De on-ghemaskerde liefde des hemels
(1686)–Joannes à Castro–
Auteursrechtvrij
[pagina 264]
| |
Op-schrift.
Godt sijnen Soon met glorie croont,
VVaer me hy oock sijn minders loont.
Schriftuer. { Veni, coronaberis. | |
[pagina 265]
| |
17. Beweegh-redene.Wy moeten Godt beminnen die ons sijnen Soon geeft tot vergeldingh der Saligheydt. O Iesu! mijnen Godt, verlosser-Heer, belooningh,
Mijn deel, mijns Zielens vreught, mijn rust-plaets en mijn wooningh,
Mijn liefde, mijnen wensch, en troost, en toe-velaet,
Die my voedt en beschermt, besaelight met genaedt:
My, die een sondaer ben, en u heb over-laeden:
Met 't lastigh pack van al mijn boosheydt en mis-daeden:
Ach Iesu seght my eens: wat ghy in my bevindt,
Dat ghy my niet en hebt verlaaten, maer bemindt?
Wat goedertierenheydt, heeft u soo seer bewogen,
Dat ghy om mijnen 't wil, den hemel af-getogen
V self, tot mijn gebruyck, gejont hebt in 't geheel,
En dan naer 't leven noch, wilt dienen tot mijn deel,
Dat ick in 't hemels rijck, voor eeuwigh sal be-erven
Soo ick u maer bemin, en deughdigh kom te sterven,
En mijne Ziel gereedt in mijne handen draegh;
Om die, in u genaed' te lev'ren met behaegh.
En daer ick ben soo quaedt: wat moght u dan bewegen,
Dat ghy mijn boosheydt draeght, en my zijt toe-genegen?
't Is u bermhertigheydt, die u bewogen heeft,
't Is d'over-groote liefd', die u den jver geeft;
Om dat ghy met u doodt, mijn quaedt sout over-winnen,
En ghy my spaeren wout, om dat ick u sou minnen,
En soo altijdt met u in volle vreught sou zijn,
Als ick eens wesen sal versaedt in u aen-schijn
Met on-versaeden lust, die nieuwen lust sal wecken,
Die, hoe ick meer geniet, hoe meer hy my sal trecken
Tot meer begeerte, in 't genoegen van't geniet,
Dat sich niet meer in wensch, maer in't besit my biedt.
| |
[pagina 266]
| |
Dit is de groote hop', die om al-hier moet voeden,
En ons aen-wackeren, om tot die vreught te spoeden,
Die ons wordt voor-gestelt tot een gerechte Croon
Van onsen Rechter van recht-veerdigheydt; den loon,
Voor allen, die met liefd' sijn komste hier verwachten,
En door deughs-oeffeningh, hun Saelicheydt betrachten:
En soo ghy weten wilt;waer in dat sy bestaet?
Wie sal dat seggen, 't welck soo verr' te boven gaet
't Begrijp van ons verstandt, dat Godt heeft willen spaeren
Tot dienst van het geloof; om daer naer 't open-baeren,
Als ons verstandt bequaem eens sal verheven zijn
Tot de bevattingh, van den on-bepaelden schijn
Van Godd'lijck eeuwigh licht: het welck ons tracht te thoonen
IoannesGa naar voetnoot+ als hy seght: wat aen raeckt het beloonen,
Dat weet ick. Broeders niet: maer wel, wy weten al,
Dat wy Godts kind'ren zijn; en wat dat wesen sal?
Dat konnen wy alleen genochsaem hier bespeuren
Dat als 't ont-deckt sal zijn: dat ons sal d'eer gebeuren,
Aen hem gelijck te zijn: vraeght ghy, hoe dat geschiet?
Dan sullen wy hem sien gelijck hy is, en niet
Meer over-deckt met 't floers van waerheydt te gelooven,
En ons verstandt daer toe van reden te berooven,
Daer wy sijn aen-sicht sien, een aen-sicht claer en schoon,
Met het geniet; waer in, den wesentlijcken soon,
Geleghen is, belooft, voor al die wettigh strijden,
Die om sijn liefde hier veel over-lasten lijden,
Den duyvel tegen-staen, en al het wanckel goedt,
Dat hun de werelt biedt, verstooten met den voedt,
En sterven aen het vleesch, en hunnen geest verstercken,
Om hunne Saelicheydt oyt-moedelijck te wercken,
Gelijck ons Christus heeft geleert en voor-gegaen,
En tot ons eeuvvigh heyl, ge-opent heeft de baen.Ga naar voetnoot+
Die Godt heeft self gelieft met glori te becroonen;
En om hem meer van macht, en eere te bethoonen;
| |
[pagina 267]
| |
Soo heeft hy alles hem geworpen onder voet,
En dat, op sijn gebodt, oock alles buygen moet:
VVant Godt, die alles heeft gemaeckt sijn onder-saeten,
En heeft van sijn gebiedt, oock niemandt vrij gelaeten:
Maer wy en sien noch niet, wat onder hem al staet,
Daer hy vernedert hier, wat min als d'Engels gaet,
Heeft Godt hem (om sijn doodt gewilligh aen genomen)
Soo hoogh in weerdigheydt en glori weer doen komen;
Dat hy van Godt becroont, oock self sal zijn de croon,
Voor de recht-veerdige, tot den gerechten loon?
Is't dan niet rede, dat wy Godt ons hert op-draegen,
Om hem met weder-liefd' ten hooghsten te behaegen?
Die door den over-vloedt van liefd aen ons bethoont,
Ons tot vergelding noch; met sijnen Soon becroont;
En soo ghy't niet verstaet: hoe Christus ons kan wesen,
Een crooningh, naer dat hy is vande doodt verresen?
Soo ghy maer jet verstaet: wat vanden hemel is,
Die wy verwachten al, naer ons verrijssenis:
Ghy licht bevatten sult: hoe hy sich heeft gegeven,
Tot den vergeldinghs-prijs aen ons in't ander leven.
Het welck een blijschap is, die uyt de waerheyt vloeyt,
VVaer in dat al't gejeugh van heel den hemel groeyt,
VVaer uyt dat claer'lijck volght, dat al het blij vermaecken,
Al waer't dat al de vreugt des werelts t'saem moght raecken,
En met al haer geluck in een gesmolten zijn,
En jemandt toe-gejont; dit moght noch niet den schijn
Geraecken, vande vreught, die in't geniet sal wesen,
Van d'alder-minste vreught, uyt waerheydts troost geresen:
Soo datmen uyt de vreught, van 's werelts vreughden-schijn,
Voor vreughden niet bekomt, dan naer berouw' en pijn.
Nu Christus is den Wegh de Waerheydt en het Leven,
Voor al, die inden wegh van Christum sich begeven,
En komen tot de vreught, die hun het leven geeft,
Dat op de waerheydt self gegront-vast staet, en leeft.
| |
[pagina 268]
| |
't En is geen waere vrught, daer jet komt aen t'on-breken,
Gelijck ons geeft het goedt, dat soo licht af-geweken,
Van sijn besitter is; als is, de vreught van't goedt,
Waer mè de werelt hier, al haere minnaers voedt.
Waer dat ghy onder al, een goedt soo mogh betrachten,
Dat alle goedt besluyt, en wouwt de rest verachten?
Sout ghy niet saeligh sijn, die alles in een goedt,
Kont hebben, dat uw' wensch, ten vollen soo vol-doet,
Dat ghy niet meer en wilt, oft meerder sout vermogen,
Te willen, daer ghy noyt sult wesen in bedrogen:
Want in't waerachtigh goedt, daer alle goedt in-steckt
Is een vol-komen goedt, daer noyt jet aen-breckt.
De waerheydt een plantsoen, 't welck inden hemel bloeyde,
En op de aerde niet, voor Christi tijdt en groyde;
Wort door het vleesch oft bloet, by menschen niet gevoet,
Noch ons oock het gheheym des waerheydts open-doet;
Eer oyt de waerheydt hier was uyt den hemel komen,
Soo had de leugen-tael, haer setel hier genomen:
De werelt scheen een hol, vol duysterheydt te zijn,
Daer niet eene spletje was, geopent aen den schijn,
Van waerheyts suyver Sonn': men wirdt al om bedrogen,
Aen het vermomt gelaet, van't goedt dat ons met logen,
Vyt-wendigh voor de oogh wel schoon aen-lockigh schijnt,
Maer eermen 't wel geniet, in ijdelheydt verdwijnt,
Daer was noch troost noch vreugt met staedigheyt te vinden;
Maer alles licht vervloogh, on-standiger dan winden,
Daer was niet daer het hert met rust op bouwen moght,
Van't gen' de werelt ons met list te voren broght.
Den aertschen mensch, die in het aerts scheen vast te rusten,
Die had oock geenen geest, tot hemelsche wel lusten:
En soo daer niet een vonck van waerheydt binnen was:
Soo vondmen van gelijck, geen ginster, op dat pas,
Van Goddelijcke liefd'; tot dat daer af quam daelen,
De schoon waerheyts Sonn', die met haer glanssich-straelen,
| |
[pagina 269]
| |
De duysternis verdreef, als eene doncker wolck,
Verlichtende het hert, van sijn geloovigh volck,
Dat in de schuduwe des doodts langh had geseten,
Op dat sy, naer dat sy sich hebben wel gequeten,
En inde vrede-baen, hun voeten wel gestiert;
Eens in de rust des vrè, met glori schoon verciert,
Daer sullen waerheydts vreught, gestaedich bly genieten,
Als sy van 't dood'lijck rif ont-slaegen, en 't verdrieten
Ont-komen met den geest in Christo t'saem gevoeght,
Die self de waerheydt is, heel sullen zijn vernoeght.
Dit heeft hy ons belooft, als hy door sijn droef sterven,
Ons maeckte erff-genaem, om t'saem' met hem te erven;
Dat hy ons wesen soude de langh gewenschste Croon,
Die hy sijn Minnaers geeft tot een' verdienden loon.
| |
Aenspraeck.GOdt-minnende Theosima tot noch toe heb ick u aen-gedient stof, tot bevroedingh ende redenen tot bewegingh om te komen tot eene oprechte liefde, van het alder-hooghste goedt: en vermidts, de kennisse van het goedt, het alder-meest de begeerte tot het selve is verweckende; al hebben wy daer toe vele bondighe redenen voor-gestelt, nochtans, ten is maer alles ghelijck den Apostel seght, per Speculum in enigmate, door eenen Spiegel in een geraedtselGa naar voetnoot+: want Godt te kennen die het hooghste goedt is alleen door sijne Schepsels, is soo veel als blindelinghs naer het ey te slaen: hem te kennen door het Geloof is sijn verstandt gevangen te geven en te ghelooven datmen niet en siet: het selve te verstaen door sijne hoe-daenigheden van sijn goedtheydt, schoonheydt &c. En is niet om te thoonen ghelijck sy zijn, dan wel om hem lief te | |
[pagina 270]
| |
hebben, als wy konnen weten dat goedt en schoon is die uyt hunnen aerdt minnelijck zijn, en soo veel te meer als wy van het hooghste goedt soo veel wel-daeden naer Ziel en lichaem, niet alleen daeghelijckx, maer oock allen oogen-blicken de tijdts sijn ghenietende: die wy konnen weder-minnen, ende aen allen sijne wel-daeden met gheen andere munt konnen betaelen, dan met liefde; die Godt soo hoogh is waerderende, dat hy ons daer voor boven allen sijne wel-daeden in dit leven, noch toe-belooft de glorie van het eeuwigh leven. Wat dat die glorie is, daer allen de geesten naer verlanghen, die de menschen vervult, de zielen versaedt, en onse begeerte doet rusten; wie sal dat seggen? waer het saecken dat ick de oogen had van eenen Arent, diemen seght, aende claer-schijnende straelen der Sonne niet te wijcken? noch en soude ick niet machtigh zijn om het alder-minste straeltje, sterr-oogigh te aen-schouwen veel minder inden grondt te bespeuren, om dat te verstaen, ende daer van te spreken, veel minder te leeren eene saeck van het diepste geheym, die het licht Godts is, die het licht bewoont 't welck geenen toe-gangh en heeftGa naar voetnoot+; eene saeck de alder-verhevenste, om dat sy is het hooghste goedt, dat te boven-gaet al ons hopen en gheloovenGa naar voetnoot+: nochtans en soude ick, niet geren hier swijghen, want daer van te spreken, is eene saecke de alder-baetighste, om dat sy het eynde is van alle onse betrachtinghe: ick en wil dan hier geen door-snuffelaer zijn vande MajesteytGa naar voetnoot+, om niet versmacht te zijn vande glorie, gelijck die willen met weecke ooghen sterrelinghs de claere Sonne aenschouwen, met verblinde ooghen, ten minsten voor eenighen tijdt, daer af keeren; alleen wil ick voor-stellen dat | |
[pagina 271]
| |
ons de H. Schriftuer daervan voor-stelt, met het ghevoelen daer af van veele H. Vaeders en het gene datmen daer uyt by goedt gevolgh kan besluyten. Dat wy hier vremdelinghen zijn in dese wereldt noch geene verblijf-plaets oft woon-stadt en hebben, betuyghe ons opentlijck den Apostel Paulus seggende non habemus hic permanentem civitatem sed futuram inquirimus, wy en hebben hier geen blijvende stadt maer wy versoecken eene toe-komende.Ga naar voetnoot+ Nu seght my eens Theosima; isser wel ergens eenen vremdelingh, die quaelijck geherberght is die niet sal sijnen wegh soecken te vervoorderen en te spoeden naer sijn Vaeder-lant, daer hy weet, dat hy wel sal ontfangen zijn en in over-vloedt van alles versien sal zijn? maer die daer geenen treckt toe en heeft 't is seker dat hy geene kennisse en heeft van sijn Vaeder-landt ende niet en weet dat allen sijn geluck en wel-vaeren daer gelegen is, daer hy schat-rijck sijn erf-deel moet besitten; want de waerheyt betuyght ons: daer onsen schat is, daer sal oock ons hert sijn.Ga naar voetnoot+ Soo langh dan als wy hier sullen ballingen wesen, soo en sullen wy noyt in onse begeerte te vollen vol-daen wesen oft konnen seggen, het is ghenoch, al-waer't oock soo dat ghy alles besittende waert dat inde heele wereldt te vinden waer. Alle dingen (Godt uytgesloten) konnen wy bevatten, maer daer niet mede versaet zijn. 't Is Godt alleen, qui replet in bonis desiderium ejus, die met goedt sijnen wensch vervultGa naar voetnoot+, te weten vanden mensch; waer op hy moet bekennen met den Propheet David seggende: satiabor, cum apparuerit gloria tua: Ick sal versaet worden als my verschijnen sal uwe glorieGa naar voetnoot+: Maer dese vervullingh oft versaedigh en kan niemandt bekomen, ten sy dat sijn hert tegen-woordigh ende vereenight is | |
[pagina 272]
| |
met de versaedende saeck, die geene andere en is oft wesen kan dan Godt selver, die ons noch niet in glorie tegen-woordigh is, noch vereenight en on-scheydelijck aen ons verschijnt, vervolgens soo en zijn wy hier noch niet saeligh, want dese vervullingh ende vereeninghe wordt op ghehouwen tot het ander leven, ende en is anders niet als de saeligheydt des Ziels door het aen-schouwen ende ghenieten van het Goddelijck wesen, die noyt inder eeuwigheyt sal eyndighen; soo dat onse saeligheyt inde twee edelste deelen des Ziels gheleghen is te weten: in het aenschouwen, van het verstandt, en in het genieten inden wil; alwaer in het gheniet bestaet de liefde, en de vreught, want het genieten en is niet anders als inde beminde saeck sijn volle genoegh te nemen. Want naer de leeringh van Augustinus: nemo beatus est, qui eo quod amat non fruitur: niemant en is saeligh, die niet en gheniet, dat hy bemindt.Ga naar voetnoot+ Dat de saeligheydt in het aenschouwen ende ghenieten bestaet, dat betuyght ons de H. Schrifture op vele plaetsen soo singht. David: adimplebis me letitiâ cum vultu tuo. Ghy sult my met blijschap vervullen met u aenschijn.Ga naar voetnoot+ Met sulcken vreughden en blijschap, daer ick boven mijnen wensch niet alleen in sal vernoeght zijn, maer ten vollen versaedt, en dat soo over-vloedigh, dat den seven Propheet daer van is segghende: Inebriabuntur ab ubertate domus tuae & torrente voluptatis potabis eos: quoniam tu es fons vitae &c. Sy sullen droncken worden vande over-vloedigheydt uws huys, ende met den vloedt uwer wellustigheydt sult ghijse droncken maecken want by u is de fonteyne des leven, ende in u licht sullen wy het licht sienGa naar voetnoot+, als oft hy wilde seggen, ô Godt gy zijt de borne van het eeuwigh leven, ende door het licht, dat van u als ee- | |
[pagina 279]
| |
ne over-vloedighe fonteyne, stroomt in onse Zielen, soo sullen wy u aen-schouwen, die zijt het on-eyndigh on-gheschaepe eerste licht, waer door gheschieden sal, dat wy door de soetigheyt ende menigh-vuldigheydt van u Goddelijck goedt soo droncken sullen worden, als oft wy sonder maete uyt de stroomende rieviere van alle wellusten ghedroncken hadde. Is 't dat ghy my vraeght, wat dat wy sullen sien in het saelich aen-schouwen van het on-beschreven Goddelijck licht, oft aen-schijn? ick antwoorde: dat en sal u niemandt segghen die het niet geproeft en heeft, want dat en kan niet gheseyt worden dat hier noyt oogh ghesien heeft, noch oore ghehoort heeft, noch in het verstandt der menschen af-ghedaelt is, den Heylighen Augustinus is van ghevoelen segghende: tanta est pulchritudo justiae &c. Soo groot is de menigh-vuldigheydt van rechtveerdigheydtGa naar voetnoot+, soo groot is de vreught van het eeuwigh licht, dat is, vande on-veranderlijcke waerheyt ende wijsheydt, dat, waer het saecken dat wy in die vreught niet langer moghten verblijven als alleen den tijdt van eenen dagh; wy souden daer voor geren, ontelbaer jaeren van dit leven vol van allen wellusten, ende over-vloedigh van tijdelijcke goederen met redenen versmaeden: want ten is niet ydelijck oft valschelijck gheseyt: quoniam melior &c. Want beter is eenen dagh in uwe voorsaelen, boven duysenden.Ga naar voetnoot+ Hierom seght den H. Augustinus, dat het aen-schouwen van Godt van sulcken schoonheydt is, dat waer het saecken, dat de verdoemde, die voor eenen oogen-blick konden aen-sien; allen hunne tormenten souden in glorie, de duysternisse in licht, den schroom in aen-genaemheyt veranderen ja, met een woordt, de heele helle soude haest herwesent zijn in een para- | |
[pagina 280]
| |
dijs.Ga naar voetnoot+ Wilt gy hier een proef van uyt het Evangelie? Den rijcken vreck, tusschen de helsche vlammen wordt toe-ghelaeten den verachten Lazerum te sien inden schoot van Abraham, in glorie te rusten: waerom hy oock was versoeckende aen Abraham, dat hy ghedooghen sou, dat Lazarus sou moghen hem komen verkoelen, al waer het maer met een druppeltje waeters dat aen sijnen vinger in't waeter gesteken sou blijven hanghen om daer mede den brandt van sijne tongh te blussen, dat hem redelijck gheweygert wirdt, om dat hy gheweygert hadde den hongher te verslaen met de afvallende brevelinghe van sijne taefel, aen den selven Lazarus.Ga naar voetnoot+ Sult ghy niet achten, dit een dwaes versoeck te zijn? wat kan hem een druppeltje helpen in sulcken vlammich vier van het helsch forneys? is dat niet wel een kleyne bè? neen seker, soo ghy de saeck wel wilt in sien: hy versocht een druppeltjen uyt de borne van het eeuwigh leven, de welcke genochsaem is niet alleen om sijn tonge te laeven, maer om den heelen brandt uyt te blussen vande helle; hy eyscht dan een druppel vande beke der wellusten, daer Godt mede sijne uyt-verkoren droncken maeckt: hy begeert een druppel vande stroomende rievier die de stadt Godts verheught: van welcke druppel den H. Augustinus segt: tanta est dulcedo futurae gloriae, quod si uma gutta &c. Soo groot is de soetigheydt vande toe-komende glorie: dat waer het saecken, dat daer van maer een druppel vloeyde inde helle, allen de bitterheden vande verdoemde souden versoet wesenGa naar voetnoot+: vermagh een druppelken soo veel ick laet u bevroeden wat vreughden wy ghenieten met volle teughen daer van te drincken uyt die altijt vloedende rievier: allen dese vreughden staen wy te ghenieten voor eene eeu- | |
[pagina 281]
| |
wigheydt uyt het aen-schouwen van het Goddelijck aenschijn in wiens schoonheydt de Engelen door verwonderingh als verslaeghen, hun daer in soo vernoegen, dat sy, die de selve vanden eersten oogen-blick hunner saligheydt, ende voorts nu soo vele eeuwen ghenoten hebben, de selve noch soo nieuw ende verwonderlijck bevinden, en soo wenchelijck daer toe ghetrocken worden, dat sy sich tot andere dinghen daer niet vermoghen af te trecken: ende sulcx sal oock wesen onse oeffeningh inden hemel. Maer misschien, oft noch jemant soo grof waer van verstandt dat hy niet en kost bevatten wat vanden geest Godts is, en naer sijn sinnelijck verstant sich in-belde dat wy on-roerelijck daer sullen staen als vast-gegronde Pilaeren, het gene ons werckende ghemoet eer verdriet als vreughden moght veroorsaecken: hier om vraeght den H. AugustinusGa naar voetnoot+: wat dat wy daer sullen doen? hy antwoordt fortasse quod scriptum est vacate & videte: zijt ledigh en siet, seght Godt, want ick Godt ben vacatio ipsa contemplationis erit opus nostrae actionis die ledigheyt van beschouwinge, sal de oeffeningh zijn ons wercken: al waer wy niet meer met de handen slaefelijck sullen moeten wercken, maer wel met den geest in het verstant, het welck meer stilte en ledigheyt vereyscht, dan, het roerigh aerebeyden, gelijckeen verstandigh man met de Philosophen wel magh seggen, noyt ben ick minder ledigh dan als ick ledigh ben, noch minder alleen, dan in mijn eenigheyt. Soo moet gy verstaen dat dese ledige aen-schouwingh ten uytterste werckelijck is. Dan, vermidts, mijn voor-nemen is de menschen te bewegen tot Godts liefde; ende het goedt | |
[pagina 282]
| |
uyt sijnen aerdt sich minnelijck maeckt, als het voor soo-daenigh ghekent wordt en vervolghens hoe een goedt meerder is en beter gekent wordt, meerder oock tot liefde verweckt; soo en isser niet dat ons crachtigher kan trecken als het hooghste goedt aen het welcke niet en on-breckt, noch jet meer kan by-gevoeght worden: soo bevinde ick niet on-billigh te zijn hier by te voegen jet vande lichaemelijcke Saelicheydr in het kort; voor soo veel de on-geleerde daer beter jet van sullen vatten, die daegelijckx soo arebeyden tot het wel-sijn van het lichaem; 't sal wesen om hun beter aen te wackeren tot alle deughdelijcke wercken uyt eene liefde tot Godt die hun oock naer den lichaem soo veel on-uyt-sprekelijck goedt toe-bereydt heeft, dit was de spoor daer Franciscus sijnen traeghen esel (soo noemde hy sijn lichaem, frater asine, broeder eselGa naar margenoot+) mede was aenwackerende, niet alleen om den vuylen lust daer in te dempen; segghende, eja frater asine sic te decet manere, sic subire flagellum, soo broeder esel, soo dient u te blijven, soo dient u de sweepe; te onder-staen maer als hy wilde vasten, waecken en bidden, gevoelende de tegenworstelinge ende traegheydt des lichaems, bracht het selve aen het werck, thoonende dat het noodigh was, wilde het lichaem eens me-beloont worden met glorie, dat het sich oock vanden arebeyt niet en mogh on-trecken: naer de leeringh vanden H. Gregorius: delectat ergo mentem magnitudo praemiorum, sed non deterraet certamen laborum. behaeght u de groote van vergeldingh, dat u dan niet en verschrickt den strijdt des arebeydts.Ga naar margenoot+ Om dan te verstaen van wat glorie ons lichaem naer de verrijssenisse verciert sal wesen: soo moetmen weten, dat door rechtveerdigh-maeckinge | |
[pagina 283]
| |
Christus heeft in-gegaen een houwelijck met sijne lieve Bruydt de Ziele ende by mede-voegingh met den heelen mensch: ende gelijck naer het gebruyck van houwelijcken, de Bruydt wel-verciert ende ghedoteert van haere ouders den Bruydegom over-ghelevert wordt, ten waer, dat de Bruydt erm zijnde, den Bruydegom rijck en maghtigh niet siende naer goedt oft gelt, verlieft op haere schoonheydt, hy die selver wilde vercieren ende begiftigen; ende soo geschiet het hier met de geestelijcke Bruydt aen de welcke den Koninghlijcken Bruydegom seght sponsabo te mihi in aeternum, ick sal u aen my trouvven inder eeuvvegheytGa naar voetnoot+, ende met haer getrouwe zijnde verciertse self met Koningh-lijck gewaet gelijck David betuyght seggende: Ga naar voetnoot+asstitit Regina à dextris tuis in vestitu deaurato circumdata varietatibus: de Koninginne heeft gestaen aen sijne rechte handt, in een goude cleet om-hangen van allen kanten met verscheyde ciercels: de ciersels vande Ziel hebben wy hier voor eenighsints aen-gewesen: die het lichaem naer de verrijssenisse met de Ziel weder vervoeght wesende, sal genieten, zijn de vier uyt-nemende gaeven daer sy sal mede vereert worden de subtijlheyt, on-lijdelijckheydt, snellicheydt ende claerheydt: welcke gaeven den H. Apostel te saemen vervat, als hy seyt: seminatur in corruptione, surget in incorruptione &c het wordt gesaet in de bederffelijckheydt ende sal op staen in on verderffelijckheydtGa naar voetnoot+: siet hier de on-lijdelijckheyt: het wordt gesaet in on-edelheyt, ende staet-op in glorie: siet hier sijne claerheydt; het wordt gesaet in cranckheydt, en sal op-staen in mogentheydt, daer hebt gy de subtijlheydt, het wordt gesaet in een vleeschelijck lichaem en 't sal op-staen in een geestelijck lichaem; hier hebt ghy sijne snellicheydt, het welck nu niet meer beswaert om | |
[pagina 284]
| |
de Ziele te over-lasten: maer alle aerdtsheyt af-leggende den aerdt van eenen geest is aen-doende. Dit zijn de eer-giften die Godt geeft naer den lichaem, wiens Zielen hy verkoren heeft tot een Bruydt van sijnen lieven Soon, op dat sy sou een-vormich wesen aen sijne beltenisse, gelijck den Apostel seght: quos & praescivit, hos & praedestinavit conformes fieri imagini filij sui &c. Die hy tevoren gekent heeft, heeft hy oock tevoren geschickt, gelijck-vormigh te worden aen het beldt van sijnen Soon.Ga naar voetnoot+ Om dat wy dan souden sien de gelijck-vormicheydtGa naar voetnoot+ die wy staen te verwachten naer de verrijssenisse: soo heeft Christus op de bergh van Thabor, sich verthoondt in een voor-beldt van een glorieus lichaem, aen sijn Apostelen ende Discipelen, herwesent in sijn lichaem inde gaeven van claerheydt, als sijn aen-sicht claer gheschenen heeft als eene Sonne ende sijne kleederen zijn wit geworden als de sneeuw.Ga naar voetnoot+ Waer in Petrus alreets soo vernoeght stondt dat hy geene meerdere Saelicheydt oyt soude gewenscht hebbe als eens te aen-schouwen een straeltje van een glorieus lichaem, soo dat hy seyde Domine bonum est nos hic esse, Heere het is goedt hier te sijn, en soude geren sijne verblijf-plaetse daer genomen hebbe hadde Christus hem aldaer toe-gestaen tabernaculen te bouwen. Hier in sal vol-brocht worden dat Paulus schrijft: reformabit corpus humilitatis nostrae configuratum corpori claritatis suae &c. Hy sal hervormen 't lichaem van onse verworpenheydt, vergeleken aen het lichaem van sijne claerheydt.Ga naar voetnoot+ Dese claerheydt sal voort-komen uyt de Ziele wiens glorieusen glans sal het lichaem door schijnen als eene Sonne door een gelas nunc, seght Mattheus, fulgebunt justi sicut sol regno Patris sui; dan | |
[pagina 285]
| |
sullen de rechtveerdige blincken in hun's Vaeders rijck.Ga naar voetnoot+ En al is 't dat desen glans claerder sal wesen ende helder sal schijne als self de Sonne, soo en sal dat licht niet moeyelijck aen d'ooghen wesen, maer ons verheven en gesuyvert: en het gesicht sal daer in ten uytersten sijn vermaeck nemen, ghelijck inden gloet van schoone Diamant-steenen ghelijckse van Ioannes daer by vergeleken worden claritati lapidis, aen den glans van het gesteente.Ga naar voetnoot+ Dit lichaem dan dat gesaet in on-edelheyt in glorie op-staet, sal oock gesaet inde bederffelijckheyt, on-bederffelijck op-staenGa naar voetnoot+; hier van geeft ons Christus het exemplaar in sijnen persoon. Wie en weet niet wat elenden, kranckheden, en pijnelijckheden hy heeft uyt-gestaen, die onse kranckheden gedraegen heeft, ende voor ons de bitter doodt des Cruys heeft onder-staen? maer seyt Paulus Christus resurgens à mortuis &c. Christus verrijssende vande dooden, nu sterft hy niet, die doodt en sal niet meer heer-schappen over hem.Ga naar voetnoot+ Wy sterffelijcke menschen zijn al aen de bederffelijckheydt ghebonden, door onse bedorven natuer die door de sonde ter doodt is verwesen gheweest, moeten wy daegelijckx sterven gelijck den H. Gregorius: betuyght seggende quid est quotidianus defectus corruptionis est aliud, quam quaedam prolixitas mortis? wat is het gebrek vande daeghelijcksche bederffenisse anders, als een langh uyt-ghereckte doodt?Ga naar voetnoot+ dan hier in worden wy ghetroost door den Apostel: oportet corruptibile hoc in duere incorruptionem & mortale hoc induere immortalitatem, dese bederffenisse moet aen doen de on-bederffenisse ende dese sterffelijckheyt de on-sterffelijckheyt.Ga naar voetnoot+ Het welck den H. Prosper Aquitanicus claer uyt-leggende seyt: Ga naar margenoot+humana natura erit ibi perfecta &c. De menschelijcke natuer sal aldaer vol-maeckt wesen, soo daenigh, dat sy in beter | |
[pagina 286]
| |
noch erger, niet meer sal konnen verandert worden: wiens onder-standt verheven tot de ghelijckenisse vanden Schepper, al haer natuerelijck goedt dat sy ontfanghen had, ende door de sonden bedorven was. sal met eene verbeteringh her-stelt worden: het verstandt sonder dolingh, het gheheugh sonder vergetentheydt, de kennisse sonder twijffelingh, de liefde sonder bedrogh, de sinnen sonder misdaeden, de gesontheydt sonder pijnelijckheydt, het leven sonder doodt &c. Want alles dat inde menschelijcke lichaemen ghebreckelijck sal wesen, sal alles door de verrijssenisse her-stelt worden. Aen-merckt nu wat een on-uyt-sprekelijcke blijschap den lichaemelijcken mensch aldaer sal ghenieten als sijn lichaem ghesaet zijnde, dat is in het graf ghestelt tot bederffenisse, eens sal op-staen on-bedorven schoon, verluystert, blinckende als een Sonne.Ga naar voetnoot+ De snellicheydt des glorieus Lichaems sal een cracht des geests wesen, door de welcke het lichaem sal verplaets worden in eenen oogen-blick al waer het sal willen wesen: soo lesen wy van Christus, dat doen hy sich on-bekent liet vinden van sijne discipelen, gaende naer het kasteeltje van Emaus ende met hen aen-taefel sittende, sy hem ghekent hebben in het breken des broodts; maer in den selven ooghen-blick soo sy hem kende, seght de Schriftuer, evanuit ex oculis eorum hy is verdwenen uyt hunne oogen.Ga naar voetnoot+ Soo langh wy menschen hier leven, al hebben wy een roerelijcke ende werckende macht, sy is nochtans niet seer vluchtigh, maer door de aerdtsche mengelingh seer traegh en beswaert, wy en voeren geen vlogels als de vogels, noch ons litmaeten en zijn niet tot het loopen ghestelt als de herten, haese-winden ende diergelijcke vier-voetighe ghedierte die, ghemeynelijck veel snelder in't | |
[pagina 287]
| |
loopen zijn dan de menschen; maer naer de verrijssenis wordt vande saelighe ghelesen qui autem sperant in Domino, mutabunt fortitudinem assument pennas &c. Die inden Heere hopen, seght Isaias sullen hunne sterckte veranderen, sy sullen vlogels aen-neminge gelijck de arents; sy sullen vliegen en niet arebeyden, sy sullen loopen ende niet aelmaechtigh worden.Ga naar voetnoot+ Wy die ghelijck de Engelen sullen wesen, sullen veel minder als op eenen oogh-slach van den hemel op de aerde konnen tegen-woordigh zijn; weet ghy niet van wat rappe vluchtigheydt eenen Engel is die Abacuc vervuerde tot Daniel van Iudaeen tot in Caldeen daer hy sat inden kuyl der leeuwen?Ga naar voetnoot+ sulcx sal oock onse snelheydt zijn waer van Hugo de S. Victore seght veloces sunt beati &c. De saelige zijn wel snel; want waer henen, den geest wilt, daer is oock het lichaem: sy zijn allemael versekert van sulcken blijschap, van sulcken saeligheydt; die sy sonder eynde, sonder verminderingh, sonder beletsel sullen hebben.Ga naar voetnoot+ De subtijligheydtGa naar voetnoot+, die het aerts lichaem als vergeesten sal, als het sal op-staen in een gheestigh lichaem: surget in spirituale en is niet dat den Apostel wilt seggen dat het eene puren geest sal wesen: dat betuyghde Christus naer sijne verrijssenisse, als de Apostelen sich verschrickte ende verbaest stondenGa naar voetnoot+, meynende dat sy eenen geest saegen, soo heeft hy hun gheseyt, besiet mijne handen ende voeten, want ick het self ben, tast ende besiet, want eenen geest en heeft geen vleesch, en beenderen ghelijck ghylien my siet hebben: spiritale seght PaulusGa naar voetnoot+, dat is de natuer , by naer, van eenen geest aen-nemen; waer door het bequaem is gheweest om clausis ianuis, daer de dooren ghesloten waeren inde Zael te komen daer de Apostelen vergaedert waeren, en al is het saecken dat wy niet konnen vatten, hoe een lichaem dat | |
[pagina 288]
| |
ghevoelijck is sonder teghen-standt de muren kan door-dringhen dat gheven wy aen de almoghentheydt Godts, die oock niet konnen verstaen hoe dat selve lichaem inden schoot ghekomen is van sijne lieve moeder ende sonder slot-brekinghe daer uyt ghekomen is. Ons lichaem dan naer het exempel van het glorieus Lichaem Christi sal oock geestelijck op staen, geenen puren geest zijn, maer in alles vol-komentlijck de geestelijcke werckinghe vande Ziel onderstaen, want de sinnelijcke werckinghe sullen dan, als noode-loos, op-houwen gelijck Ioannes seght non esurient; neque sitient amplius neque cadet super illos sol neque ullus sol neque ullus aestus, sy en sullen niet weer hongerigh oft dorstigh zijn noch de Sonne en sal op hen niet vallen, noch eenige hitte.Ga naar voetnoot+ Maer het lichaem sonder spijs, sonder vermoeytheydt sal Godt gestaedigh dancken en loven gelijck David seght: beati, qui habitant in domo tua Domine in saecula saeculorum laudabunt te, de Saelighen die in u huys woonen ô Heer, die sullen u van eeuwe tot eeuwen loven.Ga naar voetnoot+ De subtijlheydt der lichaemen sal oock me-brengen eene onsprekelijcke maght, uyt de beheerschingh des Ziels, die haer in-stort, in het lichaem waerdoor het lichaem geestelijck gheseyt wordt. En soo maghtigh, dat al is het saecken dat ons de maght der beesten verre te boven gaet, in het toe-komende leven nochtans soo en isser niet soo sterck, dat ons sal konnen tegen-staen, al-waer het oock om een heele wereldt om te keeren souden daer niet meer moeyte in vinden als in het openen oft toe-slaen van sijn oogen. Waer in wy oock Christo ghelijck sullen zijn, die naer sijn verrijssenisse af-daelende ter helle, tot den Kercker der oudt-Vaederen, heeft als een maghtigen Koningh | |
[pagina 289]
| |
de staele poorten gemorselt ende de ysere grendels gebroken, & eduxit eos de tenebris & umbra mortis & vincula eorum discupit, en heeftse soo uyt gebrocht uyt de duysternisse ende schadue des doodts verscheurende hunne bandeGa naar margenoot+, wel is waer dat hy gheene mindere maght voor sijn verrijssenisse hadde: die hy bethoonde als hy wette stelde aen de on-stelde zee ende winde die hem daetelijck onder-daenigh waeren: en in het leste van sijn leven alsmen hem quam vangen met een stercke ghewaepende maght, alleen met een woortje quem quaeritis? wie soeckt ghylien? sloegh allen de gewaepende Soldaeten achter over ter aerde: maer heeft naer sijn doodt oock willen proef geven van sijne mogentheydt, om ons aen te wijsen, van wat maght wy sullen sijn, als wy naer dit leven, eer-vormigh sullen zijn aen hem, aen het wesen vanden Sone Godts. Dit zijn de Bruydt-stucken ofte gaeven vanden hemelschen Bruydegom aen sijne beminde naer den lichaem: dat ick u nu wilde voor-stellen den lust-hof daer hy haer ont-haelen sal, de hovelinghen daer sy mede verkeeren sal, den lust, en het vermaeck van alle haere sinnen in het besonder? Ick en soude gheen eynde vinden. En denckt dan niet dat ons den tijdt van d'eeuwigheydt wel licht moght verdrieten in het gedurigh aen-schouwen van het Goddelijck wesen, en vermidts dat sal geschieden met het verstandt het welck de Enghelen ghestaedigh doen, ende daerom intelligentiae dat is verstandighe ghenoemt worden: wat isser werckelijcker als het verstandt? en al is het saecken dat eenige sinnelijcke oft lichaemelijcke wercken die niet meer noodigh en zijn voor dien staet (ghelijck wy boven geseyt hebben) alle andere lichaeme | |
[pagina 290]
| |
lijcke wercken en sullen niet wegh-genomen worden, als hooren, sien, sprecken, kennisse draeghen &c. Om dat ons crachten daer van niet sullen vermindere, maer on-ghemeten meer verbetert ende crachtigher sullen zijn: wy sullen, dan als het ons sal gelieven den glans van glorie in onse lichaemen laeten uyt-schijnen, als het ons sal ghelieven den selven oock in houwen ende becleedt met het wit kleedt vande oorspronckelijcke recht-veerdigheyt eerelijck met malcanderen verkeeren, aen-spreken; de ouders sullen hunne kinderen kennen, de kinderen de ouders, de vrinden malkanderen; ende alsoo genieten de Saeligheydt die niet en is als een goedt aen het welck niet en on-breckt. Denckt eens en bevroedt wel, wat dat den hemel is, daer wy soo veel konnen af segghen absque eo quod in-trinsecus latet. Sonder dat wy weten wat noch van binnen schuylt. Ick laet u, Theosima, daer op voorder u betrachtingh nemen. | |
Betrachtinghe.NV my den hemel open staet, En dat 't verstant daer binnen gaet Al is't dat 't lichaem, dat hier leeft: Daer in, noch geenen toe-gangh heeft. Soo word' ick in mijn self' gewaer, Dat mijne Ziel geraeckt al daer; Die meerder is, daer sy bemindt, Als daer sy sich, in't leven vindt. Ach Ziel! waerom verlaet ghy my? En daer ghy vlieght, dat ick daer by | |
[pagina 291]
| |
Niet komen mach, soo langh den bandt, Ons houwt gebonden hier te landt. Waerom den bandt dan niet ont-daen, Dat ghy wat tijdts voor my moght gaen: Het is hier langh genoch vertoeft, Daer niet als quaedt dat ons bedroeft, Gevonden wordt op valsch gelaet: Dat schoon in't oogh bedriegh'lijck staet. En ick aen d'aerde vast geheght, Noyt sonder u, wordt op-gerecht: Om jet te smaecken van het soet, Daer ons den hemel me vol-doet, Wanneer sal het geschieden dan, Dat ick 't gevaer ont-komen kan, Daer soo veel laegen zijn geset, Waer op den lossen mensch niet let, En raeckt soo in't bederf gheheel, Daer hy vertijdt sijn hemels-deel? Moet ick dan langer in dit dal Der traenen leven, en voor al Mijn slaeven, sorghen met verdriet, Voor soo bedrieghelijcken Niet, Als ons de werelt, op den toogh, Fraey op-gedaen, voor-stelt aen't oogh; Die sy soo dier van prijs verkoopt; Dat schier ons leven heel verloopt, Eer jemandt gelt genoch op-haelt, Daer hy mê dien Niet betaelt, En voor geluck, niet anders houw, Als eydel hop' met naer-berouw? | |
[pagina 292]
| |
Neen, neen, niet meer soo slecht en dwaes, Dat ick soo seer voor 't wormen aes Sal sorgen, slaeven dagh en nacht En laeten soo, heel on-geacht, De schoone Ziel, van Godt bemindt; Daer sy haer gants verlegen vindt, On-bloot van alle deught en goedt; Waer door sy droevigh treuren moet: Daer 't Lichaem weeldrigh wordt versaet, De Ziel, van armoed' schier vergaet. Ach! hoe verleedt my nu de aerdt Met al haer goedt al daer vergaert, Als ick mijn ooghen op-waerts slaen, En sien maer 't hemels welfsel aen, En sien, den schoonen glans van verr', Al waer't maer vande minste sterr'; En nu, by naest' jet kan verstaen, Als ick bevroede, het vermaen, Dat my al-hier wordt aen-gethoont, Hoe Godt sijn Bruydt daer naer beloont, Voor soo veel, alsmen vatten kan, En ons de waerheydt schrijft daer van, Ach Iesu! ach mijn eenigh goedt! Wee my, dat ick, noch derven moet V tegen-woordigheydt in vreught: Daer ghy, tot u, my haelen meught, Als 't u belieft, en wel-behaeght: Ach liefsten! 't dient u dan geclaeght; Dat ick soo langh moet ballingh zijn, Met swaer verdriet, met druck en pijn, | |
[pagina 293]
| |
In dit elendigh traenen-dal, Daer my noyt jet genoegen sal, Ick wensch u Iesu, duysent-mael, En duysent-mael den wensch her-hael; Op dat ghy tot my komen moght, En my, by u, in glori brocht. Ghy weet wel, dat ick nergens rust, Kan vinden, inden vuylen lust; Die my ghemaskert hier aen-biedt, De werelt valsch, vol van verdriet, Ick ben de duijf, die Noê uyt-sondt, Die buyten d'Arck geen plaets en vondt, Waer dat sy met haer pootjens op, Moght rusten ergens, op den top, Van heuvel, bergh, op het landt, De waeters vloeyden t'allen kant: Soo dat sy weer genoodtsaeckt was, Te keeren tot de Arcke ras. ó Godt! mijn Ziel eens uyt-gegaen, Van u, waer salse blijven staen? De wereldt is vol over-vloedt, Van on-lust, aen een kuys gemoedt, Waer wildy dat ick rusten sal, Daer 't nat en vuyl is over al? Ick keer dan wederom tot u, Ick ben 't langh-vliegen hier te mu, 'k Vind' nergens beter mijn behaegh; Als, dat ick my te ruste draegh In u, die mijne rust-plaets sijt, En my van alle quaedt bevrijt. | |
[pagina 294]
| |
Niet buyten u bemindt magh zijn, Al heeft het eenen schoonen schijn: 't Is waer bedrieghelijck gelaet, Die als een' bobbel licht vergaet, Mijn liefde is van sulcken aerdt; Dat sy hier nergens mede paert, Dat niet vol-komen is int goedt, Oft, by gebreck, ont-leenen moet, Godt is 't vol-komen goedt alleen, Dat ick bemin en anders geen: Mint buyten Godt, al dat ghy wilt, Siet, oft u wenschen wordt gestilt? Ghy sult daer me niet zijn vol-daen; Maer sult terstondt naer ander gaen, En als ghy ander hebben sult, Noch blijft ghy even on-vervult: 't Is Godt alleen, die ons vol-doet; Daerom is hy ons hooghste goedt: Om dat dan niet in Godt on-breckt, Soo is't dat hy sijn goedt uyt-reckt; Gelijck de liefde uyt den aerdt, Sich aen haer minnaer niet en spaert, En wenscht met hem te zijn verselt: Daerom heeft hy ons plaets ghestelt, Daer wy met hem eens sullen zijn, Vereenight, en den glori-schijn Aenschouwen, met het soet geniet, Van hem, die sich, tot loon, ons biedt. |
|
