Zedighe sinne-belden ghetrocken uyt den on-gheschreven boeck van den aerdt der schepselen

[p. 245]

80. Sinne-beldt,

Het Schip dat teghen rotsen slaet
Moet bersten, en ten gronde gaet.

EEn Schip wel op-gerust, sou ergens toe gaen vaeren,
Met voor-deel van den wint en on-verstoorde baeren:

Maer zijnde nu geraeckt in 't midden van het vlack,

Verr' vanden Oever af, gestéken met gemack:

Een on-verwacht tempeest doet haest de baeren steygen,
Om 't Schip tot onder-gangh oogh-siendelijck te dreygen,

Gelijck het oock geviel; want door het groot gewelt

Der winden, wierdt het schip soo hulp-loos gestelt;

Dat het on-mógelijck was het roer oft 't zeyl te dwingen,
Om niet op eene rots in morselingh te springen:

En soo geborsten, op een' oogh-slagh te vergaen:

Daer on-geschent de rots blijft on-bewogen staen,

[p. 246]

 

Al was het dat het schip de rots scheen t'over-loopen.

 

Met op-gespanne zeyl, maer 't schip moest het bekoopen.

 

Dit is een schip gelijck ons Sinne-beldt bethoont,

 

Dat niet in zee oft vaert maer wel op d'aerde woont,

 

Al waer het als in zee, die calm is, stil kan vaeren;

 

Maer raeckt licht in tempeest door storm-windt ende baeren

 

Met sulcken furien gedreven, dat het niet

 

Meer staen kan inden dwang van 't schippersche gebiet.

 

't Zijn menschen, met een woordt, in gramschap op-getógen,

 

Die uyt hun haestigheydt al bus-cruydt op-gevlógen,

 

D'oorsaeck van schip-breuk zijn, om dat zy hitsich boos

 

Sich tot we'erhoudinghe licht maecken krachte-loos.

Voort-gangh op 't selve.

GHelijck de zee haer beroerte, naer het ghevoelen van sommighe Philosophen in-wendigh heeft; waer door zy, uyt-wendigh sulcken tempeest veroorsaeckt, dat alles schijnt te vergaen. Alsoo geschiet het oock inden mensch, die on-ghestadich is als eene zee in-wendigh, dat hy on-voorsiens soo driftigh wordt in sijn on-geduldigheydt, dat hy selver de oorsaeck is van sijn eygen verderf en onder-gangh; soo dat een grammoedigh ende op-loopende mensch van sijne menschheydt vervuert wordt, noodigh heeft sich te vergrammen op sijn grammoedigheydt die hem selver sal doen vergaen, ten zy hy die self ten onder-brenght, dat hy dickmaels niet meer machtigh en is als eenen schipper in een grouwelijck tempeest sich af-te-wenden van een rots oft klip, als hy sijn roer, touwen ende zeylen niet meer bestieren kan, ende moet vergaen daer den drift d'over-handt heeft. In sulcken tempeest van gramschap, wordt den mensch, van sijn menschheydt berooft, niet min als een monster: wilt ghy sijn ghedaentje sien? hy wordt als raesende, daer hy eenen

[p. 247]

duyvel is niet van Godt ghemaeckt maer daer toe aengenomen: want ghelijck den duyvel zijnen beséten, soo mismaeckt hy sijn eygen lichaem; soo dat daer niet menschelijckx meer in te vinden is, als hy vervoert van sinnen, met een blint gewelt boven sijne kracht jet wilt bestaen; soo dat het aenschijn verbleeckt, de tongh blijft hangen, de oogen vlammen, allen de lit-maeten reyelen, het hert dat klopt, de voeten touteren, den mont schuymt van boosheydt. Wie sal eenen mensch kennen voor mensch die hy van gramschap soo on-steken siet? wie en sal hem niet achten voor eenen sinne-loosen, furieusen, oft om beter te seggen voor eenen duyvel selver, gelijck Chrysost. de gramschap vereert sprekende vande gramschap: ^(a) Zy is seght hy, eenen gewilligen duyvel, een gewenscht gebreck van verstandt, en een gesochte dwaesheydt, die niemant meer quaets doet als haer eygen selve. Waer om dan soo ghestoort? Ick wil my vréken. Siet dan wat gy doet, wilt gy niet sot zijn. De gramschap brenght een dobbel quaet mede, u eygen bederf van d'een zeyde, ende het mis-daet van d'ander, dat gy quaelijck op-nemt: 't welck van twee wilt ghy met u gramschap beteren? 't mis-daedt misschien van een ander dat gy u ijdelijck in-beldt? dat en sal u gramschap niet beteren maer eer vermeerderen en hem oock verbitteren, en u eygen schaede en sal met het leet van een ander niet wegh ghenomen worden, maer eerder tot u seker verderf dienen, als ghy in volle tempeest van gramschap het roer van redelijckheydt niet meer en kont bestieren noch de op-gesapnnen zeylen van boosheydt niet machtigh en zijt te weer-houwen oft in te haelen, en soo met volle gewelt slaet tegen de rots: zijt gy dan niet wel gevroken als gy moet bersten en vergaen daer de rots on-geschent blijft staen?

(a) Chrysost. ferm. de mansuet.