Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 141]

De lieger sjaol
Maastrichts

Ene sjaolmeister, dee de geweente had um smörregens al e stevig bakske zjenever onder de sjaoloore te numme, kuijerde um twellef oore nao zien slijterij, boe heer z'n dagelekse kompeers aontrof en et vollegende eurke nuttig besteide um nog einige gleeskes veur d'n ete seldaot te make. Et gevolleg waos, dat heer smiddags gemeinelek neet al te fris waor en, es te werremde em te pakke kraog, woort heer wel ins meuj in z'n ouge. Dan gaof heer de jonges get sjriefwerrek op, zeukde ziech e gemeekelek pläötske oet bovenop ein van de benk, staok es dreigmiddel de regel onder zenen errem en kommandeerde aon nómmer ein: ‘begin te lezen’. Had tee e paar zinne aofgehaspeld, dan klonk et: ‘ga voort, die volgt’. Bij de veerde of vijfde maan begós heer te knikke en ie et leze 'n baank wijer waor, sleep heer gerös in.

Zoe góng et ins ene middag, dat et hiel werrem waor en heer bliekbaar väöl doors had gehad en noe e formidabel stök in zene kraag had. De Franse leesbeukskes móste toen op taofel gebrach weurde en wijl de ganse klas ze naoventrint van boete kós en eeder jong bij ondervinding zjus wis, wie wied heer leze moch, zoe begós nómmer ein; nómmer twie volgde zonder kommando van allein en de meister knikde, sleep, doog z'n ouge weer ins ope, sleep weer in en snörrekde op et lèste, dat et zoenen aard had.

Et Frans lèske van 'n haaf bladzij handelde ziech euver ene jong, ‘Albin’, dee väöl van de veugel heel op te ‘basse-cour’ en ziech ammezeerde mèt haon en hinne, eende en gejs, sjroete en zellefs ene pouwhaon te voore en wijer op te passe. ‘Albin était un gentil garçon’, begós t'n ierste regel en nao twie menute, wie et lèske door de vief jonges van de ierste baank aofgerateld waos, begós nómmer ein van de twiede baank: ‘Albin était un gentil garçon’. De derde baank vollegde mèt Albin en de veerde en vijfde idem dito. Toen sprong de leeslès euver nao de hoeger klas aon d'n andere kant, die van boete op hun bäört opzachte, dat Albin un gentil garçon waos en ondertösse dat mer aldoor eine van de jonges euver Albin aon de gaank bleef, snörrekde de meister al deeper en deeper. Mèt greujde ouch et hèls spiktakel in de twie klasse; op te ein baank heele ze enen doevewedstrijd mèt vleege, die iers mèt pastelkriet in allerlei kleurkes geverref waore. 'n Ander baank woort tot boot geïmprovizeerd en eeder jong kraog zien funksie: d'n eine waos kaptein, d'n andere masjinis, twie maan móste duije, eine waos te fluit van de boot en d'n echterste de sjrouf en zoe laveerde op kommando van de kaptein de ganse baank veur- en achteroet door de klas. Heij späölde 'n koppel ‘boter-mèllek-kies’ of ‘nölleke trèkke’, dao woort ene kunstemeekerskraom vertuind of beplakde ziech 'n trupke ouge, neus en mond mèt stökskes papier. Tot proppe door de klas vloge sprik van eiges. En ondertösse hoort me mer aldoor oet t'n ein of t'n anderen hook te Franse lès ‘Albin était un gentil garçon.’

Wie et spiktakel te mechtig woort, sjoot te meister opins wakker, loerde ins slaoperig rond en zag allein tege e paar, die ziech aon 't kloppe waore: ‘Hupkes en Boonevink, naar nómmer 8’. De twie jonges gónge. In de röstige ougenblikke, die vollegde, hoort me dutelek: ‘Albin était un gentil garçon’. Bliekbaar waos te meister voldoon en dudde weer in.

Et lawej begós opnuijts. Weer sjrok heer oet z'n zaolige rös en wie er mèrrekde, dat ers zjus twie op 'n baank gekledderd waore um hun gekleurde vleege te vange, klonk et: ‘Veekens en Snokkers, naar nómmer 8’.

Ie et 'n oor wijer waos, zaot te hèllef van de

[p. 142]

twie klasse in nómmer 8. Kamer nómmer 8 waos zoe get wie Siberië veur de Russe, Caledonië veur de Franse en de Sjans veur de Mastreechteneers. Et waos veur de sjaoljonges van tien tot twellef jaor et verbanningsoord oet te klas. Dee et ongelök had, gestraof te weurde, woort nao nómmer 8 gesjik. Neet tat et tao ongezèlliger waor es in de klas zellef, mer al wat tebij kwaom waos minder aongenaom.

In dat lokaal repeteerde saoves te mezieksjaol. Et stónt vol pupiters en ouch te instruminte, die te zwoer waore um door de muzikante mèt nao hoes te weurde genómme, bleve dao gedeponeerd. Zoe stónte dao de dikke trom en de keteltromme, de bombardons en de kónterbasse.

De gestraofde jonges, die veurshands van ‘Albin’ verlos waore, späölde naoluiperke tösse de pupiters of tot groet vermaak in de klas hoort me ze bij tied en wijl sloon op te dikke trom en de klaters of sjrómpe op 'n kónterbas. Dao rammelde de krök van de deur en gewiechtig kwaom d'n dikken direktör binne, um de dagelekse absensies te noteere. Op slaag waos et kabaal bedaard. De meister sjoot oet zene sloemer en toemelde van z'n baank en dao heer begreep, dat et oor van de Franse lès lang veurbij waor en dat de jonges genóg ge-Albint hadde, pakde heer et beukske van ‘rekenen uit het hoofd’. Alle meujte gaof er ziech um d'n direktör neet te laote merreke, tot er e stök in had, mer mèt 'n onvaste, dikke tong begós er: ‘Rekenen uit het hoofd. Een boerin heeft een kip, en die kip, die kip legt zowat 200 eieren in het jaar. Als nu een ei 3,5 cent kost, hoeveel verdient nu die vrouw. Reken jij dat eens uit, Kuipers. Ik zal het je nog eens zeggen: als een ei 3,5 cent kost, hoeveel verdient dan wel die kip in een jaar. Dus, hoeveel verdient nou wel zo'n vrouw, als een kip 3,5 cent kost. Ik meen, hoeveel verdient nou wel die vrouw, als ze 200 eieren legt in een jaar; de kip, bedoel ik’.

Kuipers kós alweer neet wies weurde oet te som en d'n dikken direktör pidzde z'n lippe zoe vas opein, tot zene mond achter de punt van z'n neus zaot. Heer loerde benkelek giftig door zene brèl, bleef nog get stoon en marsjeerde zonder boe of ba nao de deur, mer wie heer nómmer 8 passeerde, klonk tao zjus ene mislökden toet oet et bombardon, geakkompanjeerd door e paar sleeg op te klaters. Heer doog nómmer 8 ope en zaog tao de haaf klas, die heer al es absent had opgesjreve, hiel gemoedelek 'n veurstèlling geve van e konzèr van de mezieksjaol. Bliekbaar waos em dat ouch te mechtig um aon te zien, mesjien wel um aon te hure, en heer verleet te klas, sjöddelenteere mèt zene kop wie ‘'n ezelke-winknein’. Noe kwaom euze meister toch zoe stèllekes-aon bij z'n pozitieve. Er begós regelmaotiger lès te geve en woort erreg lestig tebij. Wie noe ouch nog per ongelök et orkes in nómmer 8 ziech leet hure, snabde heer z'n karwatsj, vloog nao nómmer 8 in en in 'n ummezeens veranderde dao de simfonie in e gaodsdeerelek gejank en gejiemer en mèt en mèt kwaom eine van de muzikante, dee mèt ene lochsprunk te klas in gestamp woort, vrieventeere op kop, rök en de res, onder et brölle van verviereleke noedkrete nao z'n plaots trök.

Gelökkig sloog et haaf vijf. Mèt e giftig geziech kommandeerde de meister nog: ‘eerbiedig, bidt’, en nao et gebrukelek gebedsje oet te kajee te höbbe veurgeleze, boe-in Slivvenier bedaank woort veur etgeen veer deen daag alweer gelierd hadde, góng de sjaol oet.

Alfons Olterdissen