Emblemata of Zinne-werck

[p. 339]

Emblemata. XLVIII.

Denck, voor de nood, steeds aen de dood.

Als ghy, ô jonge lien, met liefd' en zucht gheladen,
In't warme van den hayrd, gheneuygh'lick zit en speelt;
Dry putjens maeckt in d'asch, en doet malcand'ren raden,
Wie dat noch eens zal zijn u aenghenaem ghedeelt:
Denck eens dan op u zelf, dat ghy nu heet van bloede,
Haest stijf en kout van lêen, tot asschen zult vergaen.
En zoo ghy niet in tijds gheweest zijt op u hoede,
Raed, hoe, by onze God, u dinghen zullen staen.

[p. 340]

Wt-legghinghe.

T'is een zoet en onnoozel vermaeck, dat in ons zinne-beelt vertoont wert. En hoe wel het vry zijn kindsheyd smaeckt, het gheeft ons nochtans heel mannelicke en ouwelicke (niet alleen houwelicke) bedenckingen. Men vint by de Roomanisten geen zo kleynen kappelleken, of het heeft zijn zand. Alzoo en werter in onse zinnen niet in-ghevoert, dat niet, tot heylzaem voedsel onser ziele kan werden ghekeert.

Ghedenck' dan, hier by, uwes scheppers in de daghen uwer jonckheyd, eer dat de dagen des quaeds kommen, en de jaeren naecken, van de welcke ghy zegghen zult, ick en hebbe in haer gheen wel-ghevallen. eer dat de zonne, en het licht, de maene, en de sterren verduystert werden, en daer wolcken keeren naer den reghen. Ten daghe dat de huyswachters zullen beweeght, en de krijgh-mannen gheboghen werden, en de maelsters op-houden, als zy vermindert werden, en die door vensters zien, verduystert werden; en de deure op de straete gesloten werden, en het gheluyd van de meulen neder-ligghe, en op-gae als het gheluyd van een vogheltjen, en alle de zangh-dochters om leeghe vallen. eer dat-men oock van de hooghe vreeze, en de schrickselen op de wegh; en de amandel-boom bloeye, en de sprinck-haene verswaere, en de begheerte vernietight wert. als de mensche gaet naer het huys zijner eeuwe, en de klaghende op de straete keeren. eer dat de zilvere koorde wegh-gedaen, en het goude rond-vat gebroken werde, en de eemer op de springh vermorzelt werde, en het radt op de bornput breke; en het stof keere tot de aerde, als het geweest is; en de geest keere tot God, die hem ghegeven heeft.

Men houft gheen zekerheyd op dezer aerd te hopen,
Het vlieght al uyt der hand, niet anders als de wind.

[p. 341]

 

't Verandert al wat is, 't is al daer toe gheropen:

 

De tijd, die ons hier maeckt, de zelv' ons oock verslint.

 

Prins, Koningh, en zijn stam, 't gaet alles henen drijven,

 

En ander dier-ghelijck herspruyten uyt haer dood.

 

Daer is gheen dingh, dat leeft, dat eeuwelick zal blijven:

 

De deughd op dezer aerd, is alleen buyten nood.

Maer 't is verre van huys, dat dit by velen zoude over-dacht werden. 't zijn andere koten, die de jonckheyd zoeckt. Dat is by haer, als de Griecken spreken, in een put met honden vechten, en noyt van vreeze ontslaghen te zijn. men moet dan de elleboghen vry, en het herte zonder swarte zucht hebben. En komt haer noch de dood te vooren; 't is dan met deze hupsche op-weckinghe:

Waerom doet ghy u zoo veel moeyt?

Waerom verkerckert ghy u leven?

Dewijle ghy noch jeughdich bloeyt,

Waerom wilt ghy u niet begheven,

Tot vrolickheyd, en liefd' aen-kleven?

Ah, arme mensch! en weet ghy niet,

Dat maer een koorts en hoeft te wezen,

Om u te brenghen in de vliet,

Daer niemand oyt van daen en schiet?

Wat dat-men zegghen magh, of lezen:

De dood is vol schricks en verdriet.

Iae voor zulcke weereldlinghen, die dit teghenwoordighe leven om-helzen, als haer laetste en opperste goed. gelijck het oock haer is. want de dood is by haer, de beul der natuere; de vloeck Gods; de rent-meester der helle. Maer zeker, die het licht haerder ziele uyt-schieten, tot in de toe-kommende weereld, en dit leven ghebruycken, als niet ghebruyckende, houden de dood, ghelijck zelfs

[p. 342]

een heyden spreeckt, voor een zeer schoone en kostelicke vond der Natuere; en, naer de spraecke der H. Schrift, een woecker en ghewin.

Comme un bon pelerin s'esiouït en son coeur,
D'avoir de son voyage accompli la longueur,
Pour revoir au logis la face de son pere,
Ainsi tot homme doit (pensant à la misere,
Qu'apporte jour et nuict ce voyage mondain)
Rire d'aise en son coeur, de l'accomplir soudain.
Pour voir son Dieu là haut, et pour estre delivre
Des maux, ausquels ils faut en ce bas monde vivre.

Dit zinght de Fransche Poeet:

Als een goed pelgerim zich in zijn hert verblijt,
Dat hy zijn langhe reys vol-bracht heeft op zijn tijd,
Om wederom te zien het aen-zicht van zijn vader:
Alzoo moet yder mensch (wy zeggh' ick allegader)
Herdencken steeds d' ellende' van deze weerelds tocht,
En lacchen in ons hert, dien t' hebben haest vol-brocht:
Om God den Heer te zien, en vry te zijn verheven
Van 't quaed, daer in wy steeds, in dit vleesch, moeten leven.

'T is alzoo, dat wy niet vrouger en moeten van hier willen scheyden, dan wanneer onze zand-looper die van God ghestelt is, uyt-gheloopen is: nochtans als wy, die dat hemelsche licht eenigher maten deelachtigh zijn, dit leven verghelijcken by het toe-kommende; zoo zullen wy groote reden bevinden, om met den Apostel te zuchten, en uyt te roepen; wie zal ons verlossen van dit lichaem des doods? 'T en is dan soo heel vremt niet, dat de heydenen, die alleen de leydinghe der natuere ghevolght hebben, het

[p. 343]

beste hebben geacht, niet geboren te zijn: en het naeste daer aen, haest te sterven. Waer op dit ghedicht slaet, dat ick hier uyt het Griecks over-ghebracht hebbe:

Tot welck een levens treyn zal ick my best begheven,
Om, zonder onghemack, gheluckelick te leven?
In hoven heerscht de zucht van eer en grote staet.
Raeds-heeren zijn vol tocht van liefd' en enckel haet.
De huyzen zijn vervult met menigh duyzent zorghen:
Het land-werck is vol moeyt', daer aen een mensch zou worghen:
De schippers, zijnd' altijds in angst en groote nood,
Zien, op twee vinghers naer, de aen-komst van de dood.
Hy, die gaet, om ghewin, in vremde landen dwalen,
Vreest, zoo hy t'huys wat laet, dat 't vremde zullen halen.
De krijghs-man gaet ter dood, met kloeckheyd trots vermomt.
Het houw'lick is van zorgh en onghenucht beromt.
En zoo-men anders leeft van 't houwelick ont-bonden,
Ons leven wert verwoest, in eenzaemheyd verslonden.
't Geeft altoos on-ghenucht en huysselicke pijn,
Van kinders wel voor-zien, of kinderloos te zijn.
De jonckheyd wert on-nut en on-bequaem bevonden:
De ouderdom, gantsch swack, wert haest naer 't graf gezonden.
Zoo dat het beste waer, te wezen nimmermeer;
Of stracks naer ons gheboort', te sterven jonck en teer.

Hout dit tot over-maete en besluyt van dit in-leghsel:

Het leven van de mensch, aen alle kant om-gheven,
Rolt stadigh, dagh aen dagh, met groot' on-zekerheyd:
Ghelijck als aen de strand' de golven zijn ghedreven,
Daer d' een voor, d' ander naer, naer d' ander niet en beyt.
Wanneer dan op het eynd' onz' laetst' uyr is ghekommen,

[p. 344]

 

En dat Natuer ons eyscht het gheen zy heeft gheleent;

 

Van ons en blijft hier niet, daer van wy konnen rommen,

 

Als een veroude dooz' van vrot' en vuyl ghebeent.

Maer neemt-er evenwel dit noch by:

Jamais l'homme, avant qu'il meure,
Ne demeure
Bienheureux parfaictement.
Tousiours avec la liesse,
La tristesse
Se mesle secretement.

Dat is:

De mensch en wert hier noyt in vol gheluck bevonden,
Voor dat hy eerst af-leggh' dit vleeschelicke pack.
De droefheyd, hoe het gae, wert altoos tsaem ghebonden
Met 't gheen' ons blijdschap geeft, of eenigh aerdsch gemack.