycken naer een hoogen tack,
Dat is hem des te meerder vreught,
En tis te beter voor de jeught;
Want datmen licht bekoomen kan
En smaeckt niet aen een rustich man;
Maer vvat aen steyle boomen hangt
Dat isset daermen na verlangt,
‘Het freuyt dat is dan vvonder soet,
‘Wanneer de plucker klimmen moet.
VVel, soo een vryster niet en mach
Haer liefde brengen aenden dach,
Soo laet het dan haer vader toe,
Dat hy het voor sijn dochter doe.
Waerom doch niet in onse tijt
Oock met een jonge maeght gevrijt?
Mijns oordeels, vought dat alsoo vvel
Als met een moedigh jong-gesel;
Veel hebben dit vvel eer betracht,
En oock met voordeel uyt-gevvracht
VVant dickmael gaept de vryer niet,
Voor datmen hem den lepel biet.
Maer dit behoort, op vast bescheyt,
Behendich aen te sijn geleyt,
En door een derden ingebracht,
En dat als in een stille nacht,
Op datter niet een mensch verstae,
Hoe dat het met den handel gae:
Soo doet de loose vogelaer,
Die sit niet in het openbaer,
Maer is met ruychte dicht beset,
En stelt een roer-vinck in het net,
En hout daer op sijn oogh-gemerck
Tot aen het eynde van het vverck,
Doch, so de vangh niet vvel en vvil,
Hy duyckt int loof en hout hem stil,
En niet een vogel kander sien
VVat desen handel mach bedien.
Te vryen met een jonge maeght
Is, mijns bedunckens, veel gevvaeght,
VVant dit alsoo te leggen aen,
Dat niet een mensch het sou verstaen,
| |
| |
Voorvvaer daer is geen middel toe,
Men riecktet, ick en vveet niet hoe;
De vveerelt is te vvonder boos,
De menschen al te byster loos;
Wy leven in een snegen tijt,
Die schier een hayr in stucken splijt,
Al segje niet een enckel vvoort,
Noch vvort u meyning na gespoort,
Een yeder let op dit geval,
En siet! men vvetet over al,
En soo het stuck dan qualick luckt,
Daer sit de vryster dan bedruckt,
Sy vvort van alle man begeckt,
Dat haer tot enckel schande streckt.
Ghy, eermen dit met u bestaet,
Soo pleeght voor al gesetten raet,
Let, eermen eenigh ding begint,
Hoe dat de vryer is gesint;
En, is daer geen of kleyne lust,
Soo houtje best het hooft gerust.
De vos is hier (mijns oordeels) vvijs,
Hy salt noyt vvagen op het ijs,
Of leyt voor eerst daerop sijn oir,
Hy prouftet door een sneegh gehoir;
En is de schors misschien te kranck
Soo neemt hy elders sijnen ganck;
Dit is u nut te sijn gedaen,
Of anders salter qualick gaen.
Om my te maecken aengenaem,
Daer ben ick vvonder toe bequaem,
Een vrient die heeftet my ontdeckt,
Wat best de jonge vryers treckt;
Dus, mocht ick gaen na mijnen sin,
Ick tooger hondert totte min.
VVel, seght vvat soutje doch bestaen?
Jck sou vvel moy en keurlick gaen,
En strijcken prachtich over straet,
Geduerich in een nieu gevvaet;
Men seyt te rechte nu en dan,
Een schoone kleeding maeckt den man.
Soo ghy, door middel vande pracht,
Of met den glans van rijcke dracht,
De vryers meynt te locken aen,
Soo doolje vande rechte baen:
De Salamander die verdvvijnt,
VVanneer de sonne krachtich schijnt,
VVeet vry dat al te moyen maeght,
De vryers dickmael henen jaeght,
Vermits de gunst van rechte mans
Vergaet door al te grooten glans.
Dus, vrysters, gaet niet al te fray,
De liefd' is kranck, de tijt is tay.
Verkiest u liever eenigh kleet
Met vveynich kosten uyt-gereet,
| |
| |
Dat geestigh aende leden staet;
Dat is voor u den besten raet:
‘Het seyl te trecken inden top
‘Dat rijst veel uyt een lossen kop,
‘En tis geen kunste moy te gaen,
‘Gelijck als heden vvort gedaen;
‘Maer pracht te houden inden bant
‘Dat is een teycken van verstant.
En boven dat, soo vind' ick noch
Dat yeder vveet van dit bedroch,
Men hout dat onse flicker-list
Alleen maer na de vryers vist,
En datmen, na den echten staet,
Sijn oiren vveder hangen laet;
Dit hoord' ick laetst een seker man,
Die al de minne-rancken kan,
Hy vvas te gast hier inde stadt
En sprack, tervvijl ick by hem sat,
Veel saecken dienstigh voor de jeught,
Veel lessen noodigh totte deught;
Een streeckjen hoord' ick onder al,
Dat hier te passe komen sal.
De Perse-boom, vvanneerse bloeyt,
Ist schoonste dat in hoven groeyt,
Soo lang haer bloem is nieu en vers;
Maer gaet en siet doch eens de pers
Als naderhant haer bloeysel speent;
Sy staet terstont geheel verqueent,
En sieter uyt, 'ken vveet niet hoe,
Dien boom pass' ick de meysjens toe,
Die staegh, alleen tot enckel schijn,
Soo titsigh op-gestreken sijn;
‘Want vrysters staegh al even net,
‘Soo haest getrout, soo haest een slet;
‘En, soomen dickvvils onder-vint,
‘Die dickmael spiegelt, selden spint.
Indien het ging na mijnen sin,
Ick beeldet alle vaders in,
Een dochter van haer eerste jeught,
(Al iss' hun schoon de grootste vreught,)
Soo op te trecken, dat een man
Haer vry noch hooger setten kan,
En noch mach geven dit en dat,
't Gunt sy te vooren niet en hadt,
VVant anders, als een jonge maeght
Heeft alle ding vvat haer behaeght,
Soo vint de man doch geenen danck,
Al geeft hy al sijn leven lanck.
Dit houd' ick vvel te sijn geseyt,
En dient alsoo te sijn beleyt,
Maer daer is noch een naerder baen
Om mette vryers vvel te staen;
Te geven aen een jongeling,
Te senden eenigh proper ding,
Een kraegh genaeyt met eyger hant,
Een neusdouck met een moye kant,
Of yet geschildert mette naeldt,
Met gimp en loovers afgemaelt,
| |
| |
Of yet gesteken opten raem,
Met sijnen en met uvven naem,
Of vvel een bloem, een verssche roos,
Die yemant voor de beste koos,
Een tuyljen van het eelste kruyt,
Daer yeder tackje vvat beduyt,
Of immers eenigh boom-gevvas,
Dat yemant voor het schoonste las,
Dat is een oude minne-kunst
En leydt de gronden vande gunst.
Ghy hebt u les niet vvel geleert,
En vat het stuck geheel verkeert,
VVant als een teere maget schenckt,
Tis vast dat sy haer eere krenckt.
De keucken leert ons even dit
VVanneer men by den viere sit;
Smelt vet met stilheyt inde pan
Ghy spilter niet een druppel van,
Maer springter yet tot in het vier,
Soo rijster strax een groot getier,
En door het smout dat buyten vvalt,
De vlam tot inde panne valt:
‘Een maeght die aende vryers geeft,
‘Die laet al nemen vvatse heeft,
‘Ghy, schenckt dan niet; tis ongeval,
‘VVant geefje vvat sy nement al.
En voughtet dan geen maeghden vvel
Te schencken aen een jong-gesel,
Soo laet dan aen den jongman toe
Dat hy de vrysters gunste doe;
En geeft de maeghden volle macht
Te nemen dat haer vvort gebracht;
‘Al vvie versmaet dat yemant geeft,
‘Die toont haer stuer en onbeleeft.
Het nemen voor een jonge maeght
En dient haer leven niet gevvaeght.
Het is my dickmael groote spijt,
VVanneer ick sie in ouden tijt,
Iae noch tot heden opten dach,
VVat dat het geven al vermach;
‘Een maeght, al isse vvonder net,
‘VVort door het nemen licht besmet;
‘Een vvijf, al isse kuys genoemt,
‘Indiense tot ontfangen koemt,
‘Daer is geen feyl, of tvvijffel aen,
‘Haer eer, en luyster heeft gedaen.
‘Het gout dat breeckt een stale deur,
‘Het gout dat stelt de vvacht te leur,
‘Het gout dat heeft een vreemde kracht,
‘Het koomt daer niemant oyt en dacht;
‘En schoon men hondert grendels sluyt,
‘Het raeckter in, het raeckter uyt;
Leght inde Quick vry loot en tin,
Geen slecht metael en koomter in,
Gaet brengter koper yser stael,
Het blijfter buyten altemael;
| |
| |
Maer koomter eenich gout ontrent,
Dat vvorter krachtigh ingeprent;
‘Waer macht en reden niet en gelt,
‘Dat vvort noch door het gout gevelt.
Ghy, laet daerom noyt schoonen ring
U geven door een jongeling,
En laet u gout of diamant
By niemant steken inde hant;
Geen Oester vvort haer visjen quijt,
Soo lang als sy het nemen mijt,
Soo lang als sy gesloten staet,
En geen geschencken in en laet,
Maer soo vvanneer de loose kreeft
Haer oyt een aerdich keytjen geeft,
En goyt dat tusschen in de schelp,
Strax is de oester buyten help;
Want mits sy haer niet sluyten mach,
Gelijckse van te vooren plagh,
Door dien de key haer dat belet,
Soo vvortse deerlick af-geset:
‘'k En seydet niet den ganschen dach,
‘VVat dat het geven al vermach;
‘VVanneer de vryster maer ontfangt
‘Tis vvonder vvat de vryster vangt;
‘Die geeft, die krijght sijn vollen vvil,
‘Die neemt is ongevoelick stil,
‘Sy lijdt, en svvijght, sy vveert haer niet,
‘Schoon sy een roover voor haer siet,
‘Dies vvort haer eer, haer beste schat,
‘Met rauvve tengels aen-gevat;
‘Wie geeft die heeft het gans gesegh,
‘Wat souse doen? de klem is vvech.
Ghy, mijt dan dese laghen, mijt;
Al vvortje schoon op eer gevrijt,
En vvat de vryer immers doet
En vveest hem efter niet te soet;
Bevvijst hem staegh maer schaerse gunst,
VVant daerin leyt de minne-kunst;
Let hoe het kalck dan eerst ont steeckt,
VVanneerder eenich nat op leeckt;
Let hoe de sonne schoonder straelt,
Na datse neder vvas gedaelt,
Na datse, mits een drouve lucht,
Was vander aerden vvech gevlucht.
Al rijster somtijts eenich vvoort
Dat u misschien den vrede stoort,
En vveest daer geensins in besvvaert,
Het is een tvvist van sachten aert,
‘Want schoon de liefjens vvorden gram,
‘Die vvint vervveckt slechs meerder vlam,
Een die tot springen is gesint,
Eer dat hy sijnen sprong begint,
Wijckt (so het schijnt) eerst vande gracht,
Maer springt dan met een grooter macht;
Gaet vvent het oogh op Venus kint,
Wanneer het sijnen booge vvint,
Siet! hoe de pese laeger gaet,
Hoe hy de pijle felder slaet;
| |
| |
Ghy siet hoe dat de vvijngaert groeyt
VVanneer hy dapper is gesnoeyt,
Ghy siet dat vvater inde smis
Het vier tot enckel voetsel is,
Het gaet dus even mette min,
Krakeeltjens brengen vrientschap in;
‘De pruyltjens vande losse jeught
‘En dienen maer tot soeter vreught.
Dit is voor al een vreemde slach,
En die ick geensins prijsen mach,
VVant soud ick dese vvegen gaen,
Mijn rijck en sou niet lange staen;
Hoe! soete minn' uyt vvrange tvvist?
Voorvvaer vriendinne tis gemist.
Des liefdes rijck is honich-soet,
Het vvort door vrientschap aengevoet,
En Venus kint is al te teer,
Het schrickt voor soo een harde leer;
Het is aen al de leden naeckt,
En dient maer sachtjens aengeraeckt;
Het is gekoestert in een lant
Daer niet als roosjens sijn geplant;
Al ist met vlammen toegerust,
Noch vvort sijn vyer vvel uyt-geblust,
‘Al vvie een keers te vinnich snuyt,
‘Die doet het licht ten lesten uyt.
Jae gaet en set een vryer sacht,
Soo krijght hy pas de volle macht,
Om met verlof te vvesen geck,
En u te treden opten neck.
Een vryer slacht de klimmer boon,
VVant of om dese Plante schoon
Het langste rijs van al het velt
VVort inder aerden vast gestelt,
Indiense t'hout maer raecken mach,
Oock slechs met eenen ommeslach,
Tis al genough; het dertel kruyt
Dat klimter aen tot boven uyt;
En dan noch, op sijn eygen plucht,
Soo maecket krullen inde lucht.
Jndienmen liet een minnaer gaen,
VVat sou de lincker niet bestaen?
Al kreegh hy schoon sijn ganschen lust,
Hy is noch efter niet gerust,
Hy sal gaen melden door het lant
V malle gunst, sijn eygen schandt;
Het is een spreucke vande jeught
Te seggen, tis geen soete vreught
Dat yemant koomt tot sijn bejach,
Jndien hy't niet vertellen mach:
Ghy, vvacht dan, lieve vryster, vvacht
Van u te toonen al te sacht.
Dit mach een reys of tvvee misschien
Of hier of elders sijn gesien,
Maer dat de vrient, die my bemint
En niemant beter heeft gesint,
| |
| |
Alsoo mijn eer verraden sou,
Dat loof ick niet; hy is te trou:
Hy my verlaten? vvat een struyf!
Maer syje niet een slechte duyf?
Onnoosel kint, en letje niet
Wanneer de vvint ruyst in het riet,
Hoe dattet buyght en neder sijght,
Jae schier tot opter aerden nijght,
En hoe het vveder vinnigh staet
Soo haest de buy maer af en laet?
‘Die vrijt is dvvee gelijck een pier,
‘Maer vveder fel gelijck een stier,
‘Indien hy mits een soeter lucht
‘Niet meer de stuere vvinden ducht.
‘Wanneer de Bruyt is inde schuyt,
‘Dan sijn de schoone vvoorden uyt,
‘En mettet boeten vande lust
‘Is al de vrientschap uyt-geblust.
Hier tegen is doch goeden raet,
Voor die haer dingen gade slaet;
De vryheyt dient te sijn gemijt,
En dat oock vanden eersten tijt,
De losheyt, en onguere praet,
En ander dertel ongelaet,
Dient ingetoomt van stonden aen,
Eer dattet vorder pooght te gaen.
Soo ghy de Sleck, het vuyl ghespuys,
Wilt laten kruypen door het huys,
Tis seker dat haer vuyle slijm
Haer boos vergif, haer taye lijm,
Sal blijven hangen over al,
Al vvaerse maer genaken sal;
Geen hout, of steen, geen aerdich kleet,
Hoevvel met kosten uyt-gereet,
Geen huys-raet blijfter onbevleckt,
Alvvaer het beest sich henen streckt;
Maer dit kan lichte sijn geschout,
Indien men slechs met enckel sout
Den vloer ontrent het dier bestroyt,
Of op sijn vuyle leden goyt,
VVant strax het treckt sijn horens in,
En smelt dan efter niettemin,
Ten kan geen stroo-hreet vorder gaen,
VVant al sijn kracht die is gedaen.
‘Gesoute reden, vvel geseyt,
‘En op een lincker aengeleyt,
‘Betoomen licht een vuylen mont
‘Die noyt te voren stil en stont.
My dunckt, ick vveet noch beter raet,
Om vry te vvesen vande smaet,
Dat is, de koop haest toe te slaen,
VVant dan is alle klap gedaen;
‘Hoort vrysters, sooje sijt beducht
‘Voor oneer, schimp, en quaet gerucht,
‘Voor haet en nijt en klapperny,
‘Neemt haest een man, soo sijtje vry.
| |
| |
Hoe? vvilje dan uyt luchte vvaen
En als ter loops ten echte gaen?
Neen kint, dat is een quade gront,
‘Die haestich suypt verbrant sijn mont;
Maer vvie hem mijt voor ongeval,
Die kent eer dat hy minnen sal;
Ghy, die hier seker pooght te gaen,
Let hoemen vangt de domme kraen,
Een huysje van belijmt papier
Bedrieght het onverstandigh dier
Van binnen is een vveynigh aes,
En siet! de vogel is soo dvvaes
Soo bot, soo dom, soo byster geck,
Dat hy terstont den ganschen beck
Daer binnen steeckt, en happich eet
Eer hy de rechte gronden vveet,
Maer als hy dan het hooft verdrayt
Soo staet de vogel daer bekayt,
Hy tiert, hy raest, hy schut den kop,
En draeyt soo rondt gelijck een top,
Maer of hy vvoelt of byster springt,
En 'tlijf in hondert bochten vvringt,
Tis al om niet, tis al te laet,
Hy vveet sijn leven geenen raet,
De kap hem om het hooft gepast,
Die kleeft, eylaes, te bijster vast;
De jeught, en vvie het speeltjen siet,
Die is verheught in sijn verdriet,
Die schimpt, en spot, en lachter om,
En hiet den plompert vvillekom;
Daer vvort de vogel opgevat
En dient ten luste vande stadt.
Schoon yemant schier van liefde raest,
Noch dient de liefde niet verhaest,
Ghy, tast dan noyt te veerdigh aen,
Dat nimmer af en is te gaen,
En suypt niet eer voor datje prouft,
Of anders vvordje licht bedrouft;
Bedenckt eens vvat een langen tijt
Dat Jacob Rachel heeft gevrijt,
Hy diende, met een vollen danck,
Geheele seve jaren lanck,
Hy leyde staegh het jonge vee
Of in den dauvv, of door de snee,
Hy dede vvat een dienaer plach,
En vvat een trouvven herder mach.
Siet David aen, dien grooten heldt,
Hoe hy ter prouve vvort gestelt,
Want of hy schoon den Reuse slouch,
En sijnen kop daer henen drouch,
En schonck hem tot een liefde-pant
Aen Michol en het vaderlant,
Noch kreegh hy niet die vveerde maeght,
Daerom hy 't leven had gevvaeght,
Maer vvert noch menichmael beprouft,
En dickmael totter doot bedrouft,
En echter, siet, de vryer svveegh
Tot dat hy eens de vryster kreegh.
| |
| |
Hoe! vvilje dan dat onse tijt,
Die staegh en veerdich henen glijt,
Hoe, vvilje dat ons gansche jeught,
Die maer en is een korte vreught,
Sal smelten in een lang gevry,
Dat is, in enckel slaverny?
Neen, dat en is de meening niet,
Schoon dattet hier en daer geschiet,
Ick vvil slechs dat een jonge maeght,
Als sy ter eeren vvort gevràeght,
Niet strax, en met een luchten sin,
Sal storten in een losse min;
Een staegh versouck, in vvare vlijt,
En dat niet voor een kleynen tijt,
Met stille sinnen uyt te staen,
Dat raed ick alle vrysters aen.
Dat breeckt in ons het eerste mal,
En tis de vaders liefgetal,
Dat rijpt een groenen jong-gesel,
En t'staet de teere maeghden vvel.
VVie bouvvt een huys op eenen dach?
VVie velt een boom met eenen slach?
VVie ist die oyt met eene schoot
Een schans, of ander slot genoot,
VVie ist die oyt een frisse maeght
Met eens te vragen mede draeght?
‘Wie yet vvil prouven vvat het sy,
‘Die roeper Tijt en Reden by.
Moet dan het vrijen sijn beleyt
Gelijck als uvve reden seyt,
Soo dient de vrysters toe-gestaen
Met vryers om te mogen gaen,
Want die veel mette lieden spreeckt
Die siet vvat inde lieden steeckt,
En soo verneemt een snege maeght
Wat yeder inden boesem draeght.
Of schoon dit veel by ons geschiet,
Veel vvijse lieden prijsent niet,
Vermits in die gemeensaemheyt
Gemeenlick yet verholen leyt
Dat aende maeghden hinder doet,
En dickmaels quade rancken broet.
Jn tegendeel, naer ick het meyn,
Soo maecktet ons een geestich breyn;
Het is vermaeck en soete vreught,
Het is een schole voor de jeught;
Want koomter oyt een geestich man,
Men hoort, men siet, men leerter van,
Sijn reden is gelijck een les,
Hy slijpt ons, als de steen het mes;
Of isser yemant rouvv en dom,
Oock dat is nut; men lachter om;
En hy vvort even dan gevvet,
En in een beter stant geset;
| |
| |
Men sietet dickmaels inder daet
Dat, vvie met vrysters omme-gaet,
Wort inder haest een abel man,
Schoon hy te voren niet en kan.
Dit heb ick niet van vreemde lien,
Ick hebbet inder daet gesien.
Mijn suster, nu een jaer getrout,
Die hadde dickmaels onderhout
Van yemant die van buyten quam,
En lust in hoofsche vrysters nam,
Dies vvertse gauvv en vvonder sneegh,
Om datse veel geselschaps kreegh;
Jck sach eens datse by haer hadt
Ses Juffers uyt een vreemde stadt,
Gebeckte spreeuvven altemael,
En vry geen kinders inde tael,
By dese quam een jong-gesel,
Een leerling in het minne-spel,
Een jubben, soo het schijnen mocht,
Een vogel van sijn eerste vlocht,
Een laf, een mop, een rechte loen,
Hy vvist sijn dingen niet te doen.
Hoe lough ick al dien ganschen dach,
Tervvijl ick desen handel sach!
Hy vvas een spot van allegaer,
En hy en vvertet nau gevvaer,
Een yeder viel hem op het lijf,
En socht in hem haer tijt-verdrijf,
Een yeder gaf hem streeck op streeck,
En siet de klunten sat en keeck,
Onaerdich heel, en vvonder rou,
Onseker vvat hy maken sou;
MY docht dat ick een Esel sach
Die onder seven apen lach,
En die van al dat slim gebroet
Veel schamper grillen lijden moet;
Hier klimter eene boven op,
En grijpt hem byden dommen kop;
De tvveede valt hem in het hayr,
En stelt een vvonder vreemt gebaer;
De derde siet 'ken vveet niet hoe,
En schiet hem hondert guyghjens toe;
De reste foolt hem vvaerse kan,
En maeckter duysent speeltjens van;
Het beest verstelt, in dit geval,
En vveet niet vvat het maecken sal,
Het sit alleen maer slecht en siet,
En vvatter vvangt ten vveert hem niet;
Siet dus is onse quant gestelt,
Hy vvort aen alle kant gequelt,
Hy sit en svveet, hy sit en beeft,
Hy vveet niet hoe dat hy het heeft;
Hy schijnt een overvvonnen man
Die sich niet langer vveeren kan.
Dit speultje duerde langen tijt,
Ia s'nachts en vvas hy niet bevrijt,
Want, mits hy inde buerte sliep,
Soo vvasset datmen t'samen liep;
Men raemde strax een nieu besluyt;
Men sont om zout, en krevel-kruyt,
| |
| |
Dat vvert hem door een snege meyt
Des avonts in het bed geleyt;
Hy vvoelt, hy draeyt, hy keert, hy vvent,
Hy leyt en krevelt sonder endt,
Hy tuymelt midden inden droom,
Gelijck een bruyn-visch opten stroom,
Ten lesten, korsel op-gestaen,
Soo ging het speultje vveder aen,
Daer lach hy doen de soete knecht,
En haddet uytter-maten slecht;
Hy vvort daer op een nieu begeckt,
Tot hy ten lesten henen treckt.
Ick sach den vryer naderhant,
Maer 'tvvas gevvis een ander quant,
Hy hadde doen sijn banden vast,
En leet voortaen geen overlast,
| |
| |
Niet een van al en vvas soo koen
Die hem dorst spijt of hinder doen;
Besiet, vriendinne, vvatmen leert
VVanneer men byde jeught verkeert.
Wel! prijsje dat soo vvonder seer?
Voor my, 'ken prijset nimmermeer.
Het vvaer misschien een goede saeck,
Indien men hier van vryers spraeck;
Die laet ick soucken haer bejach,
En vvat haer sinnen vvetten mach;
Maer, soomen na de reden siet,
Dit spel en dient de vrysters niet.
Ick prijs', ick prijs' een stille maeght;
Die alle klappers henen jaeght,
Want die veel jongmans onderhout,
Die vvort gemeenlick al te stout,
En leert oock dickmaels, boven dat,
Dat beter vvare noyt gevat.
Ey let eens vvatter omme gaet,
Voorvvaer ten is maer losse praet,
Die niet ter vveerelt in en brengt,
Als datse goede seden krenckt.
En schoon of u eenvoudich hert
Hier door al vvat geslepen vvert;
‘Tis nutter ront te sijn genaemt,
‘Als oyt te vvorden onbeschaemt;
‘En't Hoofs is beter noyt geleert,
‘Als dat de tucht vvort om-gekeert.
Laet mans doortrapt en listigh sijn,
Voor u en dient geen loose schijn,
Voor u en dient geen vry gespreck,
Voor u en dient geen stouten beck,
Laet koenheyt aen de rouvve jeught,
Oock dat en is geen maeghde-deught,
De stilheyt met het eerbaer root,
Dat is het slot van uvven schoot,
Dat is een rots, een vaste schans,
Dat is de rechte maeghde-krans;
Ghy moet niet komen inden raet,
Noch daert een heir het ander slaet,
Al vvat daer dienstich vvesen kan,
Dat sijn al plichten vanden man.
Jck vveet dat noyt een vvaere maeght
Sich des haer leven heeft beklaeght,
Dat sy oock toegelaten vreught
En alle speeltjens vande jeught
Heeft door de reden ingesvvicht
Ter eeren vande maeghde-plicht.
‘Jn haest van tafel op te staen
‘En oock met honger vvech te gaen
‘Dat is, o maeght, de beste voet
‘Waer na men vveelde rechten moet:
‘Jck mocht, en ick en dedet niet,
‘En gaf in vreughde noyt verdriet.
Onthout dit al u leven lanck,
Ghy sult my vveten grooten danck.
En schoon ghy't heden niet en grijpt,
Het sal u dienen alsje rijpt.
| |
| |
En of het somtijts soo geschiet
Dat ghy aen yemant spraecke biet,
Het tacketeylen evenvvel,
Of ander dertel hant-gespel,
En dient u geensins, jonge maeght,
VVant tis te veel van u gevvaeght.
‘Alst meysje giet met eenich nat,
‘Dat is geseyt, koomt foolt my vvat;
‘Alst meysje goyt met eenich groen,
‘Dat is om vveder-spel te doen;
‘Maer steecktse vvat in yemants bedt,
‘Soo koomtse naerder aen het net;
‘VVant is de kunst oyt kunste vveert,
‘Dat spel heeft vry een langen steert,
V kamer is dan op-gedaen,
En noodt de vryers in te gaen,
V koets, eylaes, u stil vertreck
Js open voor een lossen geck;
En vvat hier tegen doch geseyt?
Ghy hebt de gronden eerst geleyt,
Ghy hebtet op den hals gehaelt,
En vvort met eygen munt betaelt.
Een die aldus met vryers jockt
Tis seker datse vryers lockt,
Gelooftet vry, uyt enckel spel
Ontstaet niet selden svvaer gequel.
Ick sach eens lest een soet geval
Dat u misschien yet leeren sal;
Een meysje van haer jeught gequelt,
Ging spelen door een lustigh velt,
Het pluckte bloemtjens hier en daer,
En vvert daerin een Bye gevvaer,
De vryster hadde spelens lust,
Dies had het beesje nimmer rust,
Sy greept, en neept, vvaert liep of vveeck,
Tot dats' int leste kreegh een steeck,
Doen riepse luyde! Fel gedrocht:
Ick die alleen maer spel en socht,
Ben door u pricken soo gestelt
Dat my het lijf tot bobbels svvelt,
Het spel is soet en heelt verdriet,
Ten dient nochtans de maeghden niet.
Europa, joncken vveligh dier,
Vergreep haer aen een loosen stier,
Voor eerst soo gaetse by hem staen,
En raeckt sijn vette quabben aen,
Sy neemt sijn horens inder hant,
Die sy geheel doorluchtich vant,
Sy streelt hem om en op het lijf,
En souckt alsoo haer tijt-verdrijf;
De linckert laet het meysjen doen,
Jae gaet hem strecken in het groen,
Daer light hy mack en vvonder tam,
Niet anders als een jarigh lam,
Des vvort de maeght gans onbevreest,
En koomt te stouter aen het beest,
Sy gaeter dickmael om end om,
Sy pluckt hem menigh schoone blom,
Sy draeght haer al te bijster mal,
Sy hangt hem kranssen over al,
| |
| |
Sy vvrijst, en kraut hem opten kop,
Ten lesten sitser boven op,
Daer gaet de luyper na de strant,
En soo allenxsen vande kant,
Tot inde diepte vande Zee,
En svvemt tot aen een vreemde ree,
En siet! daer vvortet uyt-gevvracht
VVaer toe het kunstje vvas bedacht.
Nu hoort doch eens vvat dit beduyt,
En treckter keest en leven uyt,
O maeght, het is tot u geseyt,
Dat, vvaermen eens de gronden leyt
Tot los geraes en dertel mal,
Men vveet niet vvaer het enden sal;
Noyt vryster vvort terstont geschent,
Of van haer kuysheyt af gevvent,
Maer stap op stap, en voet aen voet,
Soo koomtse daerse niet en moet;
Men raeckt voor eerst in malle praet,
En voorts in dertel ongelaet,
Daer uyt ontstaet dan sotte min,
En die gaet diep en dieper in,
Dies vvast de vryheyt des te meer,
En groeyt ten lesten al te seer,
En eens dan in een minne-droom,
Sijn al de lusten uytten toom,
En tusschen vroet en tusschen geck,
Soo koomt de rat dan aen het speck:
Daer sit, eylaes! de vuyle bruyt
En schreyt dan beyd' haer oogen uyt:
Maer tis, o vrysters, al te laet
Te klagen na de malle daet.
VVel, slechte duyven sonder gal,
En vveest u leven niet te mal,
Vermijt in als den eersten trap,
Onguere jock, en sotte klap,
En los gevvoel, en dom geraes,
De mensche vvort allenxsen dvvaes,
‘En die voor eerst haer niet en mijt,
‘Tis vvonder vvaerse niet en glijt.
Dit houd' ick voor een goede leer,
Maer bint geen vryster al te seer;
Ick bidd', en achtet geensins quaet
Dat sy vvat dickmael spelen gaet;
VVant die alleene sit en kijckt,
En noyt eens uyt den huyse vvijckt,
En vveet niet vvatter omme gaet,
Noch hoe het inde vveerelt staet,
Maer een die reyst of spelen rijt,
Die vvort geoeffent metter tijt.
t'Geduerigh drillen achter straet
En vought doch geensins onsen staet;
En veel te rotsen hier en daer,
Dat heeft al mede sijn gevaer,
En overal ter feeste gaen
Dat brengt oock menigh hinder aen,
Iae deur en venster, boven dat,
Die schaden vry al mede vvat;
| |
| |
‘O maeght, onthout u vanden dach,
Soo veel het immer vvesen mach,
VVant al te grooten sonne-schijn
En kan u geensins dienstigh sijn,
U vvit is nut te sijn bevvaert,
U eere dient te sijn gespaert,
En koomje dickmael inde locht,
Ick duchte dattet schaden mocht:
Of is u schoonheyt niet soo teer,
Soo vreest u schaemte des te meer.’
Tis vvaer, de kunste vande min
Die beelt een maeght dit anders in,
Ja vvilt dat sy geduerigh sal
Haer vvaeren veylen over al,
Maer Naso segge vvat hy mach,
Jck achtet voor een quade slach.
Ghy, vvilje sijn van goeden lof,
Blijft t'huys, dat is het maeghden-hof.
VVacht daer, tot datje vvort gesocht,
‘De veylste vvaer vvort minst verkocht,
Het is een spreeckvvoort over al,
De beste koeyen sijn op stal,
En vvaer het schaepje dolen gaet,
Daer isset dattet vvolle laet.’
Maer vvie heeft doch soo harden vvet
Den maeghden tot een dvvang geset?
Jck houde beter datmen siet
VVat hier en vveder daer geschiet,
Als datmen eenigh sit en suft,
En laet verroesten sijn vernuft;
Hoe! sal dan noch een vlugge maeght
Met t'huys te blijven sijn geplaeght?
Tis lang genough in school gevveest,
En daer een harde plack gevreest;
Laet doch de jeught vvat lustigh sijn,
VVant haer genaeckt haest nieuvve pijn,
De last vant huys, de vvil des mans,
En alle jaer een kint by-kans.
Men bint een slaef, men toomt een beest,
Maer niet der vrouvven eelen geest,
En ofmen schoon al vrouvven bint,
Soo isset doch maer enckel vvint;
‘VVijn sonder lucht die leyt en vvoelt,
‘Soo dat hy veel de kelder spoelt;
Een maeght gehouden aen een block
Is dickmael voor de schommel-kock;
Of voor een vent 'ken vveet niet vvien,
Gelijk als dickmael is gesien.
Het vrouvven-vleys is selsaem kruyt,
Gaet bintet in, soo berstet uyt.’
Jck vinde dattet vrysters gaet
Gelijck Castaignen diemen braet,
VVant als men die vvat opens geeft,
Dan isset datmer deegh van heeft;
Men brengt de vrucht dan vanden heert
Tot op de tafel vande vveert,
Maer laetse toe en ongesneen,
Sy springt in duysent stucken heen;
| |
| |
En ofmen dan al deerlick siet,
De rechte leest en vintmer niet;
Wanneer een vryster heeft de macht
Te komen daer de jonckheyt lacht,
Soo lostse, door een open vreught,
De dampen van de gulle jeught,
En vvacht dan (soo het haer betaemt)
Tot datse vrouvve vvort genaemt:
Maer soo vvanneer een lustigh hert
Geduerigh op-gesloten vvert,
En dattet met een drouven sin
Dat innigh heet moet kroppen in,
Dan vvort de maeght vvel soo geperst,
Dat sy van spijt in stucken berst.
Dies houftse, schoon sy vvort de bruyt,
Geen kroon, of krans, of maeghde-kruyt.
Den vrouvve-dvvang dien acht ick quaet,
En vveet dat sluyten niet en baet,
Want heeft het vvijf een reyn gemoet,
Het sluyten is ten overvloet;
En ist misschien een lichte schuyt,
Soo ist verloren vvatje sluyt.
Dan vvy sijn in een lant (God danck)
Daer niemant kent dien harden dvvanck,
Maer veel te los en al te vry,
Dat leyt een gront tot slaverny:
Soo dienter dan een vaste vvet,
Soo dient ons dan een peyl geset,
En daer en is geen beter raet,
Als hier en elders rechte maet.
Maer ick ben uytter aert gesint
Om staegh te svveven metten vvint;
En niet dat ick oyt liever vvil
Als staegh te vvesen opten dril,
Ick reysde, soo ick maer en mocht,
Van dese, tot een ander locht;
Tis nut voor ons (na mijn verstant)
Te reysen door het gansche lant;
Tervvijlen dat de vrije staet
Ons tot ons eygen vville laet;
En dat en huys, en man, en kint
Ons aende schouvve niet en bint;
Men hoort dan vvonder overal,
Men hoorter menigh vreemt geval,
Men hoort al vvat een reysend' man
Tot onsen nutte seggen kan;
Men heeft geduerigh nieuvve vreucht,
Men vint geduerigh nieuvve jeught,
Men leert de vvijse van het lant,
Men sieter menigh aerdigh quant,
En vvatter koomt van hier of daer,
Dat vvet de sinnen allegaer;
Of dunckt u dit misschien te veel,
Soo lijt ten minsten datmen speel',
Of met een vvagen op de strant,
Of in het vette koren-lant,
| |
| |
Of anders in een boere-feest,
Ten goede van een blijden geest,
Op dat de jeucht doch eenen dach,
By vvijlen vreughde plegen mach.
Het spele rijden heeft gevaer,
Gelijckmen dickmael vvort gevvaer,
Bysonder alsmen door het lant,
Gaet rotsen, op sijn eygen hant,
En sonder yemant van ontsach
Door alle velden svveven mach;
Dit heeft my noyt vvel aengestaen,
Al vvortet al te veel gedaen;
Siet Dido speelt, en rijt ter jacht,
En t'heeft haer om haer eer gebracht.
Ey kint! dat is Poëte praet,
Daer op niet eens te letten staet,
Die geesten schrijven over al,
Dat noyt en vvas, of vvesen sal.
Tis soo: maer echter niettemin
Daer steken nutte dingen in,
Ten is voorvvaer geen losse vvaen,
Indien men vvil met oordeel gaen,
Die vvijs is neemt den handel niet
Gelijckmen die voor oogen siet,
Maer of die schoon vvat selsaem luyt,
Hy treckter tucht en leering uyt.
Juyst soo de vvijngaert plach te doen,
Die met haer loof en vveeligh groen,
Sich op de soetste druyven streckt,
En duysent schoone vruchten deckt,
Maer vveertmen maer het gulle blat,
Soo vintmen strax een gansche schat.
Soo gaetet met die geesten toe,
Sy spreken, ick en vveet niet hoe,
Na schijn en isset maer gemalt,
Al vvat haer uyt de penne valt,
Maer alsmen slechs het loof ontvvint,
Dan isset datmen druyven vint.
Doch soo u dit niet aen en staet,
Soo vveet ick noch al goeden raet,
Jck vvil gaen brengen aenden dach,
Dat u vvat dieper roeren mach.
Siet! alsoo lang de klare maen
Sal aen den blauvven hemel staen;
Soo lang men in het aerdsche dal
Van vlugge maeghden vveten sal;
En dat men oyt van spelen gaen,
Sal byde jonckheyt doen vermaen,
Soo lang sal Dina sijn bekent,
Sy is door spelen gaen geschent.
Eylaes! daer bleef haer gansche roem,
Daer bleef haer teere maeghde-bloem,
Daer bleef haer krans, haer vveerde kroon,
Ach! dat heeft spelen voor een loon.
Tis vvaer, dat flux het leelick stuck
Den vryer dijt tot ongeluck,
| |
| |
En datter bloet vvort om gestort,
Maer, laes! sy koomter by te kort,
VVant alle mannen komen om,
En onder al haer Bruydegom;
Daer satse doen in stagen rou,
Veel slimmer als een vveduvv-vrou,
Na haer en vvort niet meer gevraeght,
En vvat een stuck een maeght bestaet
Die los en vveeligh spelen gaet.
Sy quam te Sichem inde stadt
En strax soo vvertse daer gevat;
Van haer en vvort niet meer gevvaeght,
Sy vvort gelijck als doot getelt,
Sy vvort als in het graf gestelt,
Sy krijght haer leven geenen man,
En al de Schrift die svvijghter van;
Nu vvight hier eens in u gemoet
VVat quaet een nieus-gier ooge doet,
Het schijnt of dat haer bly gelaet,
Of dat misschien haer vreemt gevvaet,
Of anders dat haer roode mont
Aen Sichem vvel te sinne stont.
| |
| |
Dan noch soo leert oock even dit,
VVanneer men inde lust verhit,
En geeft de tochten haren eysch
Na vvijse van het dertel vleys,
Dat God dan svvare plagen sent,
VVaer door de schender vvort geschent;
Een teycken dat hy byster haet
En met gevvisse roeden slaet
Al vvie dat oyt het echte bedt
Of voor of naderhant besmet.
Het spelen heeft in als gevaer,
Gelijck men dickmael vvort gevvaer,
Dus schoon daer yemant tot u koemt,
Die sich u trouvvste dienaer noemt,
En dat hy efter niet en dient
Te sijn u deel en echte vrient,
Ghy, hout den vryer geensins aen,
Maer laet hem elders henen gaen,
En denckt niet in u los gemoet,
Jck sal vvat jocken metten bloet,
Sijn vier, en vlam, en minne-pijn
Dat sal my voor een speeltjen sijn,
Neen, vryster, neen; en dencktet niet
Of t'sal u brengen in verdriet;
VVant als een maeght het oire leent,
Schoon sy de saecke niet en meent,
Sy vvort noch efter menichmael
Gevvonnen door een soete tael,
En veel, die sneger sijn als ghy,
Die raecken dickmael aenden bry.
VVanneer een loose Quackelaer
Spreyt hier een net en vveder daer,
En dan sijn listigh fleuytjen roert,
En op sijn vang geduerigh loert,
En dat de Quackel vveder slaet,
En maeckt gelijck een tegen-praet,
Het dier, eylaes! raeckt in het net,
Oock eer het op den handel let.
VVanneer men door een oorloghs-treck
Een schans kan brengen in gespreck,
Of dat een maeght aent hooren raeckt,
Gevvis de pays is haest gemaeckt.
Dit luyt, mijns oordeels, al te straf;
Men seyt geen oude vryers af
Voor datmen nieu geselschap siet
Dat ons sijn trouvve diensten biet:
Dat is een greep van onsen tijt
Voor al vvie heden vvort gevrijt;
U deunheyt heeft oock niet om t'lijf,
Hoe! machmen niet voor tijt-verdrijf
Een soeten prater drie of vier
Aenhouden, nae des hofs manier?
En of een vryer somtijts malt,
Gelijck in het spelen valt,
En of hy jockt, en of hy geckt,
Daer vvort geen vryster af bevleckt;
En of hy schoon vvat vrijer speelt
En somtijts oock een kusjen steelt,
| |
| |
Voor my, 'ken hebbet noyt bevroet,
Dat ons dit eenigh hinder doet;
VVant met dat yeder is gegaen,
Men veechtet af, en tis gedaen;
'kEn vind' hier schade noch bedroch,
Al vvat hy nam dat heeftmen noch.
Siet hoe het met het Byetjen gaet
Tervvijl het raept sijn honich-raet,
Het raeckt, het smaeckt, ja kust het kruyt,
Het suyghter vvas en honigh uyt,
En siet des efter niettemin
Ten druckter pleck noch rimpel in;
Maeckt vry een tuyl of roose-krans,
De bloem die hout haer eersten glans.
En acht niet alle dinghen goet,
Schoon die het hof by vvijlen doet;
Voor al en hout geen vryers aen,
Om tijt-verdrijf, of losse vvaen;
VVant soo te vrijen heeft gevaer,
Gelijckmen dickmael vvort gevvaer.
En vvat ghy dan noch vorder seght,
Dat luyt (mijns oordeels) al te slecht;
Hoe! meynje dat het mal geraes
Van Jan, of Floor, of Pier, of Klaes,
Aen jonge maeghden niet en schaet?
Gelooftet vast, ick segge jae't:
Is eenigh ding ter vveerelt teer
Het is de lof van maeghden-eer:
VVy sijn soo meeps, so byster vvack,
Gelijck een versche druyven-tack;
Gaet tast eens aen den schoonsten tros,
Gaet raeckt dien aengenamen blos,
Dat edel vvaes, dat aerdigh blau,
Die peerels van den koelen dau,
Ghy sult haer nemen metter daet
Al vvat haer vvel en geestigh staet,
Ach! vvaermen slechs een vinger set,
Daer blijft terstont een vuyle smet.
En schoon men vvastse naderhant,
Noch mistse staegh haer eersten stant;
Tis even met de maeghden dus,
Haer let een hant, een sachte kus,
Haer let eylaes! ken vveet niet vvat,
Dat haer slechs aende leden vat:
‘Het maeghde-vvaes is vvonder fijn,
‘Ten vvil doch niet gehandelt sijn.
‘Ghy, vveest dan niet alleen beschaemt
‘Te plegen dat geen maeght betaemt,
‘Maer siet oock, vryster, datje laet
‘Den blooten schijn van alle quaet;
‘VVant, ingeval u goeden naem
‘Eens maer een klamp-mart over quaem,
‘Al heeft die schoon geen vasten gront,
‘Maer koomt slechs uyt een lossen mont,
‘Ghy sult noch efter nimmermeer
‘Siet! als de Noot een schel verliest,
‘Hoevvel men schoon een ander kiest,
| |
| |
‘Hoevvel men doet al vvat men mach,
‘Ten is noyt vveder, soo het plach;
‘Hoe vvel ment maeckt, daer hapert vvat,
‘Hoe vvel ment stopt, daer blijft een gat;
‘Een vryster dient te sijn beducht
‘Te komen in een quaet gerucht,
‘VVant treft haer eens de schamper nijt,
‘Schoon datse sich dan vorder mijt,
‘Tis al om niet, sy heeft een vvondt
‘Daer van sy noyt en vvort gesont.
Ick vveet dat dit de maeghden baet,
Dies sal ick doen naer uvven raet.
Maer nademael ghy noodich vint
Dat, als een jonge dochter mint,
Sy dient met onderscheyt te gaen,
En somtijts yemant af te slaen,
Soo seght ons doch hoedanigh vrient
Dat best voor ons gekosen dient.
Voor al soo let doch opte deught,
Let op den handel sijner jeught,
En hoe hy sich gedragen heeft,
VVanneer hy buyten heeft geleeft,
Jn Duytslandt, of in Vranckerijck,
Of elders in een ander vvijck;
Let op een vvijs, een nuchter man,
Die u tot steunsel dienen kan,
En inden geest en aen het lijf,
En voor het vvichtigh huys-bedrijf;
VVant midts ghy noch sijt vvonder groen,
Soo is aen u gans veel te doen;
Dus neemt geen slecht-hooft byder hant,
Of ghy blijft beyd' in onverstant;
VVant van een keerse sonder vlam
Noyt ander keerse licht en nam.
Hierin en hebje geene kans,
'kEn hou van vvijs' of vijse mans;
VVant vvie daer is geleert of klouck,
Die helt geduerigh na den bouck,
En heeft dan veeltijts in het hooft
Dat hem van alle vreught berooft;
Hy is een seyl-steen inder aert,
Die slechs met svvare dingen paert,
Vermits hy noyt yet op en licht,
Als stoffe van een groot gevvicht,
Hy vvil geen spel of soete jock,
Maer is soo svvaer gelijck een block,
Hy is met geen vermaeck gepast,
Maer draeght gemeenlick grooten last;
En daerom staet my beter aen
Een man van leden vvel gedaen,
En daer toe vrolick van gemoet,
Die niet en heeft als geestigh bloet,
Die niet en souckt als enckel spel,
Dien vvil ick voor een bed-gesel.
| |
| |
‘Een man tot soete vreught bereyt
‘Beloont der maeghden eerbaerheyt.
Sal dan u trouvve sijn gesticht
Alleen maer op een Venus-vvicht
Dat niet en vveet te brengen by
Als spel en liffelaffery?
Tis mis getast, meynt ghy het soo;
De lust is vier van enckel stroo
Dat eerst vvel groote vlammen geeft,
En met sijn voncken hooge svveeft,
Maer vvat voor eerst soo vierigh vvas,
Dat is terstont maer enckel as.
De jeucht, als sy haer rolle speelt,
Js juyst gelijck als Memnons beelt,
Dat maeckt men vveet niet vvat gelaet
Soo lang de Son daer over staet,
Maer als haer strael daer niet en is,
Soo staetet stom gelijck een vis.
Soo lang men singt en lustigh queelt,
En malt, en jockt, en pijpt, en veelt,
Soo lang men frissche vvangen kust,
Soo lange duert de geyle lust;
Maer op het eynde vande feest
Soo is de vveelde sonder geest:
VVant koomter naer het eerste spel
Of korts, of pijn, of hart-gequel,
Dan vveet die groote vryer niet
Als dat hy slecht en deerlick siet.
Ghy, kiest daerom een ander man,
Die vvijs en vrolick vvesen kan;
Die is te rechter uren soet,
Die is te rechter uren vroet,
Die vveet en vvat het trouvven eyst,
En vvat een jonge vrouvve peyst,
Die toont sich noyt onaerdich mal,
Maer vveet hoe dat hy schertsen sal,
VVant schoon hy yemant onderhout,
Noch is sijn jock niet sonder sout.
Men vint een visch die Cephal hiet,
Die niet soo lief als vier en siet,
Dit vveet de visser en sijn maet,
En daerom als hy vissen gaet,
Soo neemt hy slechs een laege schuyt,
En steeckt een fackel voren uyt,
En strax vvanneer het vveeligh dier
Verneemt de stralen van het vier,
Soo koomtet veerdigh svvemmen aen
Juyst daer het siet de fackel staen
Het licht dat op het vvater straelt,
Dat leyt hem in het hooft en maelt,
En siet! in desen minne-droom
Soo springt het veerdigh uytten stroom
En geeft sich in den hollen boot,
Een rechte vvoonplaets vande doot.
‘Als een die trout haer dan vergaept,
‘En slechs alleen maer vreughde raept
‘In minne-vvoorden byster loos,
‘Of in de schoonheyt vvonder broos,
| |
| |
‘Of inde jeught en haren glans,
‘Voorvvaer die vvaegh een momme-kans;
‘Ick heb van langer hant geleert
‘Dat, vvie sich oyt ten echte keert,
‘En niet en broet in haren sin
‘Als keteling van sotte min,
‘Dat (seg-ick) voor gevvenste vreught
‘Sy veel-tijts leyt een drouve jeught,
‘VVant als het aerdich lijf eer lang
‘Helt tot een snellen ondergang,
‘VVat blijfter anders dan berou?
‘Een blijde bruyt een drouve vrou.
Ghy daerom, Phylli, vvatje doet,
En trout geen slecht-hooft om het goet,
En trout oock op het ooge niet,
VVant t'dient u beyde tot verdriet.
Int echte bont koomt t'aller uyr
Nu eens het soet, en dan het suer,
Jnt eene dient u troost en raet,
Jn't ander rechte middel-maet,
En vvie een man trout om het gelt,
Die sal in beyde sijn verstelt;
Maer sooje kiest een rijp verstant,
En treet dan inden echten bant,
Soo vvel in vreught, als ongeval;
Als inde Roos het aerdigh root.
Js door den snellen tijt gedoot,
En dat haer blat, nu bleyck en droogh,
Geen lust kan geven aen het oogh,
Haer soete reuck, t'invvendigh goet,
Is dan noch dat haer achten doet.
Een vvijs, een klouck, een geestich man,
Die vveet ick dat ons dienen kan,
Maer vvie tot trouvven is gesint,
Die moet vvel nemen datse vint;
En tis daerom (mijns oordeels) goet
Dat een die haer ten echte spoet,
Hierin niet al te nau en kies,
En soo een goede kans verlies;
Men dient te nemen datter koomt,
En niet te seer te sijn beschroomt;
VVant niet te doen in dit geval
Tot datter yemant komen sal
Die ons door sijn volmaeckte deught
Sal laven met een rechte vreught,
Dat is voorvvaer een losse vvaen,
En daer en is geen vvachten aen;
Tis best te seggen: Koop is koop,
En een te grijpen uyt den hoop,
VVant yemant van te nauvven keur
Die stelt haer eygen hóp' te leur.
Ick vveet, geen mensch is sonder feyl,
Maer efter toont u niet te veyl,
Laet aen u vader dit beleyt,
Gelijck als voren is geseyt,
| |
| |
Dan niettemin, op datje meught
Het recht genieten vande jeught,
En neemt doch noyt een ouden man,
Die u een vader vvesen kan;
‘VVant noyt en vvasser grijsen baert
‘Met jonghe maeghden vvel gepaert.
‘Een yeder trouvve sijns gelijck,
‘Het jonck met jonck, en rijck met rijck.
Als t'klim een ouden boom bevvast,
Het maeckt sich om de stamme vast,
Jae grijpt den block als inden arm,
Maer dat en past hem niet, och-arm!
VVant als het klim op't schoonste spruyt,
Dan gaet den ouden droogaert uyt.
Voorts raed' ick datje noyt en trout
(Ten sy ghy schamel sijt of out)
Een die sijn vvijf heeft over-leeft,
En kinders sonder moeder heeft;
‘VVie moeder is, en efter maeght,
‘Heeft dickmael reden datse klaeght,
‘Heeft dickmael stof tot onverdult,
‘En moet veel lijden sonder schult;
En schoon de man, op vast besluyt,
Haer yet vvil maken voren uyt,
Als tot een troost van haer verdriet,
Eylaes de vrient vermach het niet;
VVant of hy schoon u vvel bemint,
Ghy meught slechs deelen als een kint.
Soo yemant in een boomgaert quam,
En name daer een jonge stam,
En Jnter op een dicken tack
Gebogen door een lastigh pack
Van groene vruchten die hy draeght,
Gevvis die heeft te veel gevvaeght:
Want eerst soo lijt het ooft verdriet,
Want t'heeft sijn eygen moeder niet,
Oock queelt de tack meest alle tijt,
En t'boomje gaet sijn kroontjen quijt:
Siet dus soo krijght een yeder t'sijn
En niemant isser sonder pijn.
Het gene ghy daer hebt geseyt,
Dat heeft voorseker goet bescheyt,
Ick meyne dat het jeughdich bloet
Met jonck geselschap paren moet,
En vvil dat sich een out gesel
Sal lijden met gerimpelt vel;
En siet dat heb ick vast geset,
En tis voor my een stale vvet.
Mijn vader efter niettemin
Die gaet hier tegen mijnen sin,
En dreyght my dickvvils met een man
Dien ick doch geensins velen kan,
My dunckt hy is al vvat te vijs,
My dunckt hy is my veel te grijs,
My dunckt dat hem een rijper vrou
Al vry vvat beter passen sou;
En dit is al maer om het goet,
Ey siet eens vvat de penning doet!
| |
| |
Of hy het meynt en vveet ick niet,
Maer immers isset my verdriet,
Dat hy mijn jeught soo vveynigh acht;
VVat raet nu om de vader-macht
Hierin te mogen tegenstaen?
En stelt u stuer noch hortigh aen,
VVant dat en is geen maeghden eer,
Oock soo vermach de heusheyt meer
In dese saeck en over al,
Dan vvrange spijt en stuer geral;
Ghy, maeckt daerom dat u gemoet
Gedult en stille sinnen voet:
Eerbiedigh sijn, dat is u nut,
Dat is het maeghdelick geschut,
Dat is een kruyt van groote macht,
Die maeckt oock harde quasten sacht.
Gaet neemt de vruchten vanden Pijn
Die schier gelijck als keyen sijn,
Gaet slaetse dickmael op het lijf,
Iae slaetse vry gevveldich stijf,
Tis al om niet; het vreemt gevvas
Dat blijft gelijck't te voren vvas;
Maer neemtet met een sachter hant,
En settet daer een viertje brant,
En laetet maer een vveynigh staen,
Het sal van sellefs open gaen,
Het sal u geven, sonder stoot,
Al vvat het deckt in sijnen schoot;
‘Siet! daer gevvelt niet op en hecht
‘Dat brengt beleeftheyt ons te recht.
Maer als mijn vader immers vvou,
Moest ick dan treden inde trou
Met yemant dien hy kiesen mach?
Dat vvaere doch een droef gelach.
Tis seker dat een vader kan
Een dochter brengen aenden man,
En dat alleen op sijn beraet.
Maer dat is uytter-maten quaet,
Het raeckt de dochter immers meest,
Sy vveet de drift van haren geest,
Sy vveet het spits van haren sin,
En daerop draeyt de gansche min;
Sy moet doch al haer leven lang
Sich buygen onder s'mans bedvvang,
En met hem dragen quaet en goet,
En met hem smaken suer en soet;
Dies houd' ick dat het beter vvaer
Dat sy haer koos een vveder-paer,
Als yemant dickmael al te vijs;
Maer vvy en sijn het stuck niet vvijs,
| |
| |
En daerom ist een beter voet
Dat dit een sneger ooge doet.
Jck heb nochtans vvel eer verstaen
Dat dit eens anders plach te gaen,
De schoon' Helene, soomen leest,
Die isser beter aen gevveest,
Die mochte nemen metter hant
Een vryer die sy dienstigh vant,
Een vryer uyt oprechte min,
Een vryer uyt een vryen sin,
Een vryer die haer jonge siel
Van al de Princen best beviel;
En dit is elders meer geschiet.
Ten vvas daerom te beter niet:
VVant schoon sy had haer vrye keur,
Noch ging se met een ander deur.
Doch hier van alsje rijper sijt,
Nu isset eenmael scheydens tijt,
Tis vast ick vvorde t'huys gevvacht,
En daerom segg' ick goeden nacht.
Ey noch een vvoort eer datje gaet,
Tot onschult van mijn lossen praet;
Ghy vveet, ick hebbe veel geseyt,
En dickmael al te breet gevveyt,
Vermits ick somtijts saecken dreef,
Al vry vvat verre buyten schreef,
En siet! ghy denckt dat ick het meen,
Maer, vveerde maeght, ick segge neen;
Jck slechte duyf! ick jonge spruyt!
Ick haestigh om te sijn de bruyt!
Ey lieve, dencket nimmermeer,
De schaemt' is my te vvonder teer:
Ick vveet dat trou-sucht niet en past
Voor yemant die noch hooger vvast;
Ick sprack alleen by vvijlen stout,
Op datje klaerder spreken sout,
En dat ick beter mocht verstaen
VVat voor my dienstigh is gadaen;
VVant anders, ben ick vvel bericht
VVaer ons de schaemte toe verplicht;
Ick ben ter eeren opgevoet,
Jck vveet hoe dat ick spreken moet,
Ick vveet oock vvaer ick svvijgen sal,
Dus acht mijn reden niet te mal;
Maer denckt dat harde tegen-spraeck
Ontsluyt de gronden vande saeck.
Oock kan ick vvachten met gedult
Tot eens de Tijt mijn jaeren vult,
En totter eens een vryer koemt
Die my te recht Sijn Herte noemt,
En niet alleen my domme maeght
Maer oock mijn ouders vvel behaeght.
En vvat belangt mijn voorder lot,
Dat stell' ick aen den grooten Godt,
| |
| |
Dien sal ick bidden alle daegh,
Dien sal ick smeecken even-staegh,
Niet slechs, juyst om een echten vrient,
Maer om dat my ten goede dient,
Het sy dat ick het aerdsche dal
Eens mede vvat vermeeren sal,
Of dat ick met een eenigh lijck
Sal reysen naer het eeuvvigh rijck:
En hierop ben ick vvel gerust,
Ten spijte van de geyle lust.
Siet, kint, nu lijd' ick datje gaet,
En danck' u voor u goeden raet.
|
|
Auteursrechtvrij
