De grondsteenen van een vaste regieringe

Dat de Gods-diensticheyt ende Rechtveerdicheyt, de eenighe oorsaken ende middelen van een vaste, heylsame regieringhe zijn.
Cap. I.

Een ander, die het hooft naer het hoff end' d'Italiaensche lucht staet, den tijtel maer al gapende, door-loopen hebbende, sal hem selven

[p. 8]

dapperlijck uyt-strijcken, end' een heel andere staet materie voor-ghebeeldet hebben: ghelijck der weerelt-wijse menschens oordeel geneghen, end' reuckeloos is, eens anders voor te comen den sulcken, wensch ick, van hier te zijn, end' elders haer eyghen on-sinnigheyt alleen te ghenieten: op dat sy oock de leer-gierighe herten, door haer smettelicke kolen, end' kortsigen, aessem niet en vergiftighen, end' doordelijckheyt aen-blasen.

Maer comt even-wel, end' weet hier, dat ghy anderssins wetende, niet weten en wilt. De oordeelen Gods zijn wonderlijck. Ten ghebeurt een yegelijck niet naer Corinthen op te trecken: 't en is oock gheen mensches doen, sijn eyghen ooren te door-booren end' sijn ziele te versachten, om den stempel der Godsaligheyt t'ontfangen. De natuer-soeckers houden voor een leer-beghinsel, dat een yeghelijck dinck op zijns ghelijcke werckt, end' zijn vereeninghe driftelick begheert. Alle die daer hooren het liefelick ghesangh van Phrijgien, seyde een van de oude, en worden niet beseten met goddelicke dulheyt, maer die alleenelick, die aen de moeder der Goden haer selven toe-gheheylight hebben. Dese alleen, die een overnatuerlick maeghschap connen rekenen, met de wijsheyt, die van boven is, dat is, met de dwaesheyt end' eenvoudigheyt deses werelts, de cleyne ende geringe wech worpselen, sullen hier uyt misschien een weynigh vermaeck scheppen: daer andere, end' verre de meesten deel, een walghelicke onlust, tot een spottelicke versmaedinge sal uytstooten. Maer wat

[p. 9]

hoeven ick my selven te verbleecken, of te verrooden? God en can selfs niet allen behaghen. Mijn onnoosel voornemen, end' nut-gierig, doch crachteloos ghemoet, sal my in plaetse van een stale muer wesen.

Dit is het bescheet van de Goddelicke uytsprake. Het rijcke der hemelen bestaet, end' magh alleen vercreghen worden, door heyligheyt, rechtveerdigheyt, end' matigheyt des levens. Gheest dit noch een ander ruymte, end' seght vryelick aldus: Alle rijcken des weerelts, ghemeen-bestens, (wilt ghy noch meer?) alle menschelicke gheselschappen, jae yeder mensch int bysonder, moghen alleen, door dese drie, te samen ghehecht end' staende blijven. De reden is treffelick end' claer. Een yeghelijck, die sijn herte in de rechte syde draeght, sal dit met uytghestreckte armen aen nemen. De heyligheyt, ofte Religie, vereenight ons met God, in wien wy leven, sweven ende zijn: de rechtveerdigheyt verbint ons, met onsen even-mensche, sonder wiens ghemeenschap, ons leven gheen leven en is: de matigheyt des levens vermaeghschapt, ende trout ons met ons eyghen selven, wiens wesen in accoort, end' over-een stemmighe onderhouden wort. Heylighe, onverbrekelicke Dry-vuldigheyt, die ons versellet, met al dat goet is in de weerelt, iae met den oorsaker des goets, die grondeloose Dry-eenigheyt: in wiens besittinghe, de volheyt van alle vreught, de smaeck van alle suyvere leckerheyt, onse eenighe, ende eeuwige gelucksaligheyt, by een vergadert ende gheleghen is.

[p. 10]

Maer laet ons, voor dit mael, om niemants ghehoor met langheydt te verdooven, end' tot peylinghe van het oordeel van onse lieden, de twee eerste alleen by de handt nemen; als zijnde oock genoechsaem tot de volle wel-stant van een rijcke, of staet-gemeente, end' uyt welckers vruchtbaer houwelijck het derde, als een nootsakelicke vrucht, gheteelt end' op-ghetrocken wort, ja van alle tijden, als een ghedeelte in de lenden van het tweede besloten is gheweest. Daerom is het oock Christo ghenoech geweest te segghen, Soeckt eerst het Coninck-rijcke Gods end' syne gherechticheyt, end' alle andere dinghen sullen u toe-gheleydt werden. Dat is, soeckt de God-vruchticheyt, dne wech tot het rijcke der hemelen, ende vol-bringt alle gherechticheydt, die ons God in sijn woort bevolen heeft, end' gheen dinghen en sullen u ontbreken. Desen gelijckformich, was oock ghenoechsaem ende volcomen het heerlick devijs van Karel den ix. Koninck van Vranckrijck, Pietate & Iustitia, Met Godsalicheyt, end' Rechtveerdicheyt. Doch evenwel sullen wy (soo wy in ons voor-nemen bestaen, end' God de Heere daer toe sijnen wille bringe) een ander tijt, gheheelick daer in besteden, end' alsdan het seer van onse verdorventheyt, ter goeder trouwen, aen-tasten: op dat wy onse kostelicke ledicheyt, niet gantsch onnuttelijck verquistende, tot gerustheyt van onse Gewisse, God, end' de menschen mochten betuygen, hoe seer wy gheneghen zijn, onse duystere niet-doenicheyt, nuttelick end' dienstelick aen te legghen. Om dan gheen langer voor-spel te maec-

[p. 11]

ken, end' met woord-stortinghe ons papier te besoedelen, soo laet ons voor-eerst spreken,