Logo DBNL
Spaanschen Brabander (1974)

Spaanschen Brabander

(1974)–G.A. Bredero–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
tekstkritische noten

*Tot den goetvvilghen- leser.

1 Indien de mensche1 soo goedtaardich1 waare gheschapen, dat sy vaardiger1 2 waren2 int verbeteren2, en tragher int berispen van yemants ghebreken, so 3 souden sy de volmaacktheyt des alderhoochste3 nader komen, en haar3 zieltjes 4 in alle deelen4 verbetert sien. Maar laas4! ons is uyt der natuure die kranckheyt 5 inne-geboren, dat wy eer de splinter in eens anders, als de balck in onse eyghen 6 óóghen vermercken6. O tastelijck6 ghebreck6, voor gheen ghebreck bekent6, 7 een yder liefkoost en vleyt sijn selven7 in sijne dwalingh, en straft7 met alle 8 strengheyt de doolinghe8 van sijn even naasten. Wat zijn wy verkeerde8, blinde8, 9 en gunstighe9 Rechters, in het kreucken9, en bedecken van onse misdaden?9 10 en wat zijn wy onrechtveerdighe Beulen en helsche Tierannen in het uyterste10 11 vervolghen11 en 'tschavoteeren11 van eens anders lelijckheden11? dit weten wy 12 arme12 schepselen met een cierelijcke deck-mantel aardich12 te bekleden, gelijck 13 als of wy Godt daar mede een aangename dienst aan deden, niet eens13 over- 14 legghende dat wy van binnen ons soo veel hebben te herstellen en ver- 15 schicken15, dat wy buyten ons selven niet eens behoeven te treden om werck 16 te vinden, vermidts16 in een ygelijcks tuyn16 genoech te doene valt. Maar wat

17 ist? Een yder17 siet uyt, en niemant siet in: In dese ghemeene Heer-baan heb ick 18 my soo verre verlóópen18, dat ick (na de ghewoonte van veel Dichters en 19 Schryvers) met ander lieden fauten gesocht19 hebbe te proncken19. Want ic stel 20 u hier naacktelijck20 en schilderachtich20 voor óóghen, de misbruycken van dese 21 laatste21 en verdorven werelt; de ghebreckelijckheyt21 van onse tijdt: en de 22 Kerck, en straatmaare22 mishandelinghen22 van de gemeene man22: doch onder 23 andere, heb ik mijn eyghen bekende23 swackheyden niet vergeten, biddende 24 den Almogende, dat hy de myne, en den uwen, ghenadelijck wil te hulpe 25 komen, want hem ist bekent, dat ick dit niet uyt haat, noch om yemant te 26 vertoornen noch te verbitteren, maar om my en alle menschen te verlustigen 27 en verbeteren gedicht en gheschreven hebbe. Isset sake dan dat ick27 eenighe 28 vrome28, oprechte28, deghelijcke en deuchdelijcke28 lieden, onverhoets28, en buyten 29 mijn weten hebbe vergramt29, ick versoeck neffens dese29 ernstelijck, dat sy't 30 mijn onbedochtheyt30 en kleyne kennisse 30 wijten, en myne vergrypinghe30 met 31 een beter31 verschoonen31; soo31 sal ick ghedwonghen zijn haar goede voorgangh31 32 te volghen, en myne haters, achterklappers32, en lasteraars beschuldingen32 en 33 bescheldinghe33 gheduldelijck te dragen; en met een wel-ghetroost gemoedt33 34 sachtsinnich opnemen, en soetjes34 by mijn neder-setten34: want soo weynich als 35 mijn de onverdiende lof van myne al te gunstighe35, my kan vorderen35; 36 immers, en alsoo luttel36 kan my schaden den laster der kenschuldighe36, der

37 * eensydighe37, der nydighe37, die inghenomen zijnde met37 quaatwillicheyt en 38 vooróórdeel, gheene dingen, hoe goedt oock datse souden mogen zijn, on- 39 veracht noch onbescholden laten. Maar daar-en-teghen de vrye39, de sye- lóóse39 40 en verstandige, en kreunen sich niet, aan40 onbescheyden40 vonnissen van soo- 41 danighen volckjen, sy onderscheyden, sy schiften, sy siften, sy keuren, sy 42 kiesen, en beproeven42 der saken waardicheyt42 aan de ongevalschte waarheyt. 43 Het heeft eenige rechtsche of averechtsche gheleerde Doctoren43, met sommi- 44 ghe hypokrytesche schijn-heylighe ghelieft, onse Spaansche Brabander44 in 45 sijn eere te spreecken45, sonder dat sy de man ghesien noch gehóórt hebben. 46 Daar over46 hebben wy besloten dat wy hem int licht wilden laten gaan, op dat 47 hy hem47 by al de werelt47, en insonderheyt mocht verantwoorden tegen de 48 ghene, die met een gheveynsde suyverheyt48, hem van te48 schandelijcke 49 oneerlijckheyt49 by elck een verdacht ghemaackt hebben, op dat hare48 looghens 50 en syne vromicheyt50, sich openbaare. Ick, noch hy, en ontkenne niet, of hy 51 heeft wel over hem51 dat te beroepen51 is, maar wien? en wat51 isser dat volmaackt 52 in alles is? daar is niets onberispelijcx, als Godt. Maar soo52 de ghemeene Spee - 53 len52 van ouwts af, niet anders en verhandelden53, als het gene by de ghemeene 54 man ommegingh54; so hebben wy dan na de kleyne ervarentheyt54, van de 55 wereltlijcke dinghen55 ons volck55 niet hóógher55 doen spreken dan sy55 en55 verstaan55, 56 of daghelijcx mede ommegaan. Dat is, een Smit van yser en koolen, een 57 Schilder van sijn veruwen57, een Schoen-maker van sijn leesten, het welck ons 58 niet onvoeghelijck en docht58: nu waren wy ghenootsaackt volgens ons voor-

59 genomen inhouwt, twee lichte Vrouwen sprekende te maken, de swaricheyt59 60 wel overdocht zijnde, vonden wy niet beters60, dan datmen die van hare nee- 61 ringh ooc souden61 laten spreken, alsoot61 oock wel te dencken en gelooven is, 62 dat sy de Schriftuur62 niet al te kies, te keurelijck62 en te scherpsinnich door- 63 soecken, en meer met vleeschelijcke dinghen haar63 bemoeyen, dan datse met 64 over- natuurlijck64 verstant, Landen en Luyden64 in de Waach-schale stellen64. Is 65 haar geylheyt65 wat ongebreydelt en slordich65, wy zijn de eerste niet65, de Grie- 66 cken, de Latijnen, hebben't ons wel-lustelijc66 voorgedaan. Dat blijkt aan 67 Aristophene67, Plauto67, Terentio67, en eenige andere onbeschaamde67, die nochtans 68 van68 de huydensdaachse School-gheleertheyt68, de jonghe jeucht voor klock- 69 spijs en leckerny inghegheven wordt, dit lóópt69 altsamen wel onbesproocken 70 deur, maar 'tgheen op een Tonneel vluchtich wert70 verhaalt, wert by elcker- 71 lijck71 schier voor doot-sonde gedoemt, daar71 sy71 nochtans op straat, binnens 72 huys, en elders72 (God betert!) daglijcx veel erger hóóren, en doen. Sulcke, en 73 dierghelijcke schurfde schapen73 blaten aldermeest van de onreynicheyt, andere 74 al te barmhertighe74 en mogen74 niet veelen datmen de godlóóse vinders74 van 75 bedroch en schalckheyt75, wat over de heeckel haalt. Ick kent75, het is een slap- 76 * heyt in mijn, dat ick de eerelóóse-geen-noot-hebbende-moetwillige-Bancke- 77 roetiers77 (die haar goet aansien en ghelóóf77 by de lieden met eeren77 misbruy- 78 cken, en diefs ghewijs78 de vromen 'tharen onbruyck78 arm en ellendich maken)

79 niet en kan troetelen noch na de mondt spreken, ghelijckerwijs alsser veel 80 Fielen80 en Rabauwen80 doen, die de buyt80 'tsamen staan, of die80 an 'tselve evel 81 sieck zijn, en wel lichtelijck81 den eenen dach of den anderen het op-gheven81, 82 en deurgaan82 sullen. Ick ben soo kleen als ick mach82, maar soo groot82 en goedt 83 van ghemoedt, dat ick83 soo een stuckedrochs niet en kan toestaan soo een ver- 84 doemelijcke schelmery, noch ick en kan niet onbeklaagt noch onbeschreyt 85 laten, de ghene die door onghevallen85 tot een bedroeft verlóóp moeten ko- 86 men86. Nu heb ick 't inder waarheyt op niemant in't besonder ghemeent86, maar 87 heb de kluppel87 int hondert87 blindelingh geworpen, luck raack, die87 ghetroffen 88 is, volcht88 het Rijmpje. Doetet u seer, wachtet u meer88.

89 Die beleeftheyt heb ick ghebruyckt89, dat ick een ander tijdt hebbe ghenomen89, 90 op datmen te minder beduydenisse op90 de teghenwoordighe levende en soude 91 maken, ghelijck ick oock niet ghedaan en hebbe. De Brabantsche Tale heb 92 ick tot geen ander eyndt92 hier in ghevoeght, als om haare arme hovaardy 93 an te wijsen93, dat sy also wel93 haar lebbicheden93 heeft als de botte93 Hollanders93, 94 die sy94 soo wel niet en konnen volghen94, als wy-lieden94 haare mis-spraack94. Dit 95 zijn dan vriendelijcke Leser, of Leserin, de oorsaken en de dinghen, die mijn 96 hebben beweegt96 te doen drucken, mijn Brabander die van veelen96 lachterlijck96

97 belogen is, en die ick wensch datse u so wel mach behagen, als sy97 de beste en 98 braafste lieden voor desen98 heeft gedaan, soo ick dat vermerck98, sal ick my 99 spoeyen99 om U.L.99 eerlangh99 een kluchtigher en veel gheestigher99 ghemeen te 100 maken100. Hier mede wil ick u niet langer ophouden. Leest met lust100, en trect 101 tot uwen dienst101 het gene dat u wel ghevalt101, en gheeft my voor mijn groote 102 en willighe102 moeyte, een vriendelijck gesicht, het sal loons ghenoech zijn.

 

103 Voor103 uwen altijdts bereyden103 en

 

104 jonstighe104 G.A. Bredero.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen