Mag 't een ietsje meer zijn

Decembermiddag

Er stond ook een zeeman, een losse jongen, al de hele dag op pad. Daarom was hij wat praterig tegen de kastelein, die maar van ja knikte, om er af te wezen. De bazin zat zeer vleselijk ter zijde - een onontkoombaar Waterloo voor mannelijke levenslust. Men schreef een goudbruine namiddag in december. Buiten pinkte Amsterdam al kleine lichtjes in de snel verduisterende pracht van een herfst die maar niet voor de winter uitkomen wilde. En binnen was het goed talmen en zwijgen.

Van de straat kwam eerst een wat afgetrapte sinterklaas, die al in méér cafés was geweest. Men keek niet op van zijn uit kleine beurs gefinancierde vermomming, die meer vindingrijk dan suggestief was. Toen hij besteld had, zei de zeeman alleen: ‘En, lopen de Russen al op de gracht?’

‘Hè jasses meneer,’ riep de bazin, in haar zekerheid geprikt.

De sint deed zijn baard af en dronk eens uit. Dromerig zei de waard: ‘Toch weet je niet wat je het wijste doet in zo'n geval. Blijven. Weggaan. Je hebt het gezien met de mof. Toen dacht je óók eerst van wegwezen. Maar later was je blij dat je in je bedrijf gebleven was. Tja...’

Hij glimlachte laf. De vrouw begon verstoord het buffet te dweilen. Wereldwijs sprak de zeeman: ‘Adolf heeft het geprobeerd en het is hem niet gelukt. En de Rus maakt het ook niet klaar. Let op mijn woorden.’

Hij zweeg voor een lange slok. Sinterklaas was maar gaan zitten. Hij vond dat iedereen gelijk had. Een echt oud mannetje, dat ook aan de tapkast leunde, sprak vriendelijk: ‘'s Ochtends ben ik altijd héél vroeg op. Daar hou ik van. En dan de vogeltjes maar brood geven...’

‘In Engeland ben ik laatst in een oorlogshaven geweest,’ vervolgde de zeeman. ‘Maar als je ziet wat daar légt...’

‘Ze kommen al naar me toe,’ zei de oude. ‘Tjiep, tjiep, tjiep... soms gaan

[p. 128]

ze op mijn hand zitten...’

‘Als je dat ziet, daar word je bang van,’ besloot de zeeman.

‘Dat wel natuurlijk,’ zei de kastelein.

De glazen werden weer volgedaan. Een lauw tevreden zwijgen kwam over ons, als behaaglijk poezegespin. De waardin ging de gordijnen sluiten. Klein, slecht geplaatst licht begon zijn spel met de kleurwaterflesjes boven het buffet en 't ingelijste vers: Gebruikers zien wij gaarne komen, misbruikers echter met weemoed aan. Neem rustig hier uw hartversterking, maar zorg dat gij goed heen kunt gaan.

‘Ik heb eens in het gasthuis gelegen,’ zei de oude met een zachte, haperende stem. ‘Ik was niet goed, hè. Mijn vrouw was dood. En ach, dan ben je weg als man, dan ga je lopen rommelen. Nou, in een café was ik onwel geworden en ik werd in een bed gelegd en in een deken gerold. Gewoon in een deken. En toen wasemden alle kwade sappen uit mijn lichaam. En wat overbleef was reine gezondheid.’

‘Geef mij maar een vrouw met een handvat,’ zong de zeeman voor zich heen. We hadden allemaal een glas van hem, alleen de sinterklaas niet, want die dutte toen er werd rondgevraagd.

‘Toen kwam de dokter aan me bed,’ vervolgde de oude. ‘En de dokter zei: “Wilt u misschien een glaasje cognac gebruiken?” Ik zei: “Nou dokter, als het niet te vrijpostig is, gráág...” Toen werd het me ingeschonken, 't was fijne cognac...’

Zijn stem klonk ontroerd.

‘Dan had je ze zeker zien vliegen van de jajum,’ veronderstelde de zeeman tactloos.

‘Nee meneer,’ riep de oude. ‘Dat glaasje werd mij geoffréérd. Door de dokter. En alléén aan mij. Want die andere mensen op de zaal vroegen wel: “Kunnen wij ook geen cognac gebruiken?” Maar de dokter zei tegen de verpleger: “Nee, let erop, het is alleen voor die oude meneer.” En telkens als ik het vroeg, dan moest het me gegeven worden.’

Hij knikte triomfantelijk.

‘Fijne cognac,’ besloot hij. ‘Zoals je ze hier in de zaak niet eens krijgen kunt.’