De on-ghemaskerde liefde des hemels
(1686)–Joannes à Castro–
Auteursrechtvrij
[pagina 221]
| |
Op-schrift.
De kracht des viers, en anders geen,
Maekst van het goudt en koper een.
Schriftuer. { Qui manducat meam carnem &c. In me manet & ego in eo. | |
[pagina 222]
| |
15. Beweegh-redene.Men moet Godt minnen, die sijnen Soon tot een spijs geeft, van onse Ziel. WAnneer de Min eens mint, en mint haer wel-beminden,
Soo kan de Min geen maet noch eynt in't minnen vinden:
VVant hoe sy meerder mindt, sy meerder minnen wilt,
De min-sught, is den dorst, die 't drincken, niet en stilt,
VVvas't niet genoch dat 't VVoort voor ons wort mensch geboren,
Om te verhoeden dat wy niet en gaen verloren?
Dêes liefd' was niet alleen en genoch, maer buyten maet:
Doch die geen maet en houwt in liefde, hooger gaet.
'k Laet staen dat hy uyt liefd', is uyt den hemel komen;
Om met sijn sterven (soo hy hadde voor-genomen)
Den mensch te helpen in on-helpelijcken noodt;
Midts niemandt anders hem kost lossen vande doodt:
VVaer toe, soo nu den tijdt seer naer begost te naecken,
En dat de liefde wou een lucksaem eynde maecken:
Heeft met voor-sichtigheyt, voor eerst een Avont-mael
Rijck doen verveerdigen in een beryde Zael,
Aen sijn Apostelen: al waer hy naer den eten,
En naer een soet vermaen, gewilt heeft dat sy weten,
VVat liefde hy hun droegh: dus heeft hy hun ont-deckt
Sijns hertens diep geheym en heeft hun al verweckt,
Tot onderlinge liefd', nu hy van hun moest scheyden,
Sy tot vervolgingh sich wel soude toe-bereyden,
't VVelck swaer viel op hun borst maer svvaerder op het hert
Van Christus, dat door liefd' gestiert, seer strijdigh wert,
Ach! hoe stondt hy verstelt, als hem de liefde seyde,
Dat hy moest gaen ter doodt, en van d'apostels scheyden,
En hy weer houwen wirdt van eenen and'ren kant,
Dat hy noch blijven sou geheght aen liefdens bandt?
| |
[pagina 223]
| |
Nu gingh hy, en bleef staen; hy dachte gaen ick sterven,
Soo moet ick het vermaeck van mijn Apostels derven;
En sy, als herder-loos, met droefheydt over-last,
Staen, tot gewisse proey, te worden, aen getast
Van vreede wolven, die in mijne cudde vaeren,
En aen mijn schaepen, niet hun tanden sullen spaeren:
En even wel den noodt, die dwinght my om te gaen;
Want anders, soude noyt, den hemd open gaen;
Hoe wel de liefde my geheght heeft aen mijn vrinden:
Dit sal het teecken zijn, dat sy my sullen vinden,
Van hooger liefd', als sy van my verlaeten zijn;
Hoe wel mijn scheyden niet sal wesen sonder pijn:
Want allen hun geluck, daer in sal zijn gelegen,
Dat ick by mijnen Vaèr, voor hun verdien den zegen,
Als door de weerde; van mijn uyt gestorte bloedt,
Daer anders geenen wegh is tot het eeuwigh goedt.
Wel aen dan, siet ick gaen, maer ach'k word noch weer houwen
VVant mijn beminners, wou ick wel gestaegh aen-schouwen
En tegen-woordig zijn: geen Vaeder, by sijn kindt,
Dat hy, met Iacob, als een Benjamin bemindt,
Vindt meerder vreught, dan ick: doch om het selve minnen,
Moet ick gescheyden zijn, oft ick en kan niet winnen,
Hun Saligheydt, door prijs, van mijn vergoten Bloedt:
Soo dat ick een van twee, oft doen oft laeten moet,
VVat sal zijn liefde hier gaen laeten oft beginnen?
En staende soo verstelt, aen-dachtigh in't versinnen:
Soo vindt hy eenen vondt, hoe dat hy blijven sal
Met hun, die hy verlaet, tot troost in dit geval.
ô Goddelijcken vondt! die niet sijn noodigh scheyden,
Ons by sijn' Vaeder gaet, een seker plaets bereyden:
En 't saemen blijvende, spreckt sijn Apostels aen:
Soo langh de wereldt, niet ten eynd' sal onder-gaen,
Sal ick met ulién zijn: sulcx kan de liefde vinden,
Met wonder en tot troost, van mijn getrouwe vrinden.
| |
[pagina 224]
| |
En sijt dan niet bedroeft, dat ick nu scheyden moet;
Dat is den liefdens eysch tot een veel hooger goedt.
Ick schey dan sienelijck, en gaen het werck vol-trecken,
Dat, tot de Saeligheydt van jeder mensch kan strecken:
Laet ulien droefheydt nu een wat gemaetight sijn:
Daer in gedaente van het broodt, en vanden wijn,
Voort-aen ick schuylen sal, en tegen-woordigh wesen,
Met lichaem en met Ziel; maer niet gelijck voor desen
aen-sienelijck voor d'oogh, maer geestelijcker-wijs
Bedeckt, en dienende de zielen tot een spijs:
Om dat ick niet alleen met uliên soude blijven,
Vyt-wendigh; maer al 't quaedt sou uyt 't gewis verdrijven,
En soo vereenight sijn; en met hem boven al
Die oyt mijn vleesch en Bloedt, geweerdicht, eten sal,
ô! Liefde on-gehoort, waer is oyt sulx bevonden,
Dat in de Godtheydt self, en mensch sal sijn verslonden?
VVant die u lichaem nut, en drinckt u dierbaer Bloedt,
Die blijft in u, en ghy in hem oock blijven moet.Ga naar voetnoot+
VVel kan de liefde dan, noch hooger jet bespeuren?
Houwt dan van weenen op, en spaert al't droevigh treuren,
Als ghy-liên weerdigh wordt, te dienen tot een deel,
Van't lichaem, daer ick't hooft sal wesen van't geheel;
Dat door dèes liefdens-spijs, sal worden onder-houwen,
In eenigheydt; waer op ick mijne Kerck sal bouwen,
Die niet gescheyden, maer van een Ziel, wil, en hert
Met liefdens stercken bandt te saem gehouden werdt.
ô Mensch! staet ghy hier niet van wonder als verslonden,
En denckt, uyt wat verstandt dit wonder is gevonden:
Dat Christus inden mensch, den mensch in Christo woont?
't Is strijdigh aen de rêen; hoe wordt dit hier bethoont?
Aen-merckt maer hoe het vier hier in ons kan verlichten,
En 't hemels uyt het aerdts, aen ons verstandt berichten,
VVas 't niet een slechtigheydt, die wilde dat het goudt
Gemengelt met een deel van koper, t'saemen houwt?
| |
[pagina 225]
| |
't Was al verloren moyt, ten moght noch lijm verdraegen,
Noch jet dat bouwen kost, noch oock door hamer-slaegen,
Gevoeght sijn onder een; alleen een vinnigh vier,
Kost dienen met sijn cracht, in dit geval al hier,
Een goudt-smidt met geblaes ded' haest de kolen gloeyen,
En stack den Croes in 't vier, soo dat de stof moest vloeyen,
Gesmolten onder-een, en 't koper nam den schijn.
Van goudt aen, en scheen self met't gout oock gout te zijn
Verloren in sich self, en wordt als goudt bevonden,
Om dat het minste leyt, in 't meest als verslonden:
Want al dat sich met stof vervoeght van hooger waerdt,
Wordt meer gesuyvert, en veredelt inden aerdt.
ô Mensch! van vuyle stof verworpen en verlegen!
Hoe quaelijck ghy bevat den Goddelijcken zegen:
Wat zijt ghy in waerdy, by 't Godd'lijck goudt gebrocht?
Ghy zijt geen koper weerdt, op alle Mert gesocht.
Soo slecht en zijt ghy niet, noch kont ghy, met genoegen,
In 't goudt dat Godd'lijck is vereenight u wel voegen.
Vraeght gy, hoe dat kan zijn? wat middel en wat macht,
Soo on-gelijcke stof, oyt heeft in een gebracht?
De duysternis en 't licht te saemen noyt versaemen;
Het water en het vier, waer woonen die te saemen?
Godt is een puren geest, den mensch van aerde is:
Dat sy meer schillen als het licht aen duysternis,
Oft waeter aen het vier; daer moet geen proef van wesen:
Doch even wel het Woordt uyt Gode af-geresen,
Dat mensch geworden is, en heeft met ons gewoont;
Heeft ons dees mengelingh seer wonderlijck bethoont,
By middel van het vier van liefde, soo on-steken;
Dat oock de Godtheydt (in haer weerdigheydt geweken)
Heeft de gemeynsaemheydt met menschen on-derstaen.
Die onse menscheydt self, uyt liefd' had aen-gedaen.
Maer daer me niet genoch, al wilde hy bethoonen,
Dat hy met menschen als een ander mensch wou woonen,
| |
[pagina 226]
| |
Soo heeft hy noch gewilt, dat 't Goddelijcke goudt
Met 't mensch'lijck koper, sich te saem vereenight houwt.
Niet dat de Godtheydt sich kan inde menfcheydt keeren:
Maer nemt ons menfcheydt aen, om ons alsoo te leeren,
Dat wy niet als een mensch met d'Engels spijs gevoedt
Nu dienden Enghelen te wesen van gemoedt.
Ick, seyde Christus, ben een spijs, ghy sult my eten,
En niet verand'ren sal in u, gelijck wy weten,
Hoe 't lichaems spijs in ons, tot onder-standt zich keert,
En die de selve nut, in aen-was stil vermeert.
Maer ghy moet zijn in my her-wesent en niet wesen
Diên, die ghy hebt geweest, oft hebt geleeft voor desen,
Een cranck, een wanckel mensch, maer wel in mensch gelaet,
Een' Goddelijcken mensch, die boven menscheydt gaet.
Dit is het uyt-werck van dees geestelijcke spijse:
Dat sy ons Godd'lijck maeckt, gelijck ick hier bewijse,
Door vaste proef, ons hier. oogh-merck'lijck voor-gestelt
Doen Paulus in sich self her-stelt wirdt met gewelt,
Die een vervolger was, van Chritus self geslaegen,
En naer hy was bekeert, sich vierigh heeft gedraegen,
Ick leve (seyde hy) en nu en leef ick niet,
Maer Christus leeft in my; wiens leven ick geniet.Ga naar voetnoot+
Soo kan oock wel een mensch den ouden mensch uyt-schieten
Met sijn bedorventheydt, en sonder te verdrieten,
Geheel verstorven zijn, en trecken Christum aen,
En soo her-wesent in de form van Christus staen:
Gelijck oogh-sien'lijck is, voor desen wel bevonden,
Als aen Franciscus wirdt een' Seraph toe-gesonden:
Met soet en lief gelaet: die door den heeten brandt
Sijn wonden heeft van liefd'.Fransico in-geplant:
Soo dat Franciscus doen, van Christo als met schilde;
VVant soomen Christum eens sijn Cap aen-trecken wilde,
Hoe sou hy niet verdoolt hier in sijn gissingh sijn,
Als hy oordeelen sou uyt-wendigh naer den schijn?
| |
[pagina 227]
| |
Want Christus sou gecapt Francisco wel gelijcken,
Franciscus sou on-bloot, niet weyt aen Christo wijcken.
Dit is het liefde werck, dat sy gelijcken maeckt,
En die Godt seer bemindt, gelijck aen Christo raeckt:
VVaer van hy voert den naem, en waer seer wel beraeden,
Dat hy hem niet alleen in naem, maer oock in daeden,
Een-vormigh konde zijn. dit waer den hooghsten wensch
Van Christus, die sijn self tot spijs geeft aen den mensch,
En wilt door liefdens bandt sich heel aen ons besteden,
't VVelck hy sijn Vaeder heeft wel eer-tijdts afgebeden:
Dat sy vereenight zijn, gelijck ghy Vaeder zijt,
In my, en ick in u, en sy in ons altijdt,Ga naar voetnoot+
Te saem een mogen zijn. Siet hier het groot vermogen,
Van liefd', als tot ons komt den hemel af-getogen,
Daer wy als Engelen gevoedt met 't Engels broodt,
Als Engels moeten zijn, van 't aerdts-begeren bloot.
| |
Aen-spraeckPAEdag. Siel-jverighe Theosima ick had u geren gelaeten inde soete betrachtingh uyt de bevroedingh vande mensch-wordingh van Godt den Sone; ten had geweest, dat hy Godt zijnde die voor soo veel als hy Godt is, niemandt aen-schouwen kan en leven, en om sijn aen-genaem ghenoeghen te vol-doen met de kinderen der menschen, selver wel mensch geworden was, deckende de glans van sijne Majesteyt met het vloers van onse menscheydt, zijnde onsen mede-gesel geworden; om dat wy te vryer met hem souden mogen handelen: maer dit niet ghenoch zijnde, soo heeft de liefde hem aen-gewesen, hoe dat hy mensch gheworden zijnde, ons soude Goddelijck konnen maecken: waer in gy stof kont vinden vande alderhooghste betrachtinge. | |
[pagina 228]
| |
Theosima: Lieven Vaeder, ghy maeckt my beroert, had ghy my ghelaeten inde soete om-helsingh van het lieve kindt van Bethleem, mijn hert sich door vreught verbreydende, soude misschien niet alleen mijn ribbe als aen den H. Philippus Nerius, ghebroken hebben, maer 't selve licht door benoutheyt van het inwendigh minne-vier, doen bersten, alwaer ick een soete doodt van liefde had moghen sterven: besonder, doen ick overdachte: hoe den H. Ambrosius, in dit selve fourneys van liefde ontsteken roepende was: Ghy hebt gewonnen soeten Iesu, gy hebt ghewonnen lieven Heer, ghy hebt my verwonnen ende mijn hert my ontstolen. Ick had oock moghen in dit geval een slach-offerande worden van liefde, ghelijck Ioanna Religieus van d'Orde S. DominicusGa naar voetnoot+, dese verliest op het nieuw-gheboren kindeken Iesus van sijne Moeder Maria, toe-gelaeten het selve te omhelsen ende minnelijck te soenen, die door de minne konst van het lief kindeken ghevraeght wort: mint ghy my? voor seker lieven Iesu, dat ick u minne Iesus wederom: hoe veel mindt ghy my? waer op sy, meer als mijn hert. Het kindeken met meer te vraegen meer onstekende het onnoosel vier van haer hert vol-hert noch meer te vraegen, hoe veel meer; sy hem minde als haer hert? ach! onder-soeck van on-uyt-sprekelijcke soetheyt; ach liefde alles wetende vraeght ghy naer het gene u soo bekent is? ô minnelijck bedrogh! gy ghelaet u hier den on-wetenden, om alsoo noch meer gemindt te zijn. In die gelijcke onder-soeckinghe, had sich den H. Petrus seer wel ont-last, seggende: ghy weet het Heer want ick u bemin: maer dese Maeget, voorder antwoorde: nu als in liefde smiltende, seyde: ick en kan het niet segghen, dat mijn hert selver spre- | |
[pagina 229]
| |
ke: ô wonderlijcke antwoordt! te boven gaende de antwoordt van Petrus: een antwoordt, aen alle vraeghen vol-doende: maer die t'saemen haer lichaem vande Ziele soetjens ontbindende, dede haer van liefde minnelijck ont-geesten, als wanneer haer hert, door minne-cracht gheborsten, scheen eenen mondt gheopent te hebben om de liefde te beantwoorden; ende soo gestorven zijnde; sachmen dat Maria dese onnoosele Ziele op-nemende in haeren schoodt als eenen roof van liefde Zegen-praaligh heeft in-gevoert inde glorie. De Religieusen verwondert over dese on-verwachte doodt, willende weten de oorsaeck van dit hastigh sterven, het lichaem openende, hebben in een open wonde van haer hert, met letteren uyt-ghedruckt ghevonden dese woorden: Ick minne u Iesu meer als my, om dat ghy my geschaepen hebt, verlost hebt, ende met wel-daeden begaeft hebt. Ach Vaeder! wie en sou soo niet willen sterven? PAEdagogus: Godt-vruchtighe Ziele, soo ick mercke, ghy en kont noch geen waeter in uwen wijn doen, en sout by naer de jonghe dronckaers slechten, die nauwelijck bier oft wijn wel geproeft hebben, ende terstondt wanckel-beeningh gaen: ick segh, ghy hebt noch quaelijck kennis, wat dat vanden geest is, ende wilt al-reedts gaen vliegen, eer ghy ghevlogelt zijt: niemandt en springht met een sprongh op den top van eenen hoogen bergh, maer moet alleenskens op-klimmen: dese saelighe Religieus, daer gy van vermaent, had on-getwijffelt sich door langhe oeffeninghe bequaem gemaeckt, eer sy dit ongemeyn voor-deel van liefde verdient heeft: daerom mijne lieve dochter: sulcken exempels, zijn meer te verwonderen, dan naer te volgen. | |
[pagina 230]
| |
Tracht altoos de oytmoedigheydt, aen de welcke alle verheventheydt toe-gheseyt wordt: hebt kleyn ghevoelen van u selven, ende kent u onweerdigh aen verheven Goddelijcke dingen: maer doet u besten om wel te bevroeden ende te doorgronden de Goddelijcke gheheymen, op dat een vonxken van het hemels vier magh vatten in uwe Ziel, ende den H. Geest de selve op-blaesende, eens moght tot meerderen liefden-brandt onsteken, worden, gelijck ons geleert heeft den H. AugustinusGa naar voetnoot+, sich selven aen-sprekende met een kennisse van sijn eygen verworpentheydt, die hem dochte onweerdigh te wesen om Godt te minnen oft van Godt ghemindt te zijn, segghende: lieven Godt, quid mihi sum ipse &c. Wat ben ick doch aen mijn eygen selven, dat ghy van my wilt ghemindt zijn, en ten sy, ick het doen, soo dreyght ghy my met groote elenden? dunckt u dat kleyn, soo ick hem niet en minne? wilde Godt gemindt zijn? hy heeft soo veel hemelsche fackels van Cherubinen en Seraphinen onsteken ende inde eeuwigheydt brandende, dat het niet noodich en was tot sijne weder-liefde te eyschen menschen, soo ys-kout en schier bevrosen, en dat meer is; hy soo besorght is met on-gehoorde vonden de selve af te vreven, en dat door een wonder voetsel, daer de spijs, naer het getuygen van den H. Bernardus, is een liefde van alle liefdensGa naar voetnoot+, daer het soet van alle soeticheydt in besloten is, en dat om gêen ander redene, dan om ons aen hem te verbinden met eenen sterckeren bande als selver de Cherubinen en Seraphinen; en om ons vinnigher te onsteken inden brandt der liefde: ô ongehoorde liefde! wat konde hy meerder doen? als dat den H. Chrisostomus betuyght: cum suum in nos amorem &c. | |
[pagina 231]
| |
Soo wanneer Christus in ons sijne liefde wilde doen blijcken, soo heeft hy sich, door sijn selven in ons ghemengelt en een ghemaeckt, op dat het lichaem met het hooft soude vereenight zijn: hoc enim vehementer amantium est. 't is een liefde alle liefdens te boven gaende.Ga naar voetnoot+. Godtvrughtighe Ziele, sout gy hooger jet konnen wenschen, oft een beter goet vanden hemel begeeren: wel-aen dan volght my met u bevroedende verstant: ego ostendam omne bonum tibi. Ick sal u thoonen alle goet op dese aerdeGa naar voetnoot+, het welck, als ghy gevonden sult hebben, moeght ghy wel met Petrus roepen: bonum est nos hic esse, het is ons goet hier te zijn. Het eenighste dat ons tot liefde dwinght is het goedt, en soo het goedt uyt sijn selven minnelijck is, het alder-minnelijckste van alle goet hier op dese wereldt is, het alder-hoogh-weerdighste Sacrament des Altaers: hier sout ghy wel seggen met de eyghen woorden, maer niet met den eyghen woorden-sin. dat dien rijcken seyde by Lucas Anima mea &c. Mijne Ziele ghy hebt veel goedts in veele jaeren op-gheleyt, rust, eet, drinckt ende brast &c.Ga naar voetnoot+ Seght dan van gelijcken: mijne Ziele ghy hebt wel veel goet van dese taefel des Heere, veel goedt, maer ick en segghen niet ghenoch, ick had moeten segghen met den wijsen-man: venerunt mihi omnia bona pariter cum illa.Ga naar voetnoot+ Alle goedt komt my door dese spijse, ghelijck ons den H. Ambrosius betuyght, wy hebben 't al in Christo, en Christus is den al in ons: ghy hebt hier veel goedts, ja alle goedt af-gheleyt by Christum en ghelijck ghy weet, dat hy maghtich is uwen pandt te bewaerenGa naar voetnoot+, en dat meer is, niet alleen ad annos plurimos voor veel jaeren, maer voor eeuwige jaeren: zijt dan vrij gherust versekert op soo eene borghe, die nimmer faelen kan. | |
[pagina 232]
| |
Ach hoe en zijt ghy niet altijts besorght, als eene andere Martha, in veele saecken, om een goedt te vinden, het welck ghevonden hebbende, al dat quaedt is, sout moghen verwerpen, ende met dit gevonde goet, sout mogen goedt zijn; siet hier een goedt, een spijse, die wesentlijck goedt is, die alle smaeckelijckheyt in sich selven bevat, die ons versaeden kan ende met de versaetheydt geene walghe en verweckt, maer eerder onsteeckt eenen nieuwen honger: een spijse van het eenigh goedt in het welcke alle goedt te saemen gevonden wordt: een spijs vanden hemel af-gesonden, schuylende onder de ghedaenten van broodt en wijn, in het H. Sacrament des Altaers: eene spijs ghekockt inde maeghdelijcken schoot van sijne Moeder Maria, en u, in allen u begeerten sal doen rusten: seght vrij met den wijsen-man.Ga naar voetnoot+ Ick heb al om ruste ghesocht, maer te vergeefs, sult ghyse soecken, ten sy ghy die wilt vinden in het erf-deel des Heere, voor soo veel als ghy hier in het H. Sacrament moght ontfanghen den erf-ghenaem van Godt, door den welcken ghy opgenomen wordt tot een kindt van Godt en vervolgens me-erf-genaem van Chriftus: hebt gy dan te clagen, soo ghy zijt me-erf-genaem, dat is deel te hebben met Christo aen het hooghste hemels-goet? misschien sout gy seggen, dat ick hier anders niet noodigh hadde, soo moght ick my ghenoeghen en rusten inde sekere hope van het toe-komende; maer dat verworpen, arm, elendigh lichaem heeft soo veel van doen, om het selve van noodtsaeckelijckheydt te besorghen ende te versien dat ons gemoet daer door niet als te veel ontrust wordt. Ghy kleyne van geloof, magh ick daer op seggen: en weet ghy niet, dat alle noodt-wendighe dinghen, alleen | |
[pagina 233]
| |
den toe-worp zijn op het hooghste goedt? en heeft u de waerheydt dan niet geseyt: quaerite primum &c. Soeckt eerst het rijcke Godts en sijn rechtveerdigheydt, en dit alles sal u toe-geworpen worden?Ga naar voetnoot+ en wilt niet mistrouwen, als ghy met u, en in u Iesum moght ontfangen, hoe sult ghy met hem te saemen niet alle goede genieten? Daer Iesus, is daer is alle goedt; daer alle goedte is. en kan niet on-breken: zijt ghy hongerigh? hy sal u spijsen; zijt ghy naeckt? hy sal u decken; in vermoeytheyt, is hy rust; in lijden, troost; by-stant in uwen strijt, de Croon in u verwinningh; en naer de doodt, het eeuwigh glorieus leven. Wien te dienen, is een baetigh voor-deel; onder-worpen te zijn, eerelijcke weerdigheydt; hem te beminnen, is heyligheydt; te vreesen gerustheydt; hooren, wetenschap; verstaen, wijsheydt; onder-daen te zijn, is voorsichtigheydt; te volgen, glorie; te bekomen, heylsaemheyt; te aenschouwen, het gheniet van vol-komen Saeligheydt: met een woordt, Iesum te hebben, is het besit van alle goedt: het welck den H. Franciscus over-weghende, was, daer in soo met liefde on-steken, dat hy, niet besittende op dese wereldt, achte sijn selven, den alder-rijcksten der menschen, sich genoegende met Iesum alleen, ende uyt een danckbaerigh hert, heele nachten, Godt danckende hadde anders in den mondt niet, dan Deus meus & omnia, mijnen Godt en mijnen al. Aenghesien dan dat Iesus besluyt alle goedt en dat voor jeder mensch; waer om sal hy in alles en boven al, van allen de menschen niet bemint worden? sou dan wel jemandt, jet wenschelijcker konnen betrachten, oft inden hemel oft op de aerde, ende niet met Davidt roepen: quid autum est mihi in caelo &c. | |
[pagina 234]
| |
Deus cordis mei & pars mea in aeternum. Wat is my dan in den hemel, en van u, wat heb ick begheert op de aerde? Ghy zijt den Godt van mijn hert ende mijn deel inder eeuwigheydt. Siet hier eenen hemel buyten den hemel, die ick hier kan ghenieten als ick in Christo ben en Christus in my, met schier geene andere onder-scheyt: als datmen hier in het gheluck noch niet ghegront-vast en is, soo datmen vande gracie kan af-vallen, datmen inden aenschouwelijcken hemel niet en kan. Met redene dan alles dat van Godt geschaepen is; soo het van tonge versien waer ende sprecken konde, wat soude het anders segghen, roepen ende vermaenen? als datmen Iesum beminnen moet: undique mihi dicunt (seyt den H. Augustinus) ut te amem, nec cessant dicere omnibus, ut sint inexcusabiles: hemel en aerde en alles datter in is segghen my, ô lieven Heer dat ick u minnen sou, ende sy en houwen niet op van een jeder in het het besonder daer toe te vermaenen: soo dat sy niet te on-schuldigen en zijn, die u niet beminnen. En hoe sal ick mogen ver-onschuldight worden, voor den welcken het Woordt is vleesch geworden, my dienende tot voedtsel van mijn Ziel, ende tot randtsoen van mijne verlossinghe, en niet eer voor hemel en aerde ende alle andere schepselen beschuldight (soo ick u boven al, door den welcken alles gemaeckt is, niet en beminne) sal moeten beschaemt blijven, daer ick noch soo veel meer boven andere Schepsels tot u liefde verplicht ben, als ick beter door 't verstandt u kan kennen, als de rede-loose dieren ende sinne-loose Schepselen: soo dat ick oock met soo veel meerder recht mijn selven u gheheel schuldich ben, voor soo veel ghy lieven Iesu, meerder zijt dan ick; voor den welc- | |
[pagina 235]
| |
ken ghy gheboren, u selven geheel hebt tot mijn gebruyck uyt-gestort en schier vernietight. ô Iesu! dien ick niet genochsaem ben, oock voor een de alder-minste van uwe wel-daeden, aen my bewesen (al waer 't oock dat ick eene eeuwigheydt daer toe moght besteden) te vol-doen: wat sal ick dan doen, voor soo veele wel-daeden, die groote on-ghemeten, in menighte on-telbaer zijn? Ten minsten dan, ô Heer Iesu, jont my dat, al het gene u toe-komt door de scheppinge, ende ghy her-stelt hebt door u mensch-wordinge, ende onder-houwt door de spijs van u vleesch ende Bloet, ick u magh toe-eygenen door liefde. Theosima. Lieven Vaeder: 't is ghenoch; het begrijp van mijn verstandt en is soo weyt vattende niet, om soo veel redenen van liefde te saemen te over-slaen, veel minder om die door diepe bevroedingh in mijn Ziel te drucken. Ach! dat mijnen geest noch niet ghenoch gesuyvert is van het aerdts om sonder eenigh beletsel te verstaen wat vanden geest Godts is, wee my elendigh mensch! wie sal my eens lossen van dit sterffelijck lichaem? wee my! dat het ghehemelt van mijns herte-mondt soo bedorven is, dat het niet en smaeckt de soetheydt van soo een hemelsche spijse. ô Vaeder, die ick achte mijnen gheestelijcken onder-wijser, op den welcken ick my magh vertrouwen, geeft my u gewoonelijcke onder-rechtingh, naer de welcke ick my hebbe te voegen, ghy kent mijne kranckheyt. Paedagogus: Leer-suchtiche Dochter, die begeerigh zijt om tot kennisse te komen van verheven saecken des geests: weet, dat het selve u niet sal moghelijck wesen, soo langh ghy jet sinnelijckx wilt betrachten; den gheestelijcken smaeck en | |
[pagina 236]
| |
komt niet naer ons ghelieven, hy vereyscht eene bequaemigheydt, daer wy ons moeten toe-bereyden, door het af-legghen van alle sinnelijcke ghenegentheydt, en alsoo geduldigh souden af-wachten het wel behaegen des Heere, met alle oytmoedigheydt, ons on-weerdigh kennende tot sulcken voor-deel; en als wy hier in eenighe gunste ghenieten, soo moeten wy niet al te begeerigh zijn om noch hooger te betrachte de geheymen Godts die ons verstandt te boven gaen, gelijck geschiede aen de vierighe Ida Religieuse, die, wanneer haer dese H. Spijse aen-gedient wirdt, om dat sy inden gheestelijcken smaeek meer soude ontsteken worden, soo heeft Christus de spijse herwesent in de gedaente van een lieffelijck kindeken, dat tot haer seyde: siet mijn alder-liefste, ick onbloot my van het decksel des broodts, daer ick onder-schuylde, niet dat ick twijfel aen u geloof, maer om mijn liefde tot u, hierdoor meer kennelijck te maecken: Sy hier door als in het vier van liefde smiltende, versoeckt daer toe noch, hoewel onnoosel, sijne Godtheydt, claer te mogen aen-schouwen, eene saecke on-eygen aen dit leven, non videbit me homo & vivet, geenen mensch sal my sien en levenGa naar voetnoot+ seyde Godt aen Moyses in dier gelijcke begeerte, dit wordt aen het toe-komende leven op gehouwen: en daer om in haer versoeck niet verhoort, verloor oock terstont het genoten voor-deel, soo dat het lieve kint sich, tot haer onder-rechtingh, ont-nam uyt haer ghesicht ende verdween; hoe wel sy naer het nutten van het H. Sacrament des Altaers is veertigh daegen, met een on-uyt-sprekelijcke soetigheyt in het binnenste van haer gemoedt, vernoeght gebleven. Dit zijn de wel-lusten daer Iesus sijne vrinden | |
[pagina 237]
| |
aen sijne Taefel mede spijst, de voor proef alleen vanden eeuwigen maeltijdt, waer op hy ons al is noodende. Dit zijn de genoegen uyt de welcke de alder-soetste bedenckingen voort-komen, om de alder-vierichste betrachtingh voort te brenghen. Nemt dan hier stoffe om uwen gheest te voeden; maer weert altijdt vol-standigh ende oyt-moedigh, denckende dat ghy geen voor-deel weerdigh zijt, maer en laet daer-om niet vol-herdigh te zijn want dat ghy nu niet en bekomt, kont ghy daer naer eens vercrijghen als het uwen Minnaer, het alder-bequaemste gelieven sal. Theosima, Vaeder bidt voor my, en met uwen zegen sal ick mijn beste doen. | |
Betrachtinghe.
Iesu, wie moght oyt bedencken,
Dat ghy my soo weerdigh acht,
Dat ghy my u self komt schencken,
Tot een eer-gift, onverwacht,
Van u Majesteyt geschoncken,
Vyt een on-gehoorde min,
Die mijn Ziele doet ontfoncken,
En verslaegen staen van sin?
Meer als Hildebertus dede;
Doen, een seker Koninghin,
Hem een eer-gift schonck waer mede,
Sy hem thoonde haeren min.
Hy dit puyck-stuck, hoogh van waerde,
Schoon van konst en rijck van stof,
In't ontfangen, haer verclaerde;
| |
[pagina 238]
| |
Dat de waerde en den lof,
Van't juweel, meer was te achten,
Dat het van soo hooge handt,
Wirdt geschoncken met betrachten,
Hem te doen den onder-pandt,
Van haer liefde, die sou blijcken,
Vyt soo mildt en gunstigh hert,
Dat noyt gift van diêr geliken,
Lief aen lief geschoncken werdt.
Maer wat heeft deês gift te seggen,
Aen een gift, die Iesus geeft?
Wat verstandt, kan over-leggen,
Konst en waerde, die sy heeft?
Wordt een gift' in waerd verheven,
Naer des gevers waerdicheydt?
Siet een gift aen my gegeven,
Vande hooghste Majesteyt,
Aller Koningen, een' Koningh,
Aller, Heeren, hooghsten Heer,
Die den hemel heeft tot wôoningh,
Mijnen Bruyg'om en noch meer,
Mijnen Iesus, die sijn liefde,
Met sijn' liefdens onder-pandt,
Aen mijn kleynigheydt beliefde,
Te vergunnen uyt sijn handt:
't Is een on-uyt-spreeck'lijck wonder,
Eene gifte on-gehoort,
Broodt en wijn, daer hy schuylt onder,
Door de cracht des Priesters woordt;
En alwaer hy wordt bevonden,
| |
[pagina 239]
| |
Eenen circkel uyt-gemaeckt,
Van het goedt, dat in de ronden,
Van't een goedt in't ander raeckt.
En altijdt sich soo sal keeren,
Door een mildelijcke daedt;
Soo ons Hugo wilde leeren,
Hoe sijn goedt niet stil en staet.
Die niet seght in sijn wel-daet,
Som-tijdts wil ick, som-tijdts niet,
Maer al-tijdt van mijn genaeden,
Wil ick datter gunst geschiet,
Ach wie sal oyt eens bevroeden,
Al de gunsten my gedaen?
Ick sou redelijck vermoeden,
Dat de heele Zee sou staen,
Vyt-geschept, en in-gegoten,
In een kuyl van kleyn bevat,
En daer binnen zijn gesloten,
Eer 't verstandt kan vatten, dat
Self de Godtheydt on-beschreven,
Inde Ziel van eenen mensch,
Sich sal storten, en daer leven,
Tot vol-doeningh van sijn wensch.
Desen af-gront on-geweten,
Niet te vatten met 't verstandt,
SaI ons blijven, buyten weêten,
Soo langh wy hier zij gelandt.
Ick segh, wie sal het door-gronden,
Dat in liefd' geen' grondt en heeft?
Ick blijf Iesu hier verslonden,
| |
[pagina 240]
| |
In het goedt dat ghy my geeft.
lck magh met Chrisippus seggen.
Doen hy voor een diepte stondt:
Kan ick u niet wel uyt-leggen,
Noch bevatten uwen grondt?
Riep, geheel ontstelt van wonder:
Ghy sult my vervatten dan,
ô Ghy af-grondt! ick val onder,
Als ick u niet vatten kan.
Lieven Iesu, ick segh 't selven,
Diepen afgrondt van mijn goedt!
Ick wil my in u gaen delven,
Als ick hier beleyden moet,
Dat ick noyt en sal door-gronden
Vwe gunst, soo ick van stondt,
Inden af-grondt niet bevonden
Wordt, van uwen minne-vondt.
|
