Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 325]

Mieng sjönste sjiech
Spekholzerheids

D'r Sjtaat tuutet tsing vuur zes. Mit sjlof in de ooge tsauwet ich mich, d'r pungel ajen ruk, oppen koel aa. Uvver de bruk, durch de markeboeët,* (wao mich, wie ich doezend-vunf-en-drissig kümmet*, de mark* noa et jezich woeët jeworpe,) de wesjkouw* i.

Et woar October 1935. Ich hou es sjtief op de Willemien. Dik veer joar woar ich al op tat laoch en jing veer daag woar ich jeer doa jewäe. Dat heesjt, dat ich mich jot koeët vuursjtelle, dat et anger luu waal jot jevool, mè vuur mich loog die zaag evver angesj. D'r pap va mich houw tseläeve jing koel jezieë. En et waor e zoeng wuste sjläete tsiet i vunf en drissig. Wen ich van koel kaom, zooze heem drei jonge mit kraag en bient aa. Nommer ee dong nuus, nommer tswei jaar nuus en nommer drei ubberhoop nuus. Jank da mer jeer wirreke!

Däe mörreje houw ich jans de vod i. Ets taags-der-vuur woar ich noa et Tiensje jewäe, et waor joa Zóndig. Dat woar i Häele op e kantoeër. Noe houw dem inge van die plakköp jetsenkt mit mieng kap. Of die meenete dat ich vuur däön inge hot jung draage? Mieng kap woar betsaalt, sjloes!...

De ring koelkleijer aje lief donge mich jot bei alle ieëlend. Et woar Jotseidank jinge släete pijler, woa vuur i wirkete. Vuur zooze op te drei-een-en-drissig i loag tsing. D'r dikke Brouwer houw de afdeling. En vuur woare doa mit ing kluur! D'r Hoebäeët Sjläeetreem, d'r Joep Küpesj, d'r Nikelaa Sjlange, et woare allemoal jónge va mienge ouwer. Alling d'r Konraat Salomons woar inge ouwe; däe woar nit dikker wie d'r kabel van et jerus*.

Wie ich mieng lamp jong hoale, zoog ich ter al tswei van de veer. ‘'t Is vrug wa jóng’, zaat d'r Hoebäeët. ‘Haste jot jetseegt* jister?’ Es went däe jek nit wos, dat ich jeng doeve houw!

Ich brooch e neu peksje Nort aa en trok d'r sjaat op. Wat koeët dat inge jot doeë, ezoeë heffelsje*. De iesjte tsiet dat ich an der koal zoos, sjieket ich de tieeblaar oes der bläech*. Vuur enge richtije köäler zoos dao evvel jing zaf jenóg i.

Wie jewent, jonge vuur mit e krütsje eraaf. In et majazieng onge woeët ee jesjläefe beijele jehaolt en doe mit et tsugsje noa der sjtreep*.

Tsakker wat houw ich e sjläet sjtuk. Dat koeët nit jeminger. D'r sjüttelbaas* houw mich mèr zes meter vieëzig aa jekniet*; däe houw besjtimt e sjtuk i jehat et tsondigs. Et band loog vas an der koal. Et houw jeduijt* en der berg* woar sjläet; vang mer aa!

Wen ich tseläeve jevlokt han, da waor et diè sjiech! Hinger mich in der ouwe* woar jing plaatsj; vuur mich woar der koal. Onger mich durch loofet et band. Wie inge rolmops hong ich doa uvverhin. Went mieng sjong tswei nommere groeëser wuure jewäe, da hei ich ubberhoopt ee anger sjtuk mosse haan.

Jeleuf, dat ich jehelt han, die iejste sjtond. D'r Nikelaa roffet ins erop: ‘Wat doert die wäech lang, wa jong’. Ich woar vroeë wie ich et kerref* doa houw. Et woar mich joa waal aaf en tsou e sjtuk vèl et band eraaf jejaange, mè ich houw plaatsj en ze koeëte knöä sjikke zoe dik, wie ze woole.

Ich hui besjtimt jouw zin krieje, went der sjüttelbaas nit wuur kome. D'r wit joa, dat in et midde va loag tsing e löägsje sjting zitst van ing twantsig bis drissig tsentemeter. Doa zaate vier et middel aa. Die sjting dorve niet et band eraaf, mer moete in d'r ouwe hinge dich jeworpe wäede. Wen ste evvel jing plaatsj hots doa, koeëtste ze och nit ijjen sjong duije. ‘Woa zunt ding sjting jong’, brullet der Vreuls Joep. Dat woar mich jenoch vuur däe daag. Mit alle muijte houw ich endlich plaatsj jenog

[p. 326]

vuur inne doevekörref en noe vroagt mich däe leures noa mieng sjting!

‘Dat zal ich üch zaage’, sjreijt ich äeve häel, ‘die han ich der brifdräejer mitjejäeve’. Doe woar der bok vet. Went häe rümde hei jehat, wuur e aavange tse danse. ‘Doe bis besjtroaft vuur inge jäöle’ hoeët ich. Ich woar jröng va jif. Sjtel dich vuur: inge jaanse jäöle... doa koeët ich zessing kräeg van de jónge heem vuur losse wäsje. Et leefste huj ich der Joep enge koelsjong ijjen nak jeplaatst.

D'r Nikelaa houw et janse bedrief jehoeët. Wie der Vreuls voet woar, roffete: ‘Reeg dich nit op jóng, vuur nummen ós jet sjteeknuppele en platte* mit noa heem en da vange vier zelf ing koel aa!’

Ich houw nit vuel wöät. Ich vroaget mich aaf, wievul peksjere Nort ich nog zou mosse sjieke. Wen ich et Tiensje nit houw, wuur ich trektemang oesjevaare en tseläeve nit mieë tseruk kome. Dat mäedje evvel hool mich tseruk. Dat bäenet al monde lank der Herrejot van et krüts aaf vuur anger werrek vuur mich, besser jezaat vuur verbesserung. Vanaa, dat ich nit noa de bergsjoeël wol, wos et, dat de koel nuus woar vuur mich. Doa houw ich aeve jing natoeër vuur, zaat et. Natuurlich woar ich doa mit i-versjtange en ich duijet mich et soavens heem de kwäeëte* weech op enne bleistif vuur et sjrieve tse liere.

Et woar ezoe täge botteram, wie ich an de koffer lamp zoog, dat der sjtieger der sjtreep erop koam. Ich houw jraat tswei buij* in et kerref.

‘Glück auf’ zaate, wie e op mie sjtuk koam.

‘Glück auf’.

‘Kiestem droes jong?’ Häe woar nit onvrundlich.

‘Ich tink et sjtieger’. Wat koeet ich mieë zaage? Ich duijet op der niepel en der sjräömhammer sjplieëset der koal.

‘Huur ins op jong’, roffet der Brouwer, en häe laat zich wier enne sjtiel aa. ‘Bis toe ant helle vuur oezen koel tse kome?’. Ich wos nit wat ich hoeët. Verläege vertsellet ich hem, dat ich doa al lang vuur an et helle woar. ‘Et is inge van de sjtüüer bei mich jewäe vuur dich. Du hots sollisitiert, zaat e, bei et Riech’. Aletseläeve zal ich mich blieve entsinne, dat ich tsidderet i jen sjong. Wen ich hónget jaor wäet, zal ich nit verjäesse, wat doe kaom. ‘Ich han et jot wöätsje vuur dich jedoa’. Ich koeët der man pütsje mit mieng sjwatse moel. Nog vuel mieë zaat e, mè, dat wees ich nit mieë. Ich wees mer, dat ich, wie e voet woar, deep in et kerref mieng leere kap in de koale laat en mich e fater-unzer bäenet. Ich hoeet et krieësje van et band nit mieë, zoejaar jinge sjröämhammer, en woar ezoe jeluklich wie e kink. De kneejlappe han ich mich in der ouwe jeworrepe en versjproache, dat ich bis de letste sjiech op de bloese kneeje wool wirreke. Et sjtuk woar wiejer eng klengigheet en wie ich noa der sjaat jóng, hei ich jedder sjtiel in der kweersjlaag* konne leefduije.

Et doeret tse lang ier ich däe nemmije oavend nog bei et Tiensje woar. Went däe daag jans Häele mich noa de kap jekiekt hui, wuur mich dat ejaal jewäe. Et Tiensje woar mieë wie jelukkelich. Et houw tröänsjere in de ooge. Jaans, jaans sjtil zunt vuur nao de Pankraats jesjpatsiert. Wie mennije kier houwe vuur an dat beeld van de Modderjoades jezäese vuur tse vroage, wat vuur noe houwe krieje. Jedaankt hant vuur en jevroagt vuur inne jouwe aafloof.

Nog dik tswei mond hat et jedoert bis ich besjeet kroog, dat ich koeët aavange. Bis de letste wäech han ich jewaat, ier ich ming ongeräedisje kamerade jet vertsellet. En wie et zoewiet woar, dong et mich och nog leed. Wat houwe vuur tsezaame nit mitjemaat. Mit der Hoebäeët woar ich als sjlepper aajevaange in ing hootsbaan*. Mit der Joep houw ich in der Sjteeberg aovenop de iesjte meesbuij jezatst wie vuur noch in de lieër woare en der Nikelaa hat et mitjemaat, dat der Hoeze-Hoebäeët tusjen os i doeëd bloof. Däe kroog enne sjtee oppe lief, wie inge dusj. I Kirchroa hant vuur em bejraave. Ich wees noch, dat ich der vrak van der vadder aa houw, däe woar mich jet wied.

Noe jonge vuur oezeree. Et woar sjtil op et sjtuk, woar vuur zooze. Der ouwe Konraat läezet mich de les. ‘Du wäets noe va Koelpiet Raeënpiet’, zaat e. ‘Went ste tse läeve jet tse zaage kies in de welt, verjäes da nit, wat ste

[p. 327]

[p. 328]

jewäeë bis. Verjäes nit wie mennig sjweessjtüpje, dats te naas jemaat has. Dink an ding kamerade van de Willemien!’

Der letste Jannewaar 1936 woar ming letste sjiech. Oesjerechend däe daag zooze heem vuur et hoes drei jónge oes tse reste, wie enge besjtelwaan sjtoppet. Ze looze der chauffeur sjelle - angesj heije ze joa mosse opsjtoa - en de mam dong op. Oes dat groeës pak, wat däe man braat, vissjet de mam der sjönste neuë hot, maos 59. Et hong e kaëtsje draa mit de opsjrif: ‘Ding Kompele van der Sjtaat.’

Der iesjte Februwaar houwet ich aaf ónger minge iesjte neuë hot.

B. Mols