Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 137]

Et bezeuk van de dames van de ‘Charité’
Maastrichts

Et waos op ene Maondaggemörrege, dat et veurjaorszunneke z'n ierste werremde begós te laote veule en heij en dao e lekker sträölke doog neerkomme in et smaal, vochtig sträötsje, dat op te Merret oetkwaom. Meister Baltus, enen awwe gepensjeneerden oosgenger kwaom stókkenteere op z'n krökke door d'n duustere gaank nao de straotdeur gesukkeld um z'n erremzielig, laam korpus te komme werreme en ins e löchske te sjöppe. Heer stiebde ziech mèt z'n krökke tege d'n deurpos, loerde röstig ins op en aof, of pidzde z'n ouge 'n tuurke tou um ins op ze gemaak te zon op ze geziech te laote sjijne.

Um de kare neet door te laote stónt aon d'n ingaank van et sträötsje ene paol en dao leunde noe Zjannèt ‘de kat’ tege en ploejerde ziech ouch e bitsje in de zon. Ze had enen errem gebroke en droog tee in e breid verband. Ze heel 'n oug in et zeil, want te dames van de ‘Charité’ waore-n-op koms en dan mós ze zörrege, totse toes waor veur de ontfangs. Häör kinder leepe al berreveuts um et hoes, want ze had ze bijtijds laote kouse-n-en sjeun oetdoen mèt et oug op et bezeuk en noe drentelde die rond te stóp en verveelde ziech. Neleke, et ajtste, stónt op häören doum te zoeke, klawde ziech al ins oet geweente de dun vlesse haore, die in piezelkes um häöre kop hónge en loerde rond nao 'n aofleijing. Dao veel häör meister Baltus op, wie dee dao mèt z'n ouge tou stónt en ze góng vlaak veur em stoon um em ins good op te numme. Zjus doog tee z'n ouge ope, wie Neleke em lang genóg beloerd had. Opins staok ze häör tong oet en zag: ‘onnöt!’.

Meister Baltus doog, of heer et neet hoort en loerde euver häör eweeg, mer dat beveel Neleke neet.

- ‘Onnöt!’, zag ze weer ins.

- ‘Hou je smoel, snotneus!’ bromde noe meister Baltus geërgerd, mer dat beveel Neleke, totse aon de gaank kós komme. ‘Awwen onnöt!’ repeteerde ze nog e paar kiere. Opins verloor meister Baltus ze gedöld. Heer luvde 'n krök op um Neleke 'n peuter te geve, mer ongelökkigerwijs sjoot z'em oet z'n han en ratelde op te straotstein. Mèt had Neleke ze te pakke en of ze opins bezete waor begós ze mèt de krök in de huugde wie 'n póssjenel rond te danse en zong mer altied door: ‘awwen onnöt, awwen onnöt!’

Noe kwaom Baltus zien sjoendochter door de gaank oetgevloge, reet Neleke de krök oet häör han en gaof häör 'n gooj mep um häöre kop.

Ongelökkigerwijs zaog tat zjus Zjannèt oet te veerte. ‘Höllabah!’ reep ze, ‘blief mèt t'n fikke van me keend, slaag t'n eige jonge!’

- ‘Wat likse dan deen awwe maan te transeneere’, gaof te sjoendochter veur antwoord.

- ‘Wat is et, Zjannèt?’, vroog toen Janneske de Króf, häöre maan, dee zjus toes kwaom en dee veur z'n ambach te bieste van de staassie en de Merret nao et slachhoes dreef.

- ‘Bel’, zag Zjannèt, ‘wat heet ziech tie aon me keend te kräöje, zoe e kaal mirakel!’ En ze veegde mèt häör ein hand Neleke de traone van ze sprotele snuutske. Janneske trok ze groet geziech in giftige ploeje en preutelde zoeget van: ‘verdommese wiever, mèt hun geënsel altied’, en: ‘neet mie gebäöre, of iech bemeuj miech ins temèt’, en trok toen zien deurke-n-in, wat zjus tegeneuver dat van d'n oosgenger gelege waos. De sjoendochter gaof te krök trök en Zjannèt hernaom häör aw plaots, mèt Neleke aon häöre rok, want ze wouw ziech neet keekele, wijl de dames op koms waore.

En jaowel, dao kwaome ze zjus aon, sjiek aongekleijd eeder mèt e notiessiebeukske in hun móffel en gans doordronge van hun deftige

[p. 138]

weerdigheid, boemèt ze hun sjaritabel werreke dooge. De ein, 'n lang mager juffrouw, had 'n flinke neus, die wel get opveel, en de ander, 'n korte dikke, leet altied häör väörtan zien, umdat häör bovelip get opgetrokke waos. Ze gónge bekans van hoes tot hoes en informeerde ziech tao nao etginnige wat me alzoe nudig had.

Meister Baltus zaog ze aonkomme en sprong achteroet op z'n krökke de gaank in um z'n sjoendochter achter te waarsjouwe en Zjannèt sleibde hun achternao, um ze aon häör deur in ontfangs te numme. Nuijsjierig bleef ze veur eeder hoes stoon kieke, boe de dames alzoe ingónge. Noe waos te bäört aon de famielie Baltus en dan zouwe ze wel bij häör komme. De twie juffrouwe bleve dao 'n tuurke binne, mer, wie ze weer oet kwaome, gónge ze mèt 'n opgestoke geziech Zjannèt veurbij en 'n deur wijer in.

Wat zou häör noe euverkomme? Ze wagde, tot ouch tao de dames oetkwaome, en snooj hun toen de pas aof.

- ‘'n Ougeblikske, ezzebleef!’, begós ze, ‘wie zuut et oet, komder neet ins bij miech?’

- ‘Neint, vrouwke’, antwoordde de langste juffrouw, ‘vandaog neet’.

- ‘En daan boeveur neet?’

- ‘Dat zien eur affeeres neet’, verklaorde de dikke juffrouw en meinde zonder wijer eksplikaassies tevaan aof te komme, mer jewel, pópnel!:

‘Iech krijg zeker niks! Jewel, dat begriep iech! Die sjintong* van heijeuver heet uuch zeker vertèld, dat iech zaat bin gewees en dat iech toen menen errem höb gebroke. Zoene valen hond van e vroumes! Dat heet miech zeker dat lekker dier van 'n sjoendochter gelap, lieleke lamme, verdruugden oosgenger!’, reep ze opins mèt 'n hel keekelstum tege meister Baltus, dee de dames had oetgeleide gedoon en z'n aajt pläötske in de zon weer had ingenómme.

Baltus gaof gein antwoord en knikde-n-'n uigske tege de dames, of heer wouw zègke: ‘Wij weten wel, wie we voor hebben’, en de dames profiteerde van de gelegenheid, um langs Zjannèt door te sjievele en zoe gaw meugelek 'n deur wijjer in te trèkke in de meining, datse noe wel van häör verlos zouwe zien. Zjannèt posteerde ziech evels veur de deur en keek, wie de dames ziech binne benaome.

- ‘Haw d'n dèksel op tene ketel, Triene, anders stik tee lange pottekieker häör neus t'rin um te zien, waste gekook höbs’, reep ze nao binne, boe-op te lang juffrouw hiel verontweerdig eve nao väöre kwaom en Zjannèt mètdeilde: ‘totse 't ins aon de dames zou zègke, wie astrant totse waor en totse zeker noets mie get zou kriege’.

Noe leep et Zjannèt euver. ‘Triene!’, reep ze op häör naoberse, ‘beloer miech tie neus ins, die dat wief heet; wat pappegej! Es iech zoe'n neus had, bleef iech nog gein oor oet te kenaar!’*

De dames vonte-n-et raodzaam, um ziech mer zoe gaw meugelek oet te riezer te make en verleete mèt hoeg roej köp te woening van Triene. Mer noe waore ze gans nao de heidene euvergelieverd, veural wie de korte dikke in et langsgoon nog kordaot op häör maneer zag: ‘Foj, vrouwke, et is ongepermitteerd! Veer zölle d'reuver spreke’.

- ‘Dao, dee sjaarstand heet ouch nog get te kommandeere! De kaans miech mèt t'n humme en d'n klompe gestole weurde, wètste dat?! Iech höb van diech niks nudig, lielek wouvegebit, en van diech ouch neet, neuzekeuningin mèt tene vloere mantel aon. Wat e model tot dao löp! Zjus 'n verstobde kaanjel, die leek!’

Noe bemeujde ziech ouch te sjoendochter demèt, die meister Baltus opzij had geduijd in dat Zjannèt ouch verstèrreking kraog in de persoon van Janneske, dee in z'n deurke versjeen, en Neleke, dat aon häöre sjollek góng hange.

- ‘Laotse mer sjelle, m'n leef juffrouw’, zag te sjoendochter, ‘dat zien veer van dat bagazje geweend. Ze zèt altied et gans sträötsje op stelte’.

- ‘Et is weer Maandag en dan heef dat wijf altijd te duivel in de preij’, veugde meister Baltus t'raon tou, dee pas opgesjreve waos veur ene struzak. Koelek had er evels zene mond opegedoon, of Janneske stónt veur em mèt ze groet geziech. - ‘Gaot in, meister Baltus, bemeuj uuch tao neet mèt’, sjriewde heer driftig, boe-op meister Baltus versfrik twie sprung achteroet maakde de gaank in.

- ‘Die maag nog op ander lui hun neus sjókkeere’, góng de sjoendochter door, ‘dee roejen

[p. 139]

[p. 140]

- ‘En zij lös niks’, sjimbde Zjannèt, ‘es ze tuitel, dee ze zellef veur häöre kop heet, is ouch neet van niks. Dee is roed van de blouwe’.

niks krijg! Ze heet ouch liever e bakske es enen teleur Mómmessop!’

Op et woord ‘sop’ kwaom meister Baltus weer nao väöre gespronge.

- ‘Kom, kom, Zjannet’, zag heer, ‘laat te dames nouw met vree. We motten er swinters toch van vrete’.

- ‘Meister Baltus, noe veur de lèste kier, gaot in en bemeujt uuch tao neet mèt’, waarsjouwde Janneske, dee weer in eine wup mèt ze groet geziech veur d'n awwe maan stónt, dee ouch weer van de sjrik twie sprung achteroet te gaank in maakde.

- ‘Totse hunne rats mer zellefs vrete’, reep Zjannèt, die et inveel, dat veurtaon de kans op broed- en soppekaarte veur good verkeke waor. ‘Tot zij dao ziech mer stief aon vrit, aon dat sjotelewater. Die heet et anders nudig! 's Maondags löp ze mèt de körref langs te deure en Sondags höbbe ze frikkedel in de sop!’

- ‘Aoch, juffrouw, geluif zoe get toch neet’, betuigde de sjoendochter en ze lag 'n hand op häör hart en keek nao bove, ofse d'n hiemel tot getuige naom.

- ‘Jao, frikkedel... in de sop... frikkedel!’, góng Zjannèt door, blij, totse de ander geraak had; ‘zoene lieleke... lieleke...’, ze kós gei woord ‘lielek’ genóg vinde.

- ‘Meer, zèk gaw póddel, anders zeet zij et’, steukde häör Nètteke op.

-... ‘Zoene lieleke póddel!’, besloot Zjannèt. Mer meister Baltus vont noe ouch, dat z'n naoberse ene bedinkeleken aonval doog op te bedeiling van z'n familie. Mèt ene groete sprunk waos er weer aon de deur. ‘Ze liegt et, dames, ze liegt et’, protesteerde heer, ‘we hebben in geen jaar meer ene grummel frikkedel gezien. Zjannet, je bent 'n kreng!’...

Koelek had heer dat woord oet zene mond, of heer kraog van Janneske ene bóks mèt 'n voes onder z'n kin, tot heer mèt krökke-n-en aal et understebove veel mèt e spektakel ofse in de gaank e speul keigele doorein smete.

Noe leep ouch te sjoendochter de gal euver en mèt ene lange greep klawde zij ziech vas in Zjannèt häör möts en trok häör die van häöre kop mèt 'n ganse bössel haore debij. Zjannèt mèt häöre kepotten errem kós ziech neet weere mer begós te sjriewe: ‘Frikkedel!’, en wie ze et neet mie gaw genóg kós oetbringe klobde ze ziech al keekenteere mèt häör vrij hand op häöre mond: ‘jao... Sondags... in de sop... frikkedel!’

De errem dames stónte toen in ene groete krink van nuijsjierige die van alle kante kwaome-n-aongezat. ‘Noe of noets’, dach toen zeker de klein dikke en mèt 'n vaart, boeveur eederein mós sjuive drong ze door de krink gevolleg door de lang.

Mèt köp wie de piepers maakde ze, totse et sträötsje oetkwaome en voolte 'n ganse gerösstèlling euver ziech komme, wie ze op te Merret enen deender zaoge-n-aonkomme gewandeld, dee ins kwaom loere, boerum de lui zoe leepe. In de veerte hoorte ze nog altied Zjannèt bove alles oetkeeke: ‘Frikkedel, Frikkede-e-e-el!’

Alfons Olterdissen