Spraakkunst van het hedendaagsche Spaansch. Deel 2

[p. 119]

Herhalingsoefeningen

I

Sería agradable ahora tener que¹⁾ dirigir a alguien un telegrama diciendo que ha llegado bien. Cerca estaba la casa de un pintor que se había hecho²⁾ famoso pintando pájaros. Esto es lo que no sabe el burgués que los sueños del artista son siempre sencillos. Osear era como un niño que lloraba en³⁾ (= bij) las películas sentimentales y en las cómicas reía tan estentóreamente que todos volvían la cara en las tinieblas por⁴⁾ ver si le descubrían. Este amigo sabía⁵⁾ convertir en oro cuanto tocaba, mas la vida le venció al fin. Le parecía Isabel una mujer tan admirable que siempre le⁶⁾ daba razón. Sobre él descargaba el humor toda la familia. Un día le enfrentaron⁷⁾ con un negro muy fuerte, ya en decadencia, pero que había sido primera figura en el ring. Se despidió de Juan con un abrazo a⁸⁾ la puerta misma del teatro. Su adversario vaciló unos momentos y cayó pesadamente. Impacientes salieron a cubierta⁹⁾. ¡Qué olor más¹⁰⁾ delicioso y colores que no había visto nunca en pájaros, en mariposas, en flores! Ella no se daba cuenta de lo¹¹⁾ que aquello significaba. ¿Será¹²⁾ ella? Hoy todas las mujeres se¹³⁾ parecen. El peluquero, el sastre, el camisero igualan a¹⁴⁾ hombres de muy distinta condición. Los hombres desdeñan muchas cosas porque no saben lo que¹⁵⁾ valen. Hay que aprovecharlo¹⁶⁾ todo. El joven se¹⁷⁾ pasaba horas enteras no más que contemplándola. Le ponían todos sus deseos al¹⁸⁾ alcance de su mano. No habrá¹⁹⁾ pretexto para una intervención colonial. Moriremos antes que²⁰⁾ ceder. Hay que cuidar que no nos vea²¹⁾. Cargaron con²²⁾ él y se lo²³⁾ llevaron como un muñeco. Era un chico enfermo con las²⁴⁾ piernas muy débiles. No pudo prestar atención a lo que se representaba.

1) tener que. Wat is het verschil tussen: tengo que partir, he de partir, debo partir, hay que partir?

2) hacerse famoso beroemd worden. Vgl.: ¿Qué se habrá hecho de él? Wat zou er van hem zijn geworden? Ons worden wordt in het Spaans op allerlei manieren uitgedrukt: las cartas han sido recogidas, ¿qué será de ella?; llegó a ser ministro; ponerse pálido; caer enfermo; volverse loco. Onze passieve constructie geve men in het Spaans liefst met de actieve weer: te llaman, je wordt geroepen, aquí se vende(n) entradas, hier verkoopt men, worden toegangsbewijzen verkocht.

3) en. Vgl. en la calle, op straat; beber en un vaso, uit een glas drinken; pensar en, denken aan; sentarse en, gaan zitten op; escribir en, schrijven op, enz.

4) por. Het gebruik van por en para niet altijd streng te scheiden. Er zijn vele grensgevallen.

5) saber en poder. Saber is kennen, weten te, geleerd hebben om. Bijv.: no sabe jugar al tenis. No puede jugar al tenis betekent o.a. omdat hij zijn arm verstuikt heeft en dergl.

6) le. Etymologisch de juiste datiefvorm voor het vrouwelijk. De vorm la zeer gebruikelijk duidelijkheidshalve.

7) enfrentar. Werkwoord afgeleid van enfrente. In het Spaans worden werkwoorden van vrijwel alle woordsoorten gevormd.

8) a la puerta. Vgl. a orillas del Turia, aan de oevers van de T.; a cada paso, bij elke pas; al dia siguiente, (op) de volgende dag; a cambio de, in ruil voor; a fuego y hierro, te vuur en te zwaard; a mi parecer, naar mijn mening; a pesar de, in weerwil van; saber a aceite, naar olijfolie smaken, enz.

9) a cubierta. Het lidwoord is weggelaten omdat het zelfst. nmwr. voldoende bepaald is. Vgl.: ir a misa, ir a gobernación, ir a palacio, ir a casa de. Het lidwoord wordt in het Spaans verder niet gebruikt in de volgende gevallen: Felipe segundo, Carlos tercero enz.; San Juan, Santa Teresa; en invierno, en verano, in de winter, in de zomer; a fines de, a principios de, a mediados de; es hijo de un personage, hij is de zoon van een invloedrijk man; in apposities: Felipe, rey de España (behalve als de apposities nog nader bepaald wordt).

10) qué olor más delicioso wat een heerlijke geur; qué hombre más tonto wat een domme man.

11) de lo que letterlijk van dat wat. Het artikel heeft in het Spaans nog sterk de oorspronkelijke demonstratieve kracht behouden. Vgl.: mi sombrero y el de mi hermano.

12) ¿será ella? zou zij het zijn? ¿Habrá sitio? zou er plaats zijn? Zie les XXII.

13) se parecen zij gelijken op elkaar; se quieren zij houden van elkaar. Ter versterking kan el uno al otro, la una a la otra, los unos a los otros, las unas a las otras worden gebruikt, of mutuamente, recíprocamente e.a.

14) a aanduiding van object. Het voorzetsel a als aanduiding van het object wordt niet gebruikt voor namen van landen met het artikel, bijv. Rusia no supo vencer el Japón. Sommige ww. krijgen gevolgd door a een andere betekenis: perder un hijo een zoon verliezen, perder a in 't verderf storten; querer un empleado een bediende willen hebben, querer a liefhebben.

15) lo que valen. Zie onder 11. Vgl. lo que dice no me parece aceptable. Zie ook les XXI.

16) aprovecharlo todo. Vgl.: todo lo sabe. Todo als voorwerp wordt, als het aan het ww. voorafgaat altijd en als het op het ww. volgt meestal weer opgenomen of geanticipeerd door lo.

17) se pasaba. Het reflexief geeft een zekere intensiteit aan het ww. Vgl. comerse, beberse, llevarse, entrarse.

18) al alcance. Zie onder 8.

19) habrá. Hay hombres er zijn mensen, no habrá sitios er zullen geen plaatsen zijn.

20) antes que. Dikwijls te vertalen met liever dan, bijv. antes morir que sufrir tal desgracia.

21) vea. Voor subj. zie les XXIV.

22) cargar con opnemen, optillen. Vgl. soñar con dromen van, llevar consigo bij zich dragen, acabar con alguien met iemand afrekenen. N.B.: con ser muy viejo tiene poca experiencia, al is hij dan ook oud (hoewel hij oud is)....

23) lo hem. Etymologisch de juiste vorm, le als accusatief is daarnaast gekomen ter onderscheiding van het onzijdige lo. Vgl. los, les. Zie les XIII.

24) las piernas. In persoonsbeschrijvingen het lidwoord, bijv.: tiene las manos blancas, el pelo rizado, los ojos azules. Het lidwoord wordt in het Spaans ook gebruikt in de vlg. gevallen waar wij het niet gebruiken: los jueves tengo concierto, se marchó el lunes de la semana pasada, llegó a la una (dus bij tijdsbepalingen); el oro es más caro que la plata (dus bij stofnamen); la prudencia y la sabiduría van juntas (dus bij abstracta).

[p. 121]

II

La¹⁾ Conchita contó, no lo que había visto en el teatro, sino²⁾ lo que había visto en la calle. Todos estaban conformes en que el retrato era una obra exquisita. El organillo³⁾ no dejaba de tocar un momento. Los señoritos comenzaron a ponerse impertinentes. A un hombre culto no le asombra nada⁴⁾ ni por muy grande ni por muy ridículo que sea⁵⁾. El joven se las⁶⁾ echaba de gracioso. Sus estatuas son de lo⁷⁾ mejor de la exposición. A consecuencia de la fatiga y de las preocupaciones comienzo a⁸⁾ encontrarme malo. Manuel llamaba al ciego el

1) la Conchita. In gemeenzame taal wordt het artikel gebruikt voor vrouwen- en meisjesnamen. Conchita verkleinwoord van Concha, samentrekking van Concepción. De Spaanse meisjes krijgen vrijwel zonder uitzondering een naam van Maria met een der deugden, eigenschappen of bijzonderheden welke aan de Heilige Maagd worden toegekend: María de los Dolores, María de la Concepción, Mana del Pilar enz. Veel voorkomende afkortingen: Pepa, Pepita (Josefa), Lola, Lolita (Dolores), Mariquita (Maria), Tula (Gertrudis), Panchita (Francisca).

2) sino maar. Dit voegwoord wordt gebruikt als in het tweede lid van de zin een stellige weerlegging en tegenstelling wordt gegeven van de ontkenning uit het eerste lid, bijv. no es viejo sino joven, no lo hizo Pepita sino Lola. Soms ook = behalve, letterlijk: indien niet, tenzij: nadie contestó sino la Tula. Het moet vertaald worden met slechts na ontkenning in zinnen als: no le pidió sino que la dejase sola. No sólo.... sino = niet alleen.... maar ook.

3) organillo. Verkleinwoord. Vgl. chiquilla.

4) no.... nada niets. Vgl.: nada me asombra. Zie les XXVIII.

5) por muy grande que sea hoe groot hij ook zij.

6) se las echa de gracioso, de sabio hij doet of hij grappig is, hij hangt de geleerde uit. Elliptische uitdrukking, vgl. arreglárselas het aanleggen, bijv. ¿cómo te las arreglas para? hoe leg je het aan om?

7) lo mejor. Gesubstantiveerd bijv.nmwr.

8) comenzar a. De ww. van beweging worden gevolgd door het voorzetsel a: ir a, salir a, volver a. Verder ook andere ww. zoals aprender a escribir, leren schrijven.

[p. 122]

Romántico, y por⁹⁾ este nombre le conocían en la casa. No tiene número pero (vgl. 2) tiene nombre. Los dos se pusieron a¹⁰⁾ trabajar. Después de cerrar¹¹⁾ la imprenta, llevaba él mismo los encargos en una carretilla. Hay trabajos que parece que¹²⁾ despiertan el pensamiento Todos fueron de parecer que se pasara a otro¹³⁾ punto. Si yo fuera¹⁴⁾ práctico hace¹⁵⁾ tiempo hubiese puesto¹⁶⁾ una casa de empeños. En todos ellos se notaba cierta afición a jugar a las revoluciones. El último libro de este autor de moda pasa de una mano a otra. Se anunció para¹⁷⁾ el jueves siguiente que el ministro contestaría a las objeciones que se le hicieran¹⁸⁾. No sé cómo se las arregla. Todavia adormilado¹⁹⁾ permaneció un momento immóvil. Actualmente todo hombre que no trabaja vive de la labor de otro, o de otros cien²⁰⁾. Los dos más curiosos, por lo exóticos²¹⁾, fueron un danés y un ruso. Es una cosa parecida (= dat is net zo iets). Nos reuníamos unos cuantos²²⁾ en un cafetín²³⁾ próximo a la Rambla. Fui a ver al director de un periódico que me había encargado le hiciese²⁴⁾ unos dibujos. Tomé una delantera de paraíso y busqué²⁵⁾ con la vista a la muchacha hasta que la ví en una de las butacas. Lo que se debía hacer es poner una encuadernación al lado de la imprenta. El encuadernador pegaba²⁶⁾ en el lomo de unos libros tiras de papel que antes embadurnaba con engrudo. Casi todos los días que hacía²⁷⁾ bueno salía a pasear. Era una de esas²⁸⁾ noches negras en las que no se ve dos pasos allá. Voy²⁹⁾ a ir a ver.

9) por hier = bij. De grondbetekenis van por is: door, door middel van, ter wille van. Verder ook over, door (van plaats); por tierra, por Madrid; (van tijd): por todo el año, por tres semanas, era por febrero, het was in F.; por la tarde, in de loop van de middag. Mandar por, sturen om; entender por, verstaan onder, quedar por, beschouwd worden als, doorgaan voor. Grensgevallen met para (= ten gunste van, ten behoeve van): hablar por, spreken ten gunste van, declararse por, zich verklaren voor.

10) se pusieron a begonnen te. Het begin van een handeling wordt in het Spaans op verschillende wijzen uitgedrukt, a) De oorspronkelijke inchoatieven, zoals envejecerse, enrojecer, palidecer e.a., zijn verouderd, b) Het pretérito kan het begin van een handeling aangeven, bijv.: supe ik kwam te weten; le conocí en B., ik leerde hem in B. kennen, c) Echar a, romper a beginnen te: echó a correr, rompió a llorar, d) Venir a, ir a komen tot, beginnen: vino a deslizarse, begon te glijden, slippen; voy a trabajar, ik ga, zal, begin te, werken.

11) después de cerrar nadat hij gesloten had. Vgl. luego de entrar, onmiddellijk nadat hij was binnengekomen.

12) parece que. Onpersoonlijk ww. waar wij een pers. ww. zouden verwachten. Typisch voor de hedendaagse spreektaal.

13) otro een ander. Als bijv. nmwr. heeft otro vrijwel nooit het onbep. lidwoord, evenmin als cierto, medio, tal, tanto, tamaño. Doordat un, una nog sterk het karakter van telwoord heeft gebruikt men het als lidwoord slechts als het inderdaad een zelfst. nmwr. als een enkel feit of zaak moet bepalen, of wanneer dit nader bepaald is, bijv.; corre como una liebre, hij rent als een haas, es un escritor de fama. In andere gevallen blijft het achterwege, bijv.: es buen médico, es francés, tiene mala reputación, en in rhetorische vraagzinnen of uitroepen: ¿hay tipo más tonto?; na ontkenningen en bij twijfel: no hay médico como él, dudo de que haya médico como él.

14) si fuera enz. Zgn. irrealis, d.i. onvervulbare wens; het ww. uit het eerste lid staat in de subj. imp. (fuese, of fuera), het tweede lid in de subj. of condic. (hubiese, hubiera, habría).

15) hace tiempo lang geleden. Hace un mes, dos días, een maand, twee dagen geleden.

16) poner una casa.... opzetten. Poner heeft vele betekenissen, de grondbetekenis is plaatsen, stellen, zetten.

17) para jueves tegen Donderdag.

18) hicieran mochten, konden doen. Subj. omdat het een nog denkbeeldig feit is.

19) adormilado slaperig. Adormilarse, adormitarse in slaap vallen. Dormilón langslaper.

20) cien. In de spreektaal en ook in de goede schrijftaal reeds dikwijls cien waar de spraakkunst nog ciento voorschrijft. Zie les XVII.

21) lo exóticos.... Vgl.: me encanta la chiquilla por lo graciosa que es, te verklaren uit omzetting van: por lo que es graciosa.

22) unos cuantos enige.

23) cafetín cafétje. Vgl.: chiquetín.

24) hiciese. Subj. na ww. van bevelen, gelasten. Het voegwoord que valt na zulke ww. dikwijls weg.

25) tomé, busqué. Pretérito. Opvolging van handelingen.

26) pegar plakken. Vele betekenissen, bijv.: pegar un puntapié, un tiro; el fuego pega, vat vlam; él se la pegó hij nam hem (haar) er tussen.

27) hace bueno, malo het is mooi, slecht weer. Hace calor, frío het is warm, koud.

28) ese. Grondbetekenis, die bij u, vervolgens: de u welbekende, u weet wel welke. Soms minachtend. Let op constructies als: un libro de esos voluminosos zo'n dik boek.

29) voy a ir ik zal (eens) gaan; no vamos a decirle wij zullen hem niet zeggen. Ir a treedt in de plaats van het futuro, vooral in de omgangstaal.

[p. 124]

III

Este soldado de aspecto feroz es incapaz de matar a nadie¹⁾. El labrador sacaba el grano de una espuerta que le colgaba del²⁾ cuello. Una muchacha les preguntó qué querían. Dijeron a lo que³⁾ iban. Es mucho⁴⁾ libro. No se le entendía gran cosa⁵⁾ al orador. Es de saberse⁶⁾ que había cursado estudios universitarios. Un día ví a Octavio en la sala que⁷⁾ quitaba cuidadosamente el polvo a un objeto de arte. Todos se hacían lenguas⁸⁾ de su talento menos sus padres. El otro día⁹⁾ estuve en un baile en casa de unos amigos. Pregunta

1) nadie iemand, na ontkenning.

2) le colgaba del cuello aan zijn hals hing. In het Spaans dikwijls lidwoord met pers. vnmw. als indirect object waar in het Nederl. een bezitt. vrnmw. wordt gebruikt. Bijv.: se quitó el abrigo, hij deed zijn jas uit; me duele el brazo, ik heb pijn aan mijn arm.

3) a lo que. Men zou verwachten: dijeron lo a que iban. Zulk een contractie van antecedent en betrekk. vrnmw. komt in het Spaans vaker voor.

4) es mucho libro dat is een belangrijk boek. Vgl. es mucha verdad dat is maar al te zeer waar.

5) gran cosa. Cosa is in negatieve zinnen gelijk nada. Hier dus: vrijwel niets.

6) es de saberse men moet, dient te weten.

7) que. Men vertale deze zin: ik zag O. terwijl hij bezig was. Vgl. overeenkomstige Franse constructie.

8) hacerse lenguas de hoog opgeven van.

9) el otro día onlangs. La otra tarde onlangs op een middag.

[p. 125]

que¹⁰⁾ quién llama, que quién es. En una de las revueltas del camino se encontró con dos hombres garrote en mano¹¹. Oiga usted¹²⁾, buen hombre, ¿sabe usted adonde sale este camino? A la derecha hay una casita blanca, acabada de blanquear¹³⁾. Nubarrones¹⁴⁾ grises llenaban el cielo. Algunos rebaños pacían en la llanura¹⁵⁾. El joven se incorporó para mirar al alemán, vio con asombro¹⁶⁾ que hablaba en serio, y volvió a tenderse en el suelo. El cura pudo comprobar que la gente rica ni ayunaba en viernes ni oía misa los domingos. El maestro conocía lo bastante de gramática y de álgebra para¹⁷⁾ adquirir a breve plazo los necesarios prestigios de hombre docto. Sabido es¹⁸⁾ que no entiende nada de política. ¿Por qué no ha disparado usted? Me ha parecido la distancia larga¹⁹⁾ y creí que no le daría (= raken). ¿Usted no cree que se puede vivir en una casa de locos encerrado y ser más feliz con las ilusiones que tenga²⁰⁾ uno²¹⁾ que no²²⁾ siendo rico y viviendo en un palacio? En lo alto de²³⁾ un cerro una recua de mulas tristes, cansadas, pasaban a lo lejos levantando nubes de polvo. Aquí tenemos a otro que tal²⁴⁾. Voy a darle a usted del²⁴⁾ mejor que tenemos. Si²⁶ no ha habido guerra (= ruzie) entre nosotros. No era ningún²⁷⁾ cable (= telegram) de familia con nuevas de un pariente grave²⁸⁾. La alegría de las mujeres puede ser mucha²⁹⁾ ante la colección variada de sus flores. Así lo ha dispuesto el Señor y los hombres debemos³⁰⁾ conformarnos. Sin que nadie³¹⁾ preguntase Fernando empezó a hablar. Tenía un espíritu servir³²⁾. Era una muchacha muy siglo veinte³²⁾. Sigue muy niña³²⁾. Floriano era ni que decir tiene³³⁾ del grupo de los malos. ¿Pero es que sabemos alguno³⁴⁾ de nosotros lo bastante de eso? Cualquiera³⁵⁾ se fía de esta gente.

10) que. Zie voor dit zgn. pleonastische que les XXVII.

11 garrote en mano. Elliptische zin (con el g. en la m.) bijvoegl. gebruikt. Het Sp. is zeer rijk aan dergelijke constructies. Bijv.: en una reunión vi un sinnúmero de jóvenes mano arriba, en otra otros tantos puño cerrado resp.: met de hand omhoog (fascisten), met gebalde vuist (volksfronters).

12) oiga lett. hoor, gebruikt als ons zeg. Oye Pepe, zeg eens P.; ¡oiga! aannemen!

13) acabada de blanquear pas gewit.

14) nubarrón zware wolk. Vgl. voor augmentativos en despectivos cucharón, mujerona, perrazo, pajarraco, vinacho, latinajo, clerigalla, ventorro, hidalgote, pajaruco, casucha, gentuza, nevasca.

15) llanura vlakte, afgeleid van llano vlak. Vgl. hermoso, hermosura; loco, locura; negro, negrura.

16) con asombro stom verbaasd. In het Sp. is de praepositionele uitdrukking in plaats van bijwoord zeer veelvuldig.

17) lo bastante.... para + inf. voldoende om.

18) sabido es het is bekend.

19) larga te lang. Vgl. los zapatos me quedan estrechos te nauw, es mucho het is te veel. Demasiado wordt slechts gebruikt als dit volstrekt nodig wordt geacht.

20) tenga mocht, kon hebben. Denkbeeldig geval, derhalve subj.

21) uno men, ik. Uno no sabe a qué atenerse, men (ik) weet niet waaraan zich (me) te houden; una se desvive para los otros y luego, ik (een vrouw spreekt) sloof mij af voor de anderen en vervolgens....

22) no. In het Nederlands een stellige zin. In de spreektaal en ook wel in de schrijftaal ontmoet men zulke constructies vaker. Bijv.: más grande que no piensas, groter dan je wel denkt; más vale quedarse en casa que no salir, dan wel....; dikwijls na ww. van vrezen en dgl. In de Nederl. volkstaal vindt men overeenkomstige gevallen.

23) en lo alto de boven op.

24) a otro que tal net zo een.

24) del mejor.... van de beste die wij hebben. Zie les XVI.

26 si leidt wel uitroep van verbazing en besliste ontkenning in. Bijv. si no lo sé, ik weet het immers niet.

27) ningún volstrekt geen. Ella no es ninguna niña, zij is volstrekt geen kind.

28) grave elliptisch: en estado grave, ernstig ziek. Está muy grave, hij is erg, bedenkelijk, ziek.

29) mucha groot. In deze betekenis (idee van hoeveelheid voor grootte) komt mucho dikwijls voor. Ander merkwaardig gebruik van mucho: mucho (que sí) zeker. Mucho será que no venga, het zou me al erg verbazen als hij niet kwam. ¿Qué mucho que....? is het zo vreemd dat...? Ni con mucho bij lange na niet.

30) los hombres debemos wij mensen moeten. Elliptisch. Nosotros is uitgevallen.

31) nadie zie 1.

32) un espíritu servir. Werkwoord als bijv.nmw. Es muy niña, zij is nog een (onnozel) jong kind; un viaje relámpago, een zeer snelle reis, zelfst. nmwr. als bijv. nmwr. Vgl. Es una muchacha muy siglo veinte. In het hedendaagse Spaans zijn zulke constructies veelvuldig.

32) un espíritu servir. Werkwoord als bijv.nmw. Es muy niña, zij is nog een (onnozel) jong kind; un viaje relámpago, een zeer snelle reis, zelfst. nmwr. als bijv. nmwr. Vgl. Es una muchacha muy siglo veinte. In het hedendaagse Spaans zijn zulke constructies veelvuldig.

32) un espíritu servir. Werkwoord als bijv.nmw. Es muy niña, zij is nog een (onnozel) jong kind; un viaje relámpago, een zeer snelle reis, zelfst. nmwr. als bijv. nmwr. Vgl. Es una muchacha muy siglo veinte. In het hedendaagse Spaans zijn zulke constructies veelvuldig.

33) ni que decir tiene dat behoeft niet gezegd te worden, dat spreekt van zelf.

34) es que sabemos alguno de nosotros weet soms iemand van ons. Constructie typisch voor de spreektaal.

35) Cualquiera in uitroepen: niemand. Vgl. En mi vida he oído tal cosa, nooit van mijn leven heb ik zo iets gehoord.