|
| |
[Een Palfrenier...]
Een Palfrenier heeft by de Vrouwe van Agiluf, Coninck van Lomberdijen gheslapen, het welck de Coninck heymelijck
ghewaer is gheworden, ende heeft hem ghebonden, daer nae gheschoren: de
gheschoren heeft naederhandt alle d'ander die met hem waren gheschooren, ende
alsoo ontquam hy het ongheluck. Om te kennen te gheven de voorsichtigheydt van
een wijsen man, doen hy reden hadde, sijn wraecke te ghebruycken, ende de
subtijligheydt van eene anderen in hem selven voor ongheluck te wachten.
AGiluf, Coninck van Lombardyen wilde den voorneemsten
sijn van sijn Conincrijc (ghelijck sijn voorsaten gedaen hadden) binnen de
Stadt van Pavyen houden, te wijve genomen hebbende Thendelinghe de nagelaten
Weduwe van Veteray, die insgelijcx Coninck van Lombardijen gheweest was, de
welck een overschoone wijse | |
| |
eerlijcke vrouwe geweest is, maer
ongheluckich in Vryers, nu de saken der Lombaerden, door de deucht ende
voorzichtigheyt van desen Coninck Agiluf wel eenichzins in voorspoet, maer
nochtans niet in ruste staende, ist gheschiet dat eenen Palfrenier vande
stallinge van deser Koninginne (een man aengaende sijn geboorte van seer
leegher conditien, maer int reste schoon van persone ende ooc so groot
als de Coninck was) uyter maten verlief wert op deselve Coninginne, ende
op dat hem sijnen leghen staet het verstant niet benomen en hadde, dat
hy niet wel en wiste, dat dese sijne vryagie buyten allen schick stont, soo en
sprack hyer oock noyt niemant aff, ende noch min dorst hy't haer door sijn
op-ooghen ontdecken: Ende hoewel dat hy leefde sonder eenige hope van gemeynen
oyt te verwerven, soo was hy nochtans in hem selven deshalven glorieux, van
sijn gedachten soo hoochlijcken ghelogeert te hebben. Ende ghelijck als eener
die gheheelijcken inden brant der liefden ontsteken was, dede hy wel
expresselijcken boven al zijn medeghesellen, al 'tgene dat hy docht dat de
Coninginne behagen moest: waer uyt geschiede dat als sy te peerde wilde rijden,
sy veel liever op de hackeneye clom, die desen toebereyt hadde, als op eenighe
andere. Het welcke ghebeurende, hiel hem dat dese voor een overgroot gheluck.
Ende nimmermeer en verliet hy den stegelreep, hem selven geluckzaligh achtende,
t'elcker reyse als hy alleenlijc maer haer cleederen aenroeren mochte. Maer
ghelijck wy dickwils zien gheschieden, dat soo veel te meer als de hoope
vermindert, te meer de liefde vermeerdert, alsoo ist gheschiet met desen armen
Palfrenier, in sulcker voeghen dattet hem een overzware sake was, den grooten
lust aldus verborgen te moeten draghen, als hy dede, sonder door eenige hope
ontset te krijgen: daerom hem selven van dees liefde niet lossen konnende,
heeft hy hem dickmaels voorghenomen in hem selven, te sterven, waer van den
middel overleggende, besloot hy soo te wercke te gaen dat het blijcken mochte
dat hy sterf om de liefde die hy totte Koninginne droech. Hy was beraden dat
sijnen aenslach soude wesen, dat hy sijn gheluck versoecken, ende sijn
uyterste beste doen soude, oft int geheel oft ten deele zijnen lust te
volbrenghen sonder hem selven in perijckel te stellen, van haer te
willen spreken, oft door brieven van liefde te kennen te geven: want hy
wist wel dat hy te vergeefs spreecken en schrijven soude: maer hy wilde
versoecken oft hy by eenighen vont conde comen by haer te slaepen, ende daer toe
en was anders ghenen wech dan middel te vinden, hoe hy daer toe geraken conde
om in stee van den Koninc in haer camer te geraken, om dat de selve Koninc niet
altijts by de Koninginne en sliep. Weshalven op dat hy sage op welcke maniere,
ende in welcke cleedinge de Koninck ware, als hy by haer ginck slapen, heeft hy
hem selven by verscheyden reysen over nacht in een groote zale vant Paleys
verborghen, die tusschen des Konincx camer ende de camer vande
Koninginne was, ende onder anderen heeft hy eens op eenen nacht den Koninck uyt
sijn camer zien comen, met een grooten nacht tabbaert aengedaen, in sijn
eene handt een wassekeersse, en in d'andere een roedeken hebbende, ende
inde camer vande Koninginne ginck, ende als hy aende deure was, heeft hy eens
oft tweemael sonder woort te spreken met het roedeken geklopt: daer na sach hy
dat hem stracx de deure geopent wert ende datmen hem de wassekeerse uyt er
| |
| |
handen nam. Het welck ghesien hebbende, ende insghelijcx het
wederkeeren vanden Koninck, heeft hy ghedocht eveleens te wercke te willen
gaen. Weshalven middel vindende om eenen tabbaert dien vanden Koninck gelijck,
een wasse keersse ende een roedeken te crijghen, ende hem voor eerst wel
hebbende laten wasschen in een badstove, op dat mogelijck den reuck vant
peerdemist de Koninghinne niet en verdrote, oft het bedroch dede mercken, heeft
hy hem met alle dese dingen inde sale gheborgen gelijck hy gewoon was. Ende
siende datmen alree over al sliep, ende hem dunckende dat het tijdt was, oft om
sijnen lust te boeten, oft den wegh te bereyden met een hooghe oorsake tot de
soo seer ghewenschte doot, hebbende vier gemaeckt met een vierstael dat hy met
hem droech, heeft hy sijn wasse-keersse ontsteken, ende den nacht-tabbert
omgedaen hebbende, is hy totte deure vande Camer gegaen, daer hy tweemaels met
het roedeken op klopte, de Camer wert hem stracx open ghedaen, door een vrouw
vande Kamer die heel slaperich was, ende de keersse ontnomen ende geborghen:
door welcken middel hy sonder een woort te spreken, tot by den gordijnen toe
getreden is, ende sijnen mantel verlaten hebbende, is hy in't bedde gegaen,
daer de Koninginne sliep: de welcke met over-grooten lust tusschen sijn armen
nemende, ende hem houdende als oft hy verstoort hadde geweest (om dat hy
wist dat des Konincx ghewoonte was als hy gram was, niet te willen spreken,
noch ooc datmen hem aensprake) sonder yet te segghen, ende sonder datmen
hem yet seyde, heeft hy de Koninginne by verscheyden reysen gebruyckt: ende
sulcx gheschiet zijnde, vreesende dat sijn lanc vertoeven geen oorsaecke en
ware om de ontfanghen vreucht, in een overgroote droeffenisse te verkeeren, is
hy opghestaen, ende sijnen mantel ende licht genomen hebbende, sonder een woort
te spreken, is hy vertrocken, ende soo haest als hem mogelijck was, is hy in
sijn bedde gekeert: daer hy nau in conde wesen, als de Koninck (opghestaen
zijnde) totter Coninginne Camer gegaen is, waer van sy verwondert werdt: ende
als hy int bedde getreden was, heeft hy haer blijdelicken gegroet, sy (door
dees soete aen-comste verstout zijnde) heeft hem gheseyt: Wat nieuwicheydt is u
mijn Heere desen nacht over-gecomen? ghy en doet niet anders als van hier gaen,
ende hebt meer als na gewoonten uwen lust met my genomen: ende nu sien
ick u hier wederom keeren, siet wel wat ghy doet. De Koninck dees woorden
hoorende, creech stracx achterdencken dat de Koninginne bedrogen was geweest,
door gelijckheyt van manieren van doen ende van persoone: dan (als een
wijseman) heeft hy stracx gedocht, nademael dat sy't niet gewaer en was
geworden, haer daer oock geen woorden af te maken. Het welcke vele sotten so
niet ghedaen en souden hebben, maer souden gheseydt hebben: Ick en ben hier
niet gheweest: Waer uyt vele dinghen gevolcht souden hebben, die met onrecht de
Koninginne groot leedt aenghedaen souden hebben, ende souden haer oorsake
gegeven hebben, om op een ander reyse te begeeren t'gene dat sy alree
gesmaeckt hadde, ende dat zwijghende, haer tot geen schande keeren en conde,
maer soo hy ghesproken hadde, hy haer wel groote versmaetheyt hadde moghen
toebrengen, ende doen meer verstoort van sinnen als hy in't aensicht
liet blijcken, heeft hy de Coninginne gheantwoordt, en ben ick u dan (Mevrouwe)
niet mans genoech, om hier noch eens gheweest | |
| |
te hebben, ende om
noch hier weder te keeren? Den welcken de vrouwe gheantwoort heeft: Jae sekers
mijn Heere, dan ick bid u nochtans dat ghy een opsicht op uwe welvaert wilt
nemen. Doen sprack de Coninck: Ick ben te vreden uwen raedt te ghelooven, ende
wil voor dees reyse wederom keeren, sonder u meer moeyelic te wesen. Ende het
hert vol gramschappen ende quaden wille hebbende, om 'tongelijck dat hem
ghedaen was gheweest, heeft hy sijnen tabbaert hernomen, ende is uytte
camer gegaen: Daer na docht hy heymelijck dat hy den ghenen wilde vinden, die
dit stuc bedreven hadde, denckende dat hy binnens huys moeste wesen,
ende wie het was, dat hy noch daer uyt niet ghegaen en mocht wesen, een
eyndeken keersse dan in eenen cleynen lanteern genomen hebbende, is hy in een
groot afghesondert huys, dat binnen sijn Paleys boven sijn stallingen was
gecomen, int welcke bycans al sijn huysghesin op verscheyden bedsteden sliep,
ende schattende dat, wie het was, de gene die dat gedaen hadde, dat de vrouwe
seyde, sijnen pols ende sijn hertscloppinghe noch niet ghestilt en
souden wesen, om den arbeyt die hy beploecht hadde, begonde al soetjens vant een
eynde van dit groot huys, en ginck de borst van hen allen ondertasten, om te
weten oft hun de pols niet en jouch, ende hoe-wel dat elck een van
d'ander seer sliep, de ghene die mette Coninginne gheweest was, en sliep noch
niet: uyt welcke redenen als hy den Coninc sach comen, hy wel mercten 'tghene hy
ginck soeckende, begonde seer te twijfelen, in sulcker voeghen dat boven die
moeyte die hy gehadt hadde, de vreese daer noch een ander veel grooter by dede,
ende docht voor seecker dat soo de Koninck sulcx merckte, dat hy hem op staende
voet soude doen sterven. Ende hoewel dat verscheyden aenmerckingen hem in' t
hooft laghen, dat hy't alsoo doen moeste: nochtans siende dat de Coninc geen
wapenen by hem en hadde, heeft hy hem beraden, hem te houden als oft hy
gheslapen hadde, ende te verwachten wat de Coninck soude willen doen, de welcke
veelen onder hun ondersocht hebbende, ende noch niemant gevonden hebbende, die
hy oordeelde de selve gheweest te hebben, is hy ten laetsten tot desen
ghecomen: ende vindende dat hem het herte seer clopte, sprack hy in sijn
selven, siet hier is hy. Dan niet willende datmen yet wiste van't ghene hy
voor-ghenomen hadde te doen, en dede hy hem anders niet, dan dat hy hem met een
scheyrken dat hy met hem ghebrocht hadde, een weynichsken ter zijden het
hayr afschoer, datmen by dien tijden seer lanc droech, op dat hy hem by dat
teecken, den navolgenden morghen-stont kennen conde, ende dit ghedaen zijnde,
is hy in sijn Camer gekeert. Desen die dit altsamen ghevoelt hadde, merckte
claerlijcken, om welcke redene hy aldus gheteeckent was gheweest: Daerom sonder
nae yemanden te wachten, is hy opghestaen. Ende een scheyrken ghevonden
hebbende (der welcker by gheluck daer noch een paer inden stal tot dienste
vanden peerden waren) is hy al schoontgens by allen de ghene ghegaen die in dit
huys sliepen, ende snee heur aen elck eenen wat hairs boven d'oore af, daer
omtrent daer hem de Coninck het sijne gesneden hadde. Ende dit ghedaen zijnde,
sonder van yemanden gevoelt te hebben geweest, is hy weder te bedde ghekeert.
De Coninck (als hy smorghens opghestaen was) geboot eer dat de poorten van's
Paleys geopent werden, dat al die van sijn huysgesin voor hem
souden comen, | |
| |
ende aldus werdt ghedaen. De welcke
(altsamen metten blooten hoofde voor hem zijnde) begon hy te sien oft hy den
ghenen soude kennen, die by hem gheschoren was gheweest, ende siende dat het
meestendeel onder hun het hair alt'samen op een maniere gheschoren
hadden, wert hy verwondert, ende sprac in hem selven: de gene die
ickgae soeckende (hoe-wel hy van leegher conditien is) bewijst nochtans seer wel
dat hy van hooghen verstande is, daer na siende dat hy (sonder gheruchte), den
ghenen niet achterhalen en conde die hy sochte, nam hy hem voor, om een cleyn
wrake gheen groote schande te willen behalen, ende liet hem ghenoeghen, den
selven met een woort alleen te waerschouwen, ende hem te kennen te gheven dat
hy't ghewaer was gheworden. Ende hem tot hun allen keerende, seyde hy, die het
ghedaen heeft, dat hy zwijghe, ende niet weder en keere, daer mede vertreckt
alt'samen. Een ander soude die willen op de pijnbanck worpen, pijnighen,
examineren ende ondersoecken hebben. Ende dus doende soude hy ontdect hebben,
t'gene dat een yeghelijck behoort te soecken te bedecken, ende dat ontdect
zijnde (alwaert soo dat hyer groote wrake af hadde genomen) hy nochtans daer
van de schande niet en soude hebben cunnen verminderen, maer veel eer
vermeerderen, ende de eerbaerheyt van sijn vrouwe besoedelen. De ghene
dan die dit woordt hoorden, warender seer af verwondert, ende hebben in
hunselven langhen tijdt herknauwt, wat de Coninck door het selve had willen te
kennen geven: dan daer en was niemant die't verstont, uytgenomen de ghene
alleen die het roerde. Die (als wijs) het selve noyt ontdeckt en heeft, soo
langh als de Koninck leefde, ende noyt meer sijn leven soo inde waeghschale (om
sulcken stuck) heeft willen stellen.
|
|
Auteursrechtvrij