Emblemata of Zinne-werck

[p. 191]

Emblemata. XXVII.

Des mensches aerd hanght naer der aerd.

De kruyer druckt en dringht, hy sweet, hy hijght, hy stenet:
Zijn hoofd, en heel zijn lijf, by-naer op d'aerde lenet.
De karre volght hem naer, gelaeden vol van brand,
Van achter, tot behulp, gesteken met der hand.
Staet stil, ô mensch! en ziet uw zijn en uw bedrijven:
Uw zin en uw gepeyns altijds op d'aerde blijven.
Ghy treckt een karr' vol zond', vier-voedsel van de hel:
De duyvel steeckt en preeckt, en helpt u in 't gequel.

[p. 192]

Wt-legghinghe.

Hebt de weereld niet lief, noch wat in de weereld is, zeght de vriend des Heeren, dien Iesus lief hadde. Een noodighe vermaninghe, en die ons gheduerigh behoorde voor-ghehouden te werden. Want wy werden van natuere veel stercker ghedreven tot de weereldsche dinghen, als de sware lichamen naer het middelpunt der aerden; veel meer, als het vier, naer de opperste deelen der lucht. De eene wat minder, de ander wat meer; maer wy hebben alle uyt de zelve kop ghedroncken; wy brenghen den zelven aerd mede van onze wieghe, jae van onze gheboorte. 'T is al metael uyt de zelve mijne. Dit verdervelicke vleesch werpt yzere boeyen aen onze ziele, en druckt ons met het gantsche gewichte dezer aerden: zoo dat wy ons hoofd niet en konnen, noch en willen, om hooghe heffen, dan byzonderlick van Gods Gheest ghetrocken zijnde. Wy zijn als boomen, die, aen alle kanten, wijds en zijds, ghewortelt zijnde, niet, ghelijck de eycken-boomen, honderd jaer groeyen, honderd jaer staen, honderd jaer vergaen; maer, zoo Gods besluyt den draed onzes levens niet af en snede, die door den ouderdom, altijds meer en meer vergroenen zouden en jeughdigh werden, om eeuwelick aen der aerde vast gehecht te blijven.

Stervelinghen, weerelds-puyck,
Broozer als een aerde kruyck,
Die, met eenen grooten draf,
Stadigh spoedight naer uw graf;
Waerom is het, dat ghy bouwt,
Of ghy eeuwigh leven zoudt?
Waerom is het, dat ghy brast,
En u zelven over-last,
T'aller plaetse, t'aller stond,
Tot de kele, tot de mond,
Even of ghy, deze nacht,
Zoudt betalen tol en vracht,

[p. 193]

 

Aen die groene-grijzen baerd,

 

Die ons al by een vergaert?

 

Mensch, ghy zijt een zeldzaem kraem,

 

Daer verscheyden stucken t'saem

 

Ligghen onder een ghezaeyt;

 

Welcke zoo-men t'samen naeyt,

 

'T wert een geckigh narre-kleed,

 

Als ghy draeght, en niet en weet.

Wy zijn van God, op de weereld ghestelt, en oock van zulck een ghestalte gheschapen, dat wy de aerde met de voeten treden, en ons hoofd ten hemel heffen. Maer wy doen als de boomen, wy schieten ons hoofd en armen in der aerden, en toonen den hemel onze voet-planten. Een ezel kent zijn meester, ende een osse de kribbe zijns heeren, maer Israel, de menschen in 't ghemeen, en kennen haeren Schepper niet. Wel te recht roept de Fransche Poeet:

Certes, ô Dieu, toutes bestes sauvages,
Qui sur les monts, & qui par les boccages,
Et par les champs vont de chasque costé,
Pour ce nourrir, n'offencent ta bonté:
Tous les oiseaux, qui parmy l'air se joüent,
Tous les poissons, qui par les ondes noüent,
Tous les rochers, les plaines, & les bois,
Palles de peur tremblent dessous ta voix:
Palles de peur tremblent devant ta face,
Si ton courroux tant soit peu les menace:
L'homme sans plus (l'homme que tu as faict,
Par-dessus tous animal plus parfait,
Et qui tu mis les traicts de ton image,
Et vers le ciel luy haussas le visage,
A qui tu fis tant de graces avoir,
En qui tu mis jugement & sçavoir)
Seul, seul t'offence! & ingrat par sa faute,
Blesse l'honneur de ta majesté haute.

[p. 194]

Dat luyt in onze Moeders-taele:

Ghewis, ô groote God, de wild' en tamme dieren,
Die op gheberght en dal, en door de bosschen swieren:
Die door de velden gaen, om daer te zijn ghevoed,
En quetsen door haer doen, noch terghen uw ghemoed.
De visschen, die-men ziet steeds deur de golven spelen;
De voghels, die-men hoort steeds deur den hemel quelen;
De rotsen, en het veld, de boomen van het woud,
Die schricken voor uw stem, van vreeze bleeck en koud.
Die schricken voor uw stem, en voor uw aen-zicht beven,
Zoo maer uw grimmigheyd in 't minst is op-gheheven:
De mensche zonder meer, dien ghy hier hebt ghestelt,
'T volmaeckste dier van al, der dieren vooghd en held;
Jn wien ghy hebt ghestelt de trecken van uw wezen,
Diens aen-ghezicht ghy hebt ten hemel op-gherezen;
Aen wien zoo veel ghenaed ghy hebt ghezet ter hand,
Ghegheven zulck een schat van oordeel en verstand;
Die is 't, die is 't alleen (wie kan het voor u berghen?)
Die u verbelghen derft, en uwe goedheyd terghen:
Die vol on-danckbaerheyd (daer in hy zich noch vleyt)
De eer ont-kent, en schent van uwe Majesteyt.

Pooght mensche, wie ghy zijt, de aerdsche leden te dooden, die door haer doodelick leven, uwe gheestelicke ziele versticken en verslicken. Doet aen den Heere Iesum Christum, ende en bezorght het vleesch niet in zijne wel-lusten. Ey-lieve, denckt hier op; en besluyt u scheyden met dit besluyt:

Zoo in een minder rinck ons leven is besloten,
Als van een dagh, by God; zoo 't jaer, dat altijds keert,

[p. 195]

 

Ons' daghen steeds verdrijft, en zoo ons leven teert;

 

Zoo yder schepsel is met sterflickheyd om-goten;

Wat droomt ghy dan, ô ziel! in deze put gevanghen,
Waerom behaeght u noch het duyster van dit licht,
Zoo ghy om wegh te vlien naer 's hemels klaer ghezicht,
De schouder-blaren hebt met vlercken dicht behanghen?

Daer is dat groote goed, daer elck een naer verlanghet;
Daer is de zoete rust, van yders wensch om-vanghet;

Daer is de reyne liefd', de volheyd aller vreughden;
Daer zult ghy God'lick deel, in 't alder-hooghst verheven,
Bekennen, met der oogh, den oorsprongh van uw leven,
Zoo ghy maer Christ om-helst, den werck-man aller deughden.