|
| |
[Pieter van Vincrole...]
Pieter van Vincrole eens op eenen dach buytens huyse savonts
gaen eten zijnde, heeft sijn Wijf by haer eenen jonghen knecht doen comen die sy lief
hadde, die bevonden ende beclipt wert vanden Man, die sijns wijfs bedroch
ghewaer was gheworden, mette welcke hy nochtans eens ghebleven is, om haers
booscheydts ende vuyligheydts wille. Om de valsheyt van Hoerachtighe Vrouwen te
berispen.
DAer was ten is noch niet langhe tijdt gheleden, binnen Perouse een
rijck Man Pieter de Vincrole gheheeten, die een Vrouwe ten Houwelijck ghenomen
heeft, meer mogelijck om andere te bedriegen, ende den gemeynen roep die van
hem over heel Perousen liep te verminderen, als om lust die hy hadde van
ghehout te wesen, ende de Fortuyne wert sijn boose lusten soo goet-gunstigh dat
het Wijff dat hy nam een jonghe Dochter was, groot ende sterck in allen heur
leden, van eenen rossen brandenden hayre, die wel eer twee Mannen behoeft soude
hebben als maer eenen, daerse by eenen ghevoecht was gheweest die sijn hert op
wat anders hadde als op haer. Het welck de Vrouwe door verloop van tijde
merckende, ende haer selven jonck ende schoon ziende, ende cloeck ende sterck
in allen haer leden ghevoelende, begondet haer seer te verdrieten, soo datser
menichmaels met haeren Man woorden om hadde, ende bycans altoos in twist
waeren. Daer nae merckende dat sy veel eer haer selven daer door verteeren als
heuren Man beteren soude, heeft sy in haer selven gheseydt, desen booswicht
laet staen met my te doen te hebben, om dat sijn boosheydt volgende, int
drooghe op stelten mach gaen: dan ick wil oock mijn beste doen om eenen anderen
stuerman aen 't roer te krijghen: ick heb hem tot eenen Man ghenomen, ende
groot vet goet te houwelijcke ghebrocht, wetende dattet een Man was, ende
meynende dat hy lief hadde 't gheene de Mannen beminnen, jae lief hebben
moeten: ende soo ick ghedocht hadde dattet sulcken Man gheweest waere, ick en
souden noyt ghenomen hebben: Hy die wel wiste dat ick een Vrouwe was, waerom
nam hy my, so hem de vrouwen soo tegen stonden? Dit en is niet te verdraeghen,
soo ick vande Werelt niet eene gheweest en wilde hebben, soo soude ick een
Nonne van my hebben laten maecken, ende vande Weereldt willende zijn, als ick
wil ende ben, soo ick van desen ghenoeghen ende ghenoechte te krijghen
verwachte, sal ick moghelijck te vergheefs wachtende oudt worden, ende als ick
oudt zijn sal ende my bedencken sal, sal ick | |
| |
mijnen tijdt
verliesen in my te bedroeven, dat ick mijn jonghe Jeucht versuymt hebbe: om de
welcke te troosten hy my den wegh wel wijst, my willende vermaecken mettet
gheene daer hy eenen lust toe heeft, welcke mijne ghenoechte als ickse nemen
sal, my prijsselijcker wesen sal, want ick sal alleenlijcken teghen de Wet
doen, daer hy en teghen de Wet ende teghen de Natuere sondight. De Vrouwe dan
sulcken ghedachten int hooft hebbende, ende moghelijck meer als eens, heeft sy
om dit in 't werck te stellen, kennisse met een oude koppelersse ghemaeckt, die
naer het aensien een heylighe roer my niet scheen te wesen, die de slanghen
aesde: De welcke altoos met haer Paternosters inde vuyst, op alle de Pardoenen
vande Stadt trottede, noch oock noyt van gheen andere dinghen en sprack als van
't leven der Heyligher Vaderen of van Sinte Franciscus wonden, in sulcker
voeghen datse schier vande gantsche Weerelt voor een sottinne ghehouden wert:
ende als sy bequamen tijdt ghevonden hadde, heeft sy haer haeren gantschen sin
ontdeckt, totte welcke het oude Wijf gheseyt heeft: Mijn Dochter Godt die alle
dinghen weet, weet oock dat ghy seer wel doen sult, ende als ghy om gheen
andere redene doen sout, soo hoort ghy te doen, ende insghelijcks alle andere
Jonghe Vrouwen, om den tijdt uwer Jeucht niet te versuymen, want daer en is
gheen berou het gheene ghelijck (den ghenen die wat verstandts hebben) datmen
neemt om versuymden tijdt, ende waer toe hondert duysent Duyvelen, zijn wy nut
als wy out zijn, dan om d'asschen te bewaren inden Heert?
Soo dat yemant weet oft ghetuygenisse daer van gheven can, ben ick
eene van dien: Want nu als ick out ben, ken ick den tijdt (niet sonder groote
bitter steeckten des Geests) die ic sonder profijt hebbe laten verloopen, ende
al ist soo dat icken niet al versuymt en hebbe: want ick en soude niet willen
dat ghy ghelooven sout dat ick soo slecht zy gheweest, soo en heb ick daerom
niet al gedaen dat ick wel had moghen doen, van't welcke alst my inden sin
comt, my dus ghemaeckt siende als ick ben, die niemants meer soude connen vinden
die my om Gods wille een billickheydt toestiete, Godt wetet wat lijden het my
is: mette mannen en ist so niet. Die zijn tot duysentderley saecken bequaem
ghebooren, ende niet alleen hier toe: ende het meestendeel van dien is meer
weert out zijnde als jonc. Dan de Vrouwen en zijn niewers anders voor gemaect,
als om dat dingen te doen, ende kinderen te maken, ende daerom heeftmen die
lief: ende soo ghy dat nieuwers aen gewaer en cunt worden, soo moet ghyt hier
aen mercken, dat wy altoos bereydt zijn om die dinghen te doen, dat so mette
mannen niet toe en gaet. Daerenboven ooc dat een Vrouwe wel veele Mannen
ghenoech can doen, daer veele Mannen nau eene Vrouwe souden connen versaden,
ende om dieswille dat wy in dese Weereldt deshalven zijn, segh ic u noch eens,
dat ghy seer wel doen sult, uwen man met ghelijcke munte te betalen: In sulcker
voegen dattet u ziele als ghy out zijt, u vleesch niet verwijten en derve. Wy
en hebben in dese werelt anders niet dan 't gene dat wy weten te nemen,
ende jae selfs de Vrouwe-luy, den welcken het beter voecht den tijdt wel
te besteden, als sy hem hebben als de mannen. Want ghy cunt wel sien dat
als wy out zijn, gheenen Man en is noch yemandt anders die ons meer sien wil,
maer jaghen ons van hun inde keucken, om mette Kat Fabelkens te seg-
| |
| |
ghen, oft om potten ende schotelen te tellen, ende dat noch ergher is,
men maeckt Liedekens van ons, daerse in singhen, dat de Jonghe Vrouwekens de
leckere beetkens toe-comen, ende de oude Wijfs de crop-eyeren, ende duysent
andere vodderyen. Daerom op dat ick u met woorden niet langher op en houde,
derf ick u wel so veel seggen, dat ghy niemant ter werelt uwen sin en soudet
hebben connen ontdecken, die u dienstelicker gheweest soude hebben, als ick,
want daer en is soo geladden geener dien ick niet aenranden en derf, om te
segghen wat van nooden is: Noch daer en is soo wilden rouwen geener die ick
niet en weet te vermorwen, ende daer heenen te doen comen, daer ick hem hebben
wil. En sorget nieuwers voor, dan alleenlijcken my den gheenen te wijsen die
ghy hebben wilt, ende latet my daer nae mede begaen: Dan zijt een dinghe
indachtich Dochter, dat ghy mijner niet en vergheet, want ick ben een arm
Mensche, ende ick wil dat ghy voortaen deelachtich wesen sult aen alle
de pardoenen die ick winnen, ende aen al de Pater-nosters die ick segghen sal,
op dat ons Heere de ziele van uwe overleden vrienden in't vagevier verlichte.
Ende daer nae hiel sy op van spreecken. Het Jonghe Wijf bleef met haer eens,
dat soo haer ghebeurde eenen Jonghen Knecht te comen sien, die dickwils door
dat Gheweste passeerde (daer sy hem goede lidt-teeckenen van gaf) dat sy aen
hem vernemen wilde wat hyer in soude willen doen, ende haer een stuck specks
ghegeven hebbende, heeft sy die afgheveerdicht. Het oude Wijf eer langhe daghen
daer nae, heeft haer secretelijcken den gheenen daer sy haer van ghesproken
hadde, in haer Camer gebrocht, ende een weynich tijdts daer nae noch eenen
anderen, naer datse de Vrouwe aenstonden, dewelcke al wast soo datse altoos
voor haeren Man beschroomt was, niet eene en versuymde als sy maer conde. Tis
ghebeurt op eenen avondt, dat haeren Man ghenoot zijnde om met eenen sijnen
vrient Hercolau gheheeten, het avontmael te gaen eten, tselve jonge wijf d'oude
last gegeven heeft, dat sy haer eenen jongen knecht soude doen comen, die
vanden schoonste ende bevallicksten van Perouse was, dat sy stracx dede,
ende het Wijf haer aen tafel gheset hebbende met den Jonghen knecht, om
te gaen eten, siet daer den Man roepende aen de deure datmen hem opdoen soude.
De Vrouwe hem hoorende, hiel haer voor doot, niet tegenstaende willende so 't
mogelijck was, den Jonckman verberghen, geen verstant hebbende om hem uyt te
senden, of yewers anders te berghen, heeft sy hem in een cleyne gaelderije
nevens de Camer daerse aten, onder een kieckenrenne doen berghen, ende heeft
boven op hem eenen quaden sack gheworpen, die sy dien dach verlapt hadde,
ende dit gedaen zijnde, dede sy terstont de deure om haren man open
doen, totten welcken als hy in gecomen, sy gheseyt heeft: Ghy hebt dit Bancket
wel haest in gesloct, de man antwoorde, wy en hebbent niet eens gheproeft. Hoe
ist mogelijck sprack het Wijf? Also Hercolau, sijn Wijf ende ick (seyde
de Man) alree aen tafel gheseten waeren, hebben wy niet verre van ons eenen
hooren niesen, dat wy 't niet geacht en hebben voor d'eerste reyse, noch voor
de tweede oock, dan de gene die voor de derde, vierde, vijfde, ende meer ander
reysen daer nae gheniest hadde, dede ons verwonderen, uyt welcke redenen
Hercolau die op haer wat gekeven hadde, van datse ons lange hadde aende
deure laten staen eer sy ons op dede, haer half dol geseyt heeft, wat is dat te
seggen? | |
| |
Wie is daer, wie niest daer so? en van de tafel opghestaen
zijnde, is hy tot eenen trap toeghegaen die niet verre van daer was, onder den
welcken aenden voet desselfs met een gat met berderen ghemaekt was, om daer
inne alsmen wilde, wat te sluyten als in vele huysen is, ende hem dunckende dat
dit niesen van daer quam, heeft hy een cleyn deurken op-ghedaen datter
was, ende alsoo haest als hy 't gheopent hadde, isser den grooten stanck van
solpher vande werelt uytghecomen. Hoewel datmen alree te voren gheroocken
hadde, ende de Man die hem over sulcks ghestoort hadde. Dan de Vrouwe hadde
altijdt gheseydt, dattet niet anders en was dan datse een weynich te vooren
haer doecken met solpher wit ghemaeckt hadde, ende had onder den trap het
teylken gheset daerse die op streckte, op datse den roock ontfinghen, in
sulcker voeghen datmen 't noch ghewaer werdt. Ende nae dat Hercolau t'cleyne
deurken op-ghedaen hadde, ende den roock wat over was, daer in kijckende, heeft
hy den gheene ghesien die gheniest hadde, ende noch niesde, daer toe ghedwongen
door den solfer, ende hoewel dat hy niesde, soo had hem de solfer therte soo
gesloten, datter niet veel aen ghebrack oft hy soude sijn lesten gheniest
hebben. Als hem Hercolau sach, begon hy te roepen. Nu sien ick wel Wijf waerom
ghy ons soo langhe liet staen eer ghy de deure open deet, dan noyt en moetet
met my wel gaen, soo ickt nu niet betale. Twelck de vrou hoorende, siende dat
haer quaet ontdeckt was, sonder haer te verantwoorden, is vande Tafel op
ghestaen, ende gaen loopen ick en weet niet waer, dan Hercolau dit niet
wetende, heeft dickmael tot den gheenen gheseyt die niesde dat hy uytquame:
nochtans de selve niet langher herden en conde, en roerde hem gantsch niet om
al tgene dat Hercolau tierde oft seyde: weshalven hy hem by de voeten
uytghetrocken heeft, ende liep om een rappier te gaen haelen, om hem te
doorsteken, dan ick voor my selven de Justitie vreesende, ben opghestaen om dit
te beletten, maer al roepende ende beschermende ben ick oorsaecke gheweest, dat
sommighe ghebueren noch overcomen zijn, die de Jongman half doodt ghenomen
hebben, ende hebben hem uyten huyse ghedraghen niet wetende waer: waer door ons
avontmael soo verstoordt is gheweest, dat ick't alleenlijck niet ingheslockt en
hebbe, maer dat ergher is, ick en hebt niet eens gheproeft, soo ick te vooren
gheseydt hebbe. Als de Vrouwe dit ghehoort hadde, heeft sy bekendt datter noch
andere Vrouwen waeren die soo wijs waeren als zy, al waer het dat somtijdts wel
sommighe betrapt worden: Jae sy soude gheerne Hercolaus wijf verdedicht hebben,
dan om dat het scheen datse anders ghebreecken blamerende, te meerder
viericheyt totte haere creech, heeftse begonnen te segghen, dit zijn schoone
stucken, siet eens daer een goetH. Wijf, siet de trouwe van dese deughdelijcke
Vrouwe, aen de welcke ick my soude ghebiecht hebben, soo heyligh docht sy my te
wesen, dat noch ergher is, alree oudt zijnde, denckt wat goet exempel datse aen
de Jonghe gheeft, vervloeckt zy d'ure datse inde Werelt quam, ende dat
valsch wijf, een schande der Vrouwen deser stadt, die hare eerbaerheyt inden
windt gheslaghen hebben mette trou haer Man belooft, ende d'eere vande weerelt,
sonder schaemte om eenen anderen Mans wille hem te onteeren ende haer
selven mede: Behoede my Godt, men hoorde gheen mede-lijden met sulcke Wijfs te
hebben: Men hoortse | |
| |
om te brenghen, sy verdienent datmense
levendich verbrande, ende asschen daer van maecke. Daer nae wederomme op den
Vryer denckende, die sy daer by onder de Hoenderkoye hadde ligghende, heeft sy
beginnen haeren Man te raden, dat hy soude gaen slaepen, om dat het al tijdt
was. Den Man die meerder lust hadde om te eeten, als om te gaen slaepen,
vraechden maer ofter niet wat etens overghebleven en was, wien de Vrouwe
gheantwoordt heeft: Jae seeckers overschoten, denckt wat wy ghewoon zijn ree te
maecken als ghyer niet en zijt, mogelijck dat ick Hercolaus Wijf slachte,
waerom en gaet ghy desen avondt niet te Bedde, ghy sult moghelijck beter doen?
In desen ist geschiedt dat zijnde dien selven avondt van uyt het Dorp seeckere
Boeren vanden man ghecomen, die wat gebrocht hadden vande Hoeve, ende haer
Ezels sonder die te Wateren in een cleyne stallinghe gheset die neffens de
gaelderije was, eener van dees Ezels die grooten dorst hadde, hem selven
los gemaect hebbende, was uyt den stal gheraeckt, ende ginck over al
snuffelende oft hy yewers gheen water en conde vinden, ende aldus gaende is hy
neffens het Hoenderkot gecomen, onder het welcke de jonghe knecht lach dewelcke
een weynichsken de vingheren van d'eene sijner handen wat uytghespreydt
hebbende, op de aerde buyten het kot, omdat hy ghedwonghen was op sijnen buyck
te legghen als eenen Carper, de fortuyne (oft om beter te segghen, zijn
ongeluck) was soo groot, dat hem desen Ezel op de vingheren soo herde tradt,
dat hy een overgroote pijne voelende, eenen grooten schreeuw gaf dien den Man
hoorde, waer van hy hem verwonderde, ende merckte dat sulcx in sijn Huys moeste
zijn, daerom uyt sijn kamer gecomen zijnde, ende hoorende dat desen even
seer karmde, om dat d'Ezel noch van sijn vingheren niet geweken en was, maer
pranghde hem dapperlijck, heeft hy gheseyt: wie is daer? ende liep nae de Kevie
toe, ende als hy die opghelicht hadde, heeft hy den jongen daer onder
gesien, dewelcke over het wee dat hy aende vingeren hadde, die den Ezel met
sijnen voet verplettert hadde, heel beefde van vreesen dat hem de man niet yet
quaets en dede, die van den man bekent wert, als eener wien hy door sijn vuyle
boosheyt langen tijt naghegaen hadde, soo dat hy hem vraegde: Wat maeckt ghy
hier? hy en antwoorde hem niet daer op, maer badt hem om Godswille, dat hy hem
gheen leet en dede, totten welcken de Man gheseyt heeft: Staet op ende en hebt
gheen vreese dat ick u eenich leedt aen doe, dan seght my hoe ghy hier comt
ende waerom? de jonge knecht heeftet hem al vertelt, ende de Man niet min
verblijdt van hem ghevonden te hebben, als het Wijf daerom bedroeft was, heeft
hem by de hand genomen ende met hem in sijn Camer gheleyt, daer sijn wijf hem wachte, met de grootste vreese
van de Weerelt. Totte welcke hy recht tegen over haer sittende gheseyt heeft:
Wel aen, ghy seyde onlancks so veel quaets van Hercolaus Wijf, ende seyt
datmense moest branden, ende datse u altsamen een oneere aen dede. Waerom en
spraeckt ghy van u selven niet? Oft so gy selven niet spreecken en wildet, hoe
cont ghy 't hert hebben van haer te spreecken? alsoo ghy mettet selve vuyl
besmet waert. Voorwaer dat en heeft u niet anders doen seggen, dan dat ghy
Wijveren altsamen van dien aert zijt dat ghy niet anders en soeckt dan u eyghen
gebreken te bedecken met die van een ander: dat den Blixem vanden He-
| |
| |
mel quame, ende dat hy u altsamen verbrande, slimme generatie
als ghy zijt. De vrouwe ziende dat hy haer metten eersten spronck gheen ander
leedt ghedaen en hadde als met woorden, ende haer voorstaende datse alree
gemerckt hadde, dat hy noch bly was van soo schoonen Jonghen by de handt te
hebben, heeft een hert ghenomen, ende geseyt, O ghy wilt wenschen dat den
blixem vanden Hemel quame, die ons altsamen verteerde, als eener die soo veel
nae Vrouwen vraeght, als eenen hondt na Wolven, dan ten sal daerom soo niet
gheschieden als ghy denckt. Ick soude u wel eens wat willen segghen, om te
weten waer van dat ghy u beclaecht: Een schoon stuck sekers, soo ghy my wilt
ghelijcken by Hercolaus Wijf, dat een oudt verstorven vel is, ende die van hem
heeft dat zy wenscht, ende tracteertse als een Vrou moet ghetracteert sijn dat
soo met my niet en gheschiet, want ghenomen dat ghy my wel ghecleedt, gekoust
en gheschoeyt hout, soo weet ghy int reste wel hoe ick ghetracteert worde: ende
hoe langh dat het gheleden is dat ghy met my niet te doen en hebt ghehadt: Ick
had liever met ghescheurden cleederen aent lijff te gaen, ende bervoets,
behalven dat ghy my int bedde wel doet dan al dese dinghen te hebben, ende dat
ghy my tracteeren sout als ghy doet. Ick wil oock wel dat ghy weet om ront uyt
te spreecken, dat ick een Vrou ben als andere, ende heb lust nae tgene dat aen
d'andere oock wel smaeckt, soo dan indien ick dat sien te krijghen, nademael
dat ickt van u niet hebben en can en moet icker niet om lijden, ten minsten
doen ick u soo veel eeren aen, dat ick my niet wegh en worpe voor hacxken
pacxken alleman. De Man dachte datse dien heelen nacht niet op houden en soude
van kijven: Daerom als eener die niet veel wercks van haer en maeckte, seyde
hy: nu Wijf gheen woorden meer: ick sal hier van te vreden stellen, wout ghy
soo veel doen dat wy wat t'eten creghen, want my dunckt dat desen schoonen
knecht niet te meer noch geten en heeft als ick. So en doet hy oock sprack de
Vrouwe, hy en heeft noch niet gegeten, want doen ghy ter quaeder uren
aenquaemt, begonnen wy eerst aen Tafel te gaen sitten om te eten. Gaet dan
sprack Pieter, ende maeckt dat wy wat te eten hebben. Daer nae sal ick dit
stuck soo belegghen dat ghy gheen oorsaecke en sult hebben om u te verstooren.
Het Wijf opghestaen zijnde, ende haeren Man ghestildt ziende, dede stracks het
Ammelaecken spreyden, ende het eten oprechten, dat sy toeghemaeckt hadde. Ende
heeft blijdelijcken met den ongheluckighen booswicht van haren Man, ende den
Jonghen Knecht ghegeten, ende nae den eten zijnse te Bedde ghegaen, ende is den
Man (die geen treck tot zijn Vrouwe hadde) noch bly toe gheweest dat het Landt
voor hem geploecht ende geackert wiert.
|
|
Auteursrechtvrij