Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 298]

Gewoon maar doorgaan
(1971)

Reclame

De directeur van het reclamebureau zat in zijn hypermodern ingericht werkvertrek tegenover me achter een kostbaar bureau - een welgeschapen, aan de slapen grijzende man, volmaakt in het pak. Zijn ogen waren somber, maar dat misstond hem niet. Hij zei: ‘Het is modieus reclamemensen af te schilderen als een soort misdadigers. Onzin. Ik vind het net zoiets als “Vuile ss-ers” roepen tegen Amsterdamse straatagenten. Dat zijn die mensen niet. Ze zijn uitvoerders van een systeem dat je lust of verwerpt. En dat zijn wij ook. Er wordt nogal wat geproduceerd in dit land en wij moeten zorgen dat 't spul ook nog wordt verkocht. Met reclame. Daar janken m'n progressieve kennissen tegenwoordig hevig over aan mijn kop. Nou ja, toegegeven, op Cuba zijn de mensen van die helse teistering verlost. Daar is geen reclame, want ze hebben er niks om te verkopen. Hier wel. We hebben zelfs veel te veel. Reclame is voor mij gewoon een vak als ieder ander. En nog een moeilijk vak óók. Je moet het serieus doen, maar wel met een ingebouwd gevoel voor de betrekkelijkheid aller dingen. Er lopen in onze branche mensen rond die over een campagne voor toiletzeep spreken op een toon of ze de heilige mis celebreren. Die zijn niet te harden.’

Hij haalde zijn schouders op.

‘En dan - ik moet toch geld verdienen,’ zei hij. ‘Ik ben al zesentwintig jaar getrouwd met een vrouw die veel aan haar lijf hangt en het als een krenking harer fijnste gevoelens beschouwt, als ze niet drie dure buitenlandse reizen per jaar kan maken. Mijn dochter van twintig meent - en naar ik vrees ten onrechte - dat voor haar een carrière is weggelegd in de danskunst, waarin zij zich op een kostbare school in Londen bekwaamt. Mijn zoon beweert dat hij sociologie studeert, is revolutionair en veracht aan mij álles, behalve de toelage die ik hem maandelijks geef. Dat is mijn situatie, in een notedop. Overzichtelijk nietwaar?’

Hij glimlachte een beetje wrang.

‘Ik had hier een jongeman in dienst,’ vervolgde hij, ‘die we allemaal zéér veelbelovend vonden. Prima copywriter. Die zijn schaars. Hij had

[p. 299]

erg goeie ideeën. En hij was een inspirerende conferencethinker. Hij verdiende een smak geld, want dat vloeit in onze wereld als water, had in dit gebouw een mooie eigen kamer en een secretaresse, reed in een auto van de zaak en beschikte over vrijwel ongelimiteerde mogelijkheden tot het declareren van al of niet gemaakte onkosten. De man van de toekomst. Het groene hout, waaruit een reclame-eik zou groeien. Drie maanden geleden kwam hij bij me en zei: “Ik neem mijn ontslag.” Ik vroeg: “Waarom?” Hij antwoordde: “Omdat ik tot de overtuiging ben gekomen dat mijn werk gehéél zinloos is.” Ik zei: “Wat ga je dan doen?” En hij: “Dat weet ik al. Ik ben sterk. Ik ga een week per maand in de haven zakken sjouwen. Werken met je handen. Dat is fijn. En in die ene week verdien ik genoeg om de rest van de maand te leven op een manier die ik niet zinloos vind.” Ik heb tegen hem gezegd: “Jongen, je hebt gelijk. Je bent 24. Je kunt het nou nog doen. Doe het, voordat de muizeval achter je dichtklapt.”’

Er werd op de deur getikt. Een zeer bevallig meisje kwam binnen met een map onder de arm. Zij droeg hot pants, die de uitdrukking ‘op hoge benen binnenstappen’ met nieuwe inhoud vulden.

‘Legt u het daar maar neer, juffrouw,’ zei hij, wijzend op een tafeltje. Ze deed het en verdween weer. De directeur keek mij zeer ironisch aan.

‘Legt u het daar maar neer, juffrouw,’ herhaalde hij. ‘Dat zinnetje moet je erg omzichtig uitspreken. Want Freud lééft. 't Is me al eens overkomen dat ik in eenzelfde situatie zei: “Legt u zich daar maar neer, juffrouw.” Dan ga je lelijk door het behang. Ik heb hier wel tien van zulke mooie grieten rondlopen. Ik dicteer mijn brieven aan een juffrouw die zóveel te bieden heeft, dat ik me wel eens aan de stoel moet vastklemmen. Maar het gaat niet aan om midden in de zin “De layout van uw campagne is nu gereed” plotseling de handen uit de mouwen te steken. Nee, niet in de diensturen. Dit is m'n harem niet. Dit is m'n reclamebureau. Hard selling, boys. Maar dramatisch is het wél te beseffen, als ik zit de dicteren, dat op hetzelfde moment in Nederland naar ruwe schatting drie miljoen leeftijdsgenoten een soortgelijk verlangen zitten te onderdrukken. Wij vormen een immense groep gehandicapten, voor wie Mies Bouwman nóóit een dorp zal openen. Wij zijn gewoon te talrijk.’