Proverbia, of, de spreucken van Salomon

[p. 80.]

Het twaelfde Capittel.

1.	DIe tuchtinghe lief heeft, heeft wetenschap lief: maer die de bestraffinge haet, is dom.
2.	Den goeden treckt van den Heere een welbehagen: maer hy onrechtveerdicht den Man der quaedt sinnicheyden.
3.	De mensche en sal niet ondersteunt woren in ongherechtigheyt: maer den wortel der rechtveerdighen en sal niet wanckelen.
4.	Een kloecke Vrouwe is een Croone van haer Man: maer een schandelicke is als een vrottinghe in zijn beenderen.
5.	De ghedachten der rechtveerdighen sijn recht: maer de behendicheyden der onrechtverdige, sijn bedriegerie.
6.	De woerden der onrechtveerdighe sijn, bloet te bespieden: maer den mont der gerechtigen verlostse.
7.	De onrechtveerdige worden omgekeert, ende en sijn niet: maer het Huys der rechtveerdigen bestaet.
8.	Naer sijn vernuft wort een Man gepresen: maer die verkeert van herten is, sal tot smaet wesen.
9.	Beter is den verachten, ende die hem selven knecht is; dan die hem selven eert, ende sonder broodt is.
10.	De rechtveerdighe erkent de ziele

[p. 81.]

	van zijn beeste: maer de barmhertigheyden der onrechtveerdige sijn wreet.
11.	Die zijn landt bouwt, wort versadicht van broot: maer die de ledige naevolght is sonder sinnen.
12.	Den onrechtveerdigen wenscht een net van quaden: maer den wortel der rechtveerdigen sal voortgeven.
13.	Den strick der boosen is in de overtredinghe der lippen: maer den rechtveerdigen komt uyt de benautheyt.
14.	Van de vrucht des monts, wort een yegelick met goedt versadicht: ende de vergheldinge des mensches handen, sal tot hem keeren.
15.	Den wech des dwaesen is recht in zijn oogen: maer die naer raedt hoort, is wijs.
16.	De gramschap der dwaesen wordt ten selven dage geweten: maer de kloec sinnigen bedeckt de schande.
17.	Die waerheydt voortbrenght, verkondicht rechtveerdicheydt: maer de ghetuyghe der valscheydt, verkondicht bedrogh.
18.	Somminghe brengen als steken van sweerden uyt: maer de tonghe der wijsen, is Medecijne.
19.	De lippe der waerheydt sal ghesteunt worden in eeuwigheyt: maer de tonghe des leughens, een oogen-blick.
20.	In het herte der quaedt-denckers is bedroch: maer de raders des peys

[p. 82.]

	hebben blijdtschap.
21.	Den onrechtveerdigen en sal gheen onrecht toevallen: maer de onrechtveerdige zijn vol quaedts.
22.	De lippen des leughens zijn een grouwel des Heeren: maer de daeders der waerheydt, zijn wel behagen
23.	Een kloecksinnich mensche bedeckt wetenschap: maer het herte der dwaesen roept sotheydt
24.	De handt der vlietighen sal heerschen: maer het bedroch sal onder tribuyt wesen.
25.	Bedrucktheydt in het herte des Mans, onderdruckt het: maer een goet woort verblijdt het.
26.	Den rechtveerdigen is weerdiger, als zijnen naesten: maer den wegh der onrechtveerdigen verblijdt haer.
27.	Het bedrogh en sal zijn jacht-vanc niet braden: maer de have des weerdigen mensches is sorchvuldich.
28.	In den wegh der rechtveerdicheyt is leven: ende den wegh van haren voetpadt en is de doot niet.

Wtlegginge, op het twaelfde Capittel.

VEers 2.	Onrechtveerdigen, is, oordeelen, ende vonnissen schuldich te wesen, ende weerdigh veroordeeldt te worden.
4.	Een deuchdelijcke, neerstige vrouwe, is een eerlic cieraet hares Mans, hem veel vreuchts

[p. 83.]

	toebrengende: maer die het met schande maect, haer beroep niet waernemende, is den Man, als een teeringe, die hem uytmergelt, ende alderley verdriet aenbrenght.
10.	Den rechtveerdigen is soo barmhertigh, ende weldadich, dat selfs de onredelicke beesten zijne goedertierentheyt gevoelen, hun voedende naer haeren arbeyt, ende ruste gevende, als het tijdt is etc. Maer al wat de onrechtveerdighe doen is wreedtheyt: jae selfs als sy meenen barmherticheydt te bewijsen, daer is altijdts wreedtheydt mede ghemenght, dewijle het niet en komt uyt een toeghenegent hert, of tot sulcken eynde, of in sulcken maniere, als het behoorde.
12.	De Godloose wenschen wel, dat sy door lichtigheydt, ende bedriegherie een net vol onrechtveerdich goedt kreghen, maer sy en krijgent even wel niet: De rechtveerdighe daer entegen krijgen haren wensch: den wortel haerder getrouwigheyt set altijt voort, ende brengt vele vrucht mede. Een net van quaeden, dat is, een net vol van quaedt gewonnen goet: of, een net dat de boose gierigaerdts gebruycken, om door onrechtveerdige middelen, haeren naesten te bedriegen, ende haer goedt te veeschalcken. De sin is een
13.	Een boos mensche verklapt hem dicwils, ende verstrickt hem door sijn woorden, waer door hy in benautheydt, ende ongeval geraect: maer de rechtveerdige weet hem soo wijsselick te regieren, dat, al wierdt hy beschuldicht, hy hem lichtelick van perijckel bevrijt.
14.	Naer dat een yegelick zijn tonghe wel gebruyckt, sal hy goet van Godt ontfangen: ende gelijck den mensche een ander ghedaen heeft, sal hem oock gheschieden.
16.	Een dwaes is terstont op zijn peert, ende

[p. 84.]

	bewijst dadelick zijn gramschap, niet bitterheyt ende verwijtinge, den anderen eenighen lack of oneere aenwrijvende: maer die voorsichtich is, toomt hem in, ende al wist hy eenige schande van den anderen hy bedecktse, hy en verwijtse niet.
17.	Die ordinaris in zijn conversatie met waerheydt omgaet, sal oock een recht getuyghenisse geven sonder passie, als het te passe comt: maer die hem valschelick draecht, op hem en is niet te betrouwen: al schijnt hy noch soo waerschijnelick te spreken, ten is maer bedroch: of ymmers, om een ander te krencken.
18.	De dwaese verargeren alles, ende lasteren een yegelijck: maer haer tonghe, gelijck met een sweerdt quetsende: maer de wijse verbeteren alles, ende ghenesen de wonden in een anders naeme ende eere gegeven. De peerde tonghen zijn schadelick, ende vergiftich tot de wonden: ende de Honden ghenesen de seeren, ende wonden met lecken. Hier mach op gesien worden.
20.	De boose menschen die vyandtschap in haer herte draghen en gheraecken tot haer voornemen niet, de hope, die sy in haer herte ghenomen hadden, bedriecht, ende bedroeft haer met groote spijticheydt: maer de goede sachtsinnighe menschen, die naer vrede ende eenicheydt staen, sullen vrede ende blijdtschap, met Godt, ende de menschen hebben.
23.	Een discreet voorsichtich Man siet wel toe waer of wat, of hoe hy spreeckt, hy bedeckt dicwils sijn wijsheydt: maer een Sot is ongeduldich, hy laet over al zijn sotheydt uytkijcken, jae sijn herte vernibbelter naer, om sijn onsinnicheyt volmondigh uyt te roepen.
24.	Die neerstich is in zijn beroepinghe, sal rijckdom, ende eere verkrijghen tot staet van regieringhe kommen, ende alsoo over andere

[p. 85.]

	heerschen: maer die met bedriechlicke ledicheyt zijnen tijt overbrenght, sal tot armoede ende onder subiectie van andere geraecken, ghelijck een die onder tribuyt sit.
25.	Menschelicke sorgen ende vreesen verdrucken ende bedroeven het hert: maer de troostelicke aenspraecke van een vriendt, insonderheyt uyt Godts woort voortkommende, verlicht en wederom ende verheugen het herte. Of dit is beter de sin: Een mensch is soo ongestadigh in al zijn doen, dat hy terstont droeve, terstondt wederom blijde is.
26.	Een yeder Godtsalich mensche, is uytnemender, ende aengenamer voor Godt, ende de vrome menschen, als yemant anders die hem Godtlooslick draecht: zijnen wech, ende al zijn doen, en heeft soo veel luyster, soo veel schijnende vreught niet, in de oogen des werelts, maer hy heeft een onverganckelicke hope, die hem niet beschaemen en sal: De Godtloose daer enteghen door het playsier, ende soeticheydt der sonden verlockt zijnde, dencken dat sy de aldergeluckighste zijn, maer sy sullen haer selven bedrogen vinden.
27.	Dit veers is duyster, ende twijffelachtich in de grondt tale: daerom hebben andere dit anders in verscheyden manieren overgeset. Dit is de rechte sin, mijnes verstandts. Die in ledicheydt t'huys sittende, allerhande pracktijcken versinnen, om haeren naesten uyt te strijcken, ende haer selven rijck te maecken, en sullen van de vrucht haeres arbeyts (die geen en is) niet genieten: maer een kostelick weerdigh Man, de wijle hy met sorghe, ende neersticheyt zijn middelen verkregen heeft, sal die met gheneuchte gebruycken, ende veel ghenoechsaemheydt daer uyt scheppen. Het woordt bedroch, mach oock ledicheyt overgeset worden, of tsa-

[p. 86.]

	men ghevoecht, Bedriechlicke ledicheydt. Het Hebreeusch woort begrijpt dese beyde: de reden siet een yegelijck. Noteert by de wech, dat in dien tijdt, ende plaetse, goede neerstighe huysvaders haer huysgesin met wilt vangh, dickwils spijsden, ende onderhielden. Ghy hebt een exempel in Esau, die zijn Vader ghewent was sulcke provisie t'huys te brengen.
28.	Het eerste, ende het tweede dees deses veers is al een. Dese veranderinge het selve beteeckenende, is de Arabische, ende andere Orientaelsche taelen gemeen. De Schriftuere is vol daeraf. Siet Proverb.31.12. Num.4.19. Rom.12.14 etc.