Weerzien

[p. 29]

Echtscheiding

Het huis is niets veranderd. Er hangen alleen andere gordijnen voor het raam van mijn toenmalige jongenskamertje. In dat kamertje zat ik mijn huiswerk te maken en naar Radio Luxemburg te luisteren. 1960, denk ik. Mijn moeder kwam binnen en ik keerde mij van mijn Tomado-bureautje af.

Ze had rood-behuilde ogen. ‘Jongen, ik moet je wat vertellen. Je vader...’ Mijn moeder zei niet ‘Pa’ of ‘Vati’ maar je vader. Ze begon opnieuw: ‘Je vader en ik gaan scheiden. Het kan ècht zo niet doorgaan. Ik begrijp zijn problemen best maar dit is geen leven voor ons. Het is beter voor ons allemaal dat hij het huis uitgaat.’

Verbijsterd keek ik mijn moeder aan. Natuurlijk: mijn vader was niet de liefste man op aarde, hij sloeg veel en excelleerde in het uitdragen van onbegrijpelijke trauma's, maar met wie zou ik dan vlinders moeten vangen? Met wie naar de parade op Prinsjesdag in Den Haag gaan? Met wie praten over de geschiedenis van de wereld? Met wie het geheime clubblad vullen dat ik samen met hem volschreef en dat Brigade des Brigands heette? Wie zou mij in de toekomst plant-, diere-en paddestoelnamen leren?

Staande in het laantje achter de woning waar dat gebeurde, voel ik mij historisch-ongelukkig

[p. 30]

worden. Er beweegt een mij onbekend persoon achter het raam van mijn voormalige jongenskamer. Die weet natuurlijk niet dat hij of zij (ik kan geen geslachtskenmerken onderscheiden) over een vloer wandelt waarop ik heb lopen stampen.

Ik schreeuwde tegen mijn moeder: ‘Als jullie gaan scheiden, dan spring ik uit het raam. Ik ga met Vati mee, ik hou van hem!’ Mijn moeder versteende en sprak op die ergerlijke, onderkoelde wijze die ze een paar decennia later nog niet afgeleerd heeft: ‘Jij vindt het dus blijkbaar leuk om veel geslagen te worden - dat je vader met een vrouw uit de Rode Dorp [een volkswijk van Wassenaar] vrijt, dat hij met zijn zakmes Duitse auto's bekrast waardoor we steeds gedonder met de politie hebben, dat hij meneer Günther op straat uitscheldt en dat hij mij 's nachts vaak verkracht.’

Ik sta achter het huis waar mijn moeder voor het eerst over sexualiteit sprak. Niet dat ik toen het woord ‘sexualiteit’ kende, maar ik wist dat mijn moeder sprak over het grootste geheim dat er tussen echtelieden kon bestaan in de jaren vijftig. Later heb ik begrepen dat mijn vader het altijd wilde, dat ik daarom ten minste vijf broers heb en dat er van de zes kinderen zes ongewenst zijn. (Mijn moeder: ‘Maar ik zou jullie geen van allen willen missen,’ dat maar, godverdomme!)

De tuin van de echtscheidingswoning van mijn

[p. 31]

ouders is nog steeds even groot. Er ligt geen grint meer. Er groeit gras. De markies die mijn vader naar beneden liet komen, hangt niet meer boven de openslaande tuindeuren. Het had iets feestelijks, wanneer mijn vader, in de late lente, voor de eerste keer de markies liet zakken. Dan was het zomer geworden. Mijn moeder kondigde deze reeds in het vroege voorjaar aan met zinnetjes als: ‘Het eerste groene blaadje is aan de bomen verschenen’, ‘Je ruikt de zomer al op de Berkheystraat’ of ‘De zomerkleren hangen bij Modehuis Bins in de etalage’ doch daar werd het geen lente of vroege zomer mee. Mijn vader máákte de zomer.

Hij gaf al onze fietsen een stevige beurt: olie, bijstellen van de kettingspanner, een extra pompje lucht. Hij haalde de dahliaknollen uit de schuur. Hij deed briefjes tussen de bladzijden van zijn vlinderboeken. Hij stippelde fietstochten op stafkaarten van de duinen uit. Hij schilderde de vlaggemast op en sprak die twaalf jaar dat ik hem gekend heb - waarvan ik hem, bewust en wel, zo'n acht jaar heb horen praten -: ‘De vlag kan weer in top. Ik ben eigenlijk niet rood-wit-blauw, maar heb aan die kleuren meer plezier beleefd dan aan dat zwart-rood-geel.’

In de voortuin van de echtscheidingswoning staat geen vlaggemast meer. Op de eerste etage is de kamer waar mijn vader mijn moeder voor het laatst

[p. 32]

genomen moet hebben. Vroeger hing er grauwe vitrage. Nu hangt er nijverheidsprutswerk, staan er twee droeve mode-planten en draait een opgroeiende Wassenaarse jongen of meisje er ongetwijfeld plaatjes van de een of andere discotijger.

Ik loop weer naar de achterkant van het huis. Ik stel mijn ogen in op verrekijkerstand. Ik zie boven de sponningen van de openslaande tuindeuren iets dat mij zowel in een manische depressie kan brengen als in een staat van hoog geluk. Boven de tuindeuren zie ik, helemaal links en helemaal rechts, twee aluminium busjes. Daarin heeft de stok gedraaid waarop het markiesdoek van mijn vader open afgerold werd.

Dat is dus blijkbaar alles wat er van mijn vader over is in Wassenaar. Het is genoeg. Te veel bijna; een grafsteen lag niet in zijn tragisch gevoel voor geschiedschrijving besloten.