Mag 't een ietsje meer zijn

Zweven met nonnen

I

In een zindelijk vliegtuig van de Swissair, dat ons naar Zürich bracht, zat ik naast een bejaarde witte non. Ze had een ranke gestalte en haar vriendelijke gelaatsuitdrukking was door verregaande vergeestelijking enigszins verdampt, net of ik naar haar keek zonder bril. In haar opgeofferde schoot lag een grauw papieren zakje, dat vier bolvormige vruchten met moeite kon bevatten. Naar te vrezen viel, waren het groene, onrijpe appels, opgeraapt in een kloostertuin waar de melancholie als een ijle grondmist tussen de bomen hing.

Het gewaad van de non was wat men in behangselwinkels ‘gebroken wit’ noemt.

Het rulle, wijdmazige materiaal had, tijdens een zich al tientallen jaren voortslepend proces van schriel en ondoeltreffend wassen in een houten tobbe, een dodelijk vermoeide goorheid opgelopen, die nooit meer zou genezen. De onfortuinlijke reiziger, die onderdak heeft gevraagd in een behekst kasteel, vindt dezelfde uitgeputte tint nog wel eens op de lakens van het hem door Boris Karloff toegewezen bed. Maar aangezien er bij volle maan onverklaarbaar gejammer of een bloedstollend, vreugdeloos lachen uit de kelders opstijgt kan op nachtrust van enige betekenis niet worden gerekend.

De oude non reisde niet alleen. Zij was in gezelschap van twee andere, Engels sprekende zusters die ook waren uitgedost in afgedragen bruidsgewaden. Dit klein groepsverband hebben religieuzen gemeen met burgers van de Sovjetunie, die zich ook altijd gedrieënlijk in het buitenland verplaatsen, omdat de tweede op de eerste moet letten en de derde op de tweede, terwijl ze er gezamenlijk voor moeten zorgen dat ze allemaal weer tijdig aan het bloemzoet jak van moedertje Rusland terugkeren. Eenvoudige westerse democratieën als de onze kennen deze apenliefde van de overheid niet.

[p. 357]

De tweede witte non, die een eindje vóór mij zat, was van onbestemde leeftijd en werd nog duidelijk geplaagd door aardse meeëtertjes. Haar gezicht vertoonde de gehinderde uitdrukking van de pensioenrijpe cheffin ener speelgoedafdeling tijdens de sinterklaasdrukte, een periode die bovenmenselijke eisen stelt aan de veronderstelde kinderliefde van zulke vrouwen.

De derde non was jong, mooi en zwart van huid. Ze geleek op een door gewetenloze ontdekkingsreizigers buitgemaakte Afrikaanse prinses, om wie een prins nu in een woud vol gratis orchideeën vruchteloos treurde. Maar ze kéék doezelig tevreden, of ze iets lekkers aan het koken was. De werkelijkheid klopt zelden.

Ik ging lezen in een als reislectuur meegenomen boekje en vernam daaruit dat in de vorige eeuw te Amsterdam een bundel preken verscheen waarin de letter p niet voorkwam, omdat de dominee die ze opstelde een spraakgebrek had.

Ik begon hier vruchteloos over te tobben. Het was erg heet in het toestel, maar het openzetten van een raampje is strijdig met de beginselen der luchtvaart.

Daar ik alle uitputtingsverschijnselen vertoonde van iemand die aan vakantie toe is, viel ik in slaap, maar enige tijd later ontwaakte ik weer, omdat de non beproefde mijn op haar broze schouder gezakt hoofd zachtjes weg te duwen, waarbij zij onthecht glimlachte. Gelukkig zei de stewardess net door de microfoon dat we gingen landen - in het Duits, Engels en Italiaans. Als je zo'n meisje vraagt of ze met je trouwen wil, antwoordt ze waarschijnlijk: ‘Jawohl, yes, si.’ Het wordt een tweede natuur.

‘Ik heb nog steeds het gevoel of ik vlieg’, zei ik, in het Züricher hotel op de bedrand zittend. ‘Ik zou, bij wijze van spreken, zó in deze kamer kunnen opstijgen. En ik...’

‘Je ijlt,’ antwoordde mijn vrouw en ze stopte mij een thermometer in de mond, die vijf minuten later inderdaad 39.8 wees, want met koorts ben ik altijd royaal. Wéér vijf minuten later lag ik in het bed en droomde dat ik hand in hand met de witte nonnen zweefde door een klam zwerk.

II

Met een schok werd ik wakker. Duisternis omringde mij en ik wist niet waar ik was. Ik vond op de tast een knopje boven mijn hoofd en een lampje flitste aan. Een ouderwets gemeubeld vertrek. Tussen de gesloten gordijnen van twee ramen hing een beige ets, waarop een eekhoorntje een nootje peuzelde, een aardig tafereel, waaraan een tweede eekhoorntje met

[p. 358]

onverklaarbare walging de rug toekeerde. Op het kastje naast me lag een thermometer en een buisje, met het oude, koortsbestrijdende patentgeneesmiddel, waarvan sinds kort bekend is dat het ook maagbloedingen kan veroorzaken.

O ja, ik was ziek aangekomen in een hotel te Zürich.

Ik ging rechtop zitten. Op het bed lag een briefje van mijn vrouw, luidende: ‘Ik ben even naar het station om naar de treinen te informeren. Als je honger hebt moet je nummer 14 draaien.’ Ik had honger en deed het. De telefoon werd opgenomen door een man met een piepstem. Zwitsers spreken vloeiend Frans en Italiaans. Wat ze dan nog overhouden, verslijten ze voor Duits. Ik bestelde een ei, toast en sinaasappelsap. De man zei iets terug waarin de letter i vaak voorkwam. Ik antwoordde: ‘Jawohl’ en legde de hoorn op het toestel. Ziek voelde ik me niet. Meer als een jongetje dat de vorige avond, op een verjaarsfeest, door onoplettendheid van zijn ouders slokjes uit alle borrelglaasjes heeft genomen en nu niet precies weet wat er aan schort.

Ik ging het bed uit, liep naar het raam links van de eekhoorntjes en schoof het gordijn wat open. Een goed aangeveegde Zwitserse zijstraat, bij drenzig daglicht. Aan de overkant was een kantoorgebouw. Een heer met een mooie, grijze kuif zat aan een schrijfbureau ijverig geld te verdienen voor een abstractie. Hij leek op een oom van mijn vrouw die ik slechts één keer, aan het begin van ons huwelijk, op een begrafenis heb gezien. De man was politiecommissaris in een kleine plaats en gehuwd met een vrouwtje dat hem, onder geen beding, toegang tot haar sponde wilde verschaffen. De kwade sappen moesten er echter toch bij hem uit en daarom vergreep hij zich een keer, in de cel van het politiebureau, aan een arrestante van omstreden reputatie. Aangezien hij in zijn vervoering het kijkgat in de deur vergat, werd hij met vervroegd pensioen gezonden. Gelukkig had hij een meerdelig, regelmatig herdrukt studieboek voor smerissen geschreven dat veel geld opbracht en, na zijn vroege dood, zijn kuise weduwe nog tientallen jaren in staat stelde welvarend en vroom te leven. Haar erfenis liet ze na aan de roomse kerk.

Ik ging weer in bed zitten. Even later werd er geklopt en trad een vrouw binnen met een blad.

Ze was klein, pezig en bruinverbrand en ze had de mooie, trotse loop van een boerin die het bergpad beklimt met een mand op haar hoofd.

Ze zette het blad neer. Er stond alleen een glas sinaasappelsap op. Ik zei in het Duits: ‘Eigenlijk had ik ook een ei en toast besteld.’

Ze werd meteen op een schier vuurspuwende wijze woedend, gelukkig niet op mij, maar op de man met de piepstem.

[p. 359]

‘Gek is-ie. Gek, gek, gek,’ riep ze, met haar bruin handje tegen haar voorhoofd slaand. ‘Alles doet hij verkeerd. Alles meneer.’

Ik dacht al: ‘Nou ja, dan geen ei...’ Maar ze wees gebiedend op de telefoon en riep: ‘Opbellen.’

Toen ik het deed kreeg ik de man weer. Ik reclameerde ei en toast en hij gaf me weer een serie i'tjes terug. Toen ik de verbinding wilde verbreken legde het vrouwtje haar hand op mijn arm en siste rellerig: ‘Sag Idiot!’

‘Nein,’ zei ik.

‘Bitte?’ vroeg de piepstem.

Ik legde de hoorn op het toestel. Het vrouwtje stampte met haar voet op de grond en riep, teleurgesteld: ‘U had idioot moeten zeggen. Hij is toch idioot?’

Ik pakte mijn beurs van het nachtkastje en gaf haar het eerste de beste muntstuk. Waarschijnlijk was het veel te veel, want zij lachte verzaligd, of ik haar vlak voor de menopauze nog een kind geschonken had, en verliet neuriënd het vertrek. Even later kwam mijn vrouw binnen. Ze zag er jeugdig uit, omdat ze gespannen was en allerlei dingen regelen moest.

‘Je oom zit aan de overkant,’ zei ik. Ze legde haar hand op mijn voorhoofd en sprak: ‘Tóch voel je koel aan. We moeten hier weg. Elke zucht die je in dit hotel slaakt kost een vermogen. Gisteravond heb ik op het punt gestaan een dokter te laten komen, maar de werkstudent die voor nachtportier speelde zei dat ik voor hetzelfde geld zowat een renpaard kon kopen.’

Toen we de volgende dag verder reisden bleek inderdaad dat ziek liggen te Zürich in de papieren loopt. Als een Zwitser nog eens de Nobelprijs krijgt, zal het zijn voor een hotelrekening.