Emblemata of Zinne-werck
(1636)–Johan de Brune (de Oude)–
Auteursrechtvrij
[pagina 213]
| |
Iongh Hovelingh, oud schovelingh.
| |
 | |
Hy haddet vry geleert, of immers wist van kluchten,
Die eerst dit hove-spel zoo zoetelick verdacht.
De jonge Hovelingh, die magh hem hier uyt tuchten,
Eer dat hy hem vermoeyt, met al te spade klacht.
Hier ziet hy, wat hem zal in dit bejagh gebeuren,
Zoo hy, met vrough berouw, in tijds niet toe en ziet:
Hy zal haest uyt-geschut, zijn on-geluck betreuren,
En blijven naeckt en bloot in allerley verdriet.
| |
[pagina 214]
| |
Wt-legginghe.Een klouck verstand, by ervarentheyd, de ydelheyd, en verdrietige nuttigheyd van het hofsche leven geleert hebbende, berst uyt in deze woorden:
Transegi miserè miser tot annos,
Gustando mala, gratias agendo,
Sperando, ingenué serviendo.
Nunc, post tantos mihi praemium labores,
Sunt, serò sapere, atque pnitere.
Dit wilt hy zegghen:
Ick hebb', ellendigh mensch, ellendighlick versleten
Zoo menigh levens jaer, met eeuwelick gheloop:
Met prouven van veel quaeds, en noch veel dancks te weten,
Met eeuwelicke dienst, nochtans altijds vol hoop'.
Wat hebb' ick voor een prijs, naer zoo veel moeyt' verkreghen?
Wat loon blijft my nu by, naer zulck een pijn'lick dinck?
Niet anders als dat ick te laet ben wijs bedeghen,
En dat ick met berouw mijn feylen over-dinck.
Deur twee dinghen werden voornemelick de Hovelingen verleyt en bedorven; deur de begeerte van de grootsheyd des levens, en deur de begheerlickheyd des vleeschs. Twee groote klippen, daer aen veel ellendighe zielen schip-braecke gheleden hebben: daer aen vele haer middelen verquist, haer lichaem geschonden, haer eere gheschoffiert, haer ziele verdoemt hebben. Teghen de eerste hebb' ick t'anderen tijde dit uyt-gestort:
Eylaes! Fortuyn die altoos draeyt en glijt,
Een eer-begheerigh mensch gheen langhen tijd en lijt.
| |
[pagina 215]
| |
Zy toont deur haeren val, als van de Lentsche bloemen,
Dat 's weerelds batement niet is als wind te noemen;
En dat de mensch gewis wel on-geluckigh leeft,
Die uyt zijn land en stad te hoof zijn wooningh heeft.
Verr' zy van my gestelt de gunst, en pomperye,
Die met een valsch blancket, met schijn, met guyterye
Bestrijckend' ons uyt-strijckt: die onze ziel beraeght
Met pracht en nijdigheyd; met zorghen vijlt en knaeght.
Een mensch tot groote eer, en hooghe staet verheven,
Is als een reuzen-beeld, met spyen t'saem ghedreven,
Met bouten dicht beslaen, met naghels vast ghestelt,
Dat in zijn aen-gezicht van puere gramschap swelt.
Men schijnt Neptunus zelf, of Jupiter t'aen-schouwen:
Zijn trotsigh-hoogh geswel 't gemeene volck doet grouwen:
Met goud en blauw azur, van buyten schoon verrijckt;
Maer als-men in het hol van 't groote lichaem kijckt,
En ziet dat 't plaester is, lijm, en ghekneden aerde,
't Bedrogh wert dan bekent: en 't groot beeld, kleyn van waerde,
En gheeft noch schrick, noch vrees, als aen een simpel zot,
Of die deur by-geloof zijn herssens heeft ghebot.
Maer die, met wijs verstand, die dinghen kan bemercken,
Die heffe-beckt, en lacht met zulcke leughen-wercken.
Een on-verstandigh mensch, als on-gezouten bry,
En weet gantsch niet met al wat van dit leven zy.
Het is een schaek-gespel, daer Koninghen en knechten,
Daer Koninghinnen zijn, daer Ruyters t'samen vechten.
Maer als zy van de dood dan een-mael zijn gheschaeckt,
Elck, zonder onderscheyd, stracks in de zack geraeckt.
Zoo werden in het graf gesteken, t'aller uyre,
Zoo Koninghen, als volck, deur wetten van Natuyre:
| |
[pagina 216]
| |
Die moeder van ons al, van alle tochten naeckt,
Van ghene, noch van die, gheen keure gantsch en maeckt.
Waer deur zy ons bewijst, dat eer' en groote staeten,
Als roock en ydelheyd, ons niet met al en baeten.
Oh, hoe zeer staet my aen Maronis zoet ghedicht!
Daer een goed, oude man, staet lustigh toe-gericht,
Met een houweel in d'hand, en slaet met armen-keeren
Zijn vet on-ledigh land, en gaet zijn hongher weeren,
Wanneer het vier-ghespan der zonnen gaet in 't stal,
Niet met dier herbergh-wijn, of vleesch gekocht in d'hal;
Maer met zijn acker-vrucht, met queecksel van zijn handen,
Dat hem veel zoeter smaeckt, met hongherighe tanden,
Als al die groote kost, die d'Heeren wert bereyt,
Met statelick gesleyp, en al eerwaerdigheyd.
Die of zy voor haer zien veel hondert schotels woelen,
Noyt hebben lust of smaeck; want zy noyt hongher voelen.
Ick bidd' u, welck van be'en ghy de gheluckighst acht,
Of Crassus rijf van gheld, en rijck van groote macht?
Die mits Pompeus was in grooter eer' en waerden,
Ghingh voeren onbedacht de Parthiaensche swaerden;
Of wel dien ouden man, die zonder veel gewagh,
Zijn hof hadd' tot zijn rijck, en Roomen noyt en zagh?
Zoo ons slechts waer bekent, zeght d'oudste der Poëten,
Hoe dienstigh voor ons zy de Maluw om te eten.
Gheluckigh zoude zijn de mensch in allen deel,
En d'helft, let wat hy zeght, zou meer zijn als 't geheel.
Deur d'helft wert hier verstaen het leven van die menschen,
Die van haer werck ghevoet, naer anders niet en wenschen.
Wiens ziele frisch en fraey, woont in een gave borst:
En deur het heel, de weeld' en wel-lust van een Vorst.
| |
[pagina 217]
| |
Hoor wat ons Flaccus zinght: Natuer is licht te vreden,
Met weynigh verghenought, en onze swacke leden
En eyschen niet zeer veel; maer zijn deur ons verkort.
En, deur het heel, de helft van ons bedroghen wort.
Teghen de wel-lust des vleesches, en vuyl bejagh der on-kuyssche vrouwen, is dit van my vertaelt:
't Is wel het grootste quaed, dat een mensch hebben magh,
Een vrouw ten dienst te staen, die met ons houd de lach.
Die on-verdraeghzaem werck ons schouderen doet smaecken,
Die ezels dienst ghebiet, ellend', en wreede taecken:
Want zonder acht, als op haer eyghen zelf te slaen,
Zal zy wel dienst en liefd', met trotsche moed, versmaen.
Als een galey-heer doet, die fier in zee en haven,
Heeft gantsch gheen mede-lyen, met zijn gevanghen slaven.
Men moet gheschencken doen van ketens en ghesteent,
Verkoopen erf en haef, dat naermaels wert beweent.
Men moet spel en musijck, men moet bancketten gheven,
Om voor dit vremd gedrocht behaeghelick te leven.
Men moet twist en krackeel, gevechten nemen aen,
En dickwils een met een, om lijf en ziele slaen.
Ghewis 't zou beter zijn 't Augeesche stal te zuyv'ren,
Als voor een snoode vrouw zoo dwaezelick te uyv'ren.
De zee is vreesselick, het vier veel schrick ons maeckt,
Zoo doet oock d'hemel oock, als hy deur donder kraeckt:
Maer noch ist al veel meer, een looze vrouw te vreezen,
Die ons tot aen 't gebeent kan plucken ende teezen;
Die duyzend quaeden vint, daer in zy zelden mist,
Om dat zy is een vrouw, en dat zy is vol list.
Wie dat die God magh zijn van deze vrouwen-benden,
Hy heeft ons toe-ghebracht een zee van veel ellenden:
| |
[pagina 218]
| |
Men hoord' aen een autaer te doen zijn klaer vertoogh,
En kinders, met gheschenk, te koopen van om hoogh.
En niet zijns levens tijd met dat lief quaed te spillen,
Met vrouwen, zucht des mans, die niet als quaed ons willen.
Ellendigh is de man, die vol van vrouwen vier,
Zoo langh hy leeft, een slaef is van zoo fellen dier.
Hoe-wel deze laetste Veersen veel te ruym van de Fransche Poeet in-ghevoert werden: zoo en wil ick-ze hier niet verder getrocken hebben, als op dat Courtizaensch gheslacht, dat menigh mannen hoofd heeft doen treuren, en de zege-teeckenen van een schandelicke over-winninghe op-geheven heeft. Om dan gheen eere van eyghen vindinghe my toe te meten, noch verwijt van een losse penne op my te haelen; neem daer de eyghen woorden van beyde de ghedichten.
Las! la Fortune aux retours inconstans
Ne peut souffrir l'ambitieux long temps.
Monstrant par luy d'une cheute soudaine
Que c'est du vent, que la farce mondaine:
Et que l'homme est tresmal heureux, qui vit
En cour estrange, & ne meurt en son lit.
Loin de moy soit la faveur & la pompe,
Qui d'apparence, & de fard nous retrompe,
Qui nous relime, & nous ronge au dedans
D'orgueil, d'envie, & de soucis mordans.
L'homme qui monte aux honneurs inutilles,
Semble un colosse attaché de chevilles,
Ferré de gonds, de barres & de cloux:
Par le visage il s'enfle de courroux,
Representant Jupiter ou Neptune:
| |
[pagina 219]
| |
Sa brave enflure, estonne la commune,
D'or enrichie, & d'azur par dehors:
Mais quand on void le dedans du grand corps
N'estre que plastre, & argile poitrie,
Alors chascan cognoit la mocquerie,
Et desormais le Colosse pipeur
Pour sa hauteur ne fait seulement peur
Qu'au simple sot, & non a l'homme sage
Qui hausse-beque, & mesprise l'ouvrage
En l'homme ignorant dont les jours sont si brefs,
Ne cognoist pas que c'est un jeu d'eschets,
Que nostre courte & miserable vie,
Et qu' aussi tost que la mort la ravie,
Dedans le sac on met tout a la fois
Roys, chevaliers, pyons, roynes, & roys.
Ainsi la terre en mesme sepulture
Met peuple & Roys par la loy de Nature,
Qui mere a tous sans nulle passion,
De l'un des deux ne faict election:
Monstrant par la, que la gloire mondaine
Et la grandeur est une chose vaine.
Ah! que me plaist ce vers Virgiliam,
Où le vierllard pere Coryciam,
Avec sa marre en travaillant cultive,
A tour des bras sa terre non-oisive,
Et vers le soir, sans acheter si cher
Vin en taverne, ou chair chez le boucher,
Alloit chargeant sa table de viandes,
Qui luy sembloyent plus douces & friandes
Avec la faim, que celles des Seigneurs,
| |
[pagina 220]
| |
Pleines de pompe, & de mets, & d'honneurs,
Qui desdaigneux, de cent viandes changent
Sans aucun goust, car sans faim ils les mangent.
Lequel des deux estoit le plus heureux?
Ou ce grand Crasse, en escus plantureux;
Qui pour n'avoir les honneurs de Pompee,
Alla sentir la Parthienne espee?
Ou ce vieillard, qui son champ cultivoit,
Et sans voir Rome en son jardin vivoit?
‘Si nous sçavions, ce disoit hesiode,
Combien nous sert la guimauve, & la mode
De l'accoustrer, heureux l'homme seroit,
Et la moitié le tout surpasseroit’
Par la moitié il entendoit la vie,
Sans aucun fard des laboureurs suivie,
Qui vivent sains du labeur de leurs doits,
Et par le tout les delices des roys.
‘La nature est, ce dit le bon Horace
De peu contente, & nostre humaine race
Ne quiert beaucoup: mais nous la corrompons,
Et par le tout la moitié nous trompons.’
Het ander ghedicht, raeckende de pijnelicke, en kostelicke vrouwe-zucht, rolt met deze woorden.
C'est bien le plus grand mal qu'un homme puisse avoir,
Que servir une femme accorte a decevoir,
D'enjoindre des travaux, qui sont insupportables
Des services cruels, des taches miserables:
Car sans avoir esgard à la simple amitié
De leurs pauvres servans, cruelles n'ont pitié,
| |
[pagina 221]
| |
Non plus qu'un fier Corsaire, en arrogance braves,
N'a pitié des captifs à l'aviron esclaves.
Il faut vendre son bien, il faut faire presens
De chaines, de carquans, de diamans luysans:
Il faut donner la perle, & l'habit magnifique,
Il faut entretenir la table, & la musique,
Il faut prendre querelle, il faut les supporter.
Certes j'aimeray mieux dessus le dos porter
La hotte pour curer les estables d'Augee,
Que me voir serviteur d'une dame rusée.
‘La mer est bien a craindre, aussi est bien le feu,
Et le ciel, quand il est de tonnerres esmeu:
Mais trop plus est a craindre une femme clergesse,
Sçavante en l'art d'amour, quand elle est tromperesse:
Par mille inventions mille maux elle fait,
Et d'autant qu'elle est femme, & d'autant qu'elle sçait.’
Quiconque fut le Dieu, qui la mit en lumiere,
Il fut premier autheur d'une grande misere.
Il falloit par presens consacrez aux autels
Acheter nos enfans des grands Dieux immortels,
Et non user sa vie avec ce mal aimable,
Les femmes, passion de l'homme miserable:
Miserable & chetif, d'autant qu'il est vassal,
Durant le temps, qu'il vit, d'un si fier animal.
|
|