Proverbia, of, de spreucken van Salomon

Het tweeentwintichste Capittel.

1.	DEn naem is meer te verkiesen, als veel rijckdoms: de goede gratie meer als Silver, ende Goudt.
2.	Rijck ende arm ontmoeten malcanderen: van welcke alle de Heere een maker is.

[p. 151]

3.	Den kloeck-sinnighen siet het quaet, ende verberght hem: maer de slechte gaen voort, ende worden gestraft.
4.	De prijs der nedericheyt is de vreese des Heeren, rijckdom, ende eere, ende leven.
5.	Doornen, stricken sijn op den wegh des verkeerden: die zijn ziele bewaert, maeckt hem verre van die.
6.	Onderwijst allenghskens den jonghen, in het begin zijns wechs: als hy oock oudt sal zijn, sal hy van dien niet afwijcken.
7.	Den rijcken heerschet over de arme: ende die te leene neemt, is een knecht des genen die te leene geeft.
8.	Die onrecht zaeyt, sal ongherechtigheydt maeyen: ende met de roede zijns thoorns sal hy vernielt worden.
9.	Die goet-gunstich van ooghen is, sal gesegent worden: om dat hy den geringen van zijn broodt geeft.
10.	Drijft den spotter uyt, ende den twist sal uytgaen: ende ghekijf, ende schande sal op houden.
11.	Die de suyverheydt des herten lief heeft, de gratie zijner lippen, diens vrient is de Coninck.
12.	De ooghen des Heeren bewaren de wetenschap: maer hy verkeert de woorden des valschaerts.
13.	Den leuyaert secht: daer is een Leeu buyten: ick soude ghedoodt worden in

[p. 152.]

	het midden van de straten.
14.	Den mondt der vremde vrouwen, is een diepe gracht: daer den Heere op vergramt is, sal daer vallen.
15.	De sotheyt, die in het herte van een jonghen ghebonden is, sal de roede des tuchts van hem weeren.
16.	Die den geringen verongelijckt, om hem selven te begrooten; brenght den rijcken maer tot gebreck.
17.	Neyget dijn oore, ende hoort de redenen der wijsen: ende stelle dijn herte tot mijne wetenschap.
18.	Want het is lieffelick, als ghy die in dijnen buyc bewaert; datse met eenen op dijne lippen bevesticht worden.
19.	Ick verkondighe dy heden, even dy, op dat sijn vertrouwen op den Heere sy.
20.	Ia ick schrijve dy Princelicke dingen van raden ende wetenschap.
21.	Om dy te verkondighen warachticheydt, redenen der waerheydt: om te antwoorden waerachtighe redenen den genen die dy senden.
22.	En berooft den geringhen niet, om dat hy geringh is: ende en verplettert den benauden in de richt-poorte niet:
23.	Want de Heere sal haer twist-sake bepleyten: ende hy sal haer verdruckers de ziele verdrucken.
24.	En vergheselschapt u niet met den gram-moedigen: ende en gaet niet met

[p. 153.]

	den Man der toornicheyden:
25.	Op dat ghy zijne paden niet en leeret, ende eenen strick crijghet voor dijne ziele.
26.	En weest niet onder de ghene, die in de handt slaen, die borghe blijven voor schulden:
27.	So ghy niet en hebt om te betalen; waerom soudemen dijn bedde onder dy wechnemen?
28.	En verset niet de lant-pale van altijts, die dijne Vaderen gemaeckt hebben.
29.	Siet ghy een Man vlijtich in zijn werck; hy sal voor Coningen ghestelt worden: hy en sal niet ghestelt worden voor duystere menschen.

Wtlegginge, op het tweeentwintichste Capittel.

2.	ARme ende rijcke leven onder malcanderen, d'een den anderen van doen hebbende: ende Gode even aenghenaem, als die haer beyde gemaeckt heeft, soo wel den eenen, als den anderen. Siet Proverb. 14.31.
7.	De rijcke willen altijds heerschen over de arme, ende alles doen, wat sy willen: ghebruyckende de schamele lieden, als slaven, om dat sy somtijdts haer van doen hebben, ende yet van haer leenen moeten.
8.	Met de roede sijnes thoorns, door de grammige booscheyt, daer mede hy andere verdruct, ende gelijck gedorscht heeft, sal hy tot zijn eynde

[p. 154.]

	geraken, ende verbroken worden. De gelijckenis is ghenomen van een stock of roede, daer sy oock mede het zaet ende andere gewas plachten mede te dorschen: waer vooren wy nu eenen vlegel gebruycken.
11.	De redenen, die uyt een oprecht waerachtich herte voort comen, hebben groote gratie, ende aengenaemheyt: so van weghen, dat sy de waerheyt voort-brenghen, als dat sy meerder bevallicheydt hebben, ende met een resoluyte, onvertsaechde mont gesproken worden: (want leugenaers, die haperen, ende tateren menichmaels, hun selven in haer propoosten verwerrende) dese dan, secht Salomon, die in oprechticheyt ende met bequaemheydt, altijts de waerheydt spreecken, heeft een vrome Coninck lief.
12.	Godt draecht sorghe over de wetenschap, dat is, de menschen die wijslijck, ende verstandelick in de vreese Gods leven, ende in oprechticheyt des herten, niet andes enspreken, als sy wel weten: voor dese waeckt de Heere, ende gheeft haer een goede uytcomste, van het gene sy verwachten: maer de valsche, bedriechlicke menschen, die haer selven groote dinghen wijs maken, ende Goude bergen beloven, sal hy van haer hope beroven. Hy verkeert hare woorden, hy keertse tot een ander uytcomste, als sy haer selven belooft hadden.
13.	In het Ioodtsche lant, ende andere omliggende plaetsen, waren (gelijck noch zijn) groote menichte van Leeuwen, die somtijts op wegen, ende open vlecken, (bysonder in het kriecken van den dach) de menschen ontmoeten. Den leuyaert dan (diens werck hem nu te velde roept, om het landt te bearbeyden etc.) die flatteert hem selven in zijn overghebleven ledicheyt, seggende by hem selven, het is noch te vroech om op te staen, den dach begint noch

[p. 155.]

	maer, de Leeuwen mochten my verscheuren. Want het gheschiet, door Godts wonderlicke voorsienicheydt, dat de wilde dieren, met het opgaen der Sonnen, in haer hollen, ende speloncken haer gaen verberghen. Psal.104.22.23. T'welck oock van Godt aen Noach belooft was. Genes.9.3.
14.	Eens Hoeren mont, een diep sonder gront, want door de smeeckelicke woorden van een ontuchtighe Vrouwe, wordender vele bedrogen, ende versmoort gelijck als in een gracht: daerom die God rechtveerdelick straffen wilt, berooft hy van sinnen, ende laet haer in sulcke stinckende poelen vergaen.
15.	De onghebondene sotheydt, die in het herte van een guyt gewortelt is, maeckt hem soo ongehoorsaem, ende wederspannich, dat hy de tucht zijner ouders t'eenemael veracht.
16.	Den rijcken, die de armen luyden uytstrijckt ende onghelijck doet, op dat hy noch rijcker worde, brenght den rijcken, dat is, hem selven, tot armoede. Diergelijck hebt ghy Proverb. Cap.5.10. ende 22.16. ende 31.4. Daniel.9.17. ende elders meer. De gheleerde leser overweghe dit, ende oordeele: Want het sal deenen tot verstant van vele duystere plaetsen: daer vele haer selven te vergeefs in gepijnicht hebben.
18.	In dijnen buyc, int binnenste van dijn herte.
21.	Om te antwoorden &c, Niet alleen, dat ghy de waerheyt weet, maer ooc een ander leeret, die dy senden sullen, dat is, die u sullen begheeren te gebruycken, ende stellen, om geleert te worden. De ghelijckenis is ghenomen van werck-lieden, de welcke haer selven verhuerdt hebbende, om eenich lant te bouwen, of vruchten te snijden, daer henen gesonden wierden.
26.	Siet Proverb.6.1.
27.	En weest gheen borghe voor een ander.

[p. 156.]

	Want waerom wilt ghy u selven in perijckel ende schande steken, datmen u bedde onder u wech nemen sal, soo ghy niet en hebt om te betalen? Men mocht wel geen noodtsakelicke dingen te pande neme, Exod. 22.26.27. Maer wel om betaelt te worden. Immers al raede dat de Wet der liefde: de Burgherlicke Wetten en verboden dit niet: ja men mocht den den schuldenaer, ende zijne Kinderen om schults wille tot slaven maken voor eenen tijdt 2. Coningh 4.1.
28.	Besiet het vijfthiende Cap.veers 25.
29.	Die neerstich, ende trouw is in zijn ampt, sal voor Coninghen gheset worden, sal tot staten, ende bedieningen des Conincks gheavanceert worden: ende niet voor duystere menschen, ghemeene, onbekende lieden. De Hebreen, ende andere Orientaelsche Natien seggen dickwils het selve met een tegens-stellinge, of loocheninge van het contrarie, gelijc boven ghesecht is.