Populaire prozaschrijvers van 1600 tot 1815

[p. 8]

Inleiding

Nu eindelijk deze ‘Naamlijst’ de wereld in gaat, zij het de bewerker vergund, een enkel woord vooraf te geven.

Reeds in 1939 persklaar, werd met afdrukken begonnen. De oorlog bracht stagnatie, en in 1944 gingen bij het bombardement van Arnhem copie en reeds afgedrukte vellen verloren. Zo moest het gehele werk opnieuw naar de, gelukkig nog in zijn bezit zijnde aantekeningen en gegevens gereed gemaakt worden.

En nu iets over het werk zelf.

De jaartallen 1600 en 1815 heeft de bewerker niet willekeurig gekozen. Het eerste sluit niet slechts de zestiende eeuw, een overgangsperiode, af, doch is tevens het begin van onze feitelijke onafhankelijkheid. (Slag bij Nieuwpoort.) Het tweede, waarmee het Koninkrijk der Nederlanden zijn aanvang neemt, beëindigt niet alleen een tijdperk van overgang, maar is ook het begin van een nieuwe tijd, die scherp van de oude gescheiden is. (De oude ‘volksboeken’ werden voor het laatst ongeveer 1819 herdrukt.)

Voor de rover- en verschrikkingsromans heeft de bewerker een uitzondering gemaakt, en deze nog een aantal jaren na 1815 opgenomen. Vooreerst, omdat dit genre nog in volle bloei was, ten tweede daar anders Clara Reeve, Anna Radcliffe en William Beckford (als ook een der zeer weinige navolgers van deze laatste) buiten dit werk zouden vallen.

Werken van reeds opgenomen schrijvers, na 1815 verschenen, zijn natuurlijk vermeld, evenals de herdrukken in de 19e en 20e eeuw, voor zover bekend.

Onder werken, als men hier vindt, komen soms ‘grensgevallen’ voor, die aanleiding geven tot de moeilijkheid: Zal men ze al of niet opnemen. Persoonlijk inzicht moet dan beslissen, en enige willekeur is dus niet te vermijden. Iedere beslissing is echter na ampele overweging genomen.

Indien de bewerker een boek niet gezien heeft, wordt dit vermeld en de bron aangewezen.

De titels zijn volledig opgegeven. Bij sommige boeken, die voor 25 à 30 jaar gezien zijn, is dit niet altijd het geval. De soms zeer grote zeldzaamheid is daar de oorzaak van. De bewerker betreurt dit, doch moest zich in het onvermijdelijke schikken. Bij enkele veel voorkomende woorden heeft hij de vrijheid genomen te verkorten.

Volksboeken in eigenlijke zin vindt men in dit werk niet, daar deze een speciaal onderzoek eisen. Ditzelfde geldt ook voor de Amadis- en Palmarijnromans, evenals voor de stichtelijke lectuur.

Naar volledigheid is gestreefd. Bereikt is ze echter niet, zoals de

[p. 9]

bewerker zeer wel weet. Toch meent hij, dat het overgrote deel van wat op dit gebied verschenen is, hier wel wordt gevonden.

De boeken zijn geplaatst op naam van de persoon, die op de titel uitdrukkelijk als schrijver is aangewezen. Is deze een pseudoniem, of is de schrijver in werkelijkheid een ander, dan vindt men een verwijzing.

Bij naamloze geschriften zoeke men op het eerste zelfstandige naamwoord, waar, indien nodig, verdere aanwijzing gegeven wordt.

Onderscheid wordt gemaakt tussen frontispice en titelplaat. Is de titel, hoe ook verkort of verminkt, aangegeven, dan wordt van ‘frontispice’ gesproken, in de andere gevallen van ‘titelplaat’. Enkel ‘plaat’ wordt gebruikt, als men er een nummer, aanwijzing van de pagina, of een aanhaling uit het boek op vindt.

Aan het slot zullen lijsten van vertalers en uitgevers een plaats vinden, waardoor de bruikbaarheid van het werk zeker verhoogd zal worden.

Een woord van dank past hier nog aan allen, die door hun hulp de samenstelling mogelijk hebben gemaakt. In de eerste plaats aan zijn overleden vriend, wijlen de heer J.F.M. Scheepers te Rotterdam, wiens rijke bibliotheek altijd met de meeste bereidwilligheid tot zijn beschikking werd gesteld. Verder aan wijlen de heer S. Israël te Arnhem, die de eerste stoot tot het ontstaan van dit werk gaf, die hem altijd met de meeste welwillendheid van zijn uitgebreide bibliografische kennis liet profiteren en de in zijn bezit zijnde bibliografische werken immer met de grootste vrijgevigheid liet gebruiken. Verder aan de beambten der verschillende bibliotheken, die steeds alles deden wat in hun vermogen was, om hem te helpen. Tenslotte aan Prof. Mr. H. de la Fontaine Verwey voor zijn immer betoonde welwillendheid.

En ‘last but not least’ aan zijn medewerker, de Heer F.J. Dubiez, zonder wiens hulp dit werk zijn tegenwoordige toestand nooit had verkregen.

Ede (G.).

M. Buisman J. Fzn.

Mededeling

Van een aantal anonieme of onder pseudoniem verschenen werken werden de schrijvers pas vastgesteld nadat de tekst van deze Naamlijst reeds was gezet. Om de alfabetische volgorde niet te verbreken, werden deze auteursnamen in een aanvulling aan het einde alsnog opgenomen. De betreffende nummers zijn voorzien van een *, dat dus verwijst naar de Aanvullende Lijst op blz. 503.