basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
De Corenbloem
spelwijze in bron(nen):
'De Corenbloeme' (1485-86, 1581)
varianten:
'De Corenbloeme' (1485-1486, 1581); ''t Corenbloemken' (1561); 'De Corenblomme' (1561-1562-1572-1583-1620-1647); 'Corenblom' (1620); 'Corenbloemken' (1620)
zinspreuk:
'Ieucht sticht vreucht' (1561-1562-1620)
gebruikte code:
BRUS2
patroonheilige:
H. Sebastiaan (1561)
vroegste bronvermelding:
13-10-1479
gedoopt:
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
Brussel
(stad/dorp/vrijheid):
Stad
district:
gewest:
Brabant
korte geschiedenis
Een stadssecretaris verklaarde op 14 juli 1562 dat hij het reglement van de kamer van 4 oktober 1484 gezien had. In dit reglement stond te lezen dat de kamer reeds in augustus 1477 een reglement kreeg van de magistraat, dat echter door het overlijden van de stadssecretaris niet opgetekend werd. Op 13 oktober 1479 wees het stadsbestuur van Brussel 'die hoofftman, prince, facteur, dekens, ouders, gemeyn gesellen ende goede mannen van de rethoryken lande van de Corenbloeme' een kamer in het Vleeshuis toe.
Het 'geselscap van der Corenbloemen' wordt vermeld in de stadsrekeningen van 1485-1486. De kamer beschikt dan over een 'speelhuys'.
'De Corenbloeme van Bruessele' was aanwezig in Mechelen in 1493. In 1561 nam de kamer deel aan het haagspel, dat volgde op het landjuweel te Antwerpen. Op 26 juli 1562 en op 19 mei 1565 organiseerde De Corenbloem een wedstrijd. De kamer nam deel aan de refreinwedstrijd in 1574, uitgeschreven door de kerkmeesters van de Sint-Jacobskerk in Antwerpen. Op 4 september 1581 hield de kamer een refreinwedstrijd. De strekking was uitgesproken calvinistisch. Brussel had op dat moment een calvinistisch stadsbestuur. De Corenbloem nam deel aan de wedstrijd in Mechelen in 1620.
De leden van De Corenbloem behoorden tot ongeveer 1540 ook tot de broederschap van Sint-Sebastiaan in de Sint-Goerikskerk te Brussel. Tot dan toe moest men eerst lid worden van de Sint-Sebastiaansgilde voor men lid kon worden van de kamer. De kamer trok steeds met de gilde mee naar schutterslandjuwelen om daar deel te nemen aan esbattementwedstrijden. De kamer onderhield ook vriendschapsbanden met De Distelbloem uit Dendermonde.
documenten
reglementen:
- Reglement verleend door de magistraat (21 januari 1561): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 12r-14v (eigentijds) [1561a BRUS2].
- Verklaring van Peter Pape, stadssecretaris, over een akte van de Brusselse magistraat van 11 april 1561, waarin bepaald werd dat men het jaarprinsfeest voortaan op de derde zondag na St-Maria Magdalenadag in juli zou vieren: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 15r (de akte zelf is verloren) [1561b BRUS2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat, waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer om bovenop de 50 personen vastgelegd in het reglement van januari 1561 nog 10 personen vrij te stellen van dienst in de schuttersgilden (22 augustus 1561): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 16v-17v [1561c BRUS2].
- Verklaring van Peter Pape, stadssecretaris dat hij het reglement van 4 oktober 1484 in het bezit van de kamer van de Corenbloem gezien en goedgekeurd had (14 juli 1562): Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 6r-v (het reglement van 1484 is verloren)/ editie: Van Eeghem 1941 (b), 535-37.
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat (24 juli 1562): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 19v-21v [1562 BRUS2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer om alle leden die schulden hebben bij de kamer te mogen vervolgen met een gezworen dienaar van de amman (27 augustus 1572): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 32v-33v [1572 BRUS2].
- Amendement opgelegd door de Brusselse magistraat waarin bepaald wordt dat voortaan De Corenbloem en Den Boeck niemand vrijstelling van dienst van de schuttersgilden mogen verlenen tenzij de naam eerst voorgelegd wordt aan de magistraat (15 oktober 1573): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 35r-v [1573 BRUS1+2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer om de vrijgestelden van schuttersdienst te verplichten op de jaarlijkse maaltijden en feesten te verschijnen en hun kosten te betalen (5 augustus 1581): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 42r-43v [1581 BRUS2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat aan De Corenbloem waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer de boetes te verhogen voor 'personaigen' die zonder gegronde reden niet willen spelen (8 juli 1583, geldt ook voor Den Boeck en Het Mariacransken): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 46r-v [1583 BRUS2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat over de vrijstelling van dienst in de schuttersgilden (15 oktober 1588): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 51r-54v [1588 BRUS2].
- Amendement verleend door de de Brusselse magistraat waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer om elk lid die gesommeerd wordt te verschijnen voor het bestuur en niet opdaagt effectief te beboeten en te vervolgen (2 april 1598): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 60v-61r [1598 BRUS2].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat, geldend voor de drie Brusselse kamers, waarin bepaald wordt dat men als men in een kamer treedt, gehouden is daar te blijven en een eed te zweren (met afschrift van de eed) (27 april 1647): origineel verloren/ afschrift: 1. Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. 21377, 19r-v; 2. Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. G.219, 4v-5v [1647 BRUS1+2+5].
ledenlijsten:
- Register met jaarlijks de namen van de nieuw verkozen prins en dekens en vaak ook van de vrijgestelde leden (vanaf 1561): Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, passim.
rekeningen:
inventarissen:
processtukken:
- Onderzoek (ondervragingen) naar verdachte stukken (met teksten van de toneelstukken) opgevoerd door Het Mariacransken, Den Boeck en De Corenbloem: Algemeen Rijksarchief Brussel, Mss. divers, nr. 182 (passim)/ editie: Van Eeghem 1937.
- Beschrijving van het vonnis van de Brusselse magistraat in een conflict tussen de kamer en de Sint-Jorisgilde over de vrijstelling van dienst (16 februari 1562 n.s.): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 18r-v.
- Bevestiging van het vonnis van 16 februari 1562 (n.s.) door de Brusselse magistraat (6 mei 1562): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 19r.
- Beschrijving van het proces tussen de kamer en Nicolaas Gouba, die weigerde de eed af te leggen als prins (vonnis 15 november 1571; eedaflegging door Gouba op 27 november 1571): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 30r-32v.
- Beschrijving van het proces tussen de kamer en het lid Anthonis Willems (vonnis 21 april 1572 na Pasen): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 32v.
- Vonnis van de Brusselse magistraat in een proces tussen de kamer en enkele leden (29 januari 1582): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 43v-45r.
- Rekwesten i.v.m. een proces tussen de kamer en Martin Engels, die geweigerd had de eed af te leggen als prins (de afschriften dateren van 14 augustus 1607): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 66v-70r.
- Beschrijving van het proces tussen de kamer en Peter Crabbe, die geweigerd had de eed af te leggen als prins (vonnis 30 september 1624): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 78r.
- Beschrijving van het proces tussen de kamer en Philips de Kempenere, die geweigerd had prins- en jaarkosten te betalen (vonnis 15 oktober 1627): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 79r.
rekwesten:
- Verzoekschrift van de kamer aan de magistraat om, wegens het overlijden van de prins, een nieuwe te mogen verkiezen (2 januari 1579): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 39 r-v.
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
- 'De Bervoete Broers' (1 van de 3 schandaleuse spelen uit 1559) en verklaringen i.v.m. het stuk: Algemeen Rijksarchief Brussel, Mss. Divers nr. 182/ editie: Van Eeghem 1937.
- Refereynen 1563.
- Schoon Boecxken 1581.
historische nota's:
andere nota's:
- Het kamerregister (Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219) bevat naast de vermelde stukken de eden van prins, bestuurders en gezellen (7r-9v/ editie: Van Eeghem 1941 (b), 538) en verslagen van feesten, wedstrijden e.d. (passim/ editie: Van Eeghem 1944).
verantwoording
broncitaten:
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamers nr. 44832, cijnsregister Brussel en omgeving, opgesteld in 1499, 66r:
'Die hoofftman, prince, facteur, dekens, ouders, gemeyn gesellen ende goede mannen van de rethoryken lande van de Corenbloeme deser stadt van Bruesselle voer 't consent hun gedaen… de data 13 October 1479… van te mogen innemen zeker camere met een botelrye ende coerken… op het Vleeschhuys'
Algemeen Rijksarchief Brussel, Rekenkamers nr. 30942, stadsrekeningen Brussel 1485-1486, 84r:
'Item Laureys de Cupere, sloetmakere van grindels… ende sloten… aen de doer aen sente Goedelepoerte, aen de speelhuysen van der Tyteloesen ende van den Coerenbloemen, op de voeye van der stadhuyse…'
100r 'Item der geselscap van der Coerenbloemen 3 1/2 gr.'
114r 'Item (Janne Vrancx)… ten voirs. poirten [in de zeven gaten van der merct] ten stellingen ende speelhuysen van der Tyteloezen ende Corenbloemen gelevert'
116r-118r [Blijde inkomst]
'de Coerenbloemme voer de personnatie 10 g., voer huer spel 1 h. 8 gr.'
literatuur:
Kops 1774, 319; De Laserna Santander 1809, 169; Schotel 1871, 241; Van Elslander e.a. 1944, 28; Van Elslander 1968, 28-29.
Henne en Wauters s.d.. Deel 1, 179-80 en deel 2, 643-645; Rudelsheim 1904, 137-44; Duverger 1935, 72-95; Van Eeghem 1935 en 1936; Van Eeghem 1937; Van Eeghem 1941 (b); Van Eeghem 1941 (c), 548-53; De Baere 1944, 1-4; Van Eeghem 1944; De Baere 1946 (a); De Baere 1946 (b); De Baere 1948 (a); De Baere 1948 (b); De Baere 1950; Van Eeghem 1963, 173-85; Beuken 1978; De Keyser 1984, 121-33; De Keyser 1986; Coigneau 1986 (b), 59-60; Pleij 1988; Ramakers 1996 (c), 42-49; Coigneau 2001 (a); Janssens 2003; Speakman Sutch 2003; Van Bruaene 2003 (a).
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd