Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 299]

D'r Joeëhan ziene toebak
Schaesbergs

Heë heesjet Joeëhan en 't gantse durp kank 'm zoeë.

Ee klee buurke, vergrujt mit zie boereheuëfke. Va kinksaaf aa how heë doa geleef; doa woar heë geboare en doa doog heë nog mit zie ouwer zuster, 't Trees, dat og noets getrowd woar, 't werk van d'r boerehof.

D'r Joeëhan woar inne sjtille miensj en wente get zag doog heë dat ummer mit zoeë wieënig meugelich weuëd. Jidderinne wos nit beëter. Heë how noeëts ee anger leëve gekank wie op zie heuëfke en verlanget og nit mieë, heë bemujjet zig nit mit anger luuj en how dorum og noeëts get te vertelle.

D'r Joeëhan how mar ing leefhebberei en dat woor zieng piep toebak, die sjwamete d'r gantse daag en zie piepke verloot 'm noeëts.

‘Wenste d'r Joeëhan zuus, zuuste zieng piep’ zagte de luuj. Um der angere daag gool e zich al sinds joar en daag zie peksjke toebak bei 't Lieske, ing ow jongfer die ee winkelke neëve de kirk how.

't Lieske kos d'r Joeëhan al van de sjoeëlbenk es inne deë noeëts veuël weuët versjleet. Wente 's mörgens noa de Mès binnekoam, mompelete get va ‘morge’ went 't Lieske op zieng pantoefele noa binne sjloefet, lag zieng sente aafgepas op de tieëk en kroog ongevroag zie peksjke toebak. Da sjtoppete zieng piep, sjtook ze aa en gong.

Wie der kreeg oetbroak sjloog d'r Joeëhan zich get toebak i en lag 'm zich voet, doe kos noeëts weeëte wat gebuure kos. Um der angere daag hoalet heë zich toch nog zië peksjke toebak bei 't Lieske.

Pis dat 's mörgens ins teëgen 'm zag: ‘Haste 't gehoeët Joeëhan, d'r toebak kunt op d'r bong, 't sjtong gister in de siedong’.

D'r Joeëhan keek ins. ‘Ich han nieks gehoeët en leës ging siedong’.

‘Jidderinne kriet ing kaat en doa kries doe jidder weëk ee peksjke op’, maket 't Lieske 'm duudelig.

‘Ee peksjke?’ Die zint wal gek, wat doeën ich noe mit ee peksjke?’ 't Lieske wos 't og nit mar d'r Joeëhan sjloog zich die weëk nog get toebak i.

's Moandes drop vroog 't Lieske 'm noa zie toebaksbungsjke. ‘Bungsjke, wat bungsjke?’ d'r Joeëhan keek of heë 't i Kölle hoeët dondere.

‘Joa, 't bungsjke van de kaat, van de toebakskaat’.

's Angerendaags brach heë zieng gantse kaat mit ‘Ich kom mit die kloemele nit veëdig Lieske, mar gef mig mar vuur de gantse kaat toebak’.

‘'t Lieske lag 'm oet, dat dat nit gong, omdat 't zelf nit wos of alle nommers geldig woeëte, mar 't hool de kaat doa en d'r Joeëhan hoalet zich noe jiddere Moandigmörge zie peksjke toebak.

Heë sjwamet nog ummer wie vreuger, heë how joa nog vuurroat; mar d'r kreeg doeëret en doeëret en obbins merkete tot ziene sjrek datte an zieng letste peksjkes woor. En heë vroog an 't Lieske ‘zaag, ich han miene toebak op, mot ich 't noe mar van mie ee peksjke doeë?’

‘Joa, joa,’ zag dat, ‘doe mos mar get wieëniger piepe. D'r reeziger zag og nog dat binnekots nog wieëniger toebak kunt, jidder twieë weeëke ee peksjke vuur de mansluuj en ee peksjke sigarette vuur de vrouluuj!’

‘Jidder twieë weëke... en de vrouluuj sigarette, 't waeëd waal sjoeën, de welt weët nog ummer gekker, stel dich zoeëget vuur, vrouluuj sigarette! Kriet os Trees og zoeng kaat?’

Wie d'r Joeëhan gehoeët how dat heë inplaatsj van twieë peksjkes sigarette og ee peksjke toebak kos kriege gong heë knotterentere voet. 't Woar ing sjoeën welt, sigarette vuur de vrou-

[p. 300]

luuj, bah!! Heë probeëret serieus get wieëniger te piepe, mar d'r erme keeël kos 't nit, e kos noe eemaol nieks doeë of heë mos de piep in d'r monk han.

's Goondes sjtong heë wer bei 't Lieske.

‘Ich han hei de kaat van 't Trees, doe zos mig mar ee peksjke toebak geëve.’

‘Mar Joeëhan, d'r bon is nog nit oet jong’.

‘Oet of nit oet, doe kins dich die nommere jao draaf sjnieje, went ze oet koame’.

't Lieske goof 'm d'r toebak: ‘die mansluuj, die mansluuj, went die toch nieks te piepe hant’.

‘Wat wits doe noe va mansluu’, zag d'r Joeëhan, stoppet zich de piep en vertrok. 's Zamtesmiddes sjtong heë wer in d'r winkel en wadet zoeëlang pis alle klante voet woare. De luuj keeke ins, wat mos deeë toch ummer van dat Lieske?

D'r erme Joeëhan proberet ee peksjke toebak los te kriege.

‘Doe bis dis weëk nog al ins hej geweë, sjtel dich vuur dat al mieng klante zoeë doge wie-s-toe, da kos ich wal sjleete, nee, nee, dat kin ich nit’.

D'r Joeëhan woard roeëd um zieng naas en begos mit sjwoar gesjut. ‘Loester ins Lieske, ich kom noe al dattig joar hej en wen ich huuj ginne toebak kriej, is dit de letste kieër. Ich kin toch nit op d'r Zondig zonger get te piepe.’

't Lieske versjrok zich, zoeëveul weuëd inins how 't nog noeëts van d'r Joeëhan gehoeët, 't sjlokket ins, dosj nieks mieë te zaage, mar goof 'm ee peksjke. 't Woeët evver wie langer wie erger mit d'r Joeëhan, op de ongelegenste momente koam heë d'r winkel i en da wos 't Lieske wer wie laat et woar.

De luuj in 't durp moelete al druever dat deë Joeëhan zoe dóks in deë winkel koam en jidder kieër toebak kroog; anger luuj krooge nieks op vuurroat bei 't Lieske. Of zou 't misjiens ee eugsjke op d'r Joeëhan han?’

Dat hoeët og 't Trees, 't zuster van d'r Joeëhan, en 't sjtong d'r vuur bekind dat 't i teëgestelling tot zie broor good en hel kos moele en dat 't gee blat vuur d'r monk noom went 'm get nit bevool. En ing vrijjerei van d'r Joeëhan bevool 'm gaar nit.

En zoeë gauw wie daeë va ge veld koam, mos hee 't huere. ‘Joeëhan, wat liks doe d'r gantse daag in d'r winkel van 't Lieske?’

‘D'r gantse daag in d'r winkel van 't Lieske, woa kals doe uüver?’, der Joeëhan keek wie ee kööfke.

‘Dog mar nit zoeë onnuezel, 't gantse durp kalt druever en doe zos nieks wete: ze zage daste nit vuur toebak noa 't Lieske gees mar vuur te vrijje’.

Klaatsj, doa vool d'r Joeëhan de piep oet d'r monk, heë versjoot van kluur, proberet get te zage mar sjtamelet en versjlikket zich. Wie heë evver get op oam koom, brook 't og los.

Heë sjamet zich dat zie ege zuster zoeëget van hem kos dinke en went 't deë onzin gelog, dan wor 't juus zoeë gek wie die moelevrouluuj oet 't dörp. Heë gong alling mar noa 't Lieske vuur toebak en went de luuj zich doa get va dagte, da woare ze sjlech en heë loot dat nit zoeë zitte, dat mos mar ginne dinke.

En d'r Joeëhan, deë angesj ging twieë weuëd op inne daag zag, uëvertuget zie zuster al durch zieng lang towsjproak. En heë sjtappet rechtsumkiert noa 't Lieske.

‘Zaag Lieske, has doe deë kal ronkgesjtruid van die vrijjerei tussje os twië?’ Der erme keeël woeët roeët bis achter de oeëre wie heë 't zag.

‘Vrijjerei, vrijjerei, wat kunste mich noe vertelle, doe has toch ziëker ginne zonnesjtiek?’

‘Zuuste wal’, zag d'r Joeëhan, ‘zuuste wal, alles vrouluujkwatsj’ en heë vertellet 't Lieske 't verhoal.

‘Wat de luuj zich al nit kwatsje, wenste get dees vuur inne ouwe klant’ en 't Lieske sjuddelet mit ziene kop.

D'r Joeëhan gong noa heem mit ee opgeluch hat.

Nit lang doanoa woar d'r kreeg gedoa en kos d'r Joeëhan wer toebak zonger bon bij 't Lieske kriege, um der angere daag ee peksjke, juus wie vreuger.

De luuj oet 't durp zage evver nog ummer dat de Amerikaner sjoot zint dat 't Lieske noeëts is getrowd. Went d'r kreeg nog get langer gedoeërt haw, huij d'r Joeëhan 'm zich alling al vuur d'r toebak getrowd.

M. Pauli