Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 301]

In aorlogstied aan de hemelpaort
Schimmerts

‘Hè, hè’, kuumde Sint Pièjtrus, en vègde zich de zjweit va zie gezich, ‘zoea drök es allewiel is 't i jaore neet gewès. Es dat toe blif doere, zal ich Slivvenhièjr enne knech motte vraoge, want ennen awwe man wie ich krig dat neet gebejd.’* Noe en dan sjuufde de groeate gouwe deure vanein, es weer eemes 't gelök haw binne te maoge... en dan hing Pièjtrus den hemelsleutel weer aa zenne reem. Jömmig kìnger, wat kosde-n 't zjweit! Pièjtrus koes blieve wrieve mit ziene sjnoesplak; vief menute denao sjtriebde de zjweitjräölkes zich weer langs ouge, naas en luppe nao zenne baard in. 't Waor dan èvel auch ennen toeluip van ‘Hasteneet-gezeen’. Gistere zjwermden 't de ganse lebendigen daag van de luuj, zoea fosj, dat Pièjtrus neet ins de ekaazje haw vonge om den H. Ignatius, dè namesdaag haw, e zièjlig fièjs te gao winsje. 'n Ièjvige sjan! Wat moos zoeane man waal dinke! - De koffie, dè e koppel ingelkes 'm zoea sjuus gebrach haw in e zjwaamendwerm vergöld teske, sjtong zich kawt te rumpele oppen dörpel. Pièjtrus moos mer blare en blieve blare in 't dik lèvesbook van alle luuj, dat veur 'm laog - z'n vingesj gleujde van 't drièje - en da mer opzeuke en oetvège en doorsjtrèpe; en dan haw 'r mich onnog zoeane jièmeliken* hoddel van e potloead, dat 'r om de vief menute mit z'n tong moos as-zette om 't op gank te hawwe... jong, jong, jong, wat e werk, en wat ennen ambras! Meh alla... hè haw 't baansje ièjrlik krege, en noe ouch mer feste d'r aan! - 't Waor baw* allenej oorlogsièjleng wat de letste tiejen aakaom. Bièsjtig om aan te zeen teks*! En oet alle meugelike leng waore 'rs debie: witte, gèle, broene en zjwarte! ‘En zoeaväöl jong jonge,’ sjödde Pièjtrus mitlièjend ziene grieze kop, en ‘allenej kèls wie de buim!’ - Hè bleef mer wiejer hannesse en holp veur de voots al wat aa-kaom. Mer zelle dat eemes zoea oet de rie achter de taofel van Pièjtrus om, den hemel i-sjtapde. Zegkes ein veur ein krege ze 'n hengige paosje* vagevuur toegeduujd en woorte ze door Pièjtrus, vlak veur de hemelpaort rechs aafgesjik - 't sjtong op e pielke te lèze. ‘'n Menuut of vief trampele’, haw Pièjtrus gezag, ‘da zit d'r dao’. Op dè wèg waor 't 't drökste. Meh, jaomer genog mooste t'r ouch hièjl gèt links aaf, de wègwiezer nao, wo opsjting: ‘Naar de Hel!’ Die woorte veur ièjvig de hits i-gebessemp. - 't Ging aovend wère. De sjièm van de ziepilère waor al oetgevèg en de gouwe sjien van de hemeldeure woort bleiker in de zakkenden hawf-duuster. Zoea sjtillekes aan begoes de groaeten houp te krumpe: 's aoves kaome ze gemeinlik neet mièj zoea huipig* bie-gezjwermp. 't Begoes al keuler te wère en Pièjtrus voolt de aovendkaw langs zich opkroepe. Hè sjoeverde-n-effe en wingelde zich e sjerp om den haws, want hè haw zoea de sjnoep te pakke. - Gelökkig, 't ing waor dao: de letste sjtong noe veur 't täöfelke te razele van de zenewe. Pièjtrus haw van te veure neet d'r op gelet wè 't waor, meh wie 'r 't potloead neerlag en opkeek nao 't menneke veur zich, moos 'r opins 'n voes veur zie gezich duuje en doon of 'r gaapde, om neet hel-op beginne te lache. Zoea sjerminkelke es zich dao prezenteerde, haw 'r dan ouch nog zelle gezeen. 't Kèlke haw enne kop dè väöls te groeat waor; dao sjtong 'n naas i-geplant, get wie enne bichsjtool en da bein, zoea kromp, zoea ièjvig kromp, daste mit gemaak 'n reip de-tösje sjpanne koes. In z'n uniform - want hè waor soldaot - dat wie enne zak om zie lief hèrflodsde, leek 'r waal get op e vogelversjrikkerke. En razele wat 't menneke deeg, razele wie e sjtruäspier! Pièjtrus sjnoefde mit väöl apprensjes z'n naas en wie 'r dao mit verdig waor, hoort 'r 't menneke veur

[p. 302]

zich zegke: ‘Ich be Pièjr va Fien Dabbs oet Gebösjelke en kom vraoge of ich ezzebleef nao den hemel i-maog.’ Pièjtrus, dè ongertösje get aan 't kèlke gewind waor, klopde-n 'm op 'n sjouwer en zag: ‘Beste jong, v'r zulle waal zeen. Vertel mich ièjs mer ins wie-ste hie kums en wa-ste al zoea gedaon höbs.’ Pièjrke driëjde hièjl verlège aan de knuip va zenne jas en keek mer nao de grond. Zonger op te kieke begoes 'r: ‘Ich ben nogal braaf gewès, Sint Pièjtrus. Zondes ging ich ummer nao de Vreumes en mit Paosje onnog nao 't lof. Aoves in 't bed bèden ich mich ummertoe i sjlaop. Mam zag, dat holp nog bèter es telle va ein tot doezend. Altied höb ich Pap geholpe es 'r gong tappeseere of de koealef omgrave. Zoeagaw es Pap 's aoves 't pèrd gevoord en 't hinnes gesjlaote haw, deeg ich de sjlèg* toe en bède mich in de keuke de roeazekrans mit. Waal veel ich dèk i sjlaop, meh dat kaom, omtot Mam zoea druäg veurbède. Ich ben ouch oppe sjoeal gewès. Sint Pièjtrus, drie jaor lank; doe hèt mich meister Akkermans heijvesj gesjik, omtot ich toch alles fout deeg. Verdöldes gèr hej ich doe seldaot woore, meh ze käörde mich aaf: ich waor te klein en te kromp. Toch höb ich mich nog ins gemeld e paar jaor later veur vriewilliger. Ouch dat nodsde* niks. 'n Wèk veur den aorlog prebeerde ich obbenuuts; doe wolle ze mich, en ich waor dèn daag raad-gek van de sjpas. Mit miene naober, Zjeuf van de Luut, höbbe ze mich doe es hölp op de brök i Sjtein gezat, om dao de wach te hawwe. Dèn erme Zjeuf ging zoea noea nao deens, want hè haw grellige* floep veur aorlog. Hè vriede i Sjömmert en veural dat vrieje zaot 'm in 't wèsj*. Ins zag 'r tège mich: ‘Piëjr, es de viand kump en... es... es... ich dan d'raa blief, wat mot da va mien Treeske wère!’ ‘Zjeuf’, höb ich doe gezag, ‘jong, de bès nog mer zoea neet doead!’ - En drie daag tenao - ich koes nog mer baw sjeete - bèfde, kraakde en broezjde alden-hiëjlen-der-duivel van de vleegmesjiender, kannonne en anger getuug, dat op os aaf kaom gesjtörmp: inins waor den aorlog dao!

Bleik sjtong v'r oppe pruusje te wachte, Zjeuf väöl bleiker es ich. Om 7 oere 'sjmörges räösde drie sjtoumfietse op de brök aaf en reepe van wiets get van ‘euvergève’. Zjeuf dè veur mich sjtong, razelde-n effe, meh begoes dan èvel te paave en twièj van de drie torvelde lank-eweg van hunne sjtoumfiets aaf. D'n driede goojt zenne klommel in de graaf en kaom op Zjeuf aa-gevèg, de vinger aan den haan va zie gewèr. Hè ging sjeete... sebiet... en doe bin ich opins vlak veur Zjeuf gesjpronge, want ich dach: bèter dich es Zjeuf! Doe bès toch mer enne kromme kröppel, doe höbs niks te versjpele en dè goowe Zjeuf zoeaväöl! En van doe aaf weit ich niks mièj, Sint Pièjtrus, drek d'r op sjtong ich hie in de rie.’ -

Mit sjpas haw Pièjtrus geloesterd en ongertösje mit enne naatgemaakde vinger geblaard in 't lèvesbook op 't täöfelke. ‘Jong, Pièjrke,’ zag 'r doe, ‘veer bladzie sjtao mèt goud besjreve euver wa-stoe 'm dao gelap höbs. Al wat sjeif waor in die lève telt noe neet mièj mit. Den hemel weurt huuj e Pièjrke rieker!’

't Zenuwechtig Pièjrke wis neet wat 't hoort. Zenne mond heeng aope wie 'n sjuurpaort en z'n ouge sjtonge wie sjallaoker* i zenne kop. Pièjtrus mos weer effe lache en klommelde get aa ziene baard. Da zag 'r: ‘Sjoeg, sjoeg*, 't weurt kawt. Lao v'r i-gao jong. 't Kos èveväöl, en binnen is 't gans get bèter!’ Hè pakde Pièjrke bie ennen erm en drièjde de hemelpaort aope. Enne zjwaam ingelkes wirvelde d'r achteroet, allenej mit brannend sjpintleech in de heng. Dat waore de nach-ingelkes die oetvlooge om de groeate, gries loch gans mit sjterre-leechskes te gao besjtuppele. Pièjrke kreeg effe sjtrank* en sjravelde truk, me dan herpakde-n 'r zich en, zoea besjèmp wie e buurke dat in enne balzaal kump, wagkelde-n 'r kromp-e-weg achter Pièjtrus aan op z'n zjwaor kebejjes* va sjoon. De deure sjoerde-n achter hun toe en veur ièjvig waor Pièjrke soldäötje va Slivvenhiejr!

Sjeng Kerkhofs