Di geldduiwel (onder ps. Neef Jan wat Versies Maak)

Hoofdstuk V.

Werk is 'n straf, ten minste van di sonde in di wereld is; mar werk is tog oek 'n seen, want daar is niks beter om moed te hou ni ‘Bid en Werk.’ Dit ondervind Gerrit oek. Daar was so veul te doen met di beeste, dat hy gen tyd had om te treur ni, en dit was Vrydag middag eer hy daarom dog. Hy wis ni wat te doen ni. An Oom Hendrik het hy 'n bitji

[p. 32]

geskrywe, waarin hy di saak bekend gestel het, en toen di rytyd kom, staat hy in twyfel. Di beeste was geênt en nou kom di weer onverwags op. Hy het gereken dat dit ni sou reen ni, omdat dit winter was en nou was di wolke so dik, dat hy bang was om te gaan. Oom Willem had jammer ver hom en seg: ‘Gaat mar Gerrit! hier is volk genoeg. Ek sal wel ver di beeste sorre.’

Gerrit ry weg, mar dit was ni 'n plisiertoggi ni. Syn hart was stukkend. Daarby kom, dat dit gou begin te reen. Eers saggies, mar later stroom di water. As imand plisierig is dan voel hy di reen ni so baing ni, mar as imand swaar het, dan is dit net as of hy dit meer gewaar word. Di son was al onder toen hy op Koningins Vley kom. Voor di deur staat di buggy van Morris, en daaruit begryp Gerrit dat Oom Jan binne was. Annie kom uit, mar haar oge was rooi.

‘Hoe gaat dit hier Annie?’ vra Gerrit.

‘Dit gaat mar swak,’ was haar antwoord. ‘Pa is siek; Mr. Pay was hier en wou syn geld hê, en nou is Oom Jan hier. Hy is al 'n paar uur met pa en ma in di kamer. Ma het netnou papier kom haal om te skrywe. Mr. Morris is oek hier.’

‘Kan ek ingaan, Annie?’

‘Ek weet ni. Gaat mar in, al kry jy misskien oek anstoot.’

Gerrit neem di vryheid om di deur oop te maak en in te stap. Di eerste

[p. 33]

wat hy siet was Mr. Morris wat besig was met skrywe en verstoord opkyk.

‘Skrywe mar,’ seg Gerrit, ‘Ek wil net groet.’

‘Toen ek jonk was,’ seg Oom Jan, so kwaad as 'n slang, ‘kom 'n jong kerel ni somar in di kamer ni, mar nou gaat dit so: hoe armer hoe parmantiger.’

Gerrit had groot lus om 'n antwoord te ge, en as Oom Jan ni oud was ni, nog iets meer. Hy bedwing hom egter, en gaat sit by di bed van Oom Hendrik, wat niks anders doen ni as hoes. Tante Sannie geef hom di hand.

‘Mr. Verhoef kan mar bly,’ seg Morris, ‘ons het 'n getuige nodig.’

‘Ja bly mar Gerrit,’ seg tante.

Oom Jan kyk Gerrit nydig an. Mr. Morris had syn werk klaar en begin dit voor te lees. Dit was 'n koopbrief waarin Oom Jan beloof om £1600 kontant te betaal, mar dan moet Koningins Vley binne 'n maand afgelewer worde. Gerrit word warm van verontwaardiging toen hy dit hoor.

‘Laat Oom en tante nou mar teken,’ seg Morris ‘en alles is klaar.’

‘Wag 'n ogenblik'’ seg tante Sannie, terwyl sy opstaat en na Oom Jan gaat, ‘wag 'n ogenblik. Broer Jan as ons di koopbrief teken is ons dood arm en moet swerwe. Kan jy dit op jou gewete neem? Ek het lank mooi gepraat, mar nou doet ek dit ni langer ni, as jy voor my sterf en jy Pa ontmoet, seg hom dan hoe jy ons behandel het.’

[p. 34]

Oom Jan werd by di woorde doodsbleek. Dit duur enige tyd eer hy antwoord kon ge. ‘Ek wil di plaas ni hê ni, sus Sannie! geef my mar myn £1000 met di rente, en hou di grond. Oerlede Pa wou ni hê dat di grond onder vreemde kom ni.’

‘Jy weet wel dat ons dit ni kan ni,’ seg Sannie, terwyl sy haar broer bedroef ankyk, ‘De Heere richtte nu tusschen u en my! Teken mar Hendrik!’ gaat sy voort toen sy di papier en pen au haar man ge, ‘Ek sal jou ni verlaat ni, en di Here sal help.’

In diepe stilte werd di koopbrief geteken. Onmiddelik hierna staat Oom Jan en Morris op en gaat uit om na di weer te kyk.

‘Hoor,’ seg Morris, ‘Oompie kan gerus an jou suster nog 'n £500 ge. Oom het meer hart as ek. Ek kon dit ni hou toen sy so ernstig praat ni.’

‘Ek het al £100 te veul gege,’ seg Oom Jan, ‘mar hoe kom ons morre op di dorp? Di spruit raas nes hy vol is. Kan dit ni wag tot Maandag ni?’

‘Ne, di man staat in koop met 'n ander plaas; as hy morre voor twaalf uur ni koop ni, is hy di plaas kwyt. Ek weet hy wil liewers Koningins Vley hê en £4000 ge; mar ek het hom geskrywe om tot morre te wag.’

‘Wie is di man?’

‘Ne Oompie! dit is verniet om ver my uit te vra. Morre sal ek Oom by di man bring, as Oom 'n bewys teken dat Oom myn £100 sal ge.’

[p. 35]

‘Vertrou jy my dan ni?’ roep Oom Jan toornig, ‘ek wil di plaas ni verkoop ni.’

‘Net soos Oom wil,’ seg Morris heel bedaard, ‘mar ek gaat in, ek reen nat.’

Di orige van di aand was verdrietig genoeg Gelukkig gaat Oom Jan vroeg slaap, en toen vertel Annie an Gerrit di hele geskiedenis. Eers was Mr. Pay gekom en het met dagvaarding gedreig. Toen kom Oom Jan en vraag syn geld, en haar ouers het op laas mar toegege.

Gerrit had oek gen raad meer ni, en gaat met 'n bedrukte hart slaap.