De on-ghemaskerde liefde des hemels
(1686)–Joannes à Castro–
Auteursrechtvrij
[pagina 34]
| |
Op-schrift.
Den toetsteen, die de waerheydt seyt,
De waaerheydt van de logens scheyt.
Schriftuer. { Si veritem &c. | |
[pagina 35]
| |
3. Beweegh-redene.Ghy moet Godt beminnen, om dat wy door 't Gheloof, hem verdienstelijck kennen.
AL hebben wy gethoont, hoe dat de Schepsels prijsen
Den Schepper van den Al die sy ons wel aen-wijsen,
Ghelijck een belt verbelt, in eenen spiegehel slaet;
Maer dese kennisse, die niet te boven gaet,
De paelen van natuer, kan niet genochsaem wesen,
Om daer de hooge Deught, verdienstigh uyt te lesen
Tot onse Saelicheydt; die niemandt en verstaet,
Dan die daer toe verlicht alleen wordt, door genaedt
Vyt 't wel-behaegen Godts: waer in hy 't meest' doet blijcken
Sijn on-gemeten goedt, waer mè hy komt verrijcken
Ons Ziele met de gunst; dat hy haer alder-meest,
Geeft boven het verstandt; dat sy door kloecken geest,
Vyt al de Schepselen van hem te konnen weten:
Maer het geheym, van Godt, in het Gheloof geseten,
Heeft mild'lijck me-gedeelt, en soo ghewesen aen,
'T welck boven de natuer, moet hooger sijn verstaen:
En dat soo claer beproeft, met sulcken wonder teeck'nen,
Die d'on-geletterde, oft wel de slechte leeck'nen,
Licht lesen konnen, en bevatten met verstandt,
Al hadden sy neyt School oft Meester aen-gerandt.
'T Gheloof dan sonder't welck, noyt jemandt sal behaegenGa naar voetnoot+
Aen Godt, en van 't Geloof de glori'-Croon me-draegen.
Tot sijn verdienden loon, noch oyt met het getal,
Van Godes kinderen, erff-deeligh wesen sal.
Seght Paulus wel te zijn: den onder-standt van saecken,Ga naar voetnoot+
Daer wy wel met ons hoop' verlangende naer baecken,
Die noch niet blijck'lijck zijn: waer aen dat ons verstandt,
Sich heel ten onder geeft, verwonnen sonder schandt,
Ten dienste van't geloof; soo dat hen wordt ontnomen
De Saeligheydt, dit niet tot dit Gheloof en komen..
| |
[pagina 36]
| |
Al had ghy door het licht des redens uyt natuer,
De kenisse van Godt, die ghy beminde puer,
Om dat sijn goedtheydt ons begunsticht met wel-daeden,
Waer mè de vlacke aerd' al-om wordt over-laeden,
En dat ghy daerom hem heel toe genegen waerdt
Met vriendelijcke liefd', en dat ghy uyt den aerdt,
Hem eer, en loff, en dienst gewilligh op wouwt draegen
Noch waer dit alom niet, ghy sout hem niet behaegen:
Want die hem niet en kent, van Godt veropenbaert,
Is buyten het Geloof, Godts zegen oock niet waert.
Wie sal dan Socrates en Plato g'luckigh achten,
Om dat sy door verstandt, tot kennis konden trachten
Van 't Godd'lijck wesen self, daer sy diep-sinnigh af
Veel hebben voort geleert, naer dat de rêen hun gaf,
Beproeft en houwen staen: want Godt en kan niet vvesen
Geheel verholen, aen die niet goedt oordeel lesen
In's werelt open boeck al waer geschreven staet,
Hoe machtigh, dat hy is, die 't al te boven gaet,
Die van al't sienn'lijck moet het wesen eerst beginnen,
Oock sonder sijn begin: oft anders soutmen minnen
Een Schepsel voor een' Godt: want dat beginnen heeft,
't Is seker dat het niet uyt eygen cracht en leeft.
Soo hebben sy verstaen, dat daer jet moeste wesen,
Self-standigh, sonder eyndt, daer't al komt uyt geresen,
En kende dat voor Godt; maer daerom niet te min,
Heeft Godt ghelevert hun, tot den verworpen sin,Ga naar voetnoot+
Die in gedachten soo zijn eyndelijck verdwenen,
En 't licht des waerheyts heeft hun dwaes hert niet beschene:
Als sy wel kende Godt: maer soo ons Paulus leert,
En hebben, niet als Godt, hem dwaeselijck ge-eert,Ga naar voetnoot+
't Is waer, 't voor-worpsel van't Geloof: ick moet beleyden,
Dat het heel duyster is: maer om dat te verbreyden
De heele wereldt door, stort Godt soo groote licht
In dese duysternis; dat hy oft van't gesicht
| |
[pagina 37]
| |
Moet wesen heel berooft: oft weygert sijne oogen
Te op'nen aen de Son, en niet en wilt gedoogen:
Dat hem, die 't doncker mindt, den al te claeren schijn,
Aen sijn verslapt gesicht, wel schaedelijck moght zijn.
Sulcx zijnde Heydenen, en kettersche dwael-geesten,
Die onder mensch-gelaet, hier leven als de beesten,
En weygeren het jock van Christus voor-geset;
Om dat het strijdigh is aen d'in-geboren wet
Van vleeschelijcken drift, die ons leert het onthouwen;
En leven naer den geest, en al de sonden schouwen.
Maer die gelettert zijn, die heeft Godt doen verstaen,
Door veel voor-seggingh, al wat Christum raeckte aen,
Aen Abraham belooft, van David voort gesproten,
En door den Heyl'gen Geest, als eenen douw' gegoten,
Ontfangen van een Maeght, in onbevleckten schoot:
Al waer het leven ons, gewisselt met de doodt,
Gebaert wordt en gevoedt van sijne lieve Moeder
MARIA, en versien van IOSEPH den behoeder,
Die ons geworden is, den hoeck-steen van sijn Kerck;
Hoe wel d'ouvv-leeraers hem verworpen uyt het werck.Ga naar voetnoot+
Wiens ampt te bouwen is, en 't volck te onder-rechten
In zedigheydt en deught, en het verstandt te hechten
Aen der Propheten leer, en schriftlijcken sin,
En Christum soo herkent, doen hy nam sijn begin
In Bethléem Konings stadt, soo naer hun by-gelegen,
Soo claerlijck uyt-gedruckt, dat niemandt kan daer tegen,
Soo sy ons lesen self: en uyt Michaeas boeck
Herodem, heel ontstelt, vol- deden sijn versoeck:Ga naar voetnoot+
Waer de geboorte plaets van Christus moeste wwesen?
Soo hebben sy de stadt van Bethlêem daer gelesen:
Het welck Matthaeus ons oock van gelijck vermelt,Ga naar voetnoot+
Als hy den letter-sin aldus heeft voor-geftelt:
Ghy Bethleem Iudaas aerd',ghy moght niet zijn gehouwen,
Voor d'alder-minste stadt, die Iudâas Princen bouwen:
| |
[pagina 38]
| |
Vyt u den Leyts-man sal voort-komen, langh verwacht
Die 't Israelsche volck, beheerschen sal met macht.
Wat kander claerer zijn? doch even wordt verlegen:
Om dat hy was den steen daer sy hun quetsten tegen,
En heel verergert zijn, dat hy de waerheydt seght:
Dat sy aen valschen schijn en eygen baet geheght,
De volck'ren sopen-uyt, de waerheydt niet en leerden,
En de geschreven wet, op valschen sin verkeerden:
Hier om soo riepen sy, diên steen en dient ons niet,
Hy is een toet steen die niet als de waerheydt biedt,
En die maer Koper is, sal hy voor Goudt niet thoonen,
Noch dat maer Ten en is, voor Silver doen verschoonen.
Hy is den toet-steen die, het zijn scheydt vanden schijn,
Die proef van waerheyt geeft, daergeen bedrogh kan zijn.
Dit is den hoeck-steen, die de twee vervalle mueren,
Van 't Ioodts en Heydens doet in eenen bouw vervueren,Ga naar voetnoot+
En t'saemen sluyten doet, en maeckt van twee maer een,
Een al-gemeyne Kerck, Hy is den rechten steen,
Die dient tot Saelicheydt, die nergens wordt gevonden,
Als in het waer Geloof van Godt ons toe-gesonden,
Vyt sijn mil-daedigheydt, en liefde sonder endt:
Oock eer hy eenigh goedt in ons verdienstigh kent,
Hier blijckt den zegen Godts, by ons van hem genoten,
Die uyt het heydendom, verlegen zijn gesproten,
En soo verkosen zijn, uyt soo een on-getal,
Van Ioden, Heydenen, en die door droeven val,
Van Christum wijcken af, door kettery bedrogen,
De waerheydt laeten staen. en hangen aen de logen;
Die oock ontellijck zijn: om soo besonder 't woordt,
Dat Lauter is, en komt self vande waerheydt voort,
Te hooren en gehoort, recht-sinnigh te ontfangen,
Om door het waer Geloof, met liefde te verlangen,
En trachten met betrouw', naer 't toe-beloofde goedt;
Dat ons, hier in 't gemoedt met vaste hope voedt.
| |
[pagina 39]
| |
't Geloof dan, dat ons wordt door zegen Godts gegeven,
Gegrondt-vast self op Godt, de waerheydt self, en't leven;
Moet soo on-roer'lijck zijn, dat daer geen twijfel aen,
Oft Godt gesproken heeft: magh met den toe-stant staen,
Die boven de natuer, wordt heyligh aen-genomen,
En is den in-gangh, om tot Saeligheydt te komen.
Al waer 't een' Engel self des lichts, en hy my wou,Ga naar voetnoot+
Aen-dienen tot geloof, jet anders, als ick hou,
Veropenbaert van Godt: ick sou hem vlugs versaecken,
Als eene geest vervloeckt, en schandelijck uyt-maecken,
En geven geen gehoor: Wij moeten dan soo vast,
En on-beroer'lijck staen; dat ons gemoedt niet past,
Op reden oft besluyt, hoe crachtigh dat sy binden,
En niemandt in 't geloof, ons wanckelbaer magh vinden;
Maer Abraham gelijck; die niet en heeft mis-trouwt,Ga naar voetnoot+
Maer heeft oock tegen hop', door vast geloof gebouwt
Op hope, in een saeck, die strijdigh sich verthoonde,
Van Godt hem toe-belooft: en soo de waerheydt woonde
In Godt, die niet en lieght oft immer liegen kan,
Waer door hy wordt geacht, een vast-geloovigh man,
Een Vaeder des gloofs, maer soo, dat hy door wercken,
De cracht van sijn geloof, noch meerder doet verstercken:
Want hy vermeten is die waent dat saligheydt,
Alleen in het geloof, en niet in wercken leyt.
Die 't lichaem vande Ziel eens wilde gaen herooven,
En seyde, dat het leeft: ick soude eer gelooven,
Dat hy waer self berooft van reden en verstandt:
Als, dat in sulcken man jet wijss'lijckx waer geplant.
Gelijck dan door de Ziel, het lichaem blijft in 't Leven,
Soo moet oock aen't geloof het wercken, leven geven:
't Geloof dan in-gangh is, tot onse Saeligheydt,Ga naar voetnoot+
Maer 't werck, dat is den wegh, die ons daer henen leydt.
De duyvels selver, die gelooven ende vreésen,
Maer sullen sy daerom, noch wel eens Saeligh wesen?
| |
[pagina 40]
| |
'T is seker, neen: soo dan, is't dat ghy Godt bemindt?
Siet dat ghy met 't Geloof, oock deughdigh u bevindt.
| |
Aen-spraeck.Paedagogus, Godt-soeckende Theosima, Alsoo ons heel geluck en Saeligheydt gelegen is, aen de kennisse ende beleydenisse van Godt; soo soude men wel licht gevaer-loopen, als wy niet hoogher en ginghen, dan de natuer aen-wijst, ende uyt geene andere beweegh-redenen, dan wy uvt de goetheyt ende schoonheydt der Schepselen, die sulcx uyt hun selven niet en hebben, maer ergens beginsel moeten haelen, van daer sy voort-komen en aen-gehangen zijn in hun wesen; het welck wy besluyten eenen Godt te zijn, die niet aen andere ghebonden, maer uyt sijn eygen self-standigheydt, het beginsel is en het wesen van al datter is: ende vervolgens van wat macht, goedtheyt, ende schoonheydt hy is, daer al wat goedt en schoon is, en wesen heeft, uyt moet vloyen; ende dat verstaende uyt de natuer, gelijck het inder waerheydt verstaenelijck is, ende veele Philosophen door besluyt van redenen, hebben achterhaelt, en dat oor-spronckelijck goedt ge-eert ende bemindt; ghelijck wy uyt drift vande natuer, begeeren ende lief hebben, al wat wy kennen goet te zijn: maer om dat sy niet te boven gaet de naturelijcke crachten; soo en kan oock sulcken liefde ter Saelicheyt niet dienstigh wesen. Daer moet dan met dese kennisse jet boven de natuer wesen om Godt verdienstelijck te kennen ende te minnen: want al is 't dat de redelijcke Ziel (gelijck wy toestaen inde Heydenen) on-bloot vande boven-natuerelijcke gaeve der gratie, met eene natuerelijcke | |
[pagina 41]
| |
liefde Godt kan behelsen, nochtans niet verdienstelijck minnen om dat het eynde van het ghewicht vande liefde, niet buyten sich selven en is, oft zijn kan inde natuer, het welck ghy misschien niet wel sult verstaen, soo ghy niet de ongemetene af-standicheyt oft weyt-gescheydentheyt vanden Schepper ende Schepselen, wel overleght. Den Philosoph dan ongeloovigh, kent Godt uyt de natuer voor het hooghste ende minnelijckste goedt, oock om sijn selve, hoe wel hy het soo niet minnen kan, oft schoon hy dat bemindt: de redene hier van moeten wy haelen, uyt de verscheyde werckinghe van het verstandt ende wil: want het verstandt die de voor-worpsels sich in- belt, in sulcken gedaente als sy haer, die voor-stelt: soo kan het geschieden, gelijck sy van alle dingen eenighe on-volmaeckte formen sich kan in-belden; dat sy oock uyt den rouwen, sulckx kan doen van het hooghste wesen, uyt eenighe gelijckenisse aen de geschaepene dingen. De liefde die niet als een gewicht is, door het welcke den wil als buyten sijn selven vervoert wordt in eene saeck, van het verstandt voor goedt ghekeurt, treckt die tot haer selven als eene saecke, haer nut en dienstigh, door den wil die het centrum is van eygen liefde als tot het eynde van haere begeerte. Godt is dan wel eenen anderen centrum oft rust-plaetse van ons begheerte, die on-eyndigh verschilt aen het in-geboren centrum van ons eyghen liefde; tot den welcken ons ghewicht uyt eyghen drift niet kan geraecken, sonder van eene meerdere macht daer toe gheholpen te worden: ghelijckerwijs, dat, waer het saecken, daer noch eene andere werelt ghevonden wirdt boven de onse: de aerde | |
[pagina 42]
| |
van dese wereldt en soude niet op klimmen noch toe getrocken worden naer het centrum van d'ander wereldt boven haer, maer sou sich stueren tot haeren eyghen centrum daer sy uyt cracht vande natuer gedreven wort, Alsoo de menschelijcke natuer soo ongemeten af-ghescheyden van haeren Schepper, die den centrum is van liefde inde hemelsche Werelt, die boven ons is hangende, en kan door haere diepe af-druckinge, ende swaer gewicht van haer bedorventheydt door d'eerste sonde, het selve haer ghewicht, van liefde, sonder besondere hulpe en macht van gratie, tot het Hemels centrum 't welck Godt is, uyt haer eygen cracht niet opheffen om aldaer in hem te rusten, ende aen hem met liefde soo aen-geheght magh blijven, dat sy niet meer af en valt ende vervalt met liefde tot de Schepsels. Hier kont ghy nu Theosima eenigh-sints begrijpen, datter tusschen de kennisse van Godt bespeurt uyt de natuer, en tusschen die, diemen uyt de gratie bekomt, ende boven de natuer van Godt veropenbaert wordt, een groot onder-scheydt is, die niet uyt verdiensten, noch uyt ons verkiesingh, dan alleen uyt sijne gunste oft gratie aen jemandt vergunt wert: waer uyt ons af-te meten staet, wat eene verbintenisse, van liefde wy sonderlingh tot Godt moeten hebben, die soo besonder, sonder onsen toe-doen, onder een on-getal van on-geloovige, tot het licht der waerheyt, toe-gelaten zijn. Theosima. 't Is waer Vaeder: maer ghy hebt my dat soo hoogh ende diep-sinnigh voor gestelt, dat ick, die in geene Godts geleertheydt, hervaeren ben; wel al de crachten van mijn verstant sal moeten by-leggen, om dat wel te bevatten. | |
[pagina 43]
| |
Paedag: Leersuchtighe Ziele; wy en konnen niet vande hooghe geheymen van Godt handelen, (die nochtans ons moeten kennelijck zijn, meer om te ghelooven als grondelijck te verstaen ter Saligheydt) oft onse leeringe moet wat boven het gemeyn bevatten gaen vanden on-gelettterden mensch, ghelijck ick u hier voor bethoont heb in het exempel vanden H. Ioannes: daerom dan, en verwerpt de leeringh niet, soo sy ergens in, u verstant te boven gingh, daer het u ghenoech kan zijn, Godt boven de natuer door de verlichtingh van sijnen H. Gheest te kennen ende suyver sonder op-sicht van eygen baet lief te hebben; en al dat inde boven gemelde uyt-leggingh u bevattingh te hoogh is, laet dat aen de gheleerde, om voor soo veel het mogelijck is, den gront te verstaen vande kennisse van Godt uyt de natuer, die ter saligheydt niet veel dienen kan, ende die uyt de gratie door open-baeringhe ons dient tot het voorworpsel van het saeligh Gheloof, in het welcke veele gheheymen zijn die Godt zijn raeckende ende van ons heylichlijck moeten ghelooft worden: als het on-begrijpelijck punct vandc H. Drijvuldigheydt, de mensch-wordinghevan Christus, onse verlossinghe &c. Die noyt vande heydenen door hun redelijck verstandt: achter-haelt zijn, en al zijn sy verkondight, van veele niet aen-ghenomen worden: Praedicamus Christum Crucifixum, judaeis schandalum, gentibus autem stultitam, wy prediken den ghecruysten Christum den joden eene verergeringh ende den heydenen eene sotheydt:Ga naar voetnoot+ Soo dat wy in alles dat ons verstandt te boven gaet, het selve, als het vande H. Schriftuer: vande H. Kercke, voor veropenbaert, en als een punckt van Geloof voorghestet wordt; gevende ons verstandt ghevangen | |
[pagina 44]
| |
ten dienste van het Geloof, moeten aen-nemen sonder daer voorder reden af te eysschen, ghelijck den Heylighen Gregorius wel seyt: Nec fides habet meritum cum humana ratio prebet experimentum: Het gheloof waer sonder verdiensten als het door menschelijcke reden konde beproeft zijn.Ga naar voetnoot+ De eerste waerheyt, die niet lieghen kan, moet ons den grondt-steen zijn, van ons Gheloof op ghebouwt wordt. Dan alsoo het Gheloof den eenigen toe-gangh is tot de Saeligheydt: soo zijn ons twee puncten, uyt-druckelijck, naer de leeringh vanden Apostel, te ghelooven als noodighen middel tot de selve, te weten: accedentem ad Deum oportet credere quia est & jnquirentibus se remunerator sit. Die tot Godt komt moet gelooven dat hy is &c:Ga naar voetnoot+ Ende den H. Ioannes alle tweede puncten te saemen voegende seght, Haec est vita aeterna, ut cognoscant te solum verum Deum, et quem misisti Iesum Christum. Dit is het eeuwigh leven u te kennen den eenigen ende waerachtigen Godt, en die ghy gesonden hebt Iesum Christum.Ga naar voetnoot+ Die Paulus oock te saemen vervat, en is toewenschende den Collossensen om te bekomen in liefde: omnes divitias plenitudinis intellectus per agnitionem mysterij Dei Patris, & Christi Iesu. Allen de rijck-domme vande volheyt des verstandts. inde kennisse van verholentheyt des Vaeders ende van Iesus Christus:Ga naar voetnoot+ het welck het gheloof is, daer hy van betuyght: Iustus ex fide vivit: dat den rehtveerdighen uyt het gheloof is lerende.Ga naar voetnoot+ Die dan tot Godt wilt komen, seght den Apostel, moet ghelooven dat hy is: dit woordeken dat hy is, om dat daer de on-begrijpelijckheyt Godts schijnt onder te schuylen, dat ons noodigh is te geloven: al hoe wel ick, daer uyt, licht veele en hooghe beweegh redenen tot Godts liefde, soude konnen aen-dienen; om kortheydts wille, op dat wy daer | |
[pagina 45]
| |
van jet, naer de kleynheydt van ons verstandt souden moghen bevatten; sullen ons alleen vergenoegen met eene corte bedenckingh daer van, uyt den H. BenardusGa naar voetnoot+ seggende. Daer en is niet in Godt, als Godt: wy segghen hem groot, goedt, rechtveerdigh, ende duysent diergelijcke toe-eygheninge, maer soo gy alleen dat, niet een, met Godt, en in Godt, aen-merckt, soo sout ghy licht eenen vermenighvuldighden Godt hebben: tam non habet hoc & illud, quam non haec & illa. Soo seer en heeft hy niet dit oft dat, als niet, met al datter is: ipse est qui est & non quae est. Hy is die is, ende niet dat hy is. Hy wilt segghen dat Godt van wesen soo een is, dat hy niet toe en laet, eenige t'saemen bindinghe van deelen, want anders souden de deelen eerder zijn als hy, ende van hun moeten sijn beginsel nemen! Godt is dan, een, puer, gheheel, volmaeckt, self-standigh, niet vanden tijdt, noch van plaetsen noch van alle dingen jet in sich treckende, noch daer van jet af-leggende, hy is een, maer niet vereenight, hy en bestaet niet in deelen ghelijck een lichaem, noch wort ghetrocken tot bewegingh ghelijck de Ziel, hy en staet onder geen ghedaenten ghelijck de schepsels ende soo voorts. Hy is in sijn selven een, en wilt gy weten hoe: hy en is anders niet; soo een (soo het kan gheseyt worden) unicissimus dat is den alder-eenigh-sten. Daer en is maer een Sonne want daer en is geen tweede, maer een Maene, om dattet geen ander en is; maer die is Godt in sijn eenigheyt meer: vraeght ghy wat? een, aen sijn eyghen selven, en wilt ghy dat verstaen? Godt is altijdt een en den selven, en op de selve manier: maer alsoo de Sonne niet, noch oock de Maen: sy roepen alle beyde dat sy niet een aen hun eyghen selve zijn. De Son is gheheght aen | |
[pagina 46]
| |
haere beweginghe in ghedurighen loop: De Maen aen haer aen-wassen en verliesen, maer Godt en is niet alleen een aen sijn selven, doch oock in sijn selven een. Dese aen-merckinghe van Godt, dat hy is die is, Ga naar voetnoot+ kan ons aen dienen een groote eer-biedingh aen de Goddelijcke Majesteyt, met eene groote veroytmoedinghe aen de gheloovende Ziel, dat ons sal voor stof dienen terstondt hier naer, maer dit alles van Godt wel te ghelooven, soude een doodt geloof wesen, soo daer geene over-een-kominge waer in onse wercken aen het gene datmen ghelooft: het welck ick in besonder wil aen-wijsen tot u baetige betrachtingh. Theosima ô Vaeder! naer uwe leeringhe ben ick dorstigh ghelijck eenen visch naer't waeter. Paedagogus Lief kindt soo ghy oprecht wilt verstaen wat gelooven is? soo volght de korte leeringh vanden H. Augustinus: die u sal af-vraeghen oft ghy ghelooft? dicis, credo, seghdy, dat ghy ghelooft? hy antwoordt. Fac quod dicis & fidis est: doet dat ghy seght en het sal een gheloof zijnGa naar voetnoot+, al oft hy wilde leeren, dat het, in het gheloof niet segghen niet te doen en is, maer de wercken moeten proef van't segghen doen, een jeder vande geloovighen, gelooven wel dat waer is; maer niet met waerheydt, want het waerachtigh beleyden des geloofs, is de uyt-werckingh van het gene het gheloof ons voor-stelt, wat sal't u gheven te gelooven datmen door veel lijden, moet in-gaen in het rijcke Godts, dat de rijckdomme stekende doornen zijn, en dat ghy kont schier alle ooghen-blicken het boven maetigh ghewicht van glorie wercken al hier, door een weynigh gedults? ghy ontvlucht het lijden als de peste, ghy | |
[pagina 47]
| |
moest schroomen voor over-vloet der rijckdomme ghelijck voor scherp-stekende doornen, daer gyse wel voor ghelooft, maer niet voor en houwt, als ghy die soo soeckt ende mindt. En daer het ghewicht van glorie ons soo goeden koop staet: waer om dan soo traegh ende vadde ja soo dat voor niet wirdt op-ghedraegen noch nouwelijck sout willen de handt uyt-steken, om dat te ontfanghen. Hier in en konde den H. Philippus Nerius sich niet genoch verwonderen, die ghewoon was te vraeghen aen alsulcke segh-gheloovigen, oft het mogelijck was in Godt te ghelooven, en jet anders beminnen als Godt: maer H. Man, wat vraeght ghy? dese verkeertheydt, vindtmen oock onder de gheloovighen, die behalven Godt, alle andere dinghen beminnen? wat kander dwaeser wesen? eenen uytstrijcker, veel goedts toe-segghende en beloovende, sal ghelooft worden, ô grooten smaet, en kleynachtingh van Godt! de menschen te ghelooven die logen-achtigh zijn, die u bedriegen konnen, en meermael inde daedt bedrieghen, ende niet ghelooven aen Godt die de waerheydt is, die seght het gene u dienstigh is, belooft dat u wenschelijck is, en dreyght dat u schroomigh is. Hoe sult ghy onschuldigh zijn van logens, die gy aen u selven inde mouwe steckt, als ghy seght, vast gheloof te hebben aen de glorie, die ghy inden hemel zijt verwachtende ende nochtans om sulcken goet te bekomen, en sout gy niet willen een wel-lustje alleen derven, noch uwen quaeden wil eenigh gewelt doen, noch daer voor den minste arebeyt uyt-staen, die om het verganghelijck, soo geren slaeft dach, ende nacht bekommert sonder rusten oft slaepen, en dit alles gewilligh sonder moeyte, sonder claegen, soomen | |
[pagina 48]
| |
maer bekomt datmen betracht. Is dat oprecht gelooven? dat laet ick u eens over-dencken ende daer uyt uwe betrachtingh nemen tot God. | |
Betrachtinghe.GOeden Godt, mijn hert en liefde,
Hoe ben ick hier nu benouwt?
Ach! waer't dat het u beliefde,
Ghy my licht vertroosten sout:
Als ick dieper gaen bedencken,
Dat u niemandt kennend' werdt,
En veel minder u kan schencken,
Met behaegh sijn minnend' hert,
Die niet eerst en heeft bekomen
't Waer gheloof, door u ghenaedt:
Daer geen recht wordt toe-ghenomen,
Door verdienstelijcke daedt.
't Is alleen u milde gifte
Lieven Godt! die ghy toe-draeght
Naer u goedtheydt en belifte,
Aen hem, die het u behaeght.
Maer magh ick dan niet wel duchten,
Daer ick soo verworpen, hier
Altijdt moet verleghen suchten,
Altijdt, als een naeckten pier,
Soo moet vroeten inde aerde,
Die mijn voedtsel soeck in d'aerdt.
Ach! hoe ben ick sonder waerde,
Door bedorventheydt van aerdt.
Dat ghy my dan liet verleghen,
| |
[pagina 49]
| |
Lieven Godt! om dat ghy kent
My, on-waerdigh aen uw' Zeghen!
Die ghy met meer rede sent,
Aen die beter sullen passen
Op u minnelijck ghebodt,
En van deught in deught op-wassen:
Ach mijn' liefde! ach, ach Godt!
Ghy hebt reèn my te verlaeten
Inden duyster, inden niet,
By de rest die u behaeten,
En nu ligghen in't verdriet:
Maer ick moet ô Godt beleyden:
t' Is u liefde, die het doet,
Dat ick niet word' af-ghescheyden,
Van soo wenschelijcke goedt,
Onder hondert duysent menschen,
En veel meerder, on-ghetelt,
Die naer u noyt sullen wenschen,
In het heydenschap ghestelt:
Daer sy van u niet en hooren,
Daer ghy niet verkondicht wordt,
En in duysternis versmooren,
Aen d'aff-goderey gegordt.
Had ick dan met hun ghebleven,
En de waerheydt noyt ghekent:
Wat belangh, kost u dat gheven,
Lieven Godt! als ick ten endt,
Waer met hun, een' meer verloren?
Heb ick dan jet meer ghedaen,
Als sy, die niet zijn verkoren,
| |
[pagina 50]
| |
En in't heydenschap vergaen?
Dat moet my het hoogst' bewegen
Tot her-kennis van het goedt,
Dat ghy my, uyt gunst gheneghen,
Boven soo veel ander, doet,
Dit moet my een spoore wesen,
Tot een liefde sonder endt:
Dat ghy my hebt uyt-ghelesen,
En my 't waer Gheloof toe-sendt,
Dat den in-gangh is, tot 't leven,
En den toe-gangh tot u min:
Ach! ick sal my heel begheven
Tot u, Heer, met hert en sin,
Wilt dan my, het hert verstercken,
Om al dat 't Gheloof my leert,
Niet te looghenen, met wercken,
Vande waerheydt af-ghekeert,
Iont my dat ick u hoogh achte,
Vyt een liefde soo opprecht
Dat ick u alleen betrachte,
Nerghens zijnde aen-ghehecht,
Als aen u: die Een in wesen,
In uw' self-standt zijt altijdt
't Selven, dat ghy waert voor desen,
En sult zijn, dat ghy nu zijt:
Soo magh mijne Ziel eens haecken,
Vyt haer on-ghestaedigheydt,
Tot haer rust-plaets te gheraecken:
Daer zy inder eeuwigheydt,
V sal dancken, prijsen, dienen,
| |
[pagina 51]
| |
En u gheven eer en lof,
Met de Engels, Seraphinen,
En met heel het hemels hof.
|
