Davids Psalmen, Gedicht, aen d’eene zijde, door Petrum Dathenum; aen d’ander zijde, door J. De Brune

LXXVIII. PSALM.

Een onderwijzinghe Asaphs.

1   O Ghy mijn volck, neemt mijne leer ter ooren:
Neyght uwe oor, tot ’t woord van mijnen monde:
Ick zal met spreucken mijnen mond ontsluyten,
Ick zal verborgenthe’en van ouds uyt-storten,
⁺ Die by ons aengehoort zijn, en verstaen;
End’ onze vaders hebbenz’ ons vertelt,

+ 2

[p. 262]

[Datheen]

4   Op dats’ op God alleenlicken mochten bouwen,
Sijn groote wercken vastelick onthouwen,
End’ sijn Wetten bewand’len en beleven:
Niet als haer Vaders, die waren begeven
Tot moetwille met een hert ergh end’ fel,
End’ tegen Godt steedts geweest zijn rebel.

j. Pause.
5   Sulcks is in Ephraim seer wel gebleken,
Die in den strijdt van Godt zijn afgeweken:
Of sy schoon met bogen gewapent waren,
End’ in het schieten konst’lick wel ervaren:
Want sy hielden niet des Heeren verbont,
End’ verwierpen sijn Wet tot aller stont.

6   Sy hebben des Heeren schoon wonder-wercken,
Die sy hebben konnen sien end’ selfs mercken,
Vergeten end’ veracht uyt boosen gronden,
Ia die sy gesien hadden end’ bevonden
In Egypten end’ in dat veldt Zoan,
Die haer groot-Vaders selfs daer sagen an.

7   Hy deelde ’t Meyr en oock de water-stroomen,
En liet al sijn volck droogh voets daer door komen,
’t Water bleef als mueren vast in sijn stede.
Door een wolcke leyd’ hy ’t volck ’s daeghs met vrede,
End’ ’s nachts door een colomne vyer seer klaer,
Om sijn volck te leyden sonder gevaer.

8   Godt brack de steenrotsen door sijn kracht spoedigh,
Op dat sijn volck mocht drincken overvloedigh
In de woestijne, daer hy uyt den steynen,
En uyt den klippen voortbracht de fonteynen,
En gaf ’t water met sulcken overvloet,
Dat daer stroomen liepen des waters soet.

ij. Pause.
9   Doch sy hebben al t’saem gedaen veel sonden,
End’ Godt tot toorn verwecket tot dien stonden,
Sy hebben hem versocht na hare wijse
In de woestijn, end’ daer begeert met spijse
Na haren lust verzaet te zijn wel seer,
Sy murmureerden soo tegen den Heer:

10   Soud’ Godt (seyden sy) ons in dees’ woestijne
Den disch konnen decken met spijs en wijne?
Vyt den geslag’nen steen de stroomen drongen,

[p. 263]

[De Brune]

2   Wy zullen ’t voor haer kinders niet verbergen,
Noch voor ’t geslachte dat naer ons zal komen,
Vertellend’ all’ de loflickhe’en des Heeren,
⁺ En zijne sterckt’, en alle zijne wond’ren,
Die hy gedaen heeft: want hy heeft daer een
Ghetuygheniss’ in Iacob op-ghericht.

3   Hy heeft in Israël een wet ghegeven:
Die hy aen onze vaders heeft geboden,
Dat zy-z’ haer kinders kenbaer maken zouden,
Op dat ’t gheslacht, de kinders noch te baeren,
Die op-staen zouden, yder een die wist,
En aen zijn kinders die vertellen mocht:

⁺ 4   Op dat zy, op God hopend’, niet vergaten
Gods daden, maer bewaerden zijn geboden,
En dat zy niet en wierden, als haer vaders,
Een wederhoorigh, een rebel gheslachte;
Het welck zijn herte niet ghericht en heeft:
En welckers geest met God niet trouw en was.

I. Pause.
⁺ 5   Ephraïms kinders vaste boge-schutters,
Die keerden om, ten daghe van den strijde:
Dewijl zy Gods verbond niet onderhielden;
En waren weigh’righ in zijn wet te treden:
En stelden zijne daden in vergeet;
⁺ Zijn wond’ren oock, die hy haer hadd’ doen zien.

6   Hy hadde voor haer vaders in Egypten,
In Soans veld, gedaen veel wonderwercken:
⁺ Hy kloof de zee, en deed-er haer door-treden;
En heeft de wat’ren als een hoop doen zetten.
Hy heeft-ze met een wolck by daegh’ geleyd,
En heel den nacht door, met een licht des viers.

⁺ 7   Hy kloof de rotsen in de dorr’-woestijne:
Hy drenckte haer ghelijck uyt groot-af-gronden.
Want hy de’e stroomen uyt de steen-rots komen;
Hy dede oock de waet’ren neder-dalen,

+ 3

+ 4

+ 5

+ 6

+ 7

+ 8

[p. 264]

[Datheen]

End’ de wateren seer haest daer uyt sprongen.
Soud’ Godt ons hier konnen geven ons broot,
En ons spijsen met vleesch in desen noot?

11   Daerom als God dees blintheyt ging aenmercken,
Werdt hy seer gram, en wilde haer niet stercken,
Terstont saghmen een groot vyer haest ontsteken
Over dat zaet van Iacob die af-weken:
Hy verderf de kinders van Israel,
Om dat sy op hem niet betrouwden wel.

12   Want daer sy sulcken noot hebben beseven,
Godt hadde den wolcken gebodt gegeven,
End’ den Hemel ontdaen in ’t openbare:
Hy regende ’t Manna der gantscher schare,
Soo dat sy zijn geworden tot dier stadt,
Des Hemels broot geheel vol ende zadt.

iij. Pause.
13   De sterflicke mensch daer zijnde geseten,
Heeft van dat broot der Engelen gegeten,
Dies is hy haest zadt geweest boven maten,
Godt heeft de winden seer sterck waeyen laten,
Den eenen uyt den Zuyden door sijn kracht,
Den and’ren heeft hy uyt Oosten gebracht.

14   Daer na heeft hy dat vleesch van smake goedigh,
Geregent uyt den Hemel overvloedigh:
End’ gelijck des zants veel is in getale,
Gaf hy hen Vogels t’eten al-te-male,
Die vielen op den Leger overbreyt,
In den Tenten hebben sy die bereyt.

15   Soo wert desen hoop swaerlick om verzaden,
Seer vol zijnde, met dees’ spijs overladen,
Haren lust koeldensy op deser wijse,
Doch sy aten noch steedts van deser spijse,
Ia hadden noch even tot deser stont,
’t Vleesch tusschen de tanden in haren mont.

16   Als Godt gram wert, en dit volck liet verderven,
End’ de voornaemst’ onder hen oock liet sterven,
Ia haest’lick storven de voornaemste seere.
Doch heeft dese boos’ aerdt Godt haren Heere
Voortaen vergramt, end’ sijn eere gerooft,
End’ sijner wonder-wercken geen gelooft.

iiij. Pause.
17   Daerom zijn sy gestorven in ellenden,

[p. 265]

[De Brune]

Gelijck rivieren: en zy gingen voort, II. Pause.
⁺ Om noch meer zonde teghen hem te doen.

8   Zy terghden d’Alderhooghsten op de heyde,
En zy verzochten God in haere herten,
En wilden spijze, volghens haer begheerte:
En hebben tegen God alzoo ghesproken:
Zoud’ God wel machtigh wezen, eenen disch
⁺ Ons toe te richten in de wilderniss’?

9   Beziet, hy heeft den rotzsteen vvel geslagen,
Alzoo dat wat’ren daer uyt henen vloeyden,
En beken overvloed’lick daer uyt braken:
Zoud’ hy oock machtigh zijn ons brood te gheven?
Zoud’ hy wel vleesch bereyden voor zijn volck?
⁺ Maer God die hoord’et, ende wierd vergramt.

10   Een vier werdt tegen Iacob aen-ghesteken,
En toorn is teghen Israël gerezen,
Om dat zy in den Heere niet geloofden,
En dat zy op zijn heil niet en vertrouwden,
⁺ Daer hy den wolcken van om hoogh geboodt,
De deuren van den hemel oock ontsloot.

11   Hy regend’ op haer ’t Manna om te eten:
En hy verleend’ haer koren uyt den hemel:
Een yeghelick die at het brood der machtigh’;
Hy zondt haer teer-kost toe tot haer verzadingh:
⁺ Hy dreef den oosten-wind in d’hemel voort, III. Paus.
En, door zijn kracht, voerd’ hy den zuyd-wind aen.

⁺ 12   Hy dede vleesch op haer als stof af-regh’nen;
Ghevlerckt ghevoghelt’, als het zand der zeën:
En dede dat, in ’t midden van zijn leger,
Rondomme zijne wooningh neder-vallen.
⁺ Doe aten zy, en wierden dapper zat:
Zoo dat hy aen hen haren lust toe-bracht.

13   Zy waren van haer lust noch niet vervreemdet,
Haer spijze die was noch in haeren monde;

+ 9

+ 10

+ 11

+ 12

+ 13

+ 14

+ 15

[p. 266]

[Datheen]

End’ hebben haest haren tijt moeten enden:
Dies als sy sulcks onder malkander sagen,
Begonstense na Godt den Heer te vragen:
Een yeder heeft vroegh, ja voor den daghraet,
Gesocht Godes genaed’ in sulcken staet.

18   Dan bedachtense dat Godt in ’t benouwen
Een toevlucht is, daer op men mach betrouwen:
Die door sijn kracht en sterckte wonderdadigh,
Die verlost die hem betrouwen gestadigh,
Maer sy huychelden steedts met haren mont,
Haer tongh sprack niet dan leugen in den gront.

19   Met herten wilden sy Godt niet aenkleven:
In sijn verbont zijn sy oock niet gebleven,
Doch soo genadigh is de Heer bevonden,
Dat hy hen vergaf haer schand’licke sonden,
Hy keerde sijn gramschap groot van hen af,
End’ stilde dickwijls sijnen toorne straf.

20   Hy bedachte dat haer swacke nature,
Niet anders dan een vleesch was t’elcker ure,
En als een wint die doorvlieght sonder keeren.
Hoe dickwijls hebben sy den Heer der heeren
Tot toorn verweckt, end’ seer bedroeft gemaeckt
In de woestijne, die van hitten blaeckt?

v. Pause.
21   Dit volck om Godt te tergen seer genegen,
Heeft hem versocht altijdt end’ aller wegen.
Ia heeft willen meesteren t’allen tijden
Den heyligen Israels sonder mijden,
Niet denckend’ aen sijn handt, daer door dat sy
Van haer vyanden gemaeckt waren vry.

22   Hy heeft hen wonder-teeckenen gegeven,
Die hy in Egypten hadde bedreven.
In Soan heeft hy sijn daden vermeeret,
Daer hy ’t water haest in bloedt heeft verkeeret,
De Beken waren bloet, dies met verdriet,
Vergingh ’t volck, en konde sulcks drincken niet.

23   Dan sand hen Godt wormen boos boven maten,
Dies’ al, ja selfs tot in den bedden aten:
Vorsschen plaeghden hen oock aen allen zijden,
In den vruchten moesten sy schade lijden,
Van den Rupsen diese hebben gequelt,
De Spring-hanen bedorven ’t gantsche velt.

[p. 267]

[De Brune]

⁺ Als Godes gramschap tegen haer gingh rijzen:
Alzoo dat hy van hare vetste doode,
En alle d’uyt-ghelezen’ Israëls
Heeft hy doen neder-buygen-en-ghevelt.

14   Zy hebben, boven al dit, noch ghezondight,
En hebben niet gelooft in zijne wond’ren: IV. Pause.
⁺ Dies dede hy, in ydelheid, haer daghen,
En hare jaren in een schrick verdwijnen.
Als hy-ze doode, vraeghden zy naer hem;
En keerden we’er, en zochten God heel vroegh:

⁺ 15   En zy ghedachten dat God was haer rotse,
En God de Alderhooghste haer verlosser:
En zy pluym-streken hem met haren monde;
En hebben hem ghelogen met haer tonge:
⁺ Haer herte dat en was niet recht met hem;
Zy waren onghetrouw in zijn verbond.

16   Doch hy barmhertigh zijnde, hy verzoende
De ongherechtigheid, haer niet verdervend’:
Maer hy heeft dickwils afghewent zijn toren,
⁺ En dede al zijn grimmigheid niet rijzen:
Maer hy ghedachte dat zy waren vleesch,
Een wind die heen gaet en niet weer en keert:

17   Hoe dickwils terghden-z’ hem oock op de heyde?
⁺ Hem doende smert aen in de wildernisse? V. Pause.
Want zy verzochten God al wederomme:
Den heil’ghen Isr’els stelden zy een paele:
Zy dachten aen zijn hand niet, aen den dagh
Doe hy-ze van den vyand heeft verlost.

⁺ 18   Hoe hy zijn teeck’nen in Egypten stelde,
En in ’t veld Zoans zijne wonderheden;
Hoe hy in bloed haer vloeden, haere stroomen
Veranderd’, op dat zy niet drincken zouden.
⁺ Hy zond oock onder haer-lien een ghemengh
Van onghedierte, dat haer heeft verteert.

+ 16

+ 17

+ 18

+ 19

+ 20

+ 21

+ 22

+ 23

[p. 268]

[Datheen]

24   Haer wijngaert wert met den hagel geslagen,
Over de Vijgh-boomen vielen veel plagen,
Met hagel is al haer vee omgekommen:
’t Vyer verteerde de kudden oock al-ommen.
Summa, hy heeft over hen in ’t gemeen,
Sijnen toorn groot uytgestortet met een.

25   Hy lietse seer straffen in allen saken,
Door d’Engelen die bereyt zijn ter wraken,
Hy maeckte plaets in sijn gramschap seer krachtigh,
Niemant en verschoonde de Heer almachtigh,
Haer vee, ja sy selfs storven seer verbaest
Door de pestilentie metter haest.

vj. Pause.
26   In Egypten waren seer snel verdorven,
De eerst-geboornen die haestelick storven,
’t Verraderisch geslacht van Cham geboren,
Heeft Godt omme-gebracht in sijnen toren.
Doe trock sijn volck uyt als schapen seer goet,
Die hy heeft in de woestijn opgevoet.

27   Hy leyde ’t volck sekerlick tot dien stonden,
De Zee heeft al de vyanden verslonden,
Sijn volck wilde hy soo den wegh bereyden,
End’ hen tot haer erfgoet seer schoon geleyden,
Tot den heerlicken Bergh dien hy hen geeft,
Dien hy door sijnen arm verworven heeft.

28   De volckeren heeft hy voor hen verdreven,
End’ haer lant seer vruchtbaer oock ingegeven
Den stammen Israels, als d’onvertsaeghde:
Doch sy versochten hem, ’t welck hem mishaeghde,
Sy hebben t’saem den Heer vergramt eenpaer,
End’ niet gehouden sijn geboden klaer.

29   Volgende der Voor-vaderen gebreken,
Als verachters zijn sy van Godt geweken:
Sy waren gelijck loose bogen alle:
Door afgoden zijn sy gebracht ten valle,
Daer door de jeloersche Godt wert verstoort
End’ geterght tegen sijn gebodt end’ woort.

vij. Pause.
30   Want als Godt began haer boosheyt te mercken,
Hy kreegh een mishagen van hare wercken,
End’ werd’ toornigh over sijn huys-genooten:

[p. 269]

[De Brune]

19   En hy zond vorschen uyt, die haer verdorven:
En hy gaf aen den kruyd-worm haer in-komen;
En aen den sprinck-haen gaf hy haren arbeyd:
⁺ Hy doode haren wijnstock, door den haghel;
Haer wilde vijghe-boomen, door den rijm:
En gaf den haghel over al haer vee.

20   Hy gaf haer beesten de vier-kolen over,
En hy zondt onder haer den brand zijns torens,
Verbolghentheid, verstoortheid, en benauwtheid;
⁺ Midts dat hy boden van veel quaeds uyt-stierde.
Hy woegh een padt voor zijne grimmigheid:
En heeft haer ziel niet van de dood gheweert.

VI. Pause.
⁺ 21   Hy gaf al haer ghediert de pestilenti,
En sloegh al ’t eerst-gheboren in Egypten,
Den eerstelingh der krachten in Chams tenten:
Hy voerde zijn volck heen gelijck als schapen:
⁺ Als eene kudde door de dorr’-woestijn’:
Iae hy heeft haer gansch zekerlick gheleyt.

22   En zy en hebben niet gevreest met allen,
Mits dat de zee haer vyand’ over-deckte:
En hy heeft haer gebracht tot aen de paelen
Van zijne heiligheid, tot dit gheberghte,
’t Welck zijne rechter-hand verkregen heeft:
⁺ En hy verdreef de Heyd’nen voor haer heen.

23   Hy dede-z’ in ’t snoer van haer erve vallen,
En Isr’els stammen in haer tenten woonen:
Zy hebben nochtans God den Alderhooghsten
Verzocht, en tot verbitteringh gedreven:
En zy en hielden zijn ghetuyghnis niet;
Maer waren van hem achterwaerts ghekeert.

⁺ 24   Zy hebben trouweloozelick gehandelt,
Gelijck haer vaders: zy zijn om-gewendet,
Gelijck als een bedriegelicken boghe.
En zy verweckten hem, door hare hooghten,

+ 24

+ 25

+ 26

+ 27

+ 28

+ 29

[p. 270]

[Datheen]

Dies hy tot Silo sijn huys heeft verstooten,
Ende sijn wooninge verlaten gaer,
Daer hy gewoont hadde soo menigh jaer.

31   D’Arke des verbonts quam in vreemde landen,
End’ haer heerlickheyt tot haren vyanden,
Sijn volck wert van d’onbesned’nen gevangen,
Te vyer end’ te sweerde niet om verstrangen,
Alsoo was Godt vergramt gantsch end’ geheel,
Over Israel sijn geliefd’ erfdeel.

32   ’t Vyer nam haren jongelingen dat leven,
De Maeghden zijn steedts ongetrouwt gebleven,
Eensaem bedruckt heeftmens’ alleen gevonden.
Door ’t sweert zijn gedoot de Priesters vol wonden.
De Weduwen in desen swaren strijt,
End’ hadden om treuren schier geenen tijt.

33   Maer gelijck een dronckigh mensch hem opmaket,
Als de wijn wel verteert is end’ ontwaket:
Die seer luyd’ tiert, en maeckt een seltsaem wesen,
Alsoo is oock onse Godt opgeresen,
End’ sloegh ’t achter-deel der vyanden quaet,
’t Welck hen een eeuwige schand’ is en smaet.

viij. Pause.
34   Hy verstiet ’t huys Iosephs des uytverkoren,
End’ den stam Ephraim in sijnen tooren,
End’ nam Iuda dat sijn huys daer soud’ wesen,
Op Zyon den Bergh van hem uytgelesen,
Daer hy sijn wooningh ende sijnen throon
Heeft opgericht seer cierlick end’ seer schoon.

35   Sijn wooninge heeft Godt de Heer gepresen,
Voor eeuwighlick, seer wel gegront mits desen,
Soo vast als d’aertbodem staet nu ten tijden,
End’ uyt sijn volck verkoos hy met verblijden,
David sijn knecht, daer hy de schaepkens kleyn,
Gehoedet heeft op ’t velt in ’t groene pleyn.

36   God nam hem daer hy de schapen moest weyden,
End’ beval dat hy ’t volck soude geleyden,
End’ Israel sijn erfdeel, wel bewaren:
’t Welck gedaen heeft David sijn trouw’ dienare:
Hy heeft dat volck met verstandt en wijsheydt
Geregeert, end’ gevoedt in heyligheydt.

[p. 271]

[De Brune]

Tot toornigheid: en zy verweckten hem,
Door hare beelden, tot een yver-zucht.

25   God hoord’et, ende wierde zeer verbolghen,
En hy versmaede Israël gansch zeere: VII. Pause.
⁺ Dies heeft hy Siloos tente gansch verlaeten,
Welck hy ter wooningh onder menschen stelde.
⁺ Hy gaf zijn sterckte in ghevangenis,
En zijne heerlickheid in vyands hand.

26   Hy leverd’ al zijn volck ten zweerde over,
⁺ En wiert verbolghen teghen zijne erve.
Het vier verteerde haere jonghelingen;
En haere maeghden wierden niet gheprezen:
Haer Priesters zijn ghevallen door het zweerd:
En hare wed’wen hebben niet gheweent.

⁺ 27   Doe is de Heer ontwaeckt, als een die sluymert,
Ghelijck een helt, die van den wijne juyghet.
Hy sloegh zijn we’er-partijders in het achterst’:
Hy deed haer eeuwigh’ on-eer overkomen.
Hy heeft de tent van Ioseph heel verfoeyt. VIII. Paus.
⁺ En hy en koos de stam van Ephrem niet.

28   Maer hy heeft Iudaas stamme zich verkozen,
Den bergh van Sion, welcken hy beminde.
⁺ Hy bouwd’ zijn heylighdom gelijck als hooghten;
Als d’aerde, die hy eeuw’lick heeft bevestight:
En hy verkoos zich David zijnen knecht;
⁺ Dien nam hy uyt de koyen van het vee.

29   Hy dede hem van achter ’t zoogh-vee komen,
Om Iacob zijn volck, Israël zijn erve
Te weyden: hy heeft oock zoo, achter-volgens
d’Oprechtigheid zijns herten, haer geweydet,
En hy heeft haer, met een zeer kloeck beleydt
Van zijne handen vvijzelick geleydt.

+ 30

+ 31

+ 32

+ 33

+ 34

+ 35

+ 36