Proverbia, of, de spreucken van Salomon

Het derthiende Capittel.

1.	EEn wijs Sone hoort de tuchtinge des Vaders: maer den spotter en hoort de bestraffinge niet.
2.	Van de vrucht des monts sal een yegelijck goet eten: maer de ziele der valschaerts sal gewelt eten.
3.	Die zijn mont bewaert, behout zijn ziele: maer hem is verslaeginge, die zijn lippen open-sperret.
4.	Den leuyaert begeert, ende zijn ziele en krijcht niet: maer de ziele der vlijtigen sal vet worden.
5.	Den rechtveerdighen haet de reden der valscheydt: maer den onrechtveerdighen maeckt stanck, ende schaemte.
6.	De rechtveerdicheydt bewaert den oprechten van wege: maer de onrechtveerdicheydt verkeert den mensche der sonde.

[p. 87.]

7.	Daer is, die hem rijck maeckt, ende niet met allen en heeft: die hem arm maeckt ende veel goets heeft.
8.	Het rantsoen der ziele des Mans is zijn rijckdom: maer den armen en hoort geen bestraffinge.
9.	Het licht der rechtveerdige is blijde: maer de keersse der onrechtveerdighe sal uytgaen.
10.	Men geeft maer twist, met hooverdije: maer met de beradene is wijsheydt.
11.	De have uyt yedelheydt sal verminderen: maer die met der hant grijpt, sal vermeerderen.
12.	Vytghestelde verwachtinghe verswackt het herte: maer de commende begeerte is als den boom des levens.
13.	Die een woordt veracht, sal daer door verdorven worden: maer die het ghebodt vreest, sal vergolden worden.
14.	De wet der wijsen is een oorspronc des levens, om af te keeren van de stricken des doots.
15.	Het verstant des vromen sal aengenaemheydt gheven: maer den wech der valschaerts is strange.
16.	Den kloecksinnigen doet alles met wetenschap: maer den dwaes verspreyt sotheydt.
17.	Een onrechtveerdigen gesant sal in het quaet vallen: maer den ghetrouwen Ambassadeur is Medecijne.

[p. 88.]

18.	Armoede, ende smaedt aen die, die de tucht verworpt: maer die de bestraffinge waerneemt, sal vereert worden.
19.	De begheerte die gheschiet, is soet voor de ziele: maer het is een grouwel der dwaesen, van het quaet te keeren.
20.	Die met de wijsen omgaet, sal wijs worden: maer die de sotten vergheselschapt, sal verbroken worden.
21.	Het quaedt sal de sondaers vervolghen: maer den rechtveerdigen sal goet vergolden worden.
22.	Den goeden sal zijn Kinders kinderen doen erven: maer den rijckdom des sondaers, is voor den rechtveerdigen wech-geleydt.
23.	Den Acker-bouw der armen geeft veel spijse: maer daer is, die verteert wort sonder regel.
24.	Die zijn roede inhoudt, haet zijn Sone: maer die hem lief heeft, besoeckt hem ernstich met tucht.
25.	Den rechtveerdigen eet tot versadinghe zijner ziele: maer den buyck der onrechtveerdige heeft gebreck.

Wtlegginghe, op het derthiende Capittel.

VEers 2.	Siet het twaelfde catpittel.vers. 14.
3.	Die voorsichtich is, in spreken, bewaert hem selven van onrust ende moeyte: maer die openmondich alles uytgaet, brenght hem sel-

[p. 89.]

	ven dickwils in perijckel, ende vreese.
5.	Den Godtsaligen haet alderhande onrechtveerdicheyt, ende bedriegerije: maer den Godloosen, dewijle hy die bemint, ende betracht maeckt hem selven stinckelick, ende schandelick, voor Godt, ende de menschen.
7.	Een rijcken vreckaert, dat hy heeft, en heeft hy niet, dewijle hy het niet en durft ghebruycken, ende is also arm in zijnen rijckdom. Maer die niet vele en heeft, ende met het zijne te vreden is op Godt, ende de toecommende gelucksalicheyt verhopende, heeft grooten rijckdom. Hierom seggen de Francoysen, Contentement passe richesses.
8.	Dit verstaen ick alsoo: Al de weerelt haet, ende veracht den rijcken gierigaert, die hem laet voorstaen, dat hy, om sijn goet Gode aenghenamer is, die hem dat gegeven heeft, ende dat hy hem te langer sal laeten leven: of, dat hy in de handen der Roovers, of Magistraet ghevallen zijnde, daerom te meer sal ghespaerdt worden midts giften, ende rantsoeninghe te belooven: maer die arm is, en hoort die berispinghe, ende verachtinghe niet. Noch is waerschijnelicker, dat het eerste deel deses veers, spots, ende berispens wijse, teghen de rijcke vreckaerts in dien tijdt placht ghebruyckt te worden: welcke bestraffinghe de arme gheen noodt en hadden te moeten hooren. Het kan seer wel wesen, dat eenighen gierigaerdt sulcx yet van hem heeft laeten gaen: twelck daer naer voor een spreeckwoort alsoo gebruyckt is geweest.
9.	Het licht, ende de blijdtschap der Godtsalige, is schoon ende claer, ghestadelick haer verlichtende, ende verheugende: maer het licht der Godloose is altijdts met eenighe donckerheyt ver-

[p. 90.]

	menght, geen vaste doordringende vreucht gevende, ende hier in dit leven, of, ten besten, met dit leven eyndigende
10.	Hy is wel sot, ende onbedacht, die door hoochmoedicheydt een ander veracht: maer een wijs Man ondertast hem selven, ende beraedt sich met de boosheydt ende nieticheydt der menschelicker natuere, waer door hy tot ootmoedicheydt ende nedericheydt des herten comt.
11.	Den rijckdom door ydele, lichtveerdighe middelen haestelick gewonnen, en sullen niet duyren, maer vergaen, gelijckse gecommen sijn maer die zijn handt aen de ploech slaet, zijnen arbeydt niet en spaert om door rechtveerdige middelen, hem ende zijn huysgesin te onderhouwen sal allenghskens zijn goet vermeerderen, ende zijne Kinderen nalaeten.
12.	Het maeckt een groot verdriet, ende pijne in het herte, alsmen yet lange verwacht heeft, ende niet en verkrijcht: maer als het comt, ende geschiet, dat hy lange verwacht hebt, dat geeft u herte, gelijck een nieu leven.
13.	Als yemandt over eenige sake bestraft sijnde, het selve veracht, ende niet ter herten en neemt hy sal allenghskens verder, ende verder voort gaende, daer door verdorven worden: maer die het gebodt zijnes vermaenders waerneemt, en sal niet ongheloont blijven, het sal hem veel goets, ende profijts toebringen.
15.	De vrome, die haer wijselick ende verstandelick dragen, zijn Gode, ende de menschen aengenaem: maer die met liegen ende bedriegen omgaen, haer doen is hatelick, ende hart voor de menschen, om te verdragen.
16.	Een voorsichtich Man, de wijle hy alles doet met voorbedachten raedt, vertoont over al zijne wijsheyt: maer een dwaes, door zijne

[p. 91.]

	onbedachtsaemheydt, laet over al zijne sotheyt uytkijcken.
17.	Een gesant, die hem onrechtveerdelick ende ontrouwelick draecht, of tot quaede besendigen laet gebruycken, sal eyndelick door Godts oordeel, in ongeval geraecken: maer die rechtveerdich, ende getrou is, is een middel ende instrument, om het quaet te verbeteren, daerom hy uytgesonden was
19.	Ghelijck het soet is voor een mensche, zijn begeerte uyt te voeren. alsoo grouwelt oock de Godloose, van zijn ghewenschte, ende gewoonelicke boosheyt af te wijcken.
20.	Verbroken worden. Dat is: die met sotten verkeert, sal oock sot worden, ende daer door in groote schaede, jae in zijn verderf vallen.
23.	Hoewel door den neerstighen arbeydt der armen, ende Godts zegen de aerde vele schoone vruchten voortbrenght, om die met maete, ende danckbaerheyt te gebruycken, men vinter even wel vele, die de selve seer onnuttelick, ende onmatelick verquisten.
25.	De Godtsalighe hebben genouchsaemheyt van alles, hun selven oock met weynich te vreden houdende: maer de Godtloose hebben altijdts ghebreck, selfs in haeren overvloet: haeren buyck, ende haer begheerte, is onversaedelick.