basisgegevens
gestandaardiseerde naam kamer:
Het Mariacransken
spelwijze in bron(nen):
'Marie cransken vanden Zeven Ween' (1511)
varianten:
'Marie cransken van den Zeven Ween' (1511); 'de Retorisiennen van der Lelyen, vereenicht metter Violetten geheeten Marie cransken'(1511-1620); Het Marie Cransken' (1561); 'Marien Cransken' (1562); 'Maria Cransken' (1561-1562); 'Het Mari-cransken' (1620); 'Maria Crans' (1620); 'Mari-crans' (1620); 'Marie Cranscamere' (1647)
zinspreuk:
'Minnelijck accoort' (1561); 'Minliick accoort' (1562); 'Minnelyck accort' (1620)
gebruikte code:
BRUS5
patroonheilige:
OLV van de Zeven Weeën (1511)
vroegste bronvermelding:
1507
gedoopt:
geografisch-politieke situering van de kamer
plaats:
Brussel
(stad/dorp/vrijheid):
Stad
district:
gewest:
Brabant
korte geschiedenis
Op 15 september 1507 fusioneerden De Lelie en De Violette tot Het Mariacransken. In 1511 werd de kamer wegens haar toewijding aan de devotie van de Zeven Weeën onder de speciale bescherming van Maximiliaan van Oostenrijk geplaatst. De kamer nam deel aan het landjuweel in Diest in 1521. Ze behaalde de overwinning en was organisator van het landjuweel van 1532. Ze nam deel aan het landjuweel in Mechelen in 1535 en in Antwerpen in 1561. De kamer nam deel aan de wedstrijd georganiseerd door De Corenbloem in Brussel in 1562, aan de refreinwedstrijd die in 1574 uitgeschreven werd door de kerkmeesters van de Sint-Jacobskerk in Antwerpen, en aan de wedstrijd in Mechelen in 1620.
Net als De Lelie was de kamer verbonden aan de Broederschap van OLV van de Zeven Weeën.
documenten
reglementen:
- Privilege verleend door Maximiliaan van Oostenrijk (19 maart 1511 (n.s.)): origineel verloren/ afschrift: 1. Stadsarchief Brussel, hs. 3413 (in bruikleen aan het Stedelijk Museum), 29r-30v (16de eeuw); 2. Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. 17145-48 (n.g.) (16de-eeuws schrift)/ editie: Laurent 1893, 161-63 (naar een 18e-eeuws afschrift) [1511 BRUS5].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat aan De Corenbloem waarin wordt ingegaan op het verzoek van de kamer de boetes te verhogen voor 'personaigen' die zonder gegronde reden niet willen spelen (8 juli 1583, geldt ook voor Den Boeck en Het Mariacransken): origineel verloren/ afschrift: Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs.G.219, 46r-v [1583 BRUS2].
- Privilege verleend door de aartshertogen aan de kamer en de daaraan verbonden Broederschap van de Zeven Weeën (21 oktober 1620): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief Brussel, hs. 3413 (in bruikleen aan het Stedelijk Museum), 47r [1620 BRUS5].
- Amendement verleend door de Brusselse magistraat, geldend voor de drie Brusselse kamers, waarin bepaald wordt dat men als men in een kamer treedt, gehouden is daar te blijven en een eed te zweren (met afschrift van de eed) (27 april 1647): origineel verloren/ afschrift: 1. Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. 21377, 19r-v; 2. Koninklijke Bibliotheek Brussel, hs. G.219, 4v-5v [1647 BRUS1+2+5].
ledenlijsten:
- Bestuurslijsten van Het Mariacransken vanaf de fusie tussen De Lelie en De Violette in 1507: Stadsarchief Brussel, hs. 3413 (Liber Authenticus van het Broederschap van de Zeven Weeën) (in bruikleen aan het Stedelijk Museum).
rekeningen:
inventarissen:
processtukken:
- Onderzoek (ondervragingen) naar verdachte stukken (met teksten van de toneelstukken) opgevoerd door Het Mariacransken, Den Boeck en De Corenbloem: Algemeen Rijksarchief Brussel, Mss. divers, nr. 182 (passim)/ editie: Van Eeghem 1937.
rekwesten:
rentetitels:
correspondentie:
literaire productie:
- 'Een tafelspel van twee sotten' (1 van de 3 schandaleuse spelen uit 1559) en verklaringen i.v.m. het stuk: Algemeen Rijksarchief Brussel, Mss. Divers nr. 182/ editie: Van Eeghem 1937.
- Vander Borcht 1651.
historische nota's:
andere nota's:
- Brief van de aartshertogen over de toekenning aan de kamer en de daaraan verbonden broederschap van de Zeven Weeën van een som geld ter herinrichting van hun kapel (23 oktober 1615), met goedkeuring (9 november 1615): origineel verloren/ afschrift: Stadsarchief Brussel, hs. 3413 (in bruikleen aan het Stedelijk Museum), 47v-48v.
verantwoording
broncitaten:
Stadsarchief Brussel, hs. 3413, 162r (Liber Authenticus van het Broederschap van de Zeven Weeën):
'Notum, na dat wij vereenicht sijn metter Violetten a° 1407, te wetene 15 [veranderd in 14] septembris'.
literatuur:
Kops 1774, 319; De Laserna Santander 1809, 169; Schotel 1871, 241; Van Elslander e.a. 1944, 28; Van Elslander 1968, 28-29.
Henne en Wauters s.d.. Deel 1, 179-80 en deel 2, 643-45; Rudelsheim 1904, 137-44; Duverger 1935, 72-95; Van Eeghem 1935 en 1936; Van Eeghem 1937; Van Eeghem 1941 (c), 548-53; Pergameni 1943; De Baere 1944, 1-4; De Baere 1946 (a); De Baere 1946 (b); De Baere 1948 (b); Beuken 1978; De Keyser 1984, 121-33; De Keyser 1986; Pleij 1988; Millar 2000; Janssens 2003; Speakman Sutch 2003; Van Bruaene 2003 (a).
naar bibliografie
Auteursrechtelijk beschermd