Mosalect. Bloemlezing uit de Limburgse dialectliteratuur

[p. 43]

De begreffenis van d'r Doeve Zjang
Gulpens

Op ene dinsdigmurrege i genne mei is d'r Zjang gesjtorreve. E woar mer e paar daag krank gewès, im ganse mèr driej daag howwen i ge bèd geleiëge.

's Zondes how e neet wie ander zondigge teiëgenuvver zie hoes op enne sjtool gezeiëte veuër noa 't trükkoaëme va de doeve te kieke. E how teiëge zieng twieje jonges, d'r Pierre en d'r Frens gezag, dat die et mer moste doawe en de ander doevepiete, die 's zondes ummer neiëven 'm zòte, zagten teiëge die twieje: ‘Mè, jonge, wat haat d'r pap da?’ En d'r Pierre zag gans bedrufd, dat 't met d'r pap neet ezò good gòng. Me op dit oer van d'r zondigmurrege woar de belangsjtelling veuër alles wat doef woar en zich iggen loch loot zieë veùl groeëter es veuër de krenkde van d'r Zjang.

Ze zoòte i genne sjeèm met de leùninge van de sjteul teiëge d'r moeër va gen loeëriej* en sjtaarde mèr noa gen loch i. Zò noe en dan moste ze zich nog 'n hand boave de owwe hotte veuër de sjtèrreke zonnesjtraole. Aaf en toe sjprong ènge op en rende i vòl vitesse noa gen doefes op es 'n doef op zenne sjlaag gevalle woar. Wie gemintelich woare e paar doeve, van d'r Zjang bie de bètste. E how prima doeve, d'r Zjang, dat woste alle doevepiete va Gullepe en umsjtrieëke, mè nieëmes woar sjeloës op 'm.

Wie de jonges d'r Zjang gònge zègke dat ze wir good gevloaëge howwe, dridde d'r Zjang d'r kop effekes um, keiëk 'ns noa de jonges, mè zag niks.

Dat woar veuër 't Marie en de kinger geè good tèke. Die nach en ooch van d'r moandig op d'r dinsdig moste ze bie d'r pap wake en dinsdigsmurreges sjtòrref d'r Zjang zonder nog get gezach te hubbe. I tied va niks wis 't gans durrep 't nuujts en wie de doeëdsklokke loewde dachte ze allemoal an der Zjang.

Idderènge kant 'm good, want behalve veuërzitter van d'r doeveclub sjloog e in de harremenie de dieke trom. En weè zow in e durrep d'r man neet kinne, deè de dieke trom sjleèt? 't Klèngste kink kos 'm uch aawieze. Behalve doevepiet en trommesjlèger woar d'r Zjang oòch gaar neet vies gewes van e drupke, of van e glaas beer en kaàte kos e wie d'r bètste.

Essen 's Zondes bie 't Lies zoot te toepe of te kruutsjasse kossen uch nao d'r ieëjeste sjlaag al zègke wat die andere iggen heng houwe. En bie dat kaat woaëte och de semmelige drupkes gesjot.

I zie geweun lève werrekde d'r Zjang i gen broeëriej en de mètste mansluuj die doa werrekde kos me kinne a hunne boèk, diek wie 'n beertòn. Effing, d'r Zjang woar durch zie werrek oach waal 'ns aangesjoaëte of zat.

's Vriedes zow de begreffenis zieë um ellef oeër want um tieën oeër woaèt nog è oad menneke oet 't gesjtich begrave en zoeë komp et dat d'r Zjang wie de rieke luuj op 'n deftig oeër begrave woaët en 't Marie kosden et mer jus e zoeëveul es went d'r dins um tieën gewes woar.

D'r Jeu, deè i gen Roeësjtroat e kleè, mè e good durpscaféke how, woar deè murrege al vreug op de beè, want e wòs datten ene drukke daag zow kriege. D'r Jeu how oach 't doevelokaal en ene zaal woeë de harremenie repeteerde. De femielje van d'r Zjang how hie oach der koffie veuër noa de begreffenis besjteld.

't Lies, de vrouw van d'r Jeu, how twiejehonderd brüedsjes mòtte sjmère met sjink, leverwoaësj, gerökt vlieésj en kieës. Doabie howwe ze ooch nog tieën vlaas met ries, zjwatte proeme en appeltoesjleég besjteld. Et woar gezag, dat de harremenie moch drinke zoeëveul es ze wool. Um tieën oeër woar 't i gen durrep al zoeë druk es mèt de bronk. Veul mansluuj

[p. 44]

woare al op weiëg met de zondesse kleiër aa en die van de harremenie in de uniforme en met de instrumente bie zich. Want d'r Zjang woaët met muziek begrave, dat kint d'r uch toch waal dinke.

Doa woare t'r ooch, die al zoeë vreug an 't goaë woare, dat ze al doaësj howwe veuër dat ze noa 't sjterrefhoes gonge condelère, en doaveuër mer effekes bie d'r Jeu noa binne gonge veuër zich eè te pitsje. Teiëge hoaf ellef trokke ze zoë langsaam op d'r Zjang zilliger aa en dao woar 't al erreg druk. De luuj sjtonge al oppen sjtroat en trokke sjtèllekes durch 't gèdeke* noa binne langs de femielje en achterum wir noa boete. Doa sjtelde ze zich alleneuj op; de harremenie veuërop, drachter de dreègersj mèt de doeëdskis, drachter de ganse femielje alleneuj in 't sjwat, dan d'r doeveclub en de doevepiete van de noaber durreper en doa achter de luuj va hoaf Gullepe. De linker hellef bèdde veuër, de rechter hellef mos noabeè, mè neet lang, want doe begos de harremenie al an enne treurmarsj. Veul luuj krège doe de troane i gen owwe.

A gen kerrek sjtelde de muziekante zich rechs en links veuër de oaëpe deuër op en sjpelde wir ene andere marsj en onderwiel gonge ze met d'r Zjang noa binne en zatte de kis oppene koeër tusje de brennende kètse. D'r ganse elter woar zjwat bekleit en de kètse woare al aa wie de luuj noa binne kompe. De harremenie komp sjpeiëlentère d'r gank op en gong a beits kante neiëve de liek sjtoaë, de vaan veuërop en de kerrek woar al gow sjtampevol, want veul luuj koste nog gaar neet zitte en moste blieve sjtoaë.

Doe begos de mès. De driej hieëre kompe noa gen elter en d'r urregel sjpelde d'r requiem aeternam en de gèsselige* begoste te zinge. 't Marie how 'n driejhiere mès besjteld. Es ze oach neet riek woare, mè de begreffenis mos deftig zieë, dat howwe de kinger oach gezag. Me umdat 't zoeë lang doerde woare t'r get va d'r doeveclub onder de mes noa boete gegange en i plaatsj va zich get veuër d'r Zjang te beè dronke ze zich bie d'r Jeu gòw e paar drupkes en gonge wir trük noa gen kerrek. Och, d'r Zjang zow hun dat zieëker neet kollig neiëme, dat woste ze waal.

Wie de mès oet woar trok alles d'r sjtiele Kiebeuëkel op noa genne kèrrekhef. Um 't graaf sjtong 't Marie en de kinger te kriesje, veuëral wie d'r veuërzitter van de harremenie d'r Zjang bedankde en adieë zag en de femielje trüësde. Doanoa sjprook i naam van d'r doeveclub d'r Math. E drieëde get met de òwe en kos sjlech oet z'n weuët koaëme. Me zoog good dat e get te veul gehad how, en wie d'r e paar dat in de gate krège begoste ze get te griemele. D'r Math kos neet mi wieër en worrep alles durchèe en i plaatsj va: ‘Dierbare overledene, zag e: ‘Dierbare medeoverledene’. 't Fien en 't Trütsje howwe dat good gehoewet; ze sjteete zich 'ns aa en begoste te lache en nog mieë andere. D'r Math woar gow oetgesjproaëke en doe woaët de kis noa onder geloate en woaëte zich nog zes vadderonzer en zes weesgegroete gebèd en begoste de luuj va gene kerrekhef weg te goaë.

Umdat 't zoeë wèrrem woar deè daag gonge de metste mansluuj ene cafè i en dronke ter zich e paar, en wie dat op ezo durrep geet woaët neet op d'r tied en och neet op e paar drupkes gelet. 's Noamiddes teiëge driej oeër woare i Gullepe semmelig get mansluuj zat. ‘Och’, zag enge van de harremenie, ‘dat hueërt d'r bie, zoeë wie d'r Zjang gelèft haat, zoeë höbbe vèr em oach begrave.

J. Bakker-Deneef