Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 390]

Leef Herregöde, wat is 't léve sjun..!
Vijlens

Leef Herregödje, wat is 't lève sjun, went-ste 't smurreges wakker wèds en de zon sjiengt en de veugel fleute. Went 't rènt, sjnéjt of sjturmt of wat da-n-och!

Wiej sjun is 't léve, went-ste wir ene nujje daag has krége: went-ste wits dat-ste huuj wir lèfs, geweun mèr lèfs!

Bis-te gezond wiej ene visj, rèët en graat en fèlt dich nüks, da vingste ezu get gans geweun en wits-te uvverhoop nit wiej gelukkig dat-ste bis. Da mings-te jò doe küëts de ganse welt opvrèëte mit hoed en haor. En doe bis ezu besjéftigt mit allerlei eevèldigheedte, dat-ste gaar ging tied has um bei 't léve sjtil te blieve sjtòa en te beséffe wiej sjrikkelich sjun diej welt doch is. Doe dinks zugaar dat oone dich de welt nit kan besjtòa en dat diej ganse welt mit aal wat drop en draa hingt alling um dich hin drieënt en dat dao op mèr inge 'n rol sjpilt en dat bis doe...! Mèr dò is mèr ee deel wat va belang is en wat wèëd hat en dat is 't léve zelf... gans einfach noer 't léve! Aal 't andere is ziems*!

Pas went op eemaol, wiej ene dondersjlaag bei klaore himmel, der blits is i-gesjlaage i dat lebèndige en hovvèëdige léve va dich en wentste dan egaal woeë durch wiej ene urme zunder lants der kant va der wéég kumps te zitte, dan usj lieësj-te 't léve richtig zieë, dan usj lieësjte kiekke en hüëre en intelich déé sjteeretige kop va dich beuge en loestere... loestere... de owwe toe dòa en loestere...!

En lantsemaa zies-te, wiej der usjte léntemurrege nao ene lange wingter, e nuj léve en 'n ganse nuj welt vuir dich opgòa...: zies-te dats doe nit alling op diej welt bis, mèr dat och nog andere dao zunt en dat nit alling aal um dich drieënt; zies-te wiej leef diej andere dich uvverhoop zunt en lieësj-te nò deun loestere. Nò deun en nò diej ganse welt! En usj dan wits-te wiej veul dugd dat léve dich deed en wiej sjun 't léve wurkelich is.

Wiej sjun is 't léve, went-ste i de meizon aggen deur zits: de zon is lekker wèrm; ene lao* wink zoevveld durch gen beum; de blaar wiesjpele get huisj* onderee en krummele zich va vruid i de zon. Alle meugelige sòater pieëpele: géle, witte, blao en fieng geklüëde hoddele durch gen loeët, wagkele uvver de bloome, laote zich heej en dao 'ns neerfloddere, lége de vleugele sjun rèët tégenee, es went ze gunge béne, zitte éffekes sjtil en hampele da wir wiejer, wiej e distele-plüske hin ent hèër gedréve en geblaoze durch der wink. Vleege, béjje, hoemmele en wispe vleege aan en aaf, kloemmele get links en réts erum of hange zich al zoemmentére mit béve vleugele ezu mèr get te zonne iggen loeët, wiej ene boereknèët dè hinger 'n hujmiet i sjlaop is gevalle en dao noe mit oppe mond liet te blaoze en te sjnurke i der sjéém.

Hingenaa inne kollef hinger ene duiënesjtroek oppen èëd, versjtòake tussje de distele en de brènnieëtele, liet e veugelniske en dò op zit e roeëdbuiësjteltje de eier oet te breune.

Uvver de ganse lèngde va der votpad iggene kollef wiemmelt 't va de broeng-roeë òamezeeke. Ze reeze bei doezende op en aaf, drieëne va links nò réts, sjurgele mit eier, diej bò nog groeëter zunt es heun eege en krioelle ezu durchee dat-ste dich aafvròs wiej ze uvverhoop nog loeës droet krieje.

Sjwélbere sjieëte krits-krats durch gen loeët hin aater de mugke aa, diej mit ganse sjwèrm beienee iggen loeët op en neer danse, op en aaf. Inne birkeboom flut 'n liester dat de heide* wagkelt en inne denneboom roekoeke en joechele twei torteldoevve a-n-ee sjtuk durch en sjleepe tussjebei graas, tèkskere, sjtrüjesjpieter, vére en aal wat mèr te vinge is naoder um e nis te make.

[p. 391]

Innige sjpraos* sjandaale i hun blienketige sjwat-blao trow-montoer uvver der graasplei, pikke nò allerlei ongesiefers en sjnappe heej en dao ene pirring mit der baom, haspele-n-m orrentlich durchee en sjloekke-n-m da gieppig* wiej ene gieppansj* nò binne.

Mussje krakeele inne sjtacheldersjtroek, zitte zich iggen haore, jaage zich aaternao of lieje zich iggene kollef te zonne en te mulle, um da-n-opins wir mit ene hoop sjpektakel en mit ezun vaat nò gene sjtachelder i te vlügge, datste dinks dat a de ander ziej hoeëg-oet nog ene sjtoef vére droet ka kaome.

Wiej sjun is 't léve, went-ste iggen kamer aggen vinster zits, weil 't boete ezu vliddig* is: der sjtorm brult durch gen beum en ròst uvver gen daake; de wolke jaage wiej wild gewòade pèëd lants gen himmel; der réén klatsjt tége gen roete en druppele ziemmele lants gen vinster aaf en trikke sjeef en rèëte sjtriepkere op 't glaas. De jong beum en de kling bumkere laote der sjtorm mit heun sjpèële: ze beuge deep of sjwienke hin ent hèër en héve zich toch giddeskieër wir rèët.

De ouw beum dò entége sjtunt dao sjtief en sjtram te kraake en te sjokkeneere; mit de knuiëk kromp en sjeef va jich en op hunne ödder* kinne ze nit mieë beuge en drieëne wiej zun dun vietze,* mager bumkere en ander jonk hoots. Ze prebeere zich waal vrieë* te hotte, mèr zu noe en dan basjt inge va-n-oude bis aove op, verlüst ene èrm of wèdt ram oeteree gerèëte en sjteet da dao mit ene wille kop en gesjtoepde haore...!

Wiej sjun is 't léve, went 't sjnéjt, gans huisj en sjtil mit diekke, groeëte flokke, diej zich wiej ene fienge witte sjlujjer uvver aal hinlége, woeë-nao 't oetziet en zich aahüët es went de ganse welt mit 'n groeëte, diekke dikke va watte bedikt wüer. De tèk va de beum beuge deep onder hunne witte laas en kuume en knappe weil 't zu sjoeër* is.

Innige mussje hoeke mit opgesjtòake vére beienee oppen léktrisje dreud: urmzillige hupkere*, sjwatte bölkere, vergèëte noeëte oppene noeëtebalk va-n-e sjtuk aafgerèëte moezieksblad.

Op ezu memént sjiengt 't léve sjtil te sjtòa: aal is éve rujjig en vol vréé; de èëd is mit 'n gerdieng va sjnieë a der himmel vasgemakt en der himmel sjpréjt zieng vleugele waagewied uvver os sjravele welt oet es went-e ze weul besjèrme tége alle ieëlènd, zurrig, angs en leed.

Wiej sjun is 't léve, went 't vrüst dat 't krakt en kaod is wiej 'n priej: de loeët is ring en klaor, der sjnieë blienkt en glienstert i de zon, de luuj en de deere sjnoevve en blaoze hunne aom es witte damp durch gen loeët. Mèëles en mussje huppe onder gen sjtruuk en lants gen haag hin ent hèër op zeuk nò voor, want diej urm prieje rammele noe va der honger. Wat 'n dugd deed 't dich, went-ste ze get te vrèëte dò gesjtrujd kas en ze bò der haos brèëke um 't usjte der bei te zieë. En ziech ze dan 'ns sjloekke en zich tèllewèlle*... 't is 'n sjpas vuir te zieë.

Wiej sjun is 't léve, went 't vrugjaor kumpt en de ganse welt zich e fie nuj kleed aatrikt: bontgeklüëd, mit ene ganse fienge geroch*.

Beum, sjtruuk en haage, aal lupt oet, wèdt greun en tussje aal dat séptiele gruns sjtieppe de usjte bloome hun naas baove gen èëd oet: méézutjere, krookese en fiejüëltjere tussje-n-t graas; sjnieëklökskere, kirkesjluiëtele en pòsjbloome iggene kollef. De beum diej bleune rüëdlich, fiejelit en wit: pieëdsje-, proemme- en kieësjebeum sjtunt vool i bluj, de pére- en de éppelbeum diej sjtunt op sjpringe; en baove-n-aal der himmel... sjòlkeblao!

Leef Herregödje, wat is 't léve sjun, went-ste grèllig krank bis gewes en oppe gegéve memént zugaar hieël sjleem, mèr went da-n-opins de zon wir sjiengt, de veugel fleute..., went-ste wir dat lebèndige léve zies en vuls en wits dat-ste noe wir ene gans lebèndige minsj bis... Op ezu memént kins-te kriesje va vruid en tegeliekertied zinge va poer geluk.

Wiej sjun is toch 't léve, went-ste gewaar wèds wiej sjun 't wurkelich is; went-ste 't mit de richtige owwe kas lieëre zieë; went-ste der tied has krége um der hinger te kaome dat 't léve wèëd is gelèfd te wèëde; went-ste 't léve nims wiej 't kumpt, geweun mèr lèfs um te léve, um dao te zieë temids va-n-aal deginnige, diej-ste

[p. 392]

leef has, temids va diej sjun, lebèndige, sjpringlebèndige welt...!

Waffer gedanke mich och durch gene kop sjpèële went ich op mie lève terükkiek en of ze noe ene laach of 'n traon bei mich tewéég bringe, ummer mot ich dò bei a-n-e lidje dinke va-n-t Edith Piaf, nämlich: ‘Non, je ne regrette rien!’ En vuir derginnige dè dit winneke Frans neet versjteet: ‘Néé, nüks i mie léve deed mich sjpiets, nit 't geringste!’ Wat e woeër wòat is dat!

Neet de sjlèëte dinger en neet de goo, nit de sjun en nit de sjrò dinger, nit de vruid en nit 't leed, neet de gezondheed en ging krankheed, ginge angs en ging pieng dunt dich sjpieëder sjpiets, went-ste terükkieks op die léve. Aal wat dich uvverkaome is, hat ezu motte zieë, dat hat zienge zwék gehat, dat houw der Herregod vuir dich besjtimt en dat hat urgens vuir gedind.

Wat dich och passieëd is i die léve, waffer vleug* dat-ste och has gemakt en wiej veul sjtommigheedte och oetgehòld, went-ste eemaol ezu wied bis kaome, dat-ste has motte aafhange en op dieng errinneringe mos gòa tére, weil-ste de kneup aaf has en nit mieë mit kumps, da kins-te dich alling mèr vrujje uvver aal en zaage: ‘Non, je ne regrette rien! Miljaar, leef Herregödje, wat waor en wat is dat verrikde léve evvel sjun! Ich weul ezu leef heej neerknéjje, de heng vouwe en danke zaage: danke vuir aal dat sjuns, vuir aal de vruid, aal de zurrig, der angs, de pieng, de ieëlènd, vuir aal 't geluk.

't Geluk dat ezu groeët waor dat ich wuiëd te kot kaom.

Leef Herregödje wat has-te mich grèllig gezènd, wat has-te mich riek gemakt!’

J. Loo