Lexicon der poëzie

[p. 59]

F

Fabel 1. Meestal in het dierenrijk spelende vertelling, aanvankelijk episch van karakter met een didactische inslag, in later tijden veelal anecdotisch-moraliserend. Soms ook zijn het niet dieren die met menselijke eigenschappen worden toegerust, maar planten, delen van het menselijk lichaam, of voorwerpen. Vele van onze bekende fabels, zoals uit de Aesopet, zijn oorspronkelijk van Indische herkomst: twee beroemde Indische verzamelingen zijn de Pançatantra en de Hitopadeça. Onder de moderne fabeldichters dient in de eerste plaats La Fontaine te worden genoemd, daarnaast John Gay en Christian Gellert.

2. De korte inhoud van een drama - soms ook van roman of verhalend gedicht - dat wordt onderverdeeld in expositie of uiteenzetting, epitasis of verwikkeling, en catastrofe of ontknoping.

Fabliaux kluchtige, oud-Franse vertellingen op rijm, die voor het merendeel erotische avonturen tot onderwerp hebben en die in hun tijd buitengewoon populair waren. Het oudste fabliau dat wij hebben dateert uit 1169, terwijl de laatste uit het begin van de veertiende eeuw zijn. Latere schrijvers hebben er soms hun stof aan ontleend: zo is de intrige van Molière's Le Médecin malgré lui afkomstig uit Le Vilain Mire, het verhaal van een boer die door zijn vrouw wordt gedwongen voor dokter te spelen. Een beroemd Engels voorbeeld van een fabliau is The Miller's Tale uit Chaucers The Canterbury Tales.

Factie meestal komisch toneelspel in de vorm van samen-

[p. 60]

spraken, dat in de zestiende eeuw bij bruiloften of andere festiviteiten werd vertoond, of na een zinnespel.

Farce klucht: oorspronkelijk een kort, komisch-realistisch tussenspel dat in een mysteriespel werd ingelast en dat zich langzamerhand ontwikkelde tot een afzonderlijke vorm, te vergelijken met de fabliaux in de verhalende poëzie. De oudste ons bekende farce dateert uit 1277: Farce du garçon et de l'aveugle. Enkele heel bekende uit de vijftiende en zestiende eeuw, waarin dit genre zijn bloeitijd beleefde, zijn de Farce de Maître Pierre Pathelin, de Farce du Cuvier en de Farce de Georges le Veau - deze worden ook thans nog wel gespeeld. Ook Molière heeft er geschreven; zijn andere werk is in veel opzichten eveneens met de geest ervan doortrokken. Zelfs in deze eeuw hebben sommige auteurs zich nog op het schrijven ervan toegelegd, zoals Octave Mirbeau en René Benjamin.

Frankische romans middeleeuwse epische gedichten, waarvoor de stof ontleend is aan de geschiedenis der Merovingische en Karolingische vorsten, in vele ervan, de zgn. Karelromans, is de hoofdpersoon Karel de Grote. De Middelnederlandse zijn, met uitzondering van Karel ende Elegast, alle vertalingen van Franse chansons de geste (zie ook aldaar). In tegenstelling tot de Britse romans zijn ze ruw en primitief van karakter, vete en bloedwraak spelen er een grote rol in en vrouwenfiguren ontbreken vrijwel geheel. Het beroemdste is het Chanson de Roland.