De sysse-panne: Borgers in den estaminé

[p. 71]

Deugdelyk herteaant.

Deugdelyk Herte.

Ik hadde deze weke de eer van het bezoek eener Vrouw die u alle wel bekend is, maer die ik hier niet noemen mag, zy is byna de dertig jaeren oud, en wat bruyn van kleur, doch haer wezen heeft een zeker bevalligheyd, die de schoonheyd der fraeyste vrouwen evenaert. Haere bloeyënde gezondheyd en de vroylykheyd haerer oogen schenen niet overeen te komen met de klagten die zy begost op te haelen; zy scheen echter gevoelig geraekt en sprak my aen in dezer voege: Borger zeyd zy, gy ziet de rampzaligste Vrouw van de weereld voor u, en derhalven vermits ik myn vertrouwen in u gesteld hebbe, kom ik raed by u zoeken, om my een middel aen de hand te geven, ter scheyding van een Egt, die ik weet dat de Wetten voor nietig zullen verklaeren. - Joffrouw antwoorde ik uwe bezwaernisse is van dien aert dat gy zeer opregt moet zyn in my de oorzaeke uwer klagten voor te stellen, indien gy wilt dat ik u naer uw genoegen zal ant-

[p. 72]

woorden. - My dunkt ernam zy dat het u ligt om raeden moet zyn waerom eene Vrouw van haeren Man wilt schyden? - Dat is waer, voerde ik haer te gemoet, maer vermoeden en gissinge is voor my geenen genoegzaemen grond, om over eens anders gevoelen te spreken, gy moet u klaerlyk uyten indien gy wilt dat ik u raed geve. - Zy sloeg haeren waeyër voor haer aengezigt en zeyd my al schryënde mynen man en is niet meer man dan een italiaenschen Zanger, ik heb hem genomen toen hy byna 't zestig jaeren had, om my een eerlyk etablissement te bezorgen, en nu is hy'er zeventig en kragteloos.

Joffrouw, antwoorde ik uw ongeval is te helpen door de Wetten, maer overweeg, bid ik u, wat ongenoegen gy zult moeten uytstaen, met uwe zaeke opentlyk voor uwer byde Familiën te moeten brengen; hoe zult gy het onder op zien van uwe oude Oomen en Moeyën konnen verdraegen; hoe zullen de ontugtige bemerkingen van den eenen of anderen Cosyn u in de ooren klinken, en de onbeschofte uytlegginge die al de weereld van uw gedrag zal doen? Hoe weynig zullen zy zeggen kan deze vrouw haere togten bedwingen! overweegt daer-en-boven dat onze driften te beteugelen de grootste eere is die wy in dit leven konnen verkrygen, en dat deze deugd in het toekomende leven de rykelykste zal beloond worden. - Zy antwoorde my als eene verstandige matroone: Borger, zeyde zy,

[p. 73]

ik verzoek dat gy u de pligt des Huwelyks erinnert; de eerste oorzaeke zyner instellinge is ons nazaeten te verwekken: derhalven wat het beteugelen der driften betreft, ik ben gereed om my van alle voedsel te onthouden, 't gene de Doctors zullen goedvinden my te verbieden; maer ik kan met geen gerust gemoed leven in de gestaedige verwaerloozinge van eene noodzakelyke pligt, en van het uytdrukkelyk gebod van wast en vermenigvuldigt. - Merkende dat zy geleerd en zoo wel bewust was van de pligten des levens, keerde ik myne redenen, om haer deze openbaere Egtscheydinge eer door voorbeelden dan door leeringen af te raeden. Overdenkt Joffrouw, hoe groot een getal van verrukkende schoonheden in de Kloosters voor altoos van den omgang en het gezigt van mannen afgesloten waeren, met het grootste plaisir en genoegen van de wereld; zy besteden hunnen meesten tyd in gebeden, hemelsche verrukkingen, en andere godelyke oeffeningen, en haeren overigen tyd verdryven zy met het een of het ander aengenaem gesprek, dat zy op bekwaeme ueren met elkanderen houden. - Borger, viel zy my in, en spreekt my van geen Nonnen nog van hunne afgodische gewoontens. - Wel nu Joffrouw, hernam ik, overdenkt dan hoe menige fraye Joffrouw in deze Stad onberispelyk leeft in het midden der verzoekingen. Daer is de geestige Joffrouw Sophia aen St. Baefs, eene maegd van 46 jaeren; de geleerde Joffrouw Marianna,

[p. 74]

agter den Berg, die in haer 39 jaer nog maegd is voor zoo veel men weet; Joffrouw Marie, in de Langemunte, die van niemand oyt verdagt geweest is van de minste ligtveerdigheyd, is 33 jaeren; en gy ziet dat zy lacchen, blygeestig en vrolyk zyn alom waer men hun ontmoet; en zoo wel te vreden, al of zy door eenen Bruydegom gechaproneert wierden. - Gy zyt een uytnemen Casuïst, zeyd zy my, indien gy my niet raeden wild, zoo zegt het regt af, en ik gaen tot een ander. - Wel nu, zeyd ik, hoe oud is uwen man? Hy is, antwoorde myn gebelgde, 70 jaeren, en ik ben nu by de derthien jaeren met hem getrouwt geweest. - Hoe! vroeg ik verwonderd, hebt gy in al dien tyd niets van uw ongeluk aen uwe vrienden of verwanten te kennen gegeven? Hy heeft, antwoorde zy, niet langer dan twee jaeren zoo impotent geweest, en ook zyn de Wetten die my voordeelig waeren niet eerder uytgekomen. - Hoe, zeyde ik haer al lacchende, meynt gy gehoor by de famillie te krygen, daer gy zelve bekend dat zyne zwakheyd maer een natuerlyk gevolg van zynen ouderdom is? en zoud gy zelfs de wetten van uwen Godsdienst ter zyden stellen, om uwe lusten in te volgen, ik voel waer gy heên wild, gy hebt den ouden bloed genomen om u eene fortune te verschaffen, en gy zoud willen, dat zyne middelen u nog voor zyne dood eenen jongen egtgenoot verzorgden. - Excellente lesse voor de oude mannen die hun nog zouden laeten

[p. 75]

verlokken. Inderdaed, Joffrouw, ik doen hulde aen uwe schoonheyd, en heb medelyden met uwe jonge jaeren, maer als ik myne gedagten laet gaen over het gros van uwe sexe ten opzigte van de beschikking over zig zelfs door de trouw, of als haere ouders het doen zonder haere toestemming, kan ik niet aflaeten van zulke Huwelyken aen te merken als de onbeschaemste hoerery. Geeft, als gy langs de Coupure wandeld, maer agt op de gemeene hoertjens die de mannen naerloopen en aen de kleeren trekken, - deze schynen verfoeyelyk in de oogen van u en andere fatsoenelyke luyden, die onder den eersten rang wandelen. Elk van deze meysjens zal het genot van haeren persoon, aen wie het ook zy, voor een dobbelen Schelling geven; en gy, die zulke Huwelyken doet, geeft het genot van uwen persoon voor al uw leven, aen den slegtsten onder ons, voor thien of twintig duyzend Guldens. - Waer in verschilt gy dan met deze schepsels, die het voorwerp van uwe verragtinge zyn, dan alleen in den prys? wat de omstandigheyd van het trouwen betreft, ik kan niet zien dat zy groote veranderinge in de zaeke brengt; want het Huwelyk en is niet anders dan eene plegtige hoerery. als de vereeniging der herten daer geen plaets in heeft.

Gysken.

Gê spreekt gelyk nên boeren Juse-de-Pé dager 't verstand van haed.

[p. 76]

Deugdelyk Herte.

Ik heb de Joffrouw eventwel zoo beklapt, dat zy haere Huwelyks schyding van de natuere zal afwagten, misschien wel met ongeduld, maer eventwel zonder schandael voor de wereld. - Nogtans dat'er een exempel of twee waer van zulke Egtschydinge, het zoud de oude gekken meer beschyden leeren zyn in het kiezen van jonge vrouwen, die tog altoos maer het plunderen van hunne fortune bedoelen. - Gy zult nouwelyks gelooven willen, dat men my zedert dat ik weduwaer ben, getragt heeft ook zoo verre te vervoeren.

Iemand in myne gebuerte die wist dat ik door een zuynig leven, eenen stuyver geld overgespaerd heb, zoud my geerne aen zyne dogter geholpen hebben. - Hy noodigde my dikwils ten eten: het mysjen was altoos zeer vrolyk en aengenaem. Zy wilde altoos aen myne zyde zitten, en als wy naer den eten koffy dronken, deêd zy altoos meer suyker in myne tasse als naer gewoonte; want zy was verzekerd dat ik goedaerdig was. - Als ik onderwylen eens kugte, prees de moeder myne gezondheyd, en zy heeft dikwils tegen my gezeyd, het verwonderd my Deugdelyk Hert, dat gy niet en trouwt; want ik ben verzekerd dat gy nog kinderen zoud krygen. - De zaeken gingen waerlyk zoo verre, dat myne maitresse my beschonk met eene slaepmutse en een paer koussebanden, die zy zelve gebreyd had. Ik begon het ook opregt te meenen,

[p. 77]

maer eens op een tyd uyt de stad rydende, bespiede ik haer van eenen taemelyken afstand my uytlachende met eenige mysjens van haere kennis. en eene van welke, die ik ook onderstel het zelve inzigt op my te hebben, verhaelde my naedien, dat zy gezeyd had, zie hoe logtjens dien ouden neuzelaer in de voiture springt als men hem onder beyde zyn oxels opsteekt. Dit dede my de vryagie afbreken, en met den Ridder Steele gelooven, dat geen Huwelyk gelukkig kan zyn, waer de vrouwe zig geen ander voordeel van haer man beloft, dan van zich zelven.... [uyt] den drek te helpen.

5 Vendémiaire Jaet 5.

Zondag 25 September 1796.