De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 116]

Processiën van devotie - Sente Pieters dag - Sent Jans en Sen Pieters vieraant.

Gysken.

Komt gy mê zoo veel Feesten veur den dag als dage wilt, en of al Keyzers en de Presidenten van g'heel de weereld kwaemen ploegen en zaeyën, 't Kooreken en zal niet groeyën en zalt, aes ons Heere den wasdom niet en geeft; 'k zegge kik myn herte regt uyt, dat 't beter waer dan de Kruyssens gegaen haên en de Processiën van Devotie, en dat'er Bid-daegen waere veur het wêre, aes allemael die nieuwigheden; want 'k vreeze kik dat'er ons Heere hem nên keer mê moeyën zal, - en aes'er hy onder begint te rammelen, dat gaet'er toens veur goed.

Ge zieget gunder zoo wel aeze kik al es 't dager niet op en spreekt, dat alles van agter te veure komt. - Men hên ommers geen zomers meer gelyk veurtyds? aes 't nên dag heet wêre maekt, 't maekt wel veerthien daegen koud, en men kan

[p. 117]

zyn winter kleed g'heel wel in den zomer verdraegen en een kapotte daer boven op. - 'K hek geweten dat het in de Sinxen-daegen zoo heet was dat de krayën gaeptege, en dame van d'hitte niet gedueren en koest, en nuy mê zoê 's naevens nog by 't vier kruypen dame niet beschaemt en waer. - Wat ziede gy nuy nog op zynen tyd komen? De Groenzels, den Ougst, alles blyft ten agteren.

Deugdelyk Herte.

'T is zoo Gys, van te vooren was dit alles met een Processie of eenen Biddag te krygen.

Gysken.

'K en hêk eventwel ze leven niet gezien of den Regen kwampter.

Deugdelyk Herte.

Natuerlyk, naer lang genoeg te wagten.

Gysken.

Hoe naer lang genoeg te wagten, valt daer ook al mê te spotten, of moeteme misschiens gedient worden zoo gauw aesme spreken? mê levender allemael wel naer levenme!

Bitterman.

Just Gys!

Gysken.

'T moet tog ievers by komen moeget, in mynen jongen tyd waerent tog ander zomers aes nuy, en dat weten alle menschen van jaeren zoowel als ê kik, 't moet zyn dame mê die laetste Aerbevinge naer 't Noorden geschokt zyn.

[p. 118]

Bitterman.

'T was om dat gy over 't zestig jaer nog in het frischte van uwen jongen tyd waert, dat de zomers u zoo heet schenen, maer nu word gy oud, en menschen van jaeren denken niet dat zy den winter in 't lichaem draegen.

Gysken.

Ja jongen tyd, jongen tyd, waer zyde gevlogen! Waer zyn de tyën dame op den gepasseerde Sente Pieters dag zoo plezierig waeren! dat de Gebuerkens rond het vier kwaemen danssen aes de Kinders slaepen gedaen waeren! dame g'heel den nagt vreulyk was op een Saeldemelksken en een Mastelleken. - Maer nuy mê kan tegenwoordig niet verdraegen dat de Kinders diën dag nog nên keer vroylyk zyn, - maer ikke wel; ik hebbe daer myn plaizier in en ik geve al waer dat ik kome, - ze kennender my op; 't es monsieur Gys alhier, monsieur Gys aldaer, danze bykans myn kapotte van myn lichaem trekken, - aes ik hunder zomwillen vraege wat gaede doen mê dat Geld? - 'T es monsieur Gys, om den Ytaer te pereren, ik gebaere da 'k dat gelooven, al es 't da 'k wel wete danze die Oortjens versnoeperen in Kessen en Peperbollen.

Bitterman.

En zoo leerde de Kinderen van jongs af op den naem van de Religie liegen en bedelen.

Deugdelyk Herte.

'T es buyten de gewoonte niet; hoe veel word'er

[p. 119]

op den naem van Religie niet gebedelt, onder alle staeten van menschen, dat tot zeer wereldsche gebruyken besteed word?

Gysken.

Ja 'k en twyffele daer niet aen of ge zult gunder dat wel kwaelyk vinden, aes 't maer van devotie nes da 'k spreke, - om een aerm Oortjen dat de Kinders vraegen, 't es wel een affairen om dat zoo hooge op te nemen! g'hed in hunderen tyd zeker ook al mê gedaen gelyk al de reste? En dat meer es, 't waer te wenschen dat de feeste van Sent Jans vier en Sen Pieters vier nog onderhouden wierd, gelyk of 't ingesteld was, veur de Religie.

Bitterman.

Hoe zoo?

Gysken.

Hoe g'en weet gunder dade niet, gulder die nogtans alles wilt weten, waer toe dat de asschen van Sent Jans en Sen Pieters vier goed nes?

'K en hed te kik van myn leven niet gezien, maer myn Groot-Vaeder heeft dat in zynen tyd nog geweten, dat'er op Sent Jans en op Sen Pieters dag, een groot vier gemaekt wierd op den Keyter. - De Processie ging diën dag, en den Proost van Sen Baefs, wydege de Mutsaers, die den Veur-Schepenen mê een Flambeeuwe in brande stak. - G' en moet niet peyzen dat 't foeffen zyn die 'k hunder zegge, want 'k hed myn Groot-Vader hondert keeren hooren vertellen dat Mynheer

[p. 120]

Maximiliaen Antone Rym, die Heere was van Rammelaere en van Humbeke, en in diën tyd Veur-Schepenen van de Stad, in eene van die Processiën zyn Been brak deur het saluëren van Mevrouw Bouchaute ter Loo, die in de Zonnestraete uyt de Venster lag, en den naem haê van 't schoonste Vrouwe-mensch van Gend te zyn. - Hê wel die Processie en 't wyen van dat Vier, dat naer dien afgebroken nês deur den Bisschop, was g'heel lang in gebruyk geweest om de Tooverye te verjaegen, want 't es ommers op Sent Jans en Sen Pieters nagt dat de Toovereers en de Tooveressen op het Kerkhof komen en die zwarte bollekens mê die puppen van den duvel krygen, daerze de menschen mê betooveren. - Daer en was in de wereld niet beter tegen al die zwarte Kunsten en Negermansye, aes een beetjen asschen van dat Sen Jans vier; 'k hedder ik nog een brandelken van da 'k van myn Groot-Vaeder gekregen hên, en da 'k veur geen geld en zoê willen kwyt zyn, want 'k hedder al menigen mensch mê g'holpen hêk. - 'T es ook het beste dat'er kan uytkomen om de Spooken te verdryven, of aes't goë Geesten zyn van ze te verlossen; gelyk g'hed daer nuy den Bisschop die alle nagten were komt, ontrent twee ueren, g'heel in zyn Bisschoplyk gewat. Hy gaet eerst rommedom het Bisdom, langs agter Sen Baefs den Reep af en hy komt van daer in den Hof, en trekt al het Groenzel uyt zonder iet anders te laeten staen

[p. 121]

aes 't kwae Kruyt; van daer gaet hy in de Kapelle om Misse te lezen, en 's anderdaegs vindenze den Ytaer nog gepereert, den Missael open en den Kasuyffel dat hy aen g'had heeft.

15 Messidor Jaer 4.

Zondag 3 Julius 1796.