De tweede vijftigh lustige historien ofte nieuwigheden Johannis Boccatii
(1644)–Gerrit Hendricksz. van Breughel–
Auteursrechtvrij
[Folio T3r]
| |
dat desen jaloursaert aende Poorte de wacht hiel om dien te betrappen, eenen haren Vryer van over het dack van 't huys heeft doen comen, daerse haer mede vermaeckte. Om te spotten met de ghene die jalours zijn, alst niet en hoort, ende en zijnt niet meer als zijt wel moesten wesen.
DAer was binnen Arimino een seer rijck Coopman in Erfgoederen ende ghereede penninghen, dewelcke een overschoone Jonghe Vrouwe hebbende, vande selve boven maeten jalours is gheworden, ende en hadde hier toe geen andere reden, behalven dat even alsoo hy die seer lief hadde, ende volcomelijcken schoon bevant, ende bekende oock datse nieuwers nae trachtede dan om hem te believen, also gheloofde hy dat haer een yegelijc beminde, ende datse alleman schoon scheen ende datse oock haer beste dede om andere te behaghen, alsoo wel als hem. Het welcke een argument is van een quaet-aerdich man van cleynen verstande. Ende aldus jalours geworden zijnde, nam hyer een sulcken wacht van, ende hiel heur soo nauw, datter vele ter doodt verwesen zijn, die in het gevanckenisse soo nauw niet ghehouden en worden. Want men moet niet dencken datse yewers ter bruyloft feesten oft Kercken ginck, oft beneden in het huys moghte comen, ja sy en had de stoutigheyt niet van heur inde venster te legghen, oft uyten huyse te kijcken, om wat oorsaecke dattet waere, door welcken middel heur leven seer catijvich was, dat sy soo veel te ongeduldiger verdroegh, als sy min schults daer toe hadde. Weshalven merckende dat heur heuren man onghelijck dede, heeft sy tot haer selfs troost ghedacht eenighen middel te bedencken, (sooder eene te vinden ware) om soo te maecken, dat dit onrecht hem met recht aengedaen werde. Ende om dat sy geen verlof en hadde om haer inde Venster te moghen legghen, ende also geenen middel om haer van yemants Vryagie vernoecht te thoonen, die sy over strate hadde zien passeren, wetende dat int huys dat neffens het haere was, een schoon deuchdelijck jonckman was, heeftse in haer selven gedacht dat sy sooder eenich gat inden scheyd-meur was, soo dickmaels door het selve gat kijcken soude, dat sy den Joncman t'eenigher uren zien soude, dat sy met hem soude mogen spreken, ende datse hem haer liefde schencken soude soo hy die begheerde te ontfangen, daer na soude sy sien om somtijts by hem te comen sooder eenigen middel toe ware, om alsoo haer ellendigh leven over te brenghen, totter tijdt toe dat dees malende jeloursheydt haeren man uyten hoofde trock. Ende nu in d'een gheweste, ende dan in d'andere comende, desen muer vanden huyse doorkijckende, als den man daer niet en was, heeft sy by ghevalle in eene ghenoechsame secrete plaetse wat openinghe ghesien, weshalven sy door dese openinge kijckende (al wast so datmen seer qualijck onderscheyden conde wat over d'ander zijde was) ghewaer gheworden is datter een Kamer ontrent dese openinghe was, soo datse in haer selven sprack, soo dit Philips Kamer mocht wesen, (te weten vanden jongman mijnen gebuer) ic had half gedaen werc. Waer op sy heymelicke een heure Cameniere heeft doen letten, die medelijden met haer hadde: dewelcke met der waerheyt bevonden heeft dat deselve jonghman alleen inde voorseyde | |
[Folio T3v]
| |
camer sliep. Weshalven sy dicwils dese openinge versoeckende, selfs als sy den jonghman aldaer wiste te zijn, cleyne steenkens ende andere diergelijcke snuysteringhe afstootende, soo veel ghedaen heeft dat de Jongman (om te sien wat het was) by de openinghe gecomen is, die sy al properlijcxkens geroepen heeft ende hy de stemme kende, heeft haer gheantwoort: waer door sy hem, doen tijdt hebbende, in cleynen tijdt allen haeren sin te kennen gegeven heeft, waer van de jonghman heel wel te vreden zijnde heeft hy soo veel gedaen dat het gat aen zijn zijde grooter gheworden is, nochtans soo dattet niemandt soude hebben connen mercken, soo datse verscheyden reysen daer metten anderen ghepraet hebben, d'een d'anders hant wel rakende: dan voorder en conden sy niet doen om des Jaloursaerts scherpe wacht: nu Kermis naeckende, heeft sy tot haren Man gheseydt, dat soo het zijn believen ware, dien feestdagh heel vroech wel soude willen ter Kercken gaen om haer te biechten, ende haren Schepper te ontfanghen als de andere Christenen deden, totte welcke de Jaloursaert geseydt heeft: Hou dan, wat sonden hebt ghy ghedaen dat ghy u Biechten wilt? De vrouwe heeft hem geseyt: Hoe dus meynt ghy dat ick een Sottinne ben? ende dat ick niet en wete dat ick soude doen als de andere Menschen die inde Werelt leven: Dan ick wilt u niet seggen ghy en zijt geen Biechtvader. De Jaloursaert nam suspitie op de woorden ende wilde weten wat voor sonden dese hadde ghedaen: ende bedacht den middel waer door hyer soude connen toe gheraken, ende daer na heeft hy geantwoordt dat hyer mede te vreden was: dan dat hy niet en begeerde datse aen eenige andere Kercke gaen soude, als aen heur Cappelle: Ende dat het smorgens heel vroech waere, ende datse haer oft aenden Cappellaen, oft aen eenighen anderen Priester die haer de Cappelaen toeschicken soude, ende anders geenen Biechten soude, ende datse stracks t'huyswaerts keeren soude, de Vrou liet haer duncken datse alree half verstaen hadde wat hy segghen wilde, dan sonder daer van eenigh gelaet te toonen, heeft sy gheseydt dat sy alsoo doen soude. Den Kersdach gecomen zijnde, is sy int kriecken vanden dage ophestaen, ende heeft haer gecleet daer na is sy inde Kercke ghegaen, die haer haren Man gheseydt hadde, daer de Jaloursaert van d'ander zijde opgestaen zijnde ghegaen is, ende eer gheweest is als sy, ende te vooren met den Paep verdraghen zijnde, opt stuck dat hy doen wilde, ende metter haest een van zijn Tabbaerts met eenen Capproen met ooren van binnen aenghetoghen hebbende, als de Papen eertijdts plachten te dragen, den selven heel over zijn oogen treckende, is hy inden choor gaen sitten. De Vrouwe als sy inde Kerck gecomen was dede na den Paep vragen, die stracks tot haer ghecomen is, ende hoorende dat sy haer Biechten wilde, seyde hy, dat hyse niet hooren en conde: dan dat hy tot haer een van zijn medeghesellen seynden soude, ende van daer scheydende, heeft hy tot haer den Jaloursaert ghesonden. De welcke seer op zijn hoede comende, nochtans noyt soo hem selven heeft connen verberghen, dat hy al wast noch niet seer licht, ende dat hy den Capproen seer in zijn oogen getrocken hadde, terstondt van zijn wijf niet bekent en werdt, de welcke dit siende, in haer selven sprac: God sy ghelooft, dat desen jaloursaert een Paep geworden is: Niettemin laet my geworden, ick sal hem gheven dat hy gaet soeckende, haer dan gelatende van hem niet te kennen, heeft sy haer voor zijn voeten gheworpen. Mijn | |
[Folio T4r]
| |
Heer de Jaloursaert hadde in sijnen mondt seker kleyne keykens, om hem zijn woorden wat te beletten gheleydt, op dat hy te min van zijn Wijff bekent werdt, hem dunckende dat hy in alle andere saecken soo verstelt was, dat hy niet eens meynde dat sy hem soude connen kennen. Nu dan tot dees Biechte komende, onder andere dinghen die de vrouwe biechtede, heeft sy hem geseyt, hoe dat sy gehout was, ende hoe dat sy verlieft was op eenen Paep, die alle nachten by haer quam slapen. Als de Jaloursaert dat hoorde docht hem dat men hem met een Mes int Hert stack, ende ten waer den yver geweest die hy hadde om meer bescheets te weten, hy soude de Biechte verlaten, ende wech geloopen hebben. Blyvende dan noch wat heeft hy de vrouwe ghevraecht, en hoe dat? Vwe man en slaept hy by u niet? de Vrouwe antwoorde: Jae hy mijn Heere: Hoe kander dan seyde de Jaloursaert de Paep oock slapen? Mijn Heere (sprack het wijf) ick en weet niet wat kunstkens dat den Paep bedryven can, dan daer en is niet een deure so vaste int huys die niet open en gaet so haest als hy die aenroert, ende heeft my noch meer gheseydt, dat hy als hy aende deure van mijn Camer wilt comen, seecker woorden seydt die stracks mijnen Man doen slapen, ende als hy voelt dat hy in slaep is, soo doet hy eensganckx de deure open ende komt binnen, ende blijft by my, ende hier inne en mist hy noyt. Doen seyde de Jaloursaert: Me-vrouwe dit is qualijcken ghedaen, ghy moeter u gantschelijcken voor wachten: Wien de Vrouwe gheseydt heeft: Mijn Heere ick en denck niet dat ick konnen soude: Want ick heb hem te lief, soo en soude ick u (sprack de Jaloursaert) niet konnen absolveeren, totten welcken de Vrouwe gheseydt heeft: Het is my ten minsten leedt, ick en ben hier niet ghecomen om u loghenen wijs te maecken, conde ick dat doen ick soudet u wel segghen. Doen seyde de Jaloursaert, waerachtelijcken Me-Vrouwe ick hebbe groot medelijden met u van dat ick u Ziele in desen staet verlooren sie gaen, dan om uwent wille wil ick de moeyte doen, om mijn ghebeden bysonderlincks tot Godt in uwen naem te doen: Die u moghelijck baten sullen, ende ick sal tot u oock somtijdts eenen mijnen Clerck senden, dien ghy segghen sult oftse u gheholpen hebben ofte niet, ende soose u helpen, soo sullen wy voorder inde saecke treden. Den welcken de Vrouwe gheseydt heeft, en moeyt u daer mede niet van yemant tot mijnent te senden, want soo 't mijnen Man wiste, hy is so Jalours dat hem al de Wereldt niet uyt den hoofde stoten en soude, dat hyer yewers anders om quam als om quaet, ende daer mede en soude ic van dit gheheele jaer met hem geen ruste hebben. Waerom de Jaloursaert geseyt heeft: Me-vrouwe en vreest daer niet voren, want ic sal sulcken middel ingaen, dat hyer u noyt om aenspreecken sal, doen sprac de vrouwe: Staet ghy daer voor dattet also toegaen sal. Ic bender mede te vreden. Ende als de Biechte uyt was, ende datse haer penitentie gecregen hadde, ende van voor sijne voeten opgestaen was, is sy Misse gaen hooren. De Jaloursaert berstede van spijte, is al blasende tot zijnen onghelucke opgestaen, om zijn Papen kleederen uyt te gaen trecken, ende tot sijnent thuys ghekeert, wenschende vast om eenighen middel te moghen vinden, van den Paep met zijn Wijf tsamen te moghen ofte konnen betrappen, om hun-lieden alsoo alle beyden ten archsten ende slimsten te tracteren. Het Wijf die is vander Kercken naer Huyswaert ghekeert, | |
[Folio T4v]
| |
ende sach wel aen haers mans trongie, datse hem een quaet Jaer ghegheven hadde, dan hy dede vast sijn uytterste beste soo veel hem moghelijck was, om tgheene te verberghen dat hy ghedaen hadde, ende meynde te weten: Ende in hem selven voorghenomen hebbende den naestvolgenden nacht de wachte te houden ontrent de deure vande strate, ende te wachten oft de Paep quam, heeft hy tot sijn Vrouwe gheseyt: Ick moet desen avondt uytten Huyse gaen eten ende slapen, daerom sult ghy de deure vande straet, ende die vanden middeltrap, als oock die vande Camer wel sluyten, als ghy slapen wilt gaen. De Vrouwe antwoorde, wel in Gods Naeme, ende als sy de wijle hadde, is sy aen de openinghe gegaen daer sy het ghewoonlijcke teecken ghedaen heeft, het welcke alst Philips ghewaer is geworden, is hyer stracx na toegegaen. Wien de Vrouwe vertelt heeft tgheene sy smorghens ghedaen hadde, ende het ghene heur heuren Man naer den eten gheseydt hadde, naer dien heeftse hem gheseydt: Ick ben seecker dat hy niet uytten Huyse gaen en sal, maer sal de wacht houden aende voor-deure, daerom soect middel dat ghy over dees zijde geraeckt van over ons dack, soo dat wy by den anderen moghen zijn. De Joncman daer mede seer verblijt zijnde, seyde: Me-Vrouwe laet my maer gheworden, ende als den nacht ghecomen was, heeft hem de Jaloursaert met sijn gheweer dat hy mede nam, in eene neer-Camer verborgen: Maer de Vrouwe wel doen sluyten hebbende aen haere zijde de deuren altsamen, jae selfs die vanden middel-trap, op dat de Jaloursaert niet boven en conde comen, heeft sy alst haer goet docht, den Jonckman van d'ander zijde doen comen door eenen ghenoechsaem heymelijcken wegh, ende sy zijn tsamen gaen slapen, vreuchde ende goede daechskens tsamen nemende, ende den dach ghecomen zijnde, is hy wederom tot sijnent ghekeert. De grimmigen Jaloursaert sonder ghegeten te hebben, is bycans al den nacht aen de deure ghebleven, stervende van couwe, tgheweer opt Lijff, om te sien oft den Paep comen soude. Ende als den dach naeckte, niet langer connende waecken, heeft hy hem wat neder inde voorseyt neer-Camer geleyt, ende ontrent den neghen uren opghestaen zijnde, dat de voor-deure alreede open was, de Mannekens maeckende als oft hy van yewers elders gecomen hadde, is hy boven gheclommen, ende heeft ghegheten, ende haest daer naer eenen cleynen Jongen ghesonden hebbende, als oft het den Clerck vanden Paep gheweest ware, die sijn wijf ghebiecht hadde, heeft hy haer doen roepen, ende de voorseyde Clerck vraechde haer oft de gheene die sy wel wiste daer niet ghecomen en was. De Vrouwe die den Bode seer wel kende, heeft hem gheantwoort, dat hyer dien avont niet ghecomen en was, ende dat sy hem soo hy so doen wilde, wel vergeten mocht, hoe-wel dat sy des gheenen sin en hadde. Wat sal ic u nu seggen? de Jaloursaert heeft vele nachten de wacht ghehouden, meynende den Paep int incomen te betrappen, ende de Vrouwe en versuymde haeren Vryer niet, maer nam vast goey daechskens met hem. Ten lesten heeft de jaloursaert die niet langher verdueren en conde, op eenen dach met een gram ghelaet aen sijn Wijf ghevraecht, wat het was dat sy aen den Paep gheseyt hadde, dien morghen datse haer ghebiecht hadde. Het wijf antwoorde hem dat zy 't niet segghen en wilde: ende dat niet eerlijck, redelijck, noch behoorlijck was, valsch Wijff seyde doen de Jaloursaert, ick wetet spijt van u, wat ghy hem seyde, | |
[Folio V1r]
| |
ende ick moet metter daet weten wie dien Paep is, daer ghy soo Amoureus van zijt, ende door zijn Toverije alle nachten met u can comen slapen, of ick sal u de keele afsnijden. De Vrouwe seyde dattet niet waer en was, dat sy op eenen Paep soude verlieft zijn: hoe seyde de Jaloursaert: En hebt ghy soo ende so (tot den Paep die u biechtede) niet gheseyt? De Vrou seyde neen, ten minsten dat hyt u overghedraghen heeft, dan 'twaer ghenoech dat gyer selfs teghenwoordich gheweest waert. Jae ick voorwaer, ick hebt hem geseydt: Seght my dan (seyde de Jaloursaert) wien is dien Paep? Ende stracks oock de Vrouwe al lachende seyde hem: Ick ben wel verblijdt als een wijs man hem door een slecht vrou-mensch laet leyden, ghelijck men een Schaep by de hoornen int vlees-huys leydt. Al ist soo dat ghy niet vande wijste en zijt, soo zijt ghy noch veel min gheweest sindt dier uren dat ghy den quaden Geest der jaloursheydt int hersebecken liet comen malen, sonder te weten waerom, ende soo veel te sotter ende beestachtigher als ghy zijt, te meerder worter mijn glory om. Gelooft ghy dat ick soo blindt in mijnen oogen des Hoofts sy, als ghy inden ooghen des verstants zijt? Neen ick. Want u siende heb ick metter waerheydt wel gheweten wat het voor eenen Paep was die my biechtede, ende wist wel dat ghyt selfs waert: Dan ick nam my voor u sulcx te gheven als ghy ginckt soeckende, ende met der daet gaf ickt u oock, ende so ghy wijs gheweest waert alst schijnt, ghy en soudt door dien middel niet ghesocht hebben de secreten van u deuchdelijcke Huysvrouwe te ontdecken, ende sonder sulcken mallen suspitie sout ghy wel ghemerckt hebben, dat het gene dat sy tegens u biechtede, waerachtich was, sonder dat sy eenichsins yet gesondicht heeft, seyde ick u niet dat ick eenen Paep lief hadde, en waert ghy het niet die ick lief hebbe? Die met groot onrecht een Paep geworden waert: Ick seyde u noch meer, datter gheen deure int huys en is die voor hem gesloten can blijven, als hy by my wilde comen slapen: Nu seght my, welcke deure isser oyt int Huys ghesloten gheweest, als ghy in eenigher plaetse daer ick was, hebt willen comen? Ick seyde u dat de Paep alle nachten by my sliep. Wanneer ist gheweest dat ghy niet by my gheslapen en hebt? Ende soo veel reysen als ghy my uwen Clerck ghesonden, dat soo veel is (als ghy weet) als ghy by my niet gheslapen en hebt, heb ick u door den selven doen seggen, dat de Paep by my niet gheslaepen en hadde. Wie is de ghene soo vanden verstande verbijstert (behalven ghy die u vande Jaloursheydt hebt laeten blinden) die dese dinghen al t'samen niet verstaen en soude hebben? Ghy zijt in huys ghebleven om snachts aende deure de wachte te houden, ende meyndt my wijs ghemaeckt te hebben dat ghy elders zijt gaen eten ende slapen, bedenckt u voortaen beter, ende keert eens tot eenen man te worden, als ghy placht te zijn, ende en maeckt niet dat uwer de gene bespotten, die u manieren van doen als ghy doet, quamen te kennen, ende laet doch dees groote wacht te houden die ghy houdt, want ick sweere u dat ick u soo ickt int sin hadde de horens op het hooft setten soude, spijt u. Ende oft ghy schoon hondert oogen int hooft haddet, daer gyer maer twee en hebbet, so maeck ick my nochtans sterck dat ick noch mijnen lust in sulcker voeghen boeten soude, dat ghy niet eens en sout connen ghewaer | |
[Folio V1v]
| |
worden. De Jaloursaert die seer bedachtelijcken meynde zijns wijfs secreten voornomen te hebben ghehadt, dit hoorende, hiel sich voor ghebottemuylt, ende sonder yet te antwoorden, heeft hy zijn vrouwe voor goet ende verstandich gehouden, ende doen hy met goede reden jalours behoorde te zijn, heeft hy die uyt ghedaen, even als hyse oock aenghedaen hadde, alst geenen noot en was gheweest. Weshalven de goede Vrouwe bycans verloff ghekregen hebbende, om haer lusten te nemen, daer na menichwerven goede daechskens ghespeelt ende met haren Vryer een bly leven ghevoert heeft sonder meer moeyte te hebben, van hem van over de daken als de katten te moeten doen komen, maer behendichlijcken te wercke gaende, dede sy hem lancks de voor deure altijdt inne komen. |
|