Logo DBNL
De on-ghemaskerde liefde des hemels (1686)

De on-ghemaskerde liefde des hemels

(1686)–Joannes à Castro–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Besluyt-redene van het heel werck hier voor gestelt.

Paedagogus: Siel-jverige Theosinma, tot noch toe heb ick u en alle Godt-vruchtighe Zielen, met Redenen soecken te bewegen tot eene saecke, die de noodighste is ende de alder-beste; maer, dat te beclaeghen is, van vele menschen on-redelijck het alder-minste ghewilt. Ick en twijfel niet, daer ick u redelijck ken, oft dese redenen zijn genochsaem gheweest, om u niet alleen te bewegen tot Godts liefde: maer oock, om u daer soo vast aen te binden, dat ghy door geen gheschaepen gewelt, daer af te rucken zijt, ende lichtelijck door jver ontsteken, wel sout met den Apostel Paulus, alles derven uvt-eyschen en beroepen, segghende: Quis enim separabit nos à charitate &c. Wie sal ons vande liefde af-scheyden?+ dit moet de vrucht wesen van allen mijne voor-stellingen, daer ick u ende uws gelijcke Godt soeckende Zielen heb toe willen beweghen, om soo vast aen Godt ghebonden te zijn inde liefde; dat, ghelijck de liefde de herten vereenight, ulien herten met Godt soo moghen een sijn, dat sy noch hier noch inder eeuwigheyt mogen ghescheyden zijn, gelijck onsen Saelighmaecker aen Godt sijnen Vaeder versocht heeft, ut sint unum, sicut & nos, op dat sy een zijn+, te weten met ons, ghelijck wy, een en on-gescheyden zijn onder malcanderen; maer alsoo dese on-brekelijcken bandt, door de liefde moet gheschieden, ende de liefde sonder kennisse van den beminden niet en kan bekomen worden: soo heb ick dese kennisse

willen aen-dienen, om ulien herten tot de selve te beweghen, achtende, dat niemandt, die sal weygeren aen te nemen; doch ick gheloove, dat ulien wellicht moght over-komen 't welck den Propheet Ezechiel het vaeren is in't eynde van sijne hemelsche openbaeringe.+ Desen Propheet, soo hy inden geest op-getogen wirdt inde stadt des Heere, heeft onder andere gheheymen, die hem veropenbaert wirden al-daer oock ghesien eene fonteyne uyt-bortelen van onder den dorpel des Tempels, die ter rechter-handt was vloyende, naer den oosten, die sich alleenskens soo was verbreydende, en door de op-ghedronghen waeteren soo verdiepende, dat het schier on-moghelijck was sonder verdrincken daer door te komen, ghelijck hy beleydt, seggende torrentem quem non potui transire, eene beke die ick niet heb konnen door gaen. Uyt redene seght hy: quoniam intumuerant aquae &c. Om dat de waeteren vande diepe beke op-gheheven waeren diemen niet door-gaen en magh: Soo dat het noodigh was, dat hy van sijnen leydts-man eenen Engel in een mans gelaet over-gevoert wirdt tot op den oever, die hy van beyde de Zijden in het om-keeren, beplant sach met schoone vrucht-baerighe boomen; eene veropenbaeringhe niet sonder schoon gheheymen dienstigh tot ons voor nemen.

My dunckt, Godt-vruchtighe Theosima, al ben ick geenen Engel in mans gedaente, om u inden gheest te gheleyen, ick soude u en uws ghelijcken wel gebrocht hebben in dier gelijcke breede, diepe, ende sterck-stroomende beke, daer wy inde waeteren licht souden versmooren, soo wy met de voeten van ons verstandt wilden, daer door-gaen ende niet gheholpen zijn, van den Goddelijcken geest, die ons daer door kan brengen.

Maer nu ghy, leer-suchtighe Dochter, op den oever van dese beke door Godts geest gheholpen zijt: ick bid u, wilt nu in u geheugh her-vatten, hoe ghy daer door ghekomen zijt, en ghy sult bevinden, dat de diepe beke, daer Ezechiel met behulp van sijnen Engelschen leydts-man door ghekomen is; het voor-beldt is geweest vande breedt-vloeyende beke die ghy en alle Godt-soeckende Zielen moeten door-gaen, willen sy tot Godt vruchtbaerigh geraecken.

Aen-merckt dan eens, wanneer ick u eerst heb willen geleyden door dese beke; oft ick u niet gebrocht en hebbe aen de waeteren, die vanden hemelschen Tempel, die Godt selver is, uyt-vloeyen af-loopende ter rechter handt naer den Oosten: ende al is het saecken, dat de H. Vaeders, door dese waeteren seer wel verstaen de Fonteyne des Doops, die inde H. Kerck van Christus haeren oor-spronck nemt, van hem in-gestelt tot een H. Sacrament om

onse erf-vlecke af te wasschen, gelijck ons toe-belooft was door den Propheet Zacharias in sijn 13. Cap. segghende: in die illa erit fons patens &c. In dien daege sal daer eene opene Fonteyn zijn aen het huys van David, ende de in-woonders van Ierusalem, tot een af-wasschinge der sonden &c.+ Even-wel soo verstaen oock wel de H. Vaeders en uyt-leggers door dese waeteren, den waeter vloedt vande H. Schriftuer, oft de beke vande Saelige kennisse oft wetenschap van het gene Goddelijck is inde selve voor-gestelt, die uyt Godt als uyt den grondt-steen des waerheydts af-vloeydt ende neder-daelt tot de herten der oyt-moedigen, naer den Oosten vanden Altaer ter rechter handt, tot de uyt-verkoren, die in den dagh des oordeels met de Schaepkens op de rechte

zijde sullen ghestelt worden, ende vervolgens voor het nieuwe Verbondt, soo mogen dese waeteren wel verstaen worden de leeringhe van Christus, die uyt sijne H. Kercke over-vloedelijck is vloeyende; vanden welcken hunnen oor-spronck Isaias van gelijcken voor-seyt heeft: haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris: ghylien sult waeteren met blijschap scheppen uyt de Fonteyne des Saligmaeckers+, ende op eene andere plaets: repleta est terra scientia Domini, quasi aquae maris: de aerde is vervult met Godts wetenschap, als de waeteren der Zee over deckende+: vande welcke Christus selver is seggende; qui biberit ex aqua quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum: soo wie drinckt van het waeter dat ick hem geven sal sal inder eeuwigheydt geenen dorst hebben.+ Welcke waeteren af-daelende vloeyen in de herten der oyt-moedighe, vanden Zuyder-kandt des Altaers, al-waer de vierige herten branden inde liefde als eene Sonne op den middagh.

Nu dan, soo den Propheet vanden Enghelschen leydts-man buyten de stadt ghebracht zijnde ten Oosten aen den waeter-vloet, hebbende een zeeltje om te meten in sijne handt mede genomen, heeft met hem inde beke gaende duysent cubitus ghemeten, als wanneer sy tot de enckelen in het waeter getreden zijn; ende van daer voorts metende noch duysent cubitus, soo zijn sy tot de knien toe diep in't water geraeckt; ende heeft noch duysent ghemeten, ende alsoo tot de lenderen toe in-gekomen, tot dat hy noch voorder metende inde, diepte, van hunnen grondt geraeckt zijn, alwaer den Propheet had moeten verdrincken, had hem den Engel niet geholpen ende met Goddelijcken by-standt over gebrocht tot op den oever die beplandt stont met schoone vruchtbaere boomen. Dit is het verhael,

maer laet ons nu het gheheym tot ons voor-deel eens ont-doen.

Aen-gesien dan, Theosima, dat de H. Vaeders, door dese beke oft waeter-stroom, seer wel verstaen, den over-vloedt vande kennisse Godts uyt de H. Schriftuer: soo is mijn betrachtingh geweest, u, ende alle andere Godt-vruchtighe Zielen gheley te doen door dese gronde-loose beke, ende te brenghen tot op den oever van vruchtbaerheydt.

Siet nu eens, hoe ick u eerst vooral ghebrocht hebbe in dese beke, af-metende de kennisse van Godt tot aen de enckelen toe; als wanneer ick voor-ghestelt heb, hoe Godt de werckende liefde is, die, soo wy sijn Goddelijck wesen willen insien, niet noodigh hadde jet buyten sich selven te wercken; Godt konde de Schepsels derven; 't is den aerdt vande liefde gheweest, die hem, die minde, doet uyt-storten on-bedwongen, zijnde den alder-besten ende den alder-grootsten in sich selven, en buyten hem niet en was als den ydelen Niet. Hy heeft dan buyten hem jet willen schaepen, om dat hy minnende, gemint soude worden, om alsoo den oor-spronck en fonteyne te zijn van alle liefdens. Hy heeft dan vooral de werelt geschaepen

met al datter in is, ende die gestelt inde heerschappij vanden mensch, die onder alle andere aertsche Schepselen alleen eene redelijcke Ziele sou hebben, die hy hem selver, naer sijn eyghen beldt met sijnen adem heeft in-gheblaesen, op dat hy souden sijnen Schepper kennen, ende alsoo weder-minnen: en om dat de liefde sonder kennisse niet en konde gheschieden; soo zijn hem allen de Schepsels, Spiegels, waer in hy sijnen Schepper sou konnen bespeuren: gelijck het blijckelijck is inde heydenen, die door de Schep-

sels, de kennisse van Godt achter-haelt hebben, doch niet vol-komenlijck, soo dat dese wetenschap alleen maer waeteren en waeren, die tot de enckelen toe quaemen.

Gaende dan voorts, soo heb ick u dieper ghebrocht in dese waeteren tot de knien toe, als wanneer ick u Godts kennisse heb af-ghemeten door het H. Gheloof, waer in Godt sich selven heeft veropenbaert, ende sonder feylen kennelijck ghemaeckt, waer door dat wy inden geest ende waerheydt, onse knien buygen aen de hooge Majesteyt des hemels; ende den waerachtigen levenden Godt aen-bidden, die de heydensche Philosophen, als Plato, Cicero, Aristoteles, ende meer andere wel hebben door de natuer achter-haelt ende oock ghekent, gelijck den Apostel ons betuyght: quia cum cognovissent, non sicut Deum adoraverunt: want doen sy hem ghekent hebben, en hebhen hem niet als Godt ghe eert ende gedanckt+, waerom sy oock met hunne geleertheydt sich wijs waeren achtende, doch sijn sot

geworden en in ydelheydt verdwenen.

Van het Geloof dieper gaende, ende komende tot kennisse van Godts goedtheyt, schoonheydt,

bermhertigheydt ende met een woordt, tot allen sijn hoe-daenigheden in sijn on-eyndige goetheyt besloten, die doen de waeteren op-swillen en steygen tot onse lenderen: want wie sal met reden en redelijck niet minnen soo eenen Godt, van sulcken goedt, schoonheydt ende goedertierentheydt, die de treck-plaesters zijn vande liefde? wie en sal soo eenen Minnaer niet weder-minnen, die voor al sijn goedt ende weldaeden geene andere vergeldingh en eyscht, als weder-liefde, hanghende en onsen goeden wil, die ons los en vry gestelt is, een

Godt met onse liefde kan vertellen, op-draegende aen den al-hebbende, jet dat hy niet en heeft, maer dat hy vertijdt heeft, als hy ons het willen vry gelaeten heeft; alsoo dat hy niet aen-genaemer vanden vryen mensch kan ontfangen, als de liefde, die hy hem danckbaerigh ende gewilligh op-draeght, sich voegende in alles naer het ghenoegen ende geboden van sijnen Godt en Heer, door wien oock, al dat hier quaedt geacht wordt (de sonde uyt-genomen) gheen quaedt kan zijn, dan alleen by onse quaede aen-neminghe, vermidts al wat van Godt komt, noodt saeckelijck goedt moet wesen: want oock dat wy sinnelijck quaedt seggen, als sieckte, gebreck, en met een woordt, al wat-men hier kan lijden, dient ons al-te-mael tot voor-deel, soo wy maer een vormigh willen zijn, aen Godts willen, en hem beminnen; want de waerheyt en lieght niet die seyt; diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum: alles is me-werckende tot goedt, aen die Godt beminnen.+

Maer hier en zijn wy noch niet stil ghebleven; wy hebben de maete van noch duysent cubitus willen voorts meten, ende komende tot het hooghste ende gronde-loos punckt van onse verlossinghe, waeteren van sulcken diepte, dat wy daer in oft moeten versincken, oft wel geholpen worden van eene boven-natuerelijcke macht: meer heeft de Goddelijcke liefde voor ons ghedaen, als het verstandt, al waer 't oock van eenen Engel, kan bevatten, de wercken Godts over-winnen al het menschelijck bedencken. Den hemelschen Arent Ioannnes, niet vermogende de on-uyt-sprekelijcke liefde Godts tot ons, met sijne tongh uyt te spreken, heeftse alleen ten thoon willen stellen, om met ons verstandt door bevroedingh, soo veel als het moge-

lijck is, daer op te spelen, seggende: sic Deus dilexit mundum, ut filium suum unigentium daret: soo heeft Godt de wereldt lief-gehadt, dat hy sijnen eenigen Soon ghegeven heeft.+ Maer wat is dat heylighen Ioannes sic oft soo? my dunckt dat ick hem hoor antwoorden en seggen; dat en kan ick u niet seggen, maer als ghy sulc verstaen, wat dat is dat Godt sijnen Soon geeft aen de werelt, soo sult ghy by naer jet konnen vatten, wat dien sic oft soo is. Wie sal dan dien sic ons eens uyt-leggen, soo oock een Engels verstandt daer toe niet genochsaem en is, veel minder dat een sterffelijck begrijp sulx magh hopen oft vermagh te peysen? wat seght ghy Engelschen Leeraer Thomas? Multam indicat amoris intensionem: qui enim &c. Ick houw', seght hy, dat hy aen wijst de groote on-steckentheyt en innige viericheydt vande liefde: want hy, die onstreffe-lijck is, die sonder begintsel, die on-eyndelijcke en d'ongemete grootheydt is, heeft die bemindt, die uyt stof en aerde vol van on-tallijcke sonden voort-komen+, en om dit gewicht van liefde swaerder te thoonen, voeght daer by; non enim servum &c. Niet sijnen knecht, niet eenen Enghel noch Aerts-Engel, maer sijnen Soon, geenen aen-genomen, maer filium suum: sijn eygen en eenigen Soon.

Het feyt van Paulinus Bisschop van Nolen+, die sich selven tot een slaef gaf voor de vryheydt van eenen Weduwees Soon, is altijdt vande H. Kerck met verwonderingh ghepresen geweest, maer wat is dat; daer den eenen mensch in waerdy met den anderen magh op-gewogen worden? en wat overeenkomste isser tusschen Godt ende den mensch? tusschen het alder-puerste gout ende het verlegen stof en slijck der aerde? 't en is even wel gheene liefde, van sic oft soo, die haeren vloedt doet steygen boven ons verstandt. Misschien de liefde van-

den getrouwen dienaer van Vrbinius; daer Valerius Max+: van schrijft, sal van hooger gewicht zijn; die verstaende, dat de Soldaeten te been waeren, en quaemen om sijnen Meester te dooden, heete haestelijck met hem ghemangelt van kleederen, ende hem langhs de achter-deur laeten ont-snappen ende sich alsoo onder het gelaet van sijnen Meester Vrbinius laeten vermooren: het is waer, dit is eene getuygenisse geweest van eene on-gemeyne liefde, maer noch geen liefde van sic dilexit: soo heeft hij bemint, daer niet den knecht voor den Heer, noch dat meer is, den Heer voor sijnen knecht, maer daer Godt ter doot wort gegeven voor het leven van eenen verworpen mensch, eenen on-danckbaeren sondaer, die hy soo bemint, dat den H. Eusebius seght: ut homo Deum valere videatur, dat het schijnt, dat den mensch met Godt magh op-gewogen worden: soo dat den H. Bernardus seght, toto se, totum me comparavit: dat hy my bekomen heeft geheel door den prijs van sijn selven geheel+: al oft ick soo veel moest gellen als hy van weerde is, op dat den koop moght gherechtigh zijn. Wie heeft oyt sulx gehoort?

Wat dunckt u Theosima, kont ghy dat bevatten? moeten wy niet verdrincken inden gronde-loosen vloedt van ons rap-stroomende beke, en roepen; salva nos perimus, helpt ons oft wy vergaen: te meer, soo ghy bevroedt Godts Soon ons ghelijck gheworden, bekleet met den sack van onse sterffelijckheyt, ons soo toe-gedaen, dat hy oock selver wilt dienen tot eene spijs en dranck van onse Ziel, en eyndelingh van sijnen hemelschen Vaeder ons gegeven zijn, omte dienen tot eene slach-offerande, als een onnoosel Schaeptje op den Altaer van sijn

Cruys, toe vol-doeningh van onse sonden ende

versoeningh aen sijnen Vaeder, en dit alles, tot geen ander eynde, als dat hy ons me-deelich sou maecken van sijn rijck en Croon van glorie? sult ghy dan niet roepen met den Apostel: ô altitudo! &c: ô diepte der rijckdommen van de wijsheydt ende wetentheydt Godts! hoe onbegrijpelijck zijn sijne oordeelen, ende hoe on-besporigh zijn sijne wegen?+ zijt ghy dan over-gheset, uyt de diepte, ende door den Goddelijcken Geest, gestelt op den oever van dese beke: aen-merckt dan, waer toe ghy daer gheplant zijt: siet nu oft ghy niet moet wesen, gelijck David seyt: tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, quod fructum suum dabit in tempore suo: als eenen boom, die geplant is neven den af-loop der waeteren, dat sijne vruchten sal geven op sijnen tijdt.+

Hier zijt ghy nu gheplant ô Theosima op eene aerde wel beplant met menighte van boomen, die met de waeteren van gratie besproeyt wert, ende door liefde altijdt versch en vochtigh blijft: wat wordt u voorder nu af-geeyscht? als dat ghy moet vruchtbaer zijn om op sijnen tijdt vruchten voort te brengen vanden Geest, die u den Apostel in het lanck aen-wijst: fructus Spiritus est charitas &c. De vrucht des Geest, seght hy, is liefde, vrindtschap, vrede, verduldigheydt, goedertierentheydt, goedtheydt, lanck-moedigheyt, saecht-moedigheyt, getrouwigheydt, zebaerheyt, eerbaerheydt, ende reynigheydt.+

Dit is dan het Argument oft rede-cabelingh, dat is de redenen soo te saemen binden, als oft sy met cabels, on-ontdoenelijck te saemen ghebonden waeren, het welck den Apostel noemt convictio overwinningh gelijck ons uyt het Griex leest den H. Augustinus+, daer men niet tegen kan seggen. Alle mijne voor-stellinghen zijn crachtighe redenen, die ons

dwingen, willen wy redelijck zijn, Godt te wederminnen, die ons eerst bemindt heeft ende voor-komen mee soo veel wel-daeden als ick aenghedient hebbe en noch on-eyndelijck meer.

Mijn Onder-nemingh hier uyt, is met droefheyt, dat ick seggen moet, van het meeste deel der menschen en aen elck in het besonder: Maer ghy onredelijcken mensch, ghy behaeter van u eeuwigh goedt, ghy en hebt Godt noch sijnen eenigen Soon voor u mensch geworden, niet alleen niet bemint, maer oock weder-spannigh behaet, ende sijn jock van liefde af-schuddende, hebt derven segghen: non serviam, ick en sal niet dienen.+ Ach boosen mensch! scito & vide, seght den Propheet Ieremias, quia malum & amarum est, reliquisse te Dominum Deum tuum: weet en siet, want het is u quaedt verlaeten te hebben uwen Heer en Godt: het welck David bethoont seggende: tu vero odisti disciplinam &c. Ghy hebt de onder weysinge behaet, mijn woorden hebt ghy achter den ruggen geworpen; saeght ghy eenen dief, ghy liept met hem, en stelde met de overspeelders u deel &c. Haec fecisti & tacui, sulx hebt ghy ghedaen, en ick heb geswegen+: maer, weet dat ick niet altijdt sal swijgen, den dagh sal komen ende is naer by: arguam te, ick sal u over-winnen met redenen soo krachtigh, dat ghy sult moeten stom staen ick sal tegen u aensicht stellen, dat is, claer voor u oogen, en u doen kennen, hoe dwaesselijck, ghy u hebt laten voor-staen; om dat ick lanck-moedigh ben, dat ick u vergeten heb: maer ick sal u straffen, en verstaet dat allen die Godt vergeten: gy hebt dan Godt niet bemint naer vereysch van soo veel aen-dringende redenen.

Dit is dan den ergo oft besluyt, het welck ons den Apostel geeft tot den Corrinthianen schrijvende: si quis non dilexerit Dominum nostrum Iesum Christum, sit

anathema, maran atha: soo jemandt niet bemindt en heeft Iesum Christum+, ende vervolgens den almachtigen Godt; dat hy vervloeckt zy, anathema af-gescheyden van Godt, toe-eygent aen de helsche verdoemenis, in den dagh des oordeels: Maran atha, dat is ghelijck Syrus leeft als den Heer komt, en dien grouwelijcken ite, gaet, sal uyt-donderen aen sijne behaeters die als dan af-ghescheyden vande Recht-veerdighe ter lincke handt, sullen staen: het gene hun soo grouwelijck sal wesen, dat sy niet alleen en sullen wenschen dat de bergen over hun souden vallen maer oock uyt eenen besonderen spijt, ende schaemte hun selven met tanden als raesende honden wel souden verscheuren, om dat sy soo veel arebeydt hebben uyt-gestaen tot hunne verdoemenisse,ende aen-nemende het licht ende minnelijck jock van Christus, in-volghende sijne Goddelijcke gratie, soo goeden koop hadden konnen saligh zijn, en nu vooral hun lastigh slaeven niet en vinden als den loon van eene ghewisse verdoemenis.

Maer holla! waer loop ick? ick had hier licht eene crachtighe Beweegh-redene konnen by voegen, op dese stof dan ten sou niet wel komen, daer ick alleen vande aen-genaeme liefde ben sprekende, die foras mittit timores, alle vrees buyten werpt, ende niet met schrick wilt onder-houwen wesen: ick wil dat daer laeten ende volghen daer in den lieffelijcken schick, in het bouwen van hemel ende aerde van Godt ghebruyckt, al waer hy de locht door-luchtigh ghemaeckt heeft, om dat sy niet soude beletten, dat den door schijn van den hemel ende hemelsche lichten sou moghen ons ghesicht bestraelen: maer wel in tegen-deel de aerde onder

onse voeten, soo dicht en duyster ghestelt heeft,

dat het on-moghelijck is, dat ons oogh daer door kan dringen om het schroomelijck vier der helle te aen-schouwen, die naer het ghevoelen der H.H. Vaederen, in het centrum, der aerde ghestelt is, om geene andere redene dan alleen, om dat den mensch van schrick soo soude bestaen zijn, dat hy niet alleen Godt niet en soude konnen beminnen en dienen, maer oock niet sou konnen leven.

Wel aen dan beminde Theosima, behertight dese voor-ghestelde redenen om Godt te beminnen, want dat is het eeuwigh leven, Godt te kennen ende dien, die hy gesonden heeft Iesum Christum, aen wien alle eer ende glorie inder eeuwigheydt der eeuwigheden Amen.

FINIS.


Vorige Volgende