Lelu! Lelu! Het lied der vervreemding

[p. 717]

Tanpoko Janki

A taki,
woi grontapu!
Lusu mi fu go!

...nono!!
Stowé ben sa du!

Frigi tanpoko.
A sa de: den set'krem en
lek' nanga kokobe.

Wis'wasi gadomarki,
soro a sa e bodoi.

Ef' mi ben abi koti
mi disi ben sa fala go!

Ma bikasi winti meki
sutadu prisiri,
ne mi kon fu si
a noko fu kra.

Ajdjakasa!

[p. 718]

Vooral in Suriname werden er vliegers opgelaten met stukjes scheermes aan de lange staarten. Daardoor was het niet alleen mogelijk dat degenen die hun vliegers oplieten vochten om ‘de hoogste hoogte’ door zelf te klimmen. Men kon een konkurrent ook ‘wegsnijden’.

In onderstaand gedicht een woordenspel met dubbelzinnigheden: een vlieger aan een touw, dat is duidelijk. Het woord tité betekent niet alleen touw, maar ook: streng, draad, navelstreng.

Een kind aan ‘het touw’ roept niet alleen het beeld op van een kindje dat geboren is met de navelstreng om het lichaam. Het komt geregeld voor dat kinderen ‘gestrengd’ zijn bij de geboorte. Soms zijn ze zelfs ‘dubbelgestrengd’: met de navelstreng om de enkels en om de hals (titépkin). Het geheel heeft iets gebondens.

De uitdrukking geeft ook de aardgebonden en manipuleerbare mens weer. Touw heeft bovendien hier de ekstra betekenis van: historische band der geslachten, slavernij van de Surinaamse neger.

[p. 719]

 

A sofasi

 

mi awese,

 

mi sosobana?

 

 

 

Titépkin,

 

mi hankra no?

[p. 720]

Naar de luchtgod

Wee wereld!
Wanneer worde ik verlost!
Verlost van wee die ís!

Of... ware ik een vlieger,
ruimtevrij, zwevende
hoog op, naar de Luchtgod?

Gebonden aard en aardser!
Verwond door het historisch lot!

Ziedaar de vliegmens zweven
alsof met aangetaste hand
van wankelwereldse bestuur
tot hoogtetocht gedreven.

Zwart van de moedervlek
die neger is ben ik ben ik.
Maar negermoeder vlekte mij
tot pijn aan negerhuisse huid!

Er is geen medicijn voor ziel.
Pijnloze vlieger aan de lucht
wapent z'n staart met scherpmes.
Maar mens blijft weerloos mens
binnen zijn weke vlezen grens.

[p. 721]

 

Spel, woordenspel, en wind

 

die woord verwaait en on-

 

omwonden speellust overwint.

 

 

 

Er schuilt een vluchtdier

 

in dit kind. Er openbaart

 

de vlieger zich in mij

 

tot zweefdier naar de hemelwind.

 

 

 

Kind aan het zwarte naveltouw

 

in waaikracht van de leefgetijden!

 

Verankerd in het menselijkste lijden!

Geschreven omstreeks 1970, ongeb.