De tweede vijftigh lustige historien ofte nieuwigheden Johannis Boccatii

[Anastasius des Honestes...]

Anastasius des Honestes een dochter vande Traversaries vryende, heeft een groot deel van sijn goet verdaen, sonder nochtans bemint te worden, ende ter bede van sijn bloet-verwanten, is hy op een van sijn huysen buyten ghetrocken, Gurassy ghenoemt, daer hy door eenen Ridder een jonghe dochter sach jaghen, die hy ombracht, daer nae vande Honden dede op eten, daer over heeft Anastasius sijn vrienden ende de vrienden van sijn Vryster ghenoot, om met hem een Noenmael te comen eten. Den welcken hy insghelijcx 'tverscheuren van dese jonghe Dochter heeft doen zien, uyt welcke redenen de ghene die hy vryde, vreesende voor sulcken ongheval, hem tot eenen Man ghenomen heeft. Om te kennen te geven dat de liefde den mensche niet alleenlijck quistich, maer oock vyandt van sijn eyghen selven maeckt, ende dat somtijts de avontuere sulcken saecke te weghe brenght, dat gheenen menschelijcken geest dierghelijcken soude connen doen.

[fol. P3v]

DAer zijn t'anderen tijden binnen Ravenna een seer Oude Stadt van Romanien, een groot ghetal van Edel-lieden gheweest, onder de welcke een Jonckman was, Anastasius des Honnestes genoemt, die door de doodt van sijnen Vader, ende eenen sijnen Oom rijck sonder eynde bleef: ende noch te vryen zijnde, is hy verlieft geworden op eene jonge Dochter van H. Pauwels Traversaire, van onghelijck veel Edelder ende ander Afcomste als hy was, hope nemende door sijne middelen ende moeyten soo vele te weghe te brenghen, dat sy hem lieff crijghen soude, de welcke al warense groot, eerlijck ende lof-weerdich, hem niet alleenlijc nieuwers toe en hielpen, maer scheenen datse hem verhinderden, soo wreet, hert, ende verwildert hiel sy haer tot hemwaerts: sy om hare uytnemende schoonheydt ofte Edelheydt, soo fier ende spijtich wesende, dat noch hy, noch yet dat hy wenschen mocht, haer aengenaem conde wesen. Het welcke Anastasius seer qualijcken verdroech, so dat hem menichmaels in sin quam (na dat hy veel verdriets gheleden hadde) hem selven te verdoen: nochtans liet hy't hem selven dickwils voornemende van haer heel te verlaten, ofte te haten soo het hem moghelijck gheweest ware, ghelijck sy hem hatende was, dan 't was verloren arbeyt, want het scheen, dat soo de hope te meer afnam, dat sijne liefde te meer toenam. Anastasius dan in sijn liefde ende in sijne onghereghelde oncosten volherdende, heeft eenighen van sijn vrienden ende magen gedocht dat hy syselven met sijn goet ginck vernietende, door welcken middel sy hem dickmaels gheraeden hebben, dat hy buyten Ravenna behoorde te trecken, ende yewers anders voor eenen tijdt gaen woonen: Overmidts dat soo doende, sijn liefde ende diesghelijckx sijn oncosten minderen souden. Anastasius was eenen langen tijdt sonder eenighen raedt te willen achten, dan ten lesten door heur ghedronghen zijnde, ende sulcx hun niet meer af-segghen connende, heeft hy gheseyt dat hy't dan doen soude. Weshalven groote preparature hebbende doen maken, als oft hy in Vrancrijck oft in Spangien hadde willen trecken, ofte in eenich verder Landt, is hy te peerde opgheseten, ende met vele sijner vrienden vergheselschapt, uyt Ravenna vertrocken, ende is in een plaetse ontrent de stadt op anderhalve mijle nae ghereden, die Quiassy ghenoemt was, alwaer hy Pauwelioenen ende Tapitsserijen doen brengen hebbende, tot den ghenen gheseydt heeft die hem geselschap ghehouden hadden, dat hy daer blijven wilde, ende dat sy binnen Ravenna souden keeren. Anastasius ter voorseyder plaetsen gebleven zijnde, begonde het triumphantste ende heerlicste leven te leyden, dat oyt ghevoert wert, heden d'eene, morgen d'ander te gaste snoenens ende tsavonts noodende so hy ghewoon was. Nu ist gheschiet op eenen Vrydach in't beginsel van May, dattet eenen seer schoonen dach was dat hy in hem selven de wreetheyt van sijn vrijster overdenckende, aen sijne Dienaers bevolen heeft datse hem eenich alleen souden laten, om na sijn gemack te beter daer op te droomen, ende aldus voetken voor voetken gaende, is hy al droomende tot in een Pijn-boomen Lye gheraeckt, ende nu alree meer als thien uren ende hy binnen de Lye ontrent een vierendeel mijle getreden zijnde, sonder op het Noenmael te dencken, ofte oock yewers anders op, heeft hem gedocht dat hy de stemme van een Vrou-mensche hoorde, die groot ghekrijsch maeckte,

[fol. P4r]

't welck hem sijn soete ghedachten daer hy in was dede breken, soo dat hy het hooft gelicht heeft om te zien wat het ware, ende ziende dat inde voorseyde Pijnboomen Lije was, is hy seer verwondert gheweest: daer na voor hem uytkijckende, heeft hy uyt een cleyn Bosken dicht van Vaghen ende cleyn gheboomten een seer schoone Jonghe Dochter na hem toeloopende, zien comen, de selve was naect, blootshoofts ende door de tacken ende Haeghdoornen heel doorschrapt, ende riep ende creesch ghenade soo seer als sy conde, aen harer zijden volghden haer twee groote felle dogghen, de welcke sterckelijc na haer loopende, haer tot meermaelen onghenadelijcken beeten, daer zy haer maer vatten konden: Achter de selve sagh hy oock opeenen swerten Hengst eenen bruynen Ridder komen, gheheel ontsteken van gramschap in sijn aenzicht, een stoccade in de vuyst hebbende haer dreyghende met vuyle verschrickelijcke woorden van haer te vermoorden. Dit dinghen heeft hem in eenen oogenblick het verstant met verwonderinge ende verbaestheydt bezet, des ongeluckighen wijffs halven, is hem ten lesten oock medelijden daer by ghecomen, uyt welc medelijden een seker begeerte ghesproten is van haer te verlossen, soo hy maer conde, van sulcken doodt ende benautheydt. Dan hem selven sonder wapen vindende, is hy eenen tack van eenen boom loopen haelen, in stede van een knodse, ende heeft hem tegen de honden ende den Ridder ghestelt. Dan den Ridder die sulcks sagh, riep hem van verre toe. Anastasius en moeyter u niet mede, laet my met de honden gheworden, dat wy dit boose wijff de straffe geven die sy verdient heeft: Ende aldus seggende hebben haer de Honden by de zijden gevat ende vast staende gehouden. Daer nae quam die Ridder by, die vanden peerde trat, tot de welcke Anastasius (nae dat hyer by gekomen was) gheseydt heeft: Ick en weet niet wie ghy zijt die my dus kent: dan ick wil u wel segghen dattet een groote cleynicheydt is aen eenen gewapenden Ridder, een heel naect Wijf om te willen brengen, ende haer de honden soo aende zijden te hissen als of sy een wilde beeste ware, by mijnen Eedt ick salse voorstaen soo langhe als ick konnen sal. Doen seyde hem de Ridder: Anastasius ick ben vande selve Stadt gheweest daer gy van zijt, ende het is my indachtich dat gy noch een cleyn knechtken waert als ick (die ghenoemt wert H. Guy des Anastaises) meer op de dese verlieft was, als gy nu op die vande Traversaires zijt, ende om haer spijtigheyt ende onghenade was mijn ongheluck sulcx, dat ick my selven eens op eenen dach als desperaet met dese stoccade die ghy my inde vuyst siet, omghebracht hebbe, soo dat ick in d'eeuweige pijne verdoemt ben: Dese hier die uytnemende blijde was van mijn doot en bleef niet veel tijdts daer nae sy en stierf oock, ende om de sonden haerder wreetheyt, ende om de ghenoechte die sy van mijn lijden ghenomen hadde, sonder berou te krijghen, wert sy ende is insghelijcx inde Helle verdoemt, alwaer doen syer daelde, ons tot een gemeyn lijden opgheleydt wert, te weten aen haer van voor my dus te vluchten, ende aen my (die haer in voorleden tijden soo bemint hebbe) van haer als een doodt vyandinne, ende niet als een beminde, te vervolghen, ende t'elcker reyse als ick die achterhale brenge ick die om met dese stoccade, mette welcke ick my doorstack ende dan doe ickse langs de zijden open, ende treck haer uyt den lijve dat herde coude hert, met haer ander ingewant, int welcke noyt

[fol. P4v]

noch liefde noch goedertierenheydt conden inraken, ghelijck ghy staens voets sien sult, ende ick worpse desen Honden voor om haer op te eten.

Daerna en vertoeft sy niet veel tijdts, dat sy (gelijck dat de rechtveerdicheydt des Goddelijcken vermoghen behaecht) niet weder op en sta als oft sy niet doodt gheweest en ware, ende hervat haer droevighe vlucht, ende ick mette honden onse najacht, ende het gheschiet dat ick die alle Vrydaghen ontrent dese ure hier achterhale, daer ickse ontlede als ghy sien sult, ende en denckt niet dat wy ons de andere dagen rusten: Want ick vindse in ander plaetsen, inde welcke sy yet wreedelijcks teghen my ghedacht oft gedaen heeft. Ende ick van haer vriendt haer vyant geworden zijnde als ghy sien, soo moet ickse op dese maniere soo vele jaren naejaghen, als sy maenden tegens my onghenadich is gheweest. Laet my dan den wille der Goddelijcker gherechticheyt volbrengen, ende en moeyt u niet om 't selve te beletten, want ghy en sout niet connen. Anastasius dese woorden hoorende, heel vol angsten gheworden zijnde, ende schier niet een hayr over hem hebbende dat niet over eynde en clam, is achterwaerts getreden, ende de ellendige Jonghe Dochter aenschouwende, verwachten hy al schroomende tghene den Ridder noch doen soude, dewelcke als hy sijn segghen gheeyndicht hadde, als eenen verwoeden dollen Hont, dese Jonghe dochter mette stoccade inde vuyst op gheloopen is, dewelcke op haer knien zijnde, ende vande twee Doggen wel vast ghehouden wordende, hem om ghenaede toeriep, die hy met sijn meeste cracht dweers door den buyck, door en door het lijf getreft heeft, ende alsoo haer als de Dochter den steeck ontfanghen hadde, viel sy al huylende ende crijsschende op haer aensicht neer, ende den Ridder een mes ghenomen hebbende, dede inde sijde open, ende trock haer het hert uyt met alle tghene datter aenhangt, dat hy den honden voor gheworpen heeft, die het als verhongherde stracx ingeslockt hebben, ende wel haest daer nae stondt de Jonghe dochter (als oft hier van niet geweest en waere) op, ende vloodt nae de Zee toe, ende de Honden haer nae diese altijts verscheurden: ende als de Ridder weder opgheseten was, ende dat hy sijn stoccade inde vuyst hadde, begonde hy weder te volghen, in sulcker voegen datse in een ommesien soo wijt waren datse Anastasius uyten gesichte verloor. De welcke dese dinghen gesien hebbende, eenen goeden wijle so seer in vreese als in medelijden geweest is, ende wat tijts daer nae viel hem in den sin dat hem dit stuc wel heel dienstelyck mochte wesen, naedemael dat het alle Vrydagen ghebeurde. Waer door de plaetse geteeckent hebbende, is hy by sijn volck gekeert, ende daer na alst het goet ghedocht heeft, heeft hy binnen Ravenna vele van sijn vrienden ende magen laten halen, ende heeft haer gheseydt: Ghylieden hebt my langhen tijdt ghequelt, dat ick naelaten soude van dese mijne vyandinne te beminnen, ende dat ick een eynde maecken soude van de overgroote oncosten die ick dede: Het welcke ick wel bereydt ben te doen, behalven dat ghy my een genade verwerft, dat is, dat den naestcomenden vrydach mijn Heer Pauwels Traversaire met sijn Huysvrouwe ende Dochter met alle de andere Vrouwen van haer maechschap, ende noch de gene die u believen sal datser zijn zullen met my het noenmael comen eten, Ende weshalven ben ick sulcx begheere, sult ghy alsdan sien. Aen desen heeft ghedocht dat dit seer licht om doen was. Daer

[fol. Q1r]

om alsse binnen Ravenne gekeert waren, ende het tijdt was, hebben sy de gheene ghenoot die Anastasius wilde hebben. Ende hoewel datter wat swaricheydts rees, inde Dochter te verwillighen die Anastasius vryde, soo is syer nochtans ten lesten mette ander Vrouwen ghecomen. Anastasius heeft heel heerlijcken doen toemaecken ende onder de voorseyde Pijnboomen de Tafelen doen decken, ontrent dewelcke hy de wreede Vrouwe hadde sien verscheuren, ende in stucken houwen. Ende de Mannen met de vrouwen aen Tafel hebbende doen sitten, heeft hy zijn stuck soo wel beleydt, dat de Jonghe Dochter die hy vryde, rechts teghens over de plaetse gheseten was daer het stuck moeste aengaen. Sijnde dan ontrent den eynde vant noenmael gheraeckt, begon een yeghelijcken het desperate ghecrijsch vant arme ghejaechde Wijf te hooren, waer van sy altsamen seer verwondert werden, ende vraghende wat sulcx was, ende niemandt dat wetende te segghen, zijnse altsamen over eynde opghestaen, ende siende wat het wesen mochte, hebbense het droevich jonghe wijf met den Ridder ende de honden sien aencomen, die stracks onder hun waren, het getier hief hem hooch op teghens de Honden ende den Ridder, ende veele stieten uyt om het Jonghe Wijf te helpen: dan de Ridder tot hun segghende als hy tot Anastasium gheseydt hadde, en heeftse niet alleenlijcken doen achterwaerdts treden, maer al t'samen heel verschrickt ende met verwonderingh vervult, en doende tgeene dat hy den voorgaende Vrydagh ghedaen hadde, hebben alle de Wijveren, soo veele alsser waren (vande welcke veele Maechschap waeren vant cativich Wijf ende vanden Ridder, ende die noch ghedachtich waeren van sijne vryagie ende doodt) soo banghelijcken gheweent, als oft sy dat aen haer selven hadden sien doen. Dit gheschiedt sijnde, (ende dat het arme wijf metten Ridder haeren wegh verstoven waren) zijn al de gheene die dese verholentheydt gesien hadden, in veele ende verscheyden meyningen geraeckt, dan onder d'andere die het meeste verveert waeren, was eene de wreede Jonghe Dochter die Anastasius lief hadde, die het stuck by het kleynken al aenghesien ende verstaen hadde, ende wel ghemerckt dat haer alle dese dinghen roerden, meer als yemandt anders die daer was, herdenckende de wreetheydt die sy altijdts teghen Anastasium gebruyckt hadde, soo dat haer alree voor-stondt dat sy voor hem heel ghestoort liep, ende datse de dogghen aende zijde hadde: Jae sulcker voeghen dat den schrick die haer hier van over-quam, soo groot was, dat sy (op dat haer sulcks niet gheschieden en soude) den tijt soo haest niet krijghen en conde, oft sy en heeft, den haet in liefde verkeert hebbende, heel bedecktelijcken een haere trouwe Cameniere by Anastasium gesonden, om hem van haeren 't weghen te bidden dat hy haer wilde comen besoecken: Totte welcke Anastasius gheantwoort heeft, dat hem dit seer aenghenaem was, dan soo het haer behaechde, soo en begheerde hy gheen vreucht van haer dan met eeren, te weten, haer te Wijve nemende. De Dochter die wel wiste dattet met allen aen haer ontbroocken hadde, datse niet Anastasius wijf geweest en was, heeft gheantwoordt, dattet haer seer wel behaechde. Daerom sy selver by haer Ouders, Vader ende Moeder de bootschap draghende, haer gheseydt heeft, dat sy te vreden was Anastasium te trouwen, waer van sy-lieden

[fol. Q1v]

wel verghenoecht waeren. Ende den naest volghenden Sondach Anastasius haer ghetrout, ende sijn Bruyloft ghehouden hebbende, heeft langhe jaeren met haer in grooten ghenoeghen gheleeft: Desen schrick en was niet alleenlijck een oorsaecke van dit goet, maer hy was oock oorsaecke dat alle Vroukens van Ravenna soo verveertachtigh gheworden zijn, datse zedert dien tijdt altijdts opt versoeck der Mannen buychsaemer gheweest zijn als sy te vooren tot eenigher tijdt gheweest waren.