Lucelle

(1976)–G.A. Bredero– rechtenstatus




[pagina 69]
Ga naar margenoot+Eerste handelinge, eerste deelGa naar voetnoot-Ga naar voetnoot- Baron en zyn vrunt Adellaar. Na dat ick 't in de schaal mijns kennis heb gewoegen,Ga naar voetnoot1 Vind ick hier voor de mensch, het opperste genoegen Gelegen int gesicht: want huyden morgen heeft Oochschijnlijck my vertoont de schoonste die daar leeft.Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] O ongelooflijck ding! die swinck die gaf my tevensGa naar voetnoot5 In een blick tijts meer vreuchts, als al de lust mijns levens.Ga naar voetnoot6 Onmogelijck is het my, uytdrucklijck met bescheytGa naar voetnoot7 Te schilderen het beeldt van haar uytnementheyt. adellaar Alwaar genegentheyt het oordeel is bevolenGa naar voetnoot9 10[regelnummer] Siet men de oordelaar int vonnis dickwils dolen. De Minne die is blint, en oordeelt onvertsaacht 'Tgoet voor quaat, 't lelijck schoon, na dattet haar behaacht. baron Neen't is geen onverstant dat my verkeert doet roemen. Sy is gelijck de roos onder de schoone bloemen, 15[regelnummer] S'is als een Diamant uytmuntend en verweent,Ga naar voetnoot15 Die door haar deucht verwint al't edele gesteent.Ga naar voetnoot16 Recht soo als dese twee al d'andre gaan te boven,
[pagina 70]
Soo moet men dese Maacht boven de Maachden loven. Het Eylandt Kossen roem, en Prins der Schilders eelGa naar voetnoot19 20[regelnummer] Apelles diergelijck noyt maalden met pinceel.Ga naar voetnoot20 Haar hayr, soo ick haar sach, lach saartelijck gevlochten,Ga naar voetnoot21 Wiens blickeren en glans de goude Son verpochtenGa naar voetnoot22 Door kracht van't levend gout, en weerschijn gaf het gloorGa naar voetnoot23 Op't hooge voorhooft, blanck als mellick wit yvoor. 25[regelnummer] Ick gis dat van zyn Moer de schutterlijcke jongenGa naar voetnoot25 Dit gout-draat tot een net der Minnaars heeft bedongen.Ga naar voetnoot26 Den uchtent root-gekaackt, die ons den dach aen brengt, Is met soo helder blos, als sy is, niet besprengt.Ga naar voetnoot28 Roosen en Lelien, en een bevallich wesen,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] En al het menschlijck soet, dat kan men in haar lesen.Ga naar voetnoot30 O schoonheyt ongemeen! onder wijnbrauwen net Staat dat behoorlijck goet, die oogjes schoon geset: Wat sech ick, oogen? neen, twee tintelende starren, Waar de beschouwers haar onwetend' in verwarren.Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Mits daar de kleene Godt al steels-gewijs bespietGa naar voetnoot35 En vangt de gene die te nechtich haar besiet.Ga naar voetnoot36 Haar Neus is soo beknopt, geschickt en wel gemetenGa naar voetnoot37 Dat niet daar op de Nijdt te schrollen soude weten.Ga naar voetnoot38 Haar lipjes van Koraal die geven soetjes uyt
[pagina 71]
40[regelnummer] Een lieffelijcker lucht dan't voor-jarige kruyt.Ga naar voetnoot40 En wanneer syse stelt om lieflijck te ontfoncken Betoovert sy het breyn, en maackt de ooren droncken Ga naar margenoot+Door duysent treeckjes vol van schrandre boerteryGa naar voetnoot43 En aarticheytjes loos, met een gelaat daar by,Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Dat niemant wie hy zy, hoe oudt of jong van iaren,Ga naar voetnoot45 Of hy snackt na een kus, of wenscht met haar te paren. De kin, de keel, de krop, ia beyde borstjes meeGa naar voetnoot47 Die zyn soo wit, dat sy beschamen selfs de snee.Ga naar voetnoot48 Van't ander swijch ick, als van onbekende dinghen. 50[regelnummer] Daarom sal ick u lof, tot drie en viermaal singen, O Minne! die mijn sin gheleyt hebt op een MaachtGa naar voetnoot51 De schoonste van Lyon, of die de aarde draacht. Dies ick door mijn geluck my meerder mach verfroyen,Ga naar voetnoot53 Dan om de Griecksche vrouw de Konings soon van Troyen.Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Want siet myn Nimphelyn is suyver, ongheschent, Wiens maachdom dat ick hoop te plucken op het endt Door trouw of andersins. adellaar Ghy roept alre gewonnen,Ga naar voetnoot57 En hebt noch slach noch stoot, noch niet met al begonnen.Ga naar voetnoot58 En ymmers weet ghy wel, wie eenich Stadt of plaats 60[regelnummer] Innemen wil met kracht van ruyters of soudaats,Ga naar voetnoot60 Dat diese moet voor eerst opeysschen oft ontseggenGa naar voetnoot61 Ten viere of ten swaard, eer mense gaat beleggen:
[pagina 72]
Maar weygert men verdrach van vruntschap of van vree, Dan wert benadert en becingelt stracx de SteeGa naar voetnoot64 65[regelnummer] Met loopgracht en met schans, met weeren en bolwercken:Ga naar voetnoot65 Dan kat men kat op kat. Sta vast dan Toorens kercken,Ga naar voetnoot66 Het grof geschut dat komt. dan treet men in de strijdt En hitte des gevechts, om eens te zyn verblijdt Met seeges lauren kroon, met ware rust, en redenGa naar voetnoot69 70[regelnummer] Der ouweling lijfs gevaar, en sware moeyelickheden.Ga naar voetnoot70 Dit is de naaste wech die ghy moet wandlen in, In 'tstuck van u Belech en soete vyandin. baron Haar schoonheyt heeft myn ziel alrede so gedwongen, Dat ick de Min de plaats te laten ben gedrongen:Ga naar voetnoot74 75[regelnummer] Daar heerschapt hy na lust soo treffelijck in mijn,Ga naar voetnoot75 Dat soo'k den strijdt God was, sy souw myn Venus zijn.Ga naar voetnoot76 adellaar Doet wech dat misverstant, weecht over in u sinnenGa naar voetnoot77 Met wien ghy hebt te doen: 'tis d'al te stercke Minne, De meester van de Goon, de dwinger van de mensch, 80[regelnummer] Die onse sinlijckheyt bestuurt na wil en wensch.Ga naar voetnoot80 De min is sichteloos, kindts, veynsend', logenachtich,Ga naar voetnoot81 Wetteloos, trouweloos, onsuyver, onwaerachtich.Ga naar voetnoot82 Sijn pijltjes zyn gedoopt in gift, in bloet, of smeer,Ga naar voetnoot83 Het wondt al wie het raackt, wie't raackt die heeltet weer.
[pagina 73]
baron 85[regelnummer] De alderbeste lien, voornamentlijck de Grooten, De koude suffers meest verwerpen en verstooten,Ga naar voetnoot86 Als ongeestich en boers, sy dencken in haar sin,Ga naar voetnoot87 Dat sy zyn onbequaam tot sake vande Min. Ga naar margenoot+Sy oordeelen, dunckt my, om reden, seer rechtvaardich, 90[regelnummer] Want hy is Godlijck, meer als menschen eere waardich.Ga naar voetnoot90 Vermits den Chaos eerst hem in de weerelt bracht,Ga naar voetnoot91 Geboren met ontsach van heerlijckheyt en macht, Gelijck een overheer en vader van de Goden. Syn grootheyt sonder maat, syn eeuwige geboden 95[regelnummer] Werden gehanthaaft steets van al de Burgery Des gulden hemelryckx, van welcken tijt, dat hyGa naar voetnoot96 Van eeuw tot over eeuw en eeuwicheyts veroudenGa naar voetnoot97 Tot heden op den dach de voochtschap sal behouden. Het sterffelijck geslacht der aarden, dat ontsietGa naar voetnoot99 100[regelnummer] Syn heylicheyt, syn kracht, syn mogende gebiet.Ga naar voetnoot100 Want als een aardtsche Godt wert hy hier aangebeden, Tot een erkentenis van syn grootdadicheden. Ick tart de gene die haar moeder op de testGa naar voetnoot103 Branden en blakeren, sy doen vry al haar best,Ga naar voetnoot104 105[regelnummer] Met al de lange sleep van de neuswyse kloeckers:Ga naar voetnoot105 Van woorden-sifters, en van scherpe ondersoeckers Des vruchtbaren Natuurs, dat sy met reden, myGa naar voetnoot107 Eens seggen, wat de Min in eygen wesen sy.
[pagina 74]
adellaar Ick ben verheucht en blijdt om dat wy syn getreden 110[regelnummer] In een so nutten als vermakelijcke reden:Ga naar voetnoot110 Ist dat u heusheyt my soo veel gehoors verlient,Ga naar voetnoot111 Ghy wert na krancke kracht van my hier op gedient.Ga naar voetnoot112 Dat uyt den Chaos eerst de Liefde is ghekomen,Ga naar voetnoot113 'Tis waar, maar vaack wert de Min voor de Liefd' ghenomen;Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] En dat wert by't verstant voor een faal-greep ghedoemt.Ga naar voetnoot115 De Liefde die is Godt, of Godlijck, na men 't noemt, En hoort veel hoogher 'thuys als in die beuselinghen. De Liefde is de strick en d'eendracht van de dinghen,Ga naar voetnoot118 'Tsy Hemelsch, oft t'sy Aardtsch. Maar de Liefd' die ghy raamt,Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] Die wert van yeder een Cupido meest ghenaamt, Dat is gheseyt soo veel als dierelijcke lusten, Of redeloose wil, veroorsaackt met onrusten In 's Menschen teder hart, door't peynsen dach en nacht, Op het geminde ding, datmen ter weerelt acht. 125[regelnummer] De Min berooft de mensch van vreuchden en vryheyden, Hy swackt de kracht des lyfs en doet de geest verscheyden,Ga naar voetnoot126 Hy is der ouden doot, en vyandt van de ieucht, Hy ist die't goede hart afleydt van't perck der deuchtGa naar voetnoot128 In eenen moortkuyl woest van sonden ongenadich, 130[regelnummer] Hy is en blijft in ongestadicheyt gestadich.Ga naar voetnoot130 Hy wert geschildert vaack kints, moedernaackt en blint,Ga naar voetnoot131 Om dat hy niet en weet wat dat hy wil of mint. Maar andren om hem meer en beter te vertoonen, Die doen hem schijnen een seer lieve, overschoone,
[pagina 75]
135[regelnummer] Ga naar margenoot+En kuysche jonge Nimph, van't hooftscheel af, tot daarGa naar voetnoot135 De buyck syn eynde neemt: het ander deel daar naar, Als achterlijf en start, is van een draack fenijnich.Ga naar voetnoot137 Dit Dier, of ongediert, lieflockend' en schoonschijnich, De menschen bloemtjes en de soete honich biet, 140[regelnummer] Maar wie dit bittre soet eens proeft of inne giet, Die voelt zijn ingewant verscheuren en verschenden,Ga naar voetnoot141 En hy besluyt zijn tijdt met een ellendich ende.Ga naar voetnoot142 Wie dat de Min zyn hart op hoop van loon verhuurt,Ga naar voetnoot143 Tis selden dat hy niet zyn suycker stracx besuurt,Ga naar voetnoot144 145[regelnummer] Syn vreucht met droeve druck, syn winst met schand' en schade,Ga naar voetnoot145 Syn weelde niet verdriet, syn jonst met ongenade. Wel dunckt u noch de Min als ghy u inne beelt?Ga naar voetnoot147 Wie meest de Min inruymt, zijn selven meest ontsteelt,Ga naar voetnoot148 En ruylt zijn menschlijckheyt en edeldom grootgeestichGa naar voetnoot149 150[regelnummer] Aan boersheyt onbeschoft en woesticheden beestich.Ga naar voetnoot150 Homerus heeft daarom versiert en toebereytGa naar voetnoot151 De lichte Circe Vrouw van d'ongebondenheyt,Ga naar voetnoot152 In dartelheden gayl en wellust opgetrocken:Ga naar voetnoot153 Wie sich met haar vergreep veranderde in Bocken,Ga naar voetnoot154 155[regelnummer] In Beeren, Swijnen, en dus ander dom gediert.Ga naar voetnoot155 Hier door ist sproockje eerst van Iö oock versiert, Die in een witte Koe al stommeling bequeeldeGa naar voetnoot157 Het ongeoorloft werck dat sy met Iupijn speelde. Maar doch dit fabel-boeck, dat ons dien Heyden gaf,Ga naar voetnoot159
[pagina 76]
160[regelnummer] Dat soeckt den Mensch door leer, van't quaat te leyden af.Ga naar voetnoot160 Alexander, de grootste die d'Aard' heeft gedragen, Als hy het Persisch heyr en Darius had geslagen, En wilde t Vrouw volck niet, hoewel gevangen, sien, Maar groetse want siet, hy docht misschien,Ga naar voetnoot164 165[regelnummer] Soo ick haar schoonheyt wil wat deeger gaan beschouwen,Ga naar voetnoot165 Villicht werdt ick een slaaf van mijn gewonnen Vrouwen.Ga naar voetnoot166 Daarom seyt eener wel: het sien en is niet goet,Ga naar voetnoot167 'tAnspreken dat is quaat, noch slimmer die wat doet.Ga naar voetnoot168 Amjanus Bisschop heeft zyn oogen uytgesteken,Ga naar voetnoot169 170[regelnummer] Om dat hy al te nauw de Vrouwen had bekeken.Ga naar voetnoot170 Een Roomsche Leo Paus hield af zijn eene handt,Ga naar voetnoot171 Om dat hy had daar me de Vrouwlien aengerant.Ga naar voetnoot172 In't kort de Minne doet verwelcken en verslenschen De jonckheyt en de jeucht en wackerheyt der menschen. baron 175[regelnummer] Ghy neemt der Minnen gront, dunckt my te qualijck in.Ga naar voetnoot175 Maar my wispelt de spreuck des Schrijvers in mijn sin,Ga naar voetnoot176 Die ick u heden wil verkonden en verklaren: Die seyt, de liefde komt als twee op d'ander staaren,Ga naar voetnoot178 En dat het swinckje recht elckander wel gemoet,Ga naar voetnoot179 180[regelnummer] En springt van oog in oog, en sackt in beyder bloet, Ga naar margenoot+Tot binnen in de maach, en prickelt voort het harte Vol nuwe wonden en vol angename smarte. O soete bitterheyt! o heugelijcke pijn, Ghy kunt door ander raadt (ach!) niet genesen zijn,Ga naar voetnoot184 185[regelnummer] Dan door't genaken van twee liefjes gelijcksinnich
[pagina 77]
Die d'ander lieven soet recht vriend'lijck en aanminnich. Al spraackt ghy scharsend laast dat spreeckwoort overluyt,Ga naar voetnoot187 De Liefd' gaat boven in, seyt ghy, en onder uyt. adellaar Ick heb mijn dagen noyt niet beters noch gelesen, 190[regelnummer] Als hem die daar beschrijft de liefde dus te wesen,Ga naar voetnoot190 Een ding, ick weet niet wat. het komt, ick weet niet hoe, En 'tgaat, ick weet niet waar, waar door, of waar na toe. baron Ghy spot noch met de Min, soo ick u hoor vermanen,Ga naar voetnoot193 En over wijl en tijdt d'oude AthenianenGa naar voetnoot194 195[regelnummer] Die vondense so goet, so heylich, ja so dat,Ga naar voetnoot195 Dat sy hem joegen uit de vryheyt van haar StadtGa naar voetnoot196 Die niet beminnen wou, de burgerlijcke Rechten Die dwongen tot de Min, Mans Maachden ende Knechten. adellaar Ick sech niet dat de Liefd' is scheldens waart of quaat, 200[regelnummer] Maar dat haar wegen zijn vol nevels in der daat: En dat de gene die haar waanden best te kennen, Haar lieten aldereerst bedriegen ende schennen.Ga naar voetnoot202 Als Adam, David, Salomon, Absolon, Samson,Ga naar voetnoot203 Hercules, Achillis, ia Paris en Iason,Ga naar voetnoot204 205[regelnummer] En ontallijck veel meer van die vermaartste Helden Der eeuwen afgeleeft: die al ter neder veldenGa naar voetnoot206 D'ondrachelijckste Beul, de Minne, die Tyran.Ga naar voetnoot207
[pagina 78]
baron Met oorlof Adelaar, waarom vervolcht ghy danGa naar voetnoot208 Met sulcken naarsticheyt de jente valleriecke,Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Om wien ick u so dick sach blosen en verbliecken?Ga naar voetnoot210 Wanneer sy onversiens u ergens quam te moet,Ga naar voetnoot211 Sach ick een groote storm en onweer in u bloet. Hoe dick sack ick u staan gelijck als uytgetogen,Ga naar voetnoot213 Ontreddert en ontmant van menselijck vermogen,Ga naar voetnoot214 215[regelnummer] Als ghy de schoone saacht, de vrouwe van u siel, Daar hart en harsens bey soo heftich op an viel, Dat ghy noch lijf noch le-en noch spieren niet en roerde, En niet dan het gedacht zijn ambacht uyt en voerde,Ga naar voetnoot218 En staarden al gelijck als levendloos, tot datGa naar voetnoot219 220[regelnummer] De sinnen uytgedacht van't wondren waren sat.Ga naar voetnoot220 adellaar Tot mijn leetwesen, laas! soo maackt ghy u vertooning,Ga naar voetnoot221 En bruyckt tot voorbeelt my, want ick heb geen verschooning, Vermits ick al te diep hier in getreden ben, Soo dat ick nu te ruch niet weder komen ken. baron 225[regelnummer] Wel mach men dan de Min niet bruycken na u seggen?Ga naar voetnoot225 adellaar Men mach, maar men moet sien waar datmen die gaat leggen.Ga naar voetnoot226 Ga naar margenoot+Beneffens dien acht ick het raadsaamste te zijn,Ga naar voetnoot227 Dat men-se besicht als de vreuchtmakende wijn, Die soberlijck genut versterckt des Lichaams krachten,
[pagina 79]
230[regelnummer] En weckt de doffe geest tot schrandere gedachten, Vol snelheyt des vernufts: maar wies' in tegendeelGa naar voetnoot231 Heel gulsich innegulpt, en swellicht door de keel, Die smoort sijn sin en wet, en d' alder-eelste geestenGa naar voetnoot233 Veraarden onbesuyst in onreedlijcke beesten.Ga naar voetnoot234 235[regelnummer] Waar van ons namentlijck dees twee voorschriften zijn,Ga naar voetnoot235 Actaeon door de min, Alxander door de Wijn.Ga naar voetnoot236 Daarom so moetmen sich na wijsheyts maat beheeren,Ga naar voetnoot237 En doen voorsichtich als die't swemmen willen leeren, Die nimmer verder in het water sullen gaan, 240[regelnummer] Als daar sy inde noot wel seecker kunnen staan,Ga naar voetnoot240 Of daar sy gants vermoeyt van't woelen mogen rusten, En tre'en te landewaarts, na 'tboeten van haar lusten.Ga naar voetnoot242 baron Wy zijnt dan nu gants eens, Heer Adelaar mijn Vrundt, Ick ben op 'thoochst verlieft, en wil het minste punt 245[regelnummer] Voor u verswijgen niet. want ick vont niemant trouwer: De Raadts-heer Karponi, de groote Wissel-houwer,Ga naar voetnoot246 Dat is de Vader van de welgheboren Maacht Lucelle, die mijn hart verholen liefde draacht. Doch k'minse suyverlijck die Parel aller Vrouwen, 250[regelnummer] En hoopse tot mijn Bruyt oock wettelijck te trouwen. Ofschoon de Vader haar rijcklijck uytgeven sal,Ga naar voetnoot251 Wat is zijn macht by't mijn? Och lacy niemendal.Ga naar voetnoot252
[pagina 80]
Mijn waardicheyt, mijn goet, mijn edelheyt van bloede Doen ongetwyffelt my gelooven en vermoede, 255[regelnummer] Dat ick so kleynen saack, of hoe groot sy oock sy,Ga naar voetnoot255 Versoecken sal aan kem, of hy en sal het my, Om mijn grootachtbaarheyt toestemmen en vergunnen. adellaar Sy souw geen meerder eer waarlijck ontfangen kunnen. Daarom soud' ick u raan 260[regelnummer] Eens mondeling te gaan Den Vader selfs te spreken. Soo hoefdy niet te smeecken, Te vleyen. 'tis te kintsGa naar voetnoot263 Te breken so veel wintsGa naar voetnoot264 265[regelnummer] Om't Meysje te behagen. Ick salt de Ouders vragen, Soo haast als ick het mienGa naar voetnoot267 Een endt daar af te sien.Ga naar voetnoot268 Want als die willen lijenGa naar voetnoot269 270[regelnummer] Dan ist geen kunst te vrijen.Ga naar voetnoot270 Al waar de dochter schierGa naar voetnoot271 Het aldertrotste dier,Ga naar voetnoot272 Ga naar margenoot+Haar strafheyt is te breken Met lang en lieff'lijck preken. 275[regelnummer] Maar buyten vrienden raat,Ga naar voetnoot275 Hoe schoontjes dat men praat, Hoe wel datmen can veynsen En decken zijn gepeynsen,Ga naar voetnoot278 Hoe seer de ionge Lien
[pagina 81]
280[regelnummer] Malkander mogen sien:Ga naar voetnoot280 Of beyder sinnen vallen,Ga naar voetnoot281 Het is al niemendallen. Al hebmen 'twoortje Ja, Het blijft al even na:Ga naar voetnoot284 285[regelnummer] Dat weten sy die't proevenGa naar voetnoot285 Met hartelijck bedroeven. Maar trecktmen opter loopGa naar voetnoot287 So raacktmen wel goet koop,Ga naar voetnoot288 Ten aldereersten swanger,Ga naar voetnoot289 290[regelnummer] Dat maackt dan noen veel banger. Elck kijckt den ander an,Ga naar voetnoot291 Sy hebben niet waar vanGa naar voetnoot292 Om eerelijck te leven,Ga naar voetnoot293 Die 'theeft en wilt niet geven.Ga naar voetnoot294 295[regelnummer] Is yemant so voldoentGa naar voetnoot295 Dat hy het huw'lijck soent,Ga naar voetnoot296 So wert het hem verweten, En op sijn broot gesmeten.Ga naar voetnoot298 Maar trefmen dan een man 300[regelnummer] Die of, noch an en kan,Ga naar voetnoot300 Al doetmen hem versoeken By Grooten, en by kloeken:Ga naar voetnoot302 Zijn Deensche kop EenrinsGa naar voetnoot303 Verstaatter toe geensins,Ga naar voetnoot304
[pagina 82]
305[regelnummer] Dan looptmen af syn schoenen, Slechts om een buyck vol soenen: Ick heb oock in dat gilt Veel tyts onnut verspilt Met loopen en met iachten 310[regelnummer] By dagen en by nachten, In hagel, en in snee, In wint, en winter mee, Maar dit heb ick onthouwen, Datmen niet mach vertrouwen 315[regelnummer] De aldergrootste vrient, Die schoonst voor oogen dient, Diens snootheyt is te vresen:Ga naar voetnoot317 Want met een vruntlijck wesenGa naar voetnoot318 Ga naar margenoot+En met de schoonste schijn 320[regelnummer] Zy vaak vyanden zijn: Maar God moetse so schennen,Ga naar voetnoot321 Dat men-se mach bekennenGa naar voetnoot322 Die vrient zijn in't gelaat,Ga naar voetnoot323 En vyant inder daat. 325[regelnummer] Mijn Lief swoer my in't levenGa naar voetnoot325 Te laten noch begeven.Ga naar voetnoot326 Daar op is noch geschiet.Ga naar voetnoot327 Maar hola! hooger niet.Ga naar voetnoot328 Dan seker 'twaar te byster.Ga naar voetnoot329 330[regelnummer] De lichtheyt van een VrysterGa naar voetnoot330 Is 'tlichtste datmen vint. Ja lichter als de wint Bevind ick nu de woorden
[pagina 83]
Dien ick hier voormaals hoorden.Ga naar voetnoot334 335[regelnummer] Maar nu het heeftet al,Ga naar voetnoot335 Het is soo't blijven sal. Ick loop myn spoor te buyten. Maar endelijck in't sluyten,Ga naar voetnoot338 Gaat by de Vader selfs, en vraacht bescheyt met reen.Ga naar voetnoot339 baron 340[regelnummer] Die raat die is seer goet, kom gaan wy t'samen heen. De vader en Lecker-Beetie 'tIs acht maal seven Jaar in Sprockel darden daghGa naar voetnoot341 Dat ick eerst 'tgroote licht des lichten fackels sagh. Van dien dach tot op nu, dat 's tegenwoordich heden, Ben ick van ongeluck noch eenig ramp bestreden. 345[regelnummer] Maar het beleeft geluck heeft al zijn loop bereytGa naar voetnoot345 Gants na mijn wensch en wil, om mijn Godvruchticheyt. En 'theeft aan alle ding volkomelijck gescheenenGa naar voetnoot347 Dat sy niemant meer gunst dan my en wil verleenen.Ga naar voetnoot348 Al kruysten ick de Zee, al drieschten ick de wint,Ga naar voetnoot349 350[regelnummer] Al puften ick de storm, al liep ick dol en blintGa naar voetnoot350 Door lagen roovers heen met koopmanschap geladen,Ga naar voetnoot351 Ick quammer altoos door behouwen sonder schaden. Ick heb so varr gereyst dat icker of verschurck,Ga naar voetnoot353 Van d'een tot d'ander Pool: gehandelt met den Turck, 355[regelnummer] En met den Persiaan, met diefsche Arabesen, Met Mooren geel en swart, met schrandere Chinesen,
[pagina 84]
Aan Sarmaters en Schyt myn waren wel verkocht,Ga naar voetnoot357 En goede wisseling altijts van daar gebrocht.Ga naar voetnoot358 Mijn Schepen diep gelaan van boven tot de bomenGa naar voetnoot359 360[regelnummer] Zijn reys op reys gewenscht ter haven ingekomen.Ga naar voetnoot360 Ga naar margenoot+Mijn schulden stracx ge-int. noyt leet ick banckeroetGa naar voetnoot361 Aan Wissel buyten 'slants, noch achterstal aan goet.Ga naar voetnoot362 Noch selfs den heeten loop der woeste Fransche muyters,Ga naar voetnoot363 Dat wilt versamelt volck van Knechten en van Ruyters, 365[regelnummer] Die't oude Vrancken-rijck afwurpen tot in't zandt,Ga naar voetnoot365 Die Steden roofden uyt en staken in den brant. Die Heeren huysen groot en Dorpen streng afliepen,Ga naar voetnoot367 Die de Mannen schatten, en Vrouw en kint besliepen,Ga naar voetnoot368 Die hebben van mijn haaf my niets onbruyck gemaackt.Ga naar voetnoot369 370[regelnummer] Ick ben geluckich door soo veel gevaars geraackt. Ick ben schatrijck van gelt, en groot van vrienden machtich, In Stadt treflijck behuyst, op't lant noch wel soo prachtich. Ick heb een eenich Kint, die al de weerelt seyt Te wesen een Thresoor van ware suyverheyt.Ga naar voetnoot374 375[regelnummer] Sy is alleen de stock van mijn verloopen dagen,Ga naar voetnoot375 s'Is al mijn raat en rust: meer souw sy mijn behagen,Ga naar voetnoot376 En waar sy niet soo stuurs, noch afwysich van sinGa naar voetnoot377 Aan een'ge Edellyen, die ick van harten min, En die om mynent wil haar eerlijck komen vryen.Ga naar voetnoot379 380[regelnummer] Maar sy schijnt niet verkuyst met hoofsche klappernyen.Ga naar voetnoot380
[pagina 85]
Noyt sach ick haar in't minst yet vry of vrolijck zijn.Ga naar voetnoot381 Sy heeft anders geen wil als in de wil van mijn. Sy oeffent de Musyck, maar boven alle leeringGa naar voetnoot383 Acht sy de Rymery de Goddelijckste neering,Ga naar voetnoot384 385[regelnummer] De Rederijcke kunst sy alsoo deftich pleecht,Ga naar voetnoot385 Dat sy de grooten schrickt en innerlijck beweecht.Ga naar voetnoot386 Een ding leyt op mijn leen dat my noch yets sal ruckenGa naar voetnoot387 Van dese zegening in sware ongelucken: Want in de Poësy heb ick gelesen, dit, 390[regelnummer] Dat Iupyn in't gewelf des hoogen Hemels sit Tusschen twee vaten in, d'een is vol heyls en goede,Ga naar voetnoot391 En d'ander is vervult met ramp en arremoede, Uyt wien dat hy gelijck besproeyt dach ende nachtGa naar voetnoot393 d'Inwoonders van der Aardt, dat sterffelijck geslacht. 395[regelnummer] 'tIs daarom dat Philips vader van Alexander Hem noyt verheugden in de neerlaach van een ander, Of hy en badt de Goon, sy wilden doch dat soetGa naar voetnoot397 Vermenglen met yet suurs, op dat geen hoogemoet Zijn edelharticheyt verwaandelijck sou schenden. 400[regelnummer] De Vorst van Samos die geen ongeluck en kenden,Ga naar voetnoot400 Die noyt ter weerelt sach dat hem misluckten yet, Noch geenich ding dat hem brocht treuren en verdriet, Maar wat is hem geschiet in zijn geluckich leven? Hy werdt schandtlijck gehenckt tot schande van zijn Neven:Ga naar voetnoot404 405[regelnummer] Zijn rijck wert hem ontruckt, zijn goederen, en al. Hoe hooger in't geluck, hoe nader an de val. Ga naar margenoot+Niemant en is soo wijs die hier weet van te veuren, Wat ongeval dat hem noch namaals sal gebeuren.Ga naar voetnoot408
[pagina 86]
Op d'alderhoochste berg stuyt meest de wint op aan, 410[regelnummer] De alderrijckste man mach hier niet seker staan.Ga naar voetnoot410 Daarom leef ick altoos in hondert duysent vresen. lecker-beetje En niemant wil nochtans, rijck zijnde, arrem wesen. Ick houdt met de rijckeluy, de beste van de Stadt, Al syn't maar plompe bloets en platters in haar gat.Ga naar voetnoot414 415[regelnummer] Of sy van dit of dat, of nieuwers of en weten,Ga naar voetnoot415 Wat baat de wetenschap? ja gaatter wat van eten. Als had een man Salomons wijsheyt, of Samsons kracht, Het hy geen geldt of goet, wat is hy toch geacht? Ick segh noch, ick prijs de Klay daarmen de Botter om koopt.Ga naar voetnoot419 420[regelnummer] Wat schaatet een man dat hy wat met de lymstang loopt?Ga naar voetnoot420 En offer schoon een huys vol malle ky-eren of komen,Ga naar voetnoot421 Se worden allegaar noch wel ten houwlijck genomen. Want binje geck, binje vreck, binje geel, binje scheel, Binje dol, binje vol, binje slof, binje grof, binje schrael, binje kael,Ga naar voetnoot424 425[regelnummer] Binje dof, binje doof, binje blint, binje nes, binje bles,Ga naar voetnoot425 Binje boos, binje loos, binje voos, binje out, binje kout,Ga naar voetnoot426 Binje hoer, binje dief, Heb je Geldt, ick hebje Lief. Had ick maar wat van dat goet, daar men de handen me salven,Ga naar voetnoot429 430[regelnummer] Ick souw soo wel een wijf krijgen als deuse ionge kalven. Neen miester, 't gelt is de leus: 't gelt is de bruyt daarmen om dangst. Gants suycker elekaarten, had ick gelt, ick was een langst.Ga naar voetnoot432 Het Geldt dat stom is Maackt recht dat krom is: 435[regelnummer] En gelt, gewelt, en gunst
[pagina 87]
Breeckt recht, zegel, en kunst. O baas, dat gelt dat weet wat, die daar heeft datter klinckt,Ga naar voetnoot437 Die is over al wellekom, en krijght datter springt.Ga naar voetnoot438 Daar is nu geen meer schand, noch oock geen grooter sonden,Ga naar voetnoot439 440[regelnummer] Als datmen geldeloos en arrem wert bevonden. Al leeft nu noch so wel een eerlijck arrem man,Ga naar voetnoot441 Zyn rijcker sal hem nauw eens willen spreken an.Ga naar voetnoot442 De vrome kaalis mach wil hy alleenich loopen:Ga naar voetnoot443 Maer de rijckeluy hebben vrienden met hoopen. 445[regelnummer] En die den armen over machGa naar voetnoot445 Biedtse selden goeden dach. O dat gelt, dat noble gelt, dat maackt een man ontsien, En doet hem met een graviteytse toorneteyt gebien:Ga naar voetnoot448 Want elck groet bloots-hooft een machtige Ryckert, 450[regelnummer] En selfs staat zijn hoet vast op zyn kopp 'espijckert.Ga naar voetnoot450 Hy laatet soo met een verwaande grandissimo deur staan:Ga naar voetnoot451 Maar koomter dan een schytbien of sulcken leur gaan,Ga naar voetnoot452 Ga naar margenoot+So nycht hy met de hoet en knye schier aan de aardtGa naar voetnoot453 Voor die op tsestiende deel so veel niet en is waardt. 455[regelnummer] O Heerschip dat ick maar een weeck liep met iou brieven,Ga naar voetnoot455 Terstont souwen my wel dapper achten een deel groote dieven.Ga naar voetnoot456 Of had ick maer iou specioen, ick sou datelijck strackGa naar voetnoot457 Gaan hylicken metter vaart aan een moeye jonge sack.Ga naar voetnoot458 vader Wel wat souw g'er me doen?
[pagina 88]
lecker-beetje Dat wil ickje wel seggen, 460[regelnummer] Maar ick wouse soenen, en moytjes weer wech leggen.Ga naar voetnoot460 vader En dan daar na wat meer? lecker-beetje Wel dat komt seker kloeck,Ga naar voetnoot461 Wat meer? ick wodse sparen als begyne koeck,Ga naar voetnoot462 Ick souse fijntjes in een schoon pampiertje rollen, En sluytense voort wech, so souse mijn niemant of pollen.Ga naar voetnoot464 465[regelnummer] Ick souse altemet by hoy en by gras, gy weet wel hoe,Ga naar voetnoot465 Goeden dach hofstee, was ick byje, ick sprackje toe.Ga naar voetnoot466 Ick souwer ten minsten niet op een heele Vaam genaken,Ga naar voetnoot467 So souw ick immers niet diep in de kyeren raken.Ga naar voetnoot468 Daar ben ick voor vervaart, want 'tis maar slaverny, 470[regelnummer] Die stroy-stronckjes met een feyl na te loopen, als ons Buurwijf FyGa naar voetnoot470 Die altoos arme sloof sit rontom inde ayeren,Ga naar voetnoot471 En waarse gaat of staat, komt met dat krijtend goet an bayeren.Ga naar voetnoot472 Maer of ick schoon so mal noch worden alsen mens,Ga naar voetnoot473 Ick hadder haast genoech an een rijckeluyer wens.Ga naar voetnoot474 vader 475[regelnummer] Ja Lecker dat waar goet, kon gy dat so bespreken.Ga naar voetnoot475
[pagina 89]
lecker-beetje Wel ken men niet? so wil ick daar een speltje by steken.Ga naar voetnoot476 Wel sommige luy doent nochtans so, is mijn geseyt, Hoe komt dat? of hebben sy heur ayeren eerst uytteleyt?Ga naar voetnoot478 Gy hebter ientje, en Dignum Fockels hetter twietjes, 480[regelnummer] En jou moers bestemoers moers susterlinx recht susterlinckx, Afters kynts kynts Meutje Marties, petemoeys, nichts dochters Dochter, Anne Koomen rijns hetter dryetjes.Ga naar voetnoot480-482 Heb gy tsamen so oppeset? of ist geslachts schult?Ga naar voetnoot483 vader Een ygelijckx getal wert van den Heer vervult. 485[regelnummer] Kindren zijn gaven Gods, hoewel veel rijcke wijven Om kinder vruchtbaarheyt de arremen bekijven:Ga naar voetnoot486 Gelijck of de natuur haar dese vruchten gaf Tot een vervloecking, of tot haarder sonden straf. Tkomt door Godts schicking, niet door het beleydt van menschen: 490[regelnummer] Tgeluck geeft wat het wil, en niet na dat wy wenschen.Ga naar voetnoot490 Ick heb al wat ick denck, ick sie al wat men lust,Ga naar voetnoot491 Ick krijch al wat ick droom, dus is mijn hart gerust. lecker-beetje Ja dat geloof ick wel, 'k souw oock wel zijn te vreden, Had ick dat gy hebt. Lest had ick fortuyn gebeden,Ga naar voetnoot494 495[regelnummer] Dat sy mijn doch ien reys wat gunstich wou gebien,Ga naar voetnoot495 En mijn bequaamheyt met een smerich officy versienGa naar voetnoot496
[pagina 90]
Hier yeuwers in een vette gladde kostelijcke koken,Ga naar voetnoot497 Want ick verstaamen geweldich op't koken en smoken,Ga naar voetnoot498 Ga naar margenoot+Doch ick vaar nimmer beter dan als ick wat eet, 500[regelnummer] Dan denck ick om geen lijen, om geen lief, noch om geen leet. Soo haast en hoor ick niet de Ketels en potten preutelen,Ga naar voetnoot501 Of mijn darmen beginnen van honger te rasen en te reutelen. vader Schaamt u ghy meuge-veel, mijn dunckt dat het geluckGa naar voetnoot503 Voor u maar doet te veel int tegenwoordich stuck. 505[regelnummer] Foy 'tis een gulsich ding soo gulsich staach te soppen,Ga naar voetnoot505 En tot den naars den darm soo beestich vol te proppen.Ga naar voetnoot506 Men overlaadt de maagh, men vult daar me de pens,Ga naar voetnoot507 Men wert op 'tlest in als een vercken van een mens.Ga naar voetnoot508 Men set een rifjen uyt, men gaapt en blaast onlustich,Ga naar voetnoot509 510[regelnummer] Men kan noch gaan noch staan, men droomt en slaapt onrustich. De sinnen syn bedampt, het hart swemt in het smeer,Ga naar voetnoot511 De ooren groeyen toe, men weet van God noch leer.Ga naar voetnoot512 Ofschoon daar veel door 'tswaardt een vroege doot verwerven, Men siet door overdaat noch meerder menschen sterven. 515[regelnummer] Ick leef op mijn dieet.Ga naar voetnoot515 lecker-beetje Ghy versint u mijn borst. Die daar drinckt sonder dorst, Die daar mint sonder lust, En sonder liefden kust, En die daer eet sonder honger, 520[regelnummer] Die sterft wel seven jaar te jonger. En dat ick snacken kon op zijn Hoogduyts, ick sou bewijsen,Ga naar voetnoot521
[pagina 91]
Dat de Kooken-kunst boven alle Konsten is te prijsen. Want wat doet datmen sich in 's Princen dienst begeeft?Ga naar voetnoot523 Maar datmer een groote tafel houdt, en lecker leeft.Ga naar voetnoot524 525[regelnummer] En schaftmen niet vol op van alderley gerechten, Soo wert den Heer bekalt van jonges en van knechten.Ga naar voetnoot526 Leeft dan, o Kooken leeft! mijn eenich toeverlaat! Mijn welvaren! mijn troost! daar al mijn hoop op staat. De gayle Vryer mach zyn Vryster soo niet minnen,Ga naar voetnoot529 530[regelnummer] Als ick de Koken doe. Mijn liefste! mijn vriendinne, O Koken! o mijn hart! ghy maackt men wel so groen,Ga naar voetnoot531 Ick weet niet wat ick wel om jouwent wil sou doen. De koken, lieve baas, die is so uytgelesen, Dat elck die bemint om heur soetsapich snollich wesen.Ga naar voetnoot534 535[regelnummer] Wie maar de koken siet, die werter af verblijdt:Ga naar voetnoot535 En daarom werts' oock van Jan Alleman gevrijdt. Hoe waarlijck datse zijn, hoe geestelijck, hoe heylich,Ga naar voetnoot537 Elck acht de koken hooch, ja lievens waard, en veylich. 'Tis mijn onmogelijck om u te doen verstaan 540[regelnummer] De frayicheden die ter koken omme gaan.Ga naar voetnoot540 Item inden eersten siet men daar onderhouwenGa naar voetnoot541 Een streng en scharp gerecht, dat mer of ysen souwen.Ga naar voetnoot542 Daer wert onthalst, onthooft, gehangen en gesoon,Ga naar voetnoot543 Gebraan, gedroopt, gedrenckt, door kocx, door beuls, door boon.Ga naar voetnoot544 545[regelnummer] Ga naar margenoot+Op sijn Griecx, op sijn Turcx, op sijn Pools, die menkander verpocchenGa naar voetnoot545 Met Olipodrigo, met grutten, en Westphaelsche jocchen.Ga naar voetnoot546 Men onderhout dat recht, daar niet om kat of hongt,
[pagina 92]
Die men altemets werpt een hauwbeet in de mongt,Ga naar voetnoot548 Maar om wat aars, die 't wist, dats om de Mater en de Pater.Ga naar voetnoot549 550[regelnummer] Ten tweeden men werter gedient met klaar en warm water. Wie sou mijn lochnen dat de koken niet verstrecktGa naar voetnoot551 Een Corps de garde van't huys daer men wel hulp van treckt?Ga naar voetnoot552 Want komt u buytenluy of andre gasten over,Ga naar voetnoot553 Men treckt maar by de schel, of men roept maar wat grover,Ga naar voetnoot554 555[regelnummer] Terstondt siet men daar uyt in ordinancy treenGa naar voetnoot555 Heele legers met volck, bequaam in haar geleen,Ga naar voetnoot556 D'een met een schapen-bout: dees met een karmonade,Ga naar voetnoot557 Een ander met een hoen, sommige met salade. Die stootje daar voor uyt gewapent met een schiltGa naar voetnoot559 560[regelnummer] Van een potdecksel, hey gants bloet dat staat soo wilt. De snoeckdragers aldaar ter monster vry passerenGa naar voetnoot561 Voor lustige piekeniers, die met haer bree gewerenGa naar voetnoot562 Al snijen watse sien. O wonderbaarlijck goet!Ga naar voetnoot563 Sy laten ongeschent wat datter oock gemoet.Ga naar voetnoot564 565[regelnummer] Wien sou u, o mijn Heer, haar deugden al voorstellen?Ga naar voetnoot565 Men sou eer (geloof ick) de druppels konnen tellen Die daar druypen uyt jou koutvorstige neus. Merckt, wat doetGa naar voetnoot567 Dat elck in zijn beroep soo arbeyt en soo wroet? Segt, isset niet om dat de koken wel sou rooken?Ga naar voetnoot569 570[regelnummer] O soete lieve koken, die de harten soo weet te strooken,Ga naar voetnoot570 En beschermt voor 't graveel, voor de koors, voor 't kolyck,Ga naar voetnoot571 Voor 'tPodagra, voor schiatica, voor de gelu, voor de fijck,Ga naar voetnoot572 Voor Hooftseer, voor maag pijn, voor vaak in de tangden,Ga naar voetnoot573
[pagina 93]
Voor trillen en schudden in armen beenen en hangden. 575[regelnummer] O die in de koken is, die is altoos wel bevrijdt Voor de Malcontenten, voor de moeskopers, voor oorloch en voor strijt.Ga naar voetnoot576 Sijn goet wert hem niet gerooft, gebrandt noch gebroken. O heylige veylige vryheyt en blijheyt van de koken! Wien dat u maar geniet is buyten alle noot. 580[regelnummer] Want soo men seyt, daar blijft geen kock voor de koken doot. En wien dat wel koken kan, krijcht elck eens genegentheyt,Ga naar voetnoot581 En raackt in een goe keuken, en daar krijcht men gelegentheyt Om te eten leckerbeetjes, leckerbeetjes goet en soet, En leckerbeetjes, en leckerbeetjes die maken goet bloet, 585[regelnummer] En goet en versch bloet maackt een goe gesteltenisseGa naar voetnoot585 Des lichaams. Siet meester, so fijn en fix isse,Ga naar voetnoot586 Dat sy de mensch in meer gesontheyt hout, Dan al de lapsalvery van salf, van smeer, en smoutGa naar voetnoot588 Van al de quackverkoopers, en timmerluy van menschen.Ga naar voetnoot589 590[regelnummer] Daarom heb ickse gewenscht, en salse altoos wenschen. vader Ga naar margenoot+Lecker dat hebdy wel en wonderlijck geseyt Met een Ciceronische treck van welsprekentheyt.Ga naar voetnoot592 Ick vrees niet anders dan dat ghy dit sult bederven,Ga naar voetnoot593 En dat ghy in de huyt noch van een geck sult sterven. 595[regelnummer] Maer doet Ascagne dus, en raast hy dus als ghy:Ga naar voetnoot595 Tis inde tweede maant dat hy eerst quam by my, By my hier in de dienst; maar ick en sach mijn daghenGa naar voetnoot597 Geen jongeling die hem souw beter konnen dragen.Ga naar voetnoot598
[pagina 94]
Hy is sober en stil, naarstich, getrouw, en vroet,Ga naar voetnoot599 600[regelnummer] Weselijck en beleeft: in als so opgevoet,Ga naar voetnoot600 Al waart een Princen soon. Hy spreekt van alles schrander In vierderleye taal, elck netter oock als ander, Als Italiaans, en Spaensch, oock Fransch en goet Latijn. lecker-beetje Poep! dat is niemendal, ick kander mier als ien dosijn,Ga naar voetnoot604 605[regelnummer] Ja wel ien hiel half vijfentwintich, mien ik op mijn spraak bykangs.Ga naar voetnoot605 Ick kan Amsterdams, Haarlems, Haachs, Dorts, Delfs, Layts, Hoorens, Enckhuys, Medenblicx, Noorders, Waterlangs,Ga naar voetnoot607 Updams, Munckedams, Broecx, Raareps spreeck ick hiel wayts,Ga naar voetnoot608 Oock Purmereynts, Oosaans, nou maack ick niet veul werckxGa naar voetnoot609 610[regelnummer] Van't Houtewaels, van't Jaaphannes, van't Diemes, van't Ouwerkerckx,Ga naar voetnoot610 Van't Amsterveens, van't Overtooms, van't Slotens, van't Sloterdijcx, Van't Heynboons, van de Katuysers, en al die preutel.Ga naar voetnoot612 vader Noyt hoord ick desgelijcx. Ick kan my waerlijck nauw van lachen wel bedwingen.Ga naar voetnoot613 Haalt mijn Ascagnes hier, op dat hy van mijn dingen 615[regelnummer] Een weynich my bericht, hoe dat de saken gaan, Fluckx Leckerbeetje voort, waar na soo blijfdy staan?Ga naar voetnoot616
[pagina 95]
Carponny, lecker-beetje. Ascagnes komt uyt.Ga naar voetnoot- Komt voor Ascagnes, hou! in wat gat mach hy steken?Ga naar voetnoot617 Hoorje niet jongen? Hier, mijn miester wilje spreken. ascagnes Waer is hy? lecker-beetje Wel siet daer. vader Heeft Signoor Hans betaalt? ascagnes 620[regelnummer] Ja mijn Heer, ick heb't eergisteren gehaalt, En heb beneffens dien de brieven van Castilie Beantwoort, en ick kreech strack schrijving van Sivilie:Ga naar voetnoot622 De gewoonelijcke Post en Bode van MilaanGa naar voetnoot623 Heb ick gesproken oock, en heb van haarlien verstaan, 625[regelnummer] Als dat sy brochten u van Jonckheer Jan van Deelen Eenige packjes gout, met brieven van juweelen.Ga naar voetnoot626 Ick heb ter Beurs gehoort, dat 'tschip de swarte vis, Dat na Peru toe was, oock aangekomen is, Wel rijckelijck gelaan, het sal seer veel uytgeven.Ga naar voetnoot629 vader 630[regelnummer] De Heere sy gedanckt, ick hadt al door geschreven.Ga naar voetnoot630
[pagina 96]
Margrieta en Lucelle lucelle Ga naar margenoot+Ick weet niet Margariet,Ga naar voetnoot631 Wat dat myn is geschiet, Wat mijn is opgekomen,Ga naar voetnoot633 Wat ick heb ingenomen,Ga naar voetnoot634 635[regelnummer] Of wat voor dampen mijn In't hooft geslagen zijn, Die soo diep zijn ingaande, Dat sy 'tsedert twee maandeGa naar voetnoot638 Mijn stage vrolijckheyt 640[regelnummer] Verandert heeft in leyt:Ga naar voetnoot640 Mijn lacchen (laes!) in grynen,Ga naar voetnoot641 Mijn ieucht verkeert in pijnen,Ga naar voetnoot642 En myn gesontheyts kracht Geswackt heeft tot onmacht. 645[regelnummer] Het beste van myn dagen Verslijt ick (och!) in klagen, In treuren en in wee: Mijn oogen my een Zee Van traantjes streng uytparsen.Ga naar voetnoot649 650[regelnummer] Daar leyt yet in mijn harsen,Ga naar voetnoot650 En 'twemelt door mijn bloet Dat my dees quelling doet, En treckt door al mijn leden Sinnen en sinlijckheden,Ga naar voetnoot654 655[regelnummer] Ja 'twribbelt sich soo vartGa naar voetnoot655 Tot midden in mijn hart, Daar voel ick't vaak opdringen Met veel veranderingen.
[pagina 97]
Ist dat ick sta of sit, 660[regelnummer] Ick werde root of wit,Ga naar voetnoot660 De vlammen my opstygen, Die flaeuwelijck versygen.Ga naar voetnoot662 Al doe ick my al los,Ga naar voetnoot663 Het klappend' blosend' blosGa naar voetnoot664 665[regelnummer] Tuycht van mijn soete smarte, En weedom van mijn harte. Wat men ter weerelt siet Is my niet dan verdriet, En ick mach voor mijn oogen 670[regelnummer] Doch niemant niet gedoogen. Den reuck dunckt my een stanckGa naar voetnoot671 En louter gal mijn dranck: De spijs die staat mijn tegen, 'kBen niewers toe genegen.Ga naar voetnoot674 675[regelnummer] Ga naar margenoot+Want'teten heeft geen smaack. Ick koor, ick spouw, ick braack.Ga naar voetnoot676 Al is de nacht geschapen Tot rusten en tot slapen, Ick leg, en krijg geen vaack,Ga naar voetnoot679 680[regelnummer] Ick doe niet dan ick waack:Ga naar voetnoot680 Ick wacht met duysent sorgen Na de gewenschte morgen. Ick wend' my heen en weer, Maar werwaarts ick my keer,Ga naar voetnoot684 685[regelnummer] 'tIs nimmermeer te degen.Ga naar voetnoot685 Dan is mijn hals verlegen,Ga naar voetnoot686 Of 'tschort my hier, of daar:
[pagina 98]
Ick val van 'teen op t'aar,Ga naar voetnoot688 Heel woest en wispeltuurich. 690[regelnummer] Geen ding is soo geduurich,Ga naar voetnoot690 Als het gestadich leet, Dat my verterend' eet. margrieta En soud' ick tot u pynen Geen middel konnen vynen?Ga naar voetnoot694 695[regelnummer] Komt segt my maar u quaat, Misschien weet ick wat raat, Of salse sien te krijgen: Soo lang de siecke swijgen En sussen haren noot, 700[regelnummer] Soo wert de quaal vergroot. De sorgelijcke wonden, In tijdts versien, verbonden,Ga naar voetnoot702 Staan soo geen avontuur:Ga naar voetnoot703 Maar daar men de quetsuur 705[regelnummer] Laat ongeacht vervuylen, Daar barst sy uyt door buylen Vol etter, bloet en stanck, En 'tmaackt den mensch soo kranck Dat de Surgynen vreesenGa naar voetnoot709 710[regelnummer] De sulcke te geneesen. Dus spreeckt u letsel uyt, Ick sal de kracht van't kruyt Door Doctors kunst uytpuuren,Ga naar voetnoot713 En u te hulpe stuuren. 715[regelnummer] 'tWaar jammer dat een maacht
[pagina 99]
Soo seer sou syn geplaacht, Soo lang der ArtzenijenGa naar voetnoot717 Hier in d'Aptekerijen Te krygen syn om gelt. 720[regelnummer] U hart te vreden stelt.Ga naar voetnoot720 Ga naar margenoot+Of syn't sulcke secreten,Ga naar voetnoot721 Dat ick nu niet mach weten, Waar't u in't lichaam schort? En doet u niet te kort.Ga naar voetnoot724 725[regelnummer] 'kWeet soo ervaren vrouwen, Die moochdy't wel vertrouwen; Al waar't oock vry wat quaats, Sy weten vry wat raats. Hoe sydy soo neerslachtich? 730[regelnummer] U Vader die is machtich, En heeft u so bemintGa naar voetnoot731 Als yemant oyt zijn kint, Al souw hy't liever derven,Ga naar voetnoot733 Eer dat hy u sach sterven. lucelle 735[regelnummer] Al is mijn Vader rijck, Al heeft hy gelt als slijck, Al heeft hy myn verkoren,Ga naar voetnoot737 Het is noch al verloren.Ga naar voetnoot738 Syn macht, noch oock syn gunst,Ga naar voetnoot739 740[regelnummer] Noch al des weerelts kunst En kan my doen ontfangen Daar ick meest na verlangen.Ga naar voetnoot742
[pagina 100]
margrieta Wel ist myn Ziele dan?Ga naar voetnoot743 Maackt daar geen swaarheyt van.Ga naar voetnoot744 745[regelnummer] 'kWil om u lieve leven My in de doot begeven. lucelle Ach! 'tis Ascagnes, ach! Die'k niet verkrygen mach.Ga naar voetnoot748 Steets voor mijn oogen swierenGa naar voetnoot749 750[regelnummer] Syn schoonheyt van manieren, Syn hoffelijck gelaat,Ga naar voetnoot751 Syn blygeestige praat, En syn volmaackte leden, Verciert met edelheden. 755[regelnummer] Die hebben my gerooft Myn vryheyt. margrieta Ick gelooft, En siet, Lucella, klaarlijck Wt u gesicht, en waarlijckGa naar voetnoot758 Wie dat Ascagno siet, 760[regelnummer] En siet ten eersten nietGa naar voetnoot760 De rijckdom van syn gesten.Ga naar voetnoot761 Ick trots en tart de besten.Ga naar voetnoot762 Syn geestich snel vernuft De grootste Prins verbluft:Ga naar voetnoot764 765[regelnummer] Syn woorden syn lieftallich,Ga naar voetnoot765
[pagina 101]
Syn wesen is bevallich.Ga naar voetnoot766 Ga naar margenoot+Sijn standen staan gheplant.Ga naar voetnoot767 Al wat hy treckt ter handt,Ga naar voetnoot768 Gheschiet in sulcker wijsen, 770[regelnummer] Dat yeder dat moet prijsen. Hoort luystert eensjes toe, Daachs voor eergistren, doe Sy inde boomgaart saten, En juyst quamen te praten 775[regelnummer] Van paarden tuysschery,Ga naar voetnoot775 En onder ander hy Began daar van te spreecken, U Vader gaf een teecken Dat men het Spaansche paart, 780[regelnummer] Twelck hem is lief en waart,Ga naar voetnoot780 Souw rusten met den SadelGa naar voetnoot781 Ter eeren van den Adel, Die hy hem waren doen, En wandelden in't groen. 785[regelnummer] Na 'tkuysschen en bereyden,Ga naar voetnoot785 Twee stalknechts tsamen leyden Dat vrolijck-hartich dier, Dat met een blijt getierGa naar voetnoot788 Tgeselschap scheen te groeten, 790[regelnummer] Het neychden met zijn voeten, En 't bruysden schuym sneewitGa naar voetnoot791 Door 't waulen op 'tgebit,Ga naar voetnoot792 En 'tliet hem lustich hooren,Ga naar voetnoot793 Opstekende zijn ooren,
[pagina 102]
795[regelnummer] Als had het uytgetart Yder beschouwers hart, Twelck Vader oock begeerdeGa naar voetnoot797 Dat yglijck heus afkeerde.Ga naar voetnoot798 Ascagne had terwijl 800[regelnummer] Sich toegerust in yl, En quam daar angetreden Vol moets en dapperheden: Gelijck de Son bewijst Sijn grootsheyt, als hy rijst, 805[regelnummer] En 't hooft vergult met stralenGa naar voetnoot805 Treet door des Hemels salen. Na dat hy had gegroet De Heeren, en haar stoet,Ga naar voetnoot808 Soo is hy onbedwongenGa naar voetnoot809 810[regelnummer] Ter sadel ingesprongen. Het hoogmoedige beestGa naar voetnoot811 Verheuchden in zijn geest Ga naar margenoot+Door d'Edelen beschryer,Ga naar voetnoot813 En bronsten dies te blyer.Ga naar voetnoot814 815[regelnummer] Het trat gelijck een bruyt Brallend' ten boogaart uyt:Ga naar voetnoot816 De hoeven noch de teenenGa naar voetnoot817 Geraackten nauw de steenen. Maar doen't nu buyten was, 820[regelnummer] Doen gingt een styver pas,Ga naar voetnoot820 Dan soetjes, dan weer saffjes,Ga naar voetnoot821 En dan weer propre draffjes,Ga naar voetnoot822 En 't stack steets moedich op
[pagina 103]
Sijn schoone korte kop, 825[regelnummer] Die't yder lieflijck gunden.Ga naar voetnoot825 Maar doen sy tsamen runden,Ga naar voetnoot826 Het scheen dat man en paardt Sou storten stracx ter aardt,Ga naar voetnoot828 Ach het viervoeten yslijck.Ga naar voetnoot829 830[regelnummer] Na die loop, heeft hy wijslijck Het jachten wat geschort,Ga naar voetnoot831 En opgehouwen kort,Ga naar voetnoot832 En voort heeft hy met springen, Met knielen, en met ringen,Ga naar voetnoot834 835[regelnummer] En brillen in het santGa naar voetnoot835 Te maken, zijn verstantGa naar voetnoot836 Volkomen uytgegeven.Ga naar voetnoot837 Ick en sach van mijn leven Niemant, ick segh u dat, 840[regelnummer] Die soo te paarde sat, Noch niemant so besleepen,Ga naar voetnoot841 Syn toonen nauw de reepenGa naar voetnoot842 Genaackten; zijn geweer,Ga naar voetnoot843 Sijn kleedren, en zijn speer 845[regelnummer] Ter hant en lichaam passen, Al waarter angewassen.Ga naar voetnoot846 Wat onse RuyteryGa naar voetnoot847 Die heefter gants niet by,Ga naar voetnoot848 Sy sitten gelyck boeren, 850[regelnummer] En kunnen haar niet roeren,Ga naar voetnoot850
[pagina 104]
Sy sacken met haar lijf,Ga naar voetnoot851 En houwen haar soo stijf Als staken, en als stocken: Hy weet niet eens van schocken.Ga naar voetnoot854 855[regelnummer] Al loopt het als een schim,Ga naar voetnoot855 Al willens sit hy slim,Ga naar voetnoot856 Recht of hy steets sou vallen,Ga naar voetnoot857 Maar meenter geen van allen.Ga naar voetnoot858 Ga naar margenoot+Hy mendent paart dan slincx,Ga naar voetnoot859 860[regelnummer] Dan rechts, dan syelincx, Dan achterwaarts met schooren,Ga naar voetnoot861 En noopten hy't met spooren,Ga naar voetnoot862 Het sprong gelijck een droes,Ga naar voetnoot863 En't swoegden wonder kroesGa naar voetnoot864 865[regelnummer] Met blasen en met roncken. In't kort het quam anproncken, En 'twas soo wel ter handt,Ga naar voetnoot867 Als eenich paart in't landt. Maar hy kon't soo afrechten, 870[regelnummer] Puf pyckeurs en stalknechten:Ga naar voetnoot870 Een yder prees het beest, Dan doch den ryer meest.Ga naar voetnoot872 Wie isser die de vrouwen Soo wel weet t'onderhouwen,Ga naar voetnoot874 875[regelnummer] Gelijck Ascagnes doet? Al waar hy opgevoet In't hart van 'sweerelts steden,
[pagina 105]
Soo mocht hy doch met redenGa naar voetnoot878 Niet beter zijn verciert, 880[regelnummer] Noch hooger gemaniert. Hy weet een kouwt te makenGa naar voetnoot881 Van landen, steden, saken, Soo scharrep van vernuft, Dat yder sit en suft.Ga naar voetnoot884 885[regelnummer] En wie dat hem siet speelen,Ga naar voetnoot885 Die denckt in alle deelen Voor seker anders niet, Dat hy Apollo siet. En komtet te gheschieden 890[regelnummer] Dat hier de Edellieden Eens maken een bancket Soo kostelijck als net,Ga naar voetnoot892 Hy werdter stracx gebeden,Ga naar voetnoot893 Om zyn vermaacklijckheden. 895[regelnummer] Mijn Vrouwe niettemin, Ick bidd' u, siet dit in, Datmen heden ten dagen Soo vele niet en vragenGa naar voetnoot898 Na vroomheyt van gemoet, 900[regelnummer] Als na het tytlijck goet.Ga naar voetnoot900 De deucht wert niet gerekent. Al is hy schoon welsprekend,Ga naar voetnoot902 En of hy't alles kan; Men sal u aan een man 905[regelnummer] Ga naar margenoot+Die machtig is besteden.Ga naar voetnoot905 Och Heer! de goede zedenGa naar voetnoot906
[pagina 106]
Die zijn nu niet geacht, En hebmen geen geslachtGa naar voetnoot908 Soo even als de grooten, 910[regelnummer] Soo wortmen stracx verstooten.Ga naar voetnoot910 Maar kompter met wat goetsGa naar voetnoot911 Een knecht, al is hy broets,Ga naar voetnoot912 Gelijck veel ouwe klouwers,Ga naar voetnoot913 Al hadden schoon zijn ouwersGa naar voetnoot914 915[regelnummer] Een weynig gevrybuyt, Ter Zee gerooft, geruyt,Ga naar voetnoot916 En d'armen onderkropenGa naar voetnoot917 Het goet, en uytgesopen,Ga naar voetnoot918 Dat neemt men niet soo nauw. 920[regelnummer] Sulck vollick noemt men gauw.Ga naar voetnoot920 En 'twinnen dat is eerlijck,Ga naar voetnoot921 Al smart het and'ren deerlijck En Ascagnes, als ghy weet, Die heeft toch nietten beet.Ga naar voetnoot924 925[regelnummer] Dit moet ghy overleggen. Hy schaamt hem niet te seggen,Ga naar voetnoot926 Als dat zyn vader blootGa naar voetnoot927 Met visschen wint zyn broot, En dat zijn schaamle moeder 930[regelnummer] Hout kramery en voeder.Ga naar voetnoot930 lucelle Wat daar gheef ick niet om, De ware edeldom Die moet uyt deuchde spruyten.
[pagina 107]
Ick acht geen rijcke guyten,Ga naar voetnoot934 935[regelnummer] Hoe groot sy zijn van staat, Als sy het goet en quaat Niet kunnen onderscheyden, Noch al zijn geesticheyden,Ga naar voetnoot938 Die in hem zijn soo veel, 940[regelnummer] Dat ick hem houw voor eel, Voor eel en wel gebooren, Dies heb ick hem verkooren.Ga naar voetnoot942 En wat het goet aangaat, Dat heb ick boven maat, 945[regelnummer] En 'twast nog alle jaren.Ga naar voetnoot945 Doch om dat te bewaren,Ga naar voetnoot946 Soo schort my maar een man,Ga naar voetnoot947 Die dat regeren kan. Daar toe neem ick hem an,Ga naar voetnoot949 950[regelnummer] Wel grootlijcx tot mijn voordeel. Ga naar margenoot+Want hy heeft seer goet oordeel, Verstant, en kloeck beleyt In overvloedicheyt. Maer 'tis met mijn t' ondegen.Ga naar voetnoot954 955[regelnummer] Het staat nu so gelegen; Of ick moet haast vergaan,Ga naar voetnoot956 Of hy moet haast verstaan De smarte van mijn sinnen, En heymelijcke minnen.Ga naar voetnoot959 960[regelnummer] Dan doch hy is te schuw,Ga naar voetnoot960 Lucelle, en voor u En sal't niet willen vlijen,Ga naar voetnoot962 Den Jongeling te vrijen.Ga naar voetnoot963
[pagina 108]
margrieta Siet altoos wat ghy doet, 965[regelnummer] En weest wel op u hoed, Want vond'u oude vader U beyden eens te gader, 'Tliep qualijck met u of.Ga naar voetnoot968 lucelle 'Ten souw, ick heb verlofGa naar voetnoot969 970[regelnummer] Verkregen, na begeeren,Ga naar voetnoot970 Dat hy mijn wat sou leeren En wysen op de luyt. Margrieta treet eens uyt,Ga naar voetnoot973 Bidt hem van mynent wegen, 975[regelnummer] Dat hy sich veronlegeGa naar voetnoot975 Te komen ten aanbijtGa naar voetnoot976 Ten na-noen, wat goet tijt.Ga naar voetnoot977 margrieta Ick sal gaan doen mijn vlijt.	margenoot+ A 6 r^o voetnoot- handelinge: toneel. voetnoot- deel: bedrijf. voetnoot1 Na dat:* nadat. voetnoot4 Oochschijnlijck:* voor mijn ogen; daar: er. voetnoot5 swinck: korte aanblik. voetnoot6 blick tijts: ogenblik. voetnoot7 uytdrucklijck met bescheyt: met juiste, weloverwogen woorden. voetnoot9 bevolen: toevertrouwd. voetnoot15 verweent: prachtig. voetnoot16 haar deucht: zijn edele eigenschappen of vermogen; verwint: overwint, te boven gaat. [tekstkritische noot]19 Kossen romein, en zo telkens de eigennamen en vreemde woorden in de dialoog die hier kl. kapitaal gedrukt zijn. - 23 gout, A gout. - 26 bedongen F bedwongen - 30 dat kan men F dat men kan - 32 behoorlijck lees met BD bekoorlijck. Het WNT (II kolom 1515) wil behoorlykheeden bij Hooft, Tac. 385 (illecebras) liever als bekoorlykheeden lezen. Zie ook vs. 676, waar A B C D hoor als zetfout voor koor hebben. - 33 starren, A starren. (zetfout) - 34 verwarren, A B C D E F verwarren. - 37 beknopt F beknoopt voetnoot19 Het ... roem: de roem van Cos (thans Stanco in de Egeïsche Zee), waar een schilderij van Afrodite door Apelles in de Oudheid beroemd was. voetnoot20 diergelijck:* zó iets. voetnoot21 saartelijck: fijn (met tere hand?). voetnoot22 verpochten: overtrof. voetnoot23 het gloor: de glans van het haar. voetnoot25 zyn Moer: Venus; de ... jongen: de van boog en pijlen voorziene Cupido. voetnoot26 bedongen: weten te verkrijgen. voetnoot28 als sy is: als waarmee zij bedekt (besprenkeld) is. voetnoot29 wesen: gelaat. voetnoot30 lesen: bijeen vinden. voetnoot34 haar: zich. voetnoot35 Mits: doordat; de kleene Godt: Cupido. voetnoot36 nechtich: aandachtig, intens. voetnoot37 beknopt ... gemeten: klein, fraai en goed geproportioneerd. voetnoot38 niet te schrollen: niets aan te merken. [tekstkritische noot]40 dan 't volgens C E F; in A B D d'ant (zetfout) - 43 treeckjes F treckjes - 50 ick u volgens C E F; in A B D ick, u voetnoot40 't voor-jarige kruyt: het voorjaarsgroen. margenoot+ A 6 v^o voetnoot43 treeckjes: truukjes, handigheidjes. voetnoot44 aarticheytjes loos: slimme gedraginkjes die bekoren; gelaat: manier van zich voor te doen. voetnoot45 Dat ... of: zodat er niemand is ... die niet. voetnoot47 krop: hals en bovenste deel van de borst. (Verg. vs. 2013.) voetnoot48 snee: sneeuw. voetnoot51 gheleyt: gelegd, gevestigd. voetnoot53 dies: zodat; verfroyen: verheugen. voetnoot54 Dan om enz.: dan Paris om Helena. voetnoot57 Ghy roept enz.: je doet nu al of je je doel bereikt hebt. voetnoot58 niet met al: volstrekt niets. voetnoot60 soudaats: voetknechten, infanterie. (Zie WNT XIV kolom 2479-80.) voetnoot61 ontseggen: de strijd aanzeggen. [tekstkritische noot]81 veynsend' F veysend' voetnoot64 benadert en becingelt: omgeven; stracx: onmiddellijk. voetnoot65 weeren:borstweringen. voetnoot66 Dan kat men enz.: dan werpt men de ene aardhoop na de andere op (voor geschutstellingen). voetnoot69 reden: het vertellen. voetnoot70 Der ouweling enz.: over het voorbije levensgevaar. voetnoot74 Dat ick* enz.: dat ik genoopt ben, het veld te ruimen voor Cupido. voetnoot75 Daar heerschapt enz.: op die kampplaats, in mijn hart, heerst hij nu zo vrijmachtig en volledig. voetnoot76 den strijdt God: Mars. voetnoot77 misverstant: wanbegrip. voetnoot80 sinlijckheyt: neigingen. voetnoot81 sichteloos: blind; kindts: onernstig, onberekenbaar als een kind. voetnoot82 onsuyver: onkuis. voetnoot83 smeer: zalf. [tekstkritische noot]97 eeuw tot over eeuw en B een tot over eeuw en D een tot overeeuwen voetnoot86 koude: niet-vurige, de liefde afwijzende. voetnoot87 ongeestich: geesteloos. margenoot+ B 1 r^o voetnoot90 hy: de Min. (Godlijck, mits van een apostrof voorzien, zon een bepaling bij eere kunnen zijn.) voetnoot91 Vermits: aangezien. voetnoot96 van welcken tijt dat:* sinds welke tijd. voetnoot97 Van eeuw enz.: van eeuw tot over eeuwen en over de eeuwigheid heen tot de dag van vandaag de heerschappij zal behouden. voetnoot99 ontsiet:* vreest. voetnoot100 mogende gebiet: machtige gezag. voetnoot103 haar moeder: hun moeder, d.w.z. de aarde, de delfstoffen; op de test: in de smeltkroes (nl. van de natuuronderzoekers of alchemisten). voetnoot104 doen vry: mogen gerust doen. voetnoot105 sleep: rij; kloeckers: geleerden. voetnoot107 met reden: beredeneerd(?). [tekstkritische noot]123 nacht, volgens C D E F, A B nacht. voetnoot110 so nutten: evenzeer nuttige. voetnoot111 Ist dat enz.: Als je zo goed wilt zijn om lang genoeg naar me te luisteren. voetnoot112 krancke: zwakke. voetnoot113 uyt den Chaos: zie de aantekening op vs. 91. voetnoot114 Liefd': de (neoplatonische) liefde, vooral gegrond op de innerlijke eigenschappen. voetnoot115 En dat wert enz.: Dat wordt door de rede als een misvatting veroordeeld. voetnoot118 strick en d'eendracht: harmonische verbintenis. voetnoot119 raamt: in gedachten hebt. voetnoot126 verscheyden: van ons heengaan. voetnoot128 perck: afgeperkte ruimte, misschien strijdperk (verg. I Kor. 9:24-27). voetnoot130 gestadich: onveranderlijk, verwijzend naar hij, (tenzij het, evenals b.v. woest en ongenadich in vs. 129, een achtergeplaatst adjectief is). voetnoot131 kints: in de gedaante van een kind. [tekstkritische noot]136 de buyck B D Buyck - 137 van C aan margenoot+ B 1 v^o voetnoot135 Nimph: meisje; hooftscheel: het bovenste van de schedel. voetnoot137 als: namelijk; fenijnich: giftig. voetnoot141 verschenden: onherstelbaar beschadigen. voetnoot142 tijdt: leven. voetnoot143 de Min verhuurt: aan de minne afstaat. voetnoot144 zyn suycker: het zoet dat hij genoten heeft; stracx: weldra. voetnoot145 druck: gedrukte stemming. voetnoot147 dunckt als: komt voor (hetzelfde te zijn) als. voetnoot148 inruymt: toegeeft aan. voetnoot149 grootgeestich: met rede of geest begaafd. voetnoot150 onbeschoft: lomp. voetnoot151 versiert en toebereyt: verzonnen en gecreëerd. voetnoot152 Vrouw: heerseresse. voetnoot153 opgetrocken: opgegroeid (dus: ervan doortrokken). voetnoot154 veranderde: herinnering aan het tiende boek van de Odyssee. voetnoot155 dus: zulk. voetnoot157 in: veranderd in; stommeling: zonder te kunnen spreken; bequeelde: betreurde. voetnoot159 dien Heyden: Ovidius, schrijver van de Metamorphoses, waar in boek I, vs. 567-746, de liefdesgeschiedenis van Jupiter en Io en de gevolgen daarvan worden verteld. [tekstkritische noot]162 heyr E F hayr - 181 maach E maacht voetnoot160 door leer: door te leren. voetnoot164 groetse: beperkt zich tot een groet. voetnoot165 deeger:* nauwkeuriger. voetnoot166 Villicht: mogelijk. voetnoot167 eener: iemand; wel: terecht. voetnoot168 slimmer die: erger als men. voetnoot169 Amjanus. voetnoot170 nauw:* nauwkeurig. voetnoot171 hield: hieuw. Dit vs. doelt op paus Leo I. voetnoot172 aangerant:* aangevat (volgens Kruyskamp in WNT Suppl. kolom 121: betast). voetnoot175 neemt in: hebt in je opgenomen, beheerst. voetnoot176 wispelt in mijn sin: speelt door mijn gedachten; des schrijvers: Marsilio Ficino? Het Frans preciseert niet. voetnoot178 op d'ander: naar elkaar. voetnoot179 dat: (herhaling van) als; swinckje: blik; recht gemoet: juist ontmoet. margenoot+ B 2 r^o voetnoot184 raadt: middel. [tekstkritische noot]186 A punt ontbreekt - 194 wijl en D wijlen voetnoot187 scharsend: schertsend. voetnoot190 dus: zo, het volgende. voetnoot193 soo ick enz.: naar ik uit je woorden hoor. voetnoot194 over wijl en tijdt: eertijds. voetnoot195 dat: het? niet te overtreffen? voetnoot196 vryheyt: rechtsgebied. voetnoot202 Haar: zich. voetnoot203 Als Adam enz.: In gedachten vulle men de namen aan van Eva, Bathseba, Tamar, Delila; de uitheemse vrouwen van Salomo worden I Kon. 11 niet bij name genoemd. voetnoot204 Hercules enz.: Gedoeld wordt op Deianira, Briseis, Helena en Medea. voetnoot206 die ... velden: welke allen overwon. voetnoot207 ondrachelijckste: onduldbaarste. [tekstkritische noot]228 vreuchtmakende B D vruchtmakende voetnoot208 oorlof: welnemen. voetnoot209 jente: aardige, bekoorlijke. voetnoot210 dick: dikwijls; verbliecken: bleek worden. voetnoot211 Wanneer sy enz.: wanneer je haar ergens onverwachts ontmoette. voetnoot213 uytgetogen: buiten jezelf. voetnoot214 ontmant: krachteloos, beroofd. voetnoot218 En niet enz.: en alleen je denken actief was. voetnoot219 staarden: het onderwerp is: ghy. voetnoot220 't wondren: het bewonderen. voetnoot221 vertooning: betoog. voetnoot225 mach: kan. voetnoot226 leggen: vgl. vs. 51. margenoot+ B 2 v^o voetnoot227 Beneffens dien: voorts. [tekstkritische noot]235 namentlijck C E naacktelijck - 240 kunnen C konnen - 246 Karponi volgens E; A B C D hebben Kaponi (zetfout) - 249 die Parel B de Parel C E de parrel E Parel - voetnoot231 in tegendeel: daarentegen (wies': wie ze of: wie hem, slaat op wijn én min). voetnoot233 sin en wet: verstand en zelftucht? voetnoot234 veraarden onbesuyst: ontaardden in hun onberadenheid. voetnoot235 namentlijck: met name; voorschriften: voorbeelden. voetnoot236 Actaeon vond de dood doordat hij (volgens Ovidius overigens tot zijn verrassing) Diana bij het baden had gezien; Al(e)xander de Grote doodde in dronkenschap zijn onderbevelhebber Clitus (Plutarchus, Alex., cap. 50-51). voetnoot237 Daarom so enz.: daarom moet men zich met de matiging die de wijsheid voorschrijft, meester blijven. voetnoot240 wel seecker: geheel veilig. voetnoot242 boeten: bevredigen, uitleven. voetnoot246 Wissel-houwer: bankier. voetnoot251 rijcklijck uytgeven: uithuwelijken met een grote bruidsschat. voetnoot252 Och lacy: ocharm. [tekstkritische noot]253 van bloede C E F en bloedt - 269 als B C E alst - 278 decken B D dencken voetnoot255 Dat ick so enz.: Dat ik niets, hoe klein of groot het ook is. voetnoot263 kints:* dwaas. voetnoot264 Te breken enz.: zoveel drukte te maken. voetnoot267 Soo haast enz.: zodra ik van plan ben, bedoel. voetnoot268 Een endt enz.: er een eind aan te maken. voetnoot269 lijen: (het?) goedvinden. voetnoot270 vrijen: een meisje tot een huwelijk overhalen. voetnoot271 schier: bijna (of: misschien ook?). voetnoot272 dier: meisje. margenoot+ B 3 r^o voetnoot275 Maar buyten enz.: maar zonder overleg met de familieleden. voetnoot278 En decken enz.: en zijn gedachten, bedoelingen verbergen. [tekstkritische noot]281 beyder B C D E bey der - 300 kan, A B C D E kan. - 303 Zijn Deensche kop Eenrins volgens B D; A E hebben: Een Deensche Eenrins C Een Deensche Eenris (zetfout) voetnoot280 Malkander enz.: op elkaar gesteld zijn. voetnoot281 Of beyder enz.: of hoe zeer ze van elkaar houden. voetnoot284 Het blijft enz.: men blijft even ver van zijn doel. voetnoot285 proeven: ondervinden. voetnoot287 Maar trecktmen enz.: maar gaat het stel onbeheerst zijn gang. voetnoot288 wel goet koop: heel makkelijk. voetnoot289 ten aldereersten: ten spoedigste. voetnoot291 Elck kijckt enz.: ze kijken elkaar aan. voetnoot292 niet: niets. voetnoot293 eerelijck: met fatsoen. voetnoot294 wilt: wil het. voetnoot295 voldoent: welwillend. voetnoot296 soent: in orde brengt. voetnoot298 En op sijn enz.: en voor de voeten geworpen. voetnoot300 Die of enz.: die geen ja en geen nee zegt. voetnoot302 kloeken: machtigen? (WNT VII kolom 4179) voetnoot303 Deensche: lompe, botte; Eenrins: eigenzinnig. (Verg. Rodd. ende Alph. vs. 1264.)* voetnoot304 verstaatter toe: verenigt zich ermee, wil ervan weten, wil ernaar luisteren. voetnoot317 snootheyt: bedrieglijkheid. voetnoot318 wesen: gezicht. margenoot+ B 3 v^o voetnoot321 moetse: moge ze. voetnoot322 Dat mense enz.: dat men ze kan herkennen. voetnoot323 Die vrient enz.: die zich als vrienden voordoen. voetnoot325 in't leven: zolang ze leefde. voetnoot326 Te laten enz.: niet weg te gaan of in de steek te laten. voetnoot327 Daarop is noch: blijkbaar maakt Adellaar zijn zin niet af, tenzij men noch zou mogen opvatten als: nog meer. voetnoot328 hooger niet: niet verder. voetnoot329 Dan: maar; te bijster: al te dol, te erg. voetnoot330 lichtheyt: lichtvaardigheid; Vryster: jong meisje. [tekstkritische noot]337 myn spoor volgens B D E, A heeft my spoor (zetfout), C my 'tspoor - 341 Sprockel B D Sprokel - 355 met den D met der - Arabesen D Arabelen voetnoot334 hier voormaals: in het verleden. voetnoot335 het heeftet al: het is nu eenmaal gebeurd. voetnoot338 in't sluyten: om te eindigen. voetnoot339 bescheyt: uitsluitsel; met reen: redelijk. voetnoot341 Bij dit vs. begint zonder nadere aanduiding het tweede toneel van het eerste bedrijf. Sprockel: februari. voetnoot345 beleeft: genadig, welgezind. voetnoot347 heeft gescheenen: is gebleken. voetnoot348 sy: de fortuin, ‘het geluck’. voetnoot349 drieschten: trotseerde, tartte. voetnoot350 puften: gaf niet om. voetnoot351 lagen roovers: op de loer liggende rovers. voetnoot353 dat icker enz.: dat ik ervan huiver. [tekstkritische noot]357 Sarmaters en Schyt B D Samaters en Schuyt E Samaters en Schyt voetnoot357 Aan Sarmaters enz.: aan Sarmaten en Scyten (stammen in het Zwarte-Zeegebied, bekend uit Tristia en Epistulae ex Ponto van Ovidius.) voetnoot358 wisseling: geruilde waren, opbrengst. voetnoot359 bomen: bodems. voetnoot360 Zijn reys op reys enz.: zijn iedere keer naar wens binnengekomen. margenoot+ B 4 r^o voetnoot361 stracx: dadelijk; banckeroet: verlies doordat een bankiershuis zijn betalingen staakte. voetnoot362 achterstal: verlies, nadeel. voetnoot363 heeten loop: hevige plundertochten (tijdens de Franse godsdienstoorlogen). voetnoot365 afwurpen: terneer wierpen. voetnoot367 streng afliepen: wreed plunderden. voetnoot368 schatten: beroofden. voetnoot369 haaf: bezit; onbruyck gemaackt: ontroofd. voetnoot374 een ... suyverheyt: een juweel van echte kuisheid. voetnoot375 de stock: de steun. voetnoot376 s'Is al enz.: zij is het die mij raad en steun geeft. voetnoot377 En waar enz.: als haar houding niet zo strak-afwijzend was. voetnoot379 haar eerlijck enz.: op behoorlijke (of: voor ons vererende?) wijze naar haar hand komen dingen. voetnoot380 verkuyst: gediend; hoofsche klappernyen: beleefde (of: huichelachtige?) praatjes. [tekstkritische noot]388 in sware volgens C E; A B D hebben insware - 393 besproeyt B D besproet - 398 Vermenglen B D Vermengelen C E Vermenghen voetnoot381 yet: enigszins. voetnoot383 leering: kundigheden. voetnoot384 neering: bezigheid. voetnoot385 sy alsoo enz.: beoefent ze zo ernstig (of fraai). voetnoot386 schrickt: ontroert. voetnoot387 Een ding leyt enz.: één ding maakt me ongerust, namelijk dat eenmaal iets me zal storten. voetnoot391 vaten: schenkkannen. voetnoot393 gelijck: in gelijke mate. voetnoot397 Of hij enz.: zonder de goden te bidden. voetnoot400 De Vorst van Samos: Polycrates, ± 522 voor Chr. Zijn lot was bekend uit het derde boek van Herodotus' Historiën. voetnoot404 gehenckt: gehangen; Neven: nazaten, bloedverwanten. margenoot+ B 4 v^o voetnoot408 namaals: later. [tekstkritische noot]428 In A B is dit vers vet gedrukt, in C D E romein voetnoot410 seker: vast, veilig. voetnoot414 plompe bloets: onbeschaafde kerels; platters in haar gat: proleten. voetnoot415 nieuwers of:* nergens van af. voetnoot419 de Klay ... koopt: het geld. voetnoot420 met de lymstang loopt: dwaas doet. voetnoot421 ky-eren: kinderen; of: van. voetnoot424 slof: traag, nalatig. voetnoot425 dof: suf; nes: dwaas; bles: zonder verstand. voetnoot426 loos: slecht, doortrapt; voos: zonder pit; kout: frigide. voetnoot429 me salven: mee smeert. voetnoot432 Gants suycker elekaarten:* Gods heilig harte (of: heilige quarten?); een langst: het ventje. [tekstkritische noot]446 selden C selven - 450 kopp' C E hooft - 454 op tsestiende C E in tsestienst voetnoot437 datter klinckt: wat rinkelt. voetnoot438 datter springt: zelfs wat tracht te ontkomen (?). voetnoot439 meer: groter. voetnoot441 wel: goed, voorbeeldig. voetnoot442 Zyn rijcker: wie rijker is dan hij. voetnoot443 kaalis: arme; wil hy: als hij wil. voetnoot445 over mach: in positie of vermogen overtreft. voetnoot448 graviteytse toorneteyt: autoritaire deftigheid. voetnoot450 selfs: bij hemzelf. voetnoot451 grandissimo: aanzienlijke (bedoeld moet zijn: met het air van zo iemand; Moortje 767: ‘als Grandisimo’); laatet ... deur staan: laat het erbij. voetnoot452 schytbien: kale pronker(?); sulcken leur: zulk een nietswaardige vent. margenoot+ C 1 r^o voetnoot453 hy: de ryckert uit vs. 449. voetnoot455 brieven: geldswaardige papieren. voetnoot456 deel: aantal. voetnoot457 specioen: geld. voetnoot458 sack: meisje. [tekstkritische noot]467 niet volgens D E; A B C hebben met (zetfout) voetnoot460 Maar: wel, nou; moytjes: netjes. voetnoot461 komt ... kloeck:* komt best in orde (?). voetnoot462 wodse ... koeck: zou heel zuinig op haar zijn. voetnoot464 so souse ... pollen: dan zou geen minnaar me haar afhandig maken. voetnoot465 by hoy en by gras: van tijd tot tijd. voetnoot466 Goeden dach enz.: laten we daar het maar niet over hebben (?)* voetnoot467 Ick souwer enz.: ik zou haar niet naderen tot op tenminste een vadem. voetnoot468 kyeren: kinderen. voetnoot470 stroy-stronckjes: lett. strontstrooiertjes; feyl: dweil. voetnoot471 Die altoos enz.: Die altijd, arme sloof die ze is, omgeven is door de kinderen. voetnoot472 bayeren: slingeren, waggelen. voetnoot473 of ick schoon ... worden: ook al werd ik enz. voetnoot474 haast: weldra; een rijckeluyer wens: nl. een zoon en een dochter. voetnoot475 kon gy enz.: als je dat zo zou kunnen bestellen. voetnoot476 so wil ... steken: dan zal ik daar niet over doorgaan. voetnoot478 heur ayeren ... uytteleyt: buitenechtelijke kinderen verwekt. voetnoot480-482 En jou moers enz.: En Anne, de vrouw van Koomen (koopman?) Rijn, de klein-dochter van de nicht van de peettante van Martje, de tante van het achterkleinkind van de volle nicht van de nicht van jouw moeders grootmoeders moeder, heeft er drie. voetnoot483 Heb gy enz.: is het opzet van jullie, of zit het in de familie. voetnoot486 bekijven: aanmerkingen maken op. voetnoot490 'Tgeluck: het lot; na dat: zoals. voetnoot491 men lust: me behaagt. voetnoot494 fortuyn: Fortuna. voetnoot495 Dat sy enz.: dat ze het toch eens met een beetje vriendelijkheid voor mij zou willen beschikken. voetnoot496 bequaamheyt: geschiktheid?; smerich officy: vet baantje; versien: voorzien. [tekstkritische noot]506 den darm B D E en darm voetnoot497 yeuwers: ergens; gladde: zindelijke (waar de pannen goed glimmend geschuurd zijn enz.); kostelijcke: luxueuze. voetnoot498 verstaamen op: heb verstand van; smoken: wsch. smoren. Vgl. WNT XIV kol. 2186. margenoot+ C 1 v^o voetnoot501 Soo haast: zodra, zo gauw. voetnoot503 meuge-veel: veelvraat. voetnoot505 soppen: smullen. voetnoot506 naars: anus. voetnoot507 me: mee. voetnoot508 in als: in alle opzichten. voetnoot509 Men set enz.: men maakt zijn kleren wat los. voetnoot511 bedampt: beneveld; smeer: vet. voetnoot512 leer: godsdienst. voetnoot515 Ghy versint u enz.: je vergist je, mijn jongen.* voetnoot521 snacken: praten. [tekstkritische noot]526 bekalt E beklat voetnoot523 doet: maakt. voetnoot524 Maar: wel, nou; datmer: dat men er. voetnoot526 bekalt van: in opspraak gebracht door; jonges enz.: jongere en oudere bedienden. voetnoot529 gayle: verliefde; mach: kan. voetnoot531 men: me; groen: verliefd. voetnoot534 soetsapich: vriendelijk, aangenaam; snollich wesen: aantrekkelijk gezicht (of: aard?). voetnoot535 werter af: wordt erdoor. voetnoot537 waarlijck: voornaam. voetnoot540 omme gaan: gedaan worden. voetnoot541 item inden eersten: ten eerste (item kondigt de punten van een opsomming of de posten van een rekening aan). voetnoot542 Een streng enz.: een zo strenge en genadeloze rechtspleging dat men ervan zou ijzen. voetnoot543 gesoon: gekookt (het koken in olie was een doodstraf voor valsemunters). voetnoot544 gedroopt: met vet bedropen (eveneens een straf); boon: huisbedienden (maar tevens gerechtsdienaars). margenoot+ C 2 r^o voetnoot545 verpocchen: overbluffen. voetnoot546 Olipodrigo: gerecht van vlees- en groente-soorten; jocchen: soep. voetnoot548 hauwbeet: hapje om op te vangen. voetnoot549 aars: anders; die 't wist: wsch. als je het weten wilt; de Mater en de Pater: de heer en de vrouw des huizes en hun gasten. (Verg. WNT XII kolom 769-770.) voetnoot551 verstreckt: dient tot. voetnoot552 Corps de garde: wachtkorps (ook het verblijf daarvan); wel: met goed gevolg. voetnoot553 komt u over: komen je bezoeken. voetnoot554 grover: luider. voetnoot555 in ordinancy: in het gelid. voetnoot556 bequaam: naar behoren. voetnoot557 karmonade: karbonade. voetnoot559 Die stootje enz.: daar schiet er een voorwaarts. voetnoot561 ter monster: bij de monstering. voetnoot562 voor: als; geweren: wapens. voetnoot563 goet: volk; of: gereedschap? voetnoot564 wat datter enz.: al wat ze tegenkomen. voetnoot565 al voorstellen: allemaal beschrijven. voetnoot567 koutvorstige: verkouden. voetnoot569 om dat: opdat. voetnoot570 strooken: strelen. voetnoot571 graveel: niergruis. voetnoot572 schiatica: ischias; gelu: geelzucht; fijck: fijt. voetnoot573 vaak in de tangden: honger. [tekstkritische noot]576 moeskopers E moes koppers - 582 raeckt in C raackt niet in - 583 leckerbeetjes, leckerbeetjes E leckerbeetjes, lickerbeetjes voetnoot576 Malcontenten: het is niet duidelijk of Bredero op een bepaalde groep van muiters doelt; moeskopers: rovende soldaten. voetnoot581 wel: goed; elck eens: ieders. voetnoot585 gesteltenisse: gezondheidstoestand. voetnoot586 so ... isse: zo edel en voortreffelijk is de keuken. voetnoot588 smout: zalf, smeersel. voetnoot589 quackverkoopers: kwakzalvers; timmerluy van menschen: chirurgijns(?). margenoot+ C 2 v^o voetnoot592 treck: vaardigheid. voetnoot593 dit sult bederven: aan deze welbespraaktheid te gronde zult gaan? voetnoot595 Men denke achter deze regel een vraagteken. voetnoot597 mijn daghen Geen: nooit van mijn leven een. voetnoot598 hem dragen: zich gedragen. [tekstkritische noot]605 ien hiel half C E ien half - 608 Raareps B D Raaeps - 612 Heynboons C E Heynboos - 616 na soo D naar so voetnoot599 vroet: verstandig. voetnoot600 Weselijck: ingetogen, bescheiden; in als: in alle opzichten. voetnoot604 Poep: och wat, bah; kander mier als: ken er meer dan. voetnoot605 ien half vijfentwintich: dertien; op mijn spraak: zo dat ik ze spreken kan? voetnoot607 Noorders: wellicht het dialect van het noorden van Noordholland. voetnoot608 Updams:* Obdams; Raareps: Ransdorps; wayts: vloeiend. voetnoot609 maack ... werckx: vind ik nauwelijks vermeldenswaard. voetnoot610 Houtewaels: dialect van Oetewaal, ten oosten van Amsterdam; Jaaphannes: dialect van Jaaphannes, bij Diemen. voetnoot612 Heynboons: blijkbaar ook een werkelijk of denkbeeldig Noordhollands dialect; de Katuysers: de omgeving van het Kartuizer-klooster; preutel: rommel (of: gebrabbel?). voetnoot613 wel: goed, helemaal. voetnoot616 waar na: waarop wachtend? (soo herhaalt de bepaling, als in ‘hierzo’.) [tekstkritische noot]621 de brieven van E van - 622 schrijving E schryven - 625 Jan van Deelen E van Deelen voetnoot- komt uyt: komt op. Hier begint zonder nadere aanduiding het derde toneel van het eerste bedrijf. voetnoot617 voor: te voorschijn; hou: hee, heidaar. in wat gat enz.: waar kan hij (verscholen) zitten. voetnoot622 strack: zojuist; schrijving van Sivilie: post uit Sevilla. voetnoot623 Post en Bode: blijkbaar het personeel van de postwagen. voetnoot626 brieven: bewijzen van ontvangst? voetnoot629 uytgeven: winst opleveren (of: lossen?). voetnoot630 door geschreven: afgeschreven. margenoot+ C 3 r^o voetnoot631 Bij dit vers begint zonder nadere aanduiding het vierde toneel van het eerste bedrijf. voetnoot633 Wat mijn enz.: wat over me is gekomen. voetnoot634 Wat ick enz.: wat ik naar binnen heb gekregen(?). voetnoot638 sy: de ‘dampen’ uit vs. 635 (ondanks ‘heeft’ in vs. 640 en 644). voetnoot640 leyt: verdriet. voetnoot641 laes: helaas; grynen: schreien. voetnoot642 verkeert: veranderd. voetnoot649 streng: met kracht? voetnoot650 leyt yet: ligt iets. voetnoot654 Sinnen enz.: zintuigen en gevoel? voetnoot655 wribbelt: wringt, dringt op; vart: ver. [tekstkritische noot]661 komma volgens D; A B C E hebben opstygen. - 676 koor volgens E; A B C D hebben hoor voetnoot660 werde: word. voetnoot662 Die flaeuwelijck enz.: die (maar) langzaam wegtrekken. voetnoot663 my: mijn kleren (met name het keurslijf). voetnoot664 klappend': verraderlijke. voetnoot671 Den reuck: al wat ik ruik. voetnoot674 'kBen niewers enz.: ik heb nergens zin in. margenoot+ C 3 v^o voetnoot676 koor: kokhals. voetnoot679 Ick leg enz.: ik lig en kan de slaap niet vatten. voetnoot680 Ick doe enz.: ik doe niets anders dan wakker liggen. voetnoot684 werwaarts: waarheen. voetnoot685 't Is nimmermeer enz.: het is nooit goed. voetnoot686 is verlegen: heeft verkeerd gelegen. [tekstkritische noot]697 krijgen: volgens E; A B C D hebben krijgen - 699 sussen B D kussen - 703 Staan B Satan (drukfout) voetnoot688 Ick val enz.: ik begin telkens wat anders. voetnoot690 geduurich: nimmer aflatend, hardnekkig. voetnoot694 vynen: vinden. voetnoot702 versien: verzorgd. voetnoot703 Staan ... avontuur: leveren niet zulk gevaar op. voetnoot709 Surgynen: artsen; vreesen: weinig hoop hebben. voetnoot713 uytpuuren: eruithalen, -trekken. [tekstkritische noot]733 Al D Als - 742 A punt ontbreekt voetnoot717 der: er, eig. daar. voetnoot720 U hart enz.: kom tot rust. margenoot+ C 4 r^o voetnoot721 secreten: geheimen. voetnoot724 En doet enz.: geef aan je gezondheid waar ze recht op heeft. voetnoot731 bemint: lief. voetnoot733 Al souw hy't: hij zou alles. voetnoot737 verkoren: lief boven anderen. voetnoot738 Het is enz.: het helpt toch alles niets. voetnoot739 Syn macht enz.: zijn vermogen noch zijn genegenheid. voetnoot742 verlangen: verlang. [tekstkritische noot]762 A C Ick trots B D E Dat trots voetnoot743 Wel ist enz.: is het dan mijn ziel, mijn leven, waarmee ik je kan helpen. voetnoot744 swaarheyt: zwarigheid. voetnoot748 mach: kan. voetnoot749 swieren: zweven. voetnoot751 gelaat: gedrag. voetnoot758 Wt u gesicht: aan je ogen. voetnoot760 En siet enz.: ziet niet in de eerste plaats. voetnoot761 De rijckdom enz.: de voornaamheid van zijn bewegingen. voetnoot762 Ick trots enz.: ik daag de aanzienlijksten uit (om zich daarmee te meten). voetnoot764 Prins: vorst. voetnoot765 lieftallich: beminnelijk. [tekstkritische noot]785 kuysschen C knysschen (drukfout) voetnoot766 Syn wesen enz.: zijn gezicht is innemend. margenoot+ C 4 v^o voetnoot767 Syn standen enz.: zijn lichaamshouding is krachtig. voetnoot768 treckt: neemt. voetnoot775 Van paarden enz.: over handel in paarden. voetnoot780 Twelck hem enz.: waar hij op gesteld is en dat hij in hoge waarde houdt. voetnoot781 rusten: uitrusten. voetnoot785 Na 'tkuysschen enz.: na het poetsen en zadelen. voetnoot788 getier: gehinnik. voetnoot791 bruysden: deed briesend ontstaan(?). voetnoot792 waulen: kauwen; gebit: bit. voetnoot793 hem: zich. voetnoot797 Twelck: welke uitdaging. voetnoot798 Dat yglijck enz.: dat ieder hoffelijk zou weigeren. voetnoot805 't hooft...stralen: terwijl het hoofd met stralen verguld is; bep. bij ‘hij’ (vs. 804). voetnoot808 haar stoet: hun gevolg. voetnoot809 onbedwongen: vrij, los. voetnoot811 hoogmoedige: edele, fiere. margenoot+ D 1 r^o voetnoot813 beschryer: berijder. voetnoot814 bronsten: brieste. voetnoot816 Brallend': pronkend. voetnoot817 noch de teenen: zelfs niet de voorzijde van de hoeven. voetnoot820 styver: steviger, sneller. voetnoot821 soetjes: niet heel langzaam; saffjes: zachtjes. voetnoot822 propre: elegante. [tekstkritische noot]842 de reepen B D te reepen voetnoot825 Die't: waarvan het de aanblik. voetnoot826 runden: renden. voetnoot828 stracx: het volgende ogenblik. voetnoot829 viervoeten: galoppeerde. voetnoot831 geschort: gestaakt. voetnoot832 En opgehouwen kort: En de teugels naar achter getrokken (het paard ‘aangehouden’). voetnoot834 ringen: kringvormige figuren, voltes. voetnoot835 brillen: achten. voetnoot836 verstant: bekwaamheid. voetnoot837 uytgegeven: getoond. voetnoot841 besleepen: geoefend. voetnoot842 toonen: tenen; reepen: stijgbeugels. voetnoot843 geweer: wapens, of harnas. voetnoot846 Al waarter enz.: alsof ze eraan gegroeid waren. voetnoot847 Wat: achter wat denke men een uitroepteken. voetnoot848 Die heefter enz.: die haalt daar in de verte niet bij. voetnoot850 haar: zich (ook in vs. 852). [tekstkritische noot]862 spooren, A B C D spooren. E spooren; - 871 het C dat voetnoot851 Sy sacken enz.: ze zitten in elkaar gezakt. voetnoot854 Hy weet enz.: hij rijdt volstrekt regelmatig. voetnoot855 als een schim: zo snel dat je het niet met de ogen kunt volgen. voetnoot856 slim: scheef. voetnoot857 Recht of enz.: net alsof hij ieder ogenblik zou kunnen vallen. voetnoot858 Maar meenter enz.: maar hij meent niets van dat alles. margenoot+ D 1 v^o voetnoot859 slincx: naar links. voetnoot861 schooren: zich schrap zetten? voetnoot862 noopten: zette aan. voetnoot863 droes: gek (of: duivel?). voetnoot864 wonder kroes: geweldig heftig. voetnoot867 wel ter handt: gehoorzaam. voetnoot870 Puf enz.: pikeurs en stalknechts halen daar niet bij. voetnoot872 Dan doch: maar toch. voetnoot874 onderhouwen: converseren met. [tekstkritische noot]882 steden volgens E; A B C D leden (misschien drukfout voor lieden?) - 883 scharrep B D E scherp voetnoot878 Soo mocht hij enz.: dan zou hij toch geen beter conversatie kunnen hebben. voetnoot881 kouwt: gesprek. voetnoot884 sit en suft: er verbijsterd bijzit. voetnoot885 speelen: musiceren; vgl. vs. 971-972. voetnoot892 Soo kostelijck enz.: even weelderig als welverzorgd. voetnoot893 Hy werdter enz.: dan wordt hij onmiddellijk erbij gevraagd. voetnoot898 vragen: vraagt. voetnoot900 tytlijck goet: aards bezit. voetnoot902 Al is hy schoon: ook al is hij. margenoot+ D 2 r^o voetnoot905 besteden: ten huwelijk geven. voetnoot906 de goede zeden: edele karaktereigenschappen. voetnoot908 geslacht: (edele) afstamming. voetnoot910 verstooten: uitgestoten. voetnoot911 wat goets: enig bezit. voetnoot912 knecht: jongeman; broets: niet goed wijs. voetnoot913 klouwers: suffe, afgeleefde kerels. voetnoot914 ouwers: voorvaderen. voetnoot916 geruyt: geplunderd. voetnoot917 onderkropen: afhandig gemaakt. voetnoot918 uytgesopen: uitgezogen. voetnoot920 gauw: handig. voetnoot921 winnen: winst maken, rijk worden; eerlijck: respectabel. voetnoot924 heeft toch nietten beet: bezit immers volstrekt niets. voetnoot926 hem: zich (achter niet denke men een komma) voetnoot927 bloot: gewoon maar. voetnoot930 Hout kramery enz.: wsch. verkoopt, heeft in voorraad, manufacturen en comestibles. [tekstkritische noot]938 geesticheyden, A geesticheyden. voetnoot934 guyten: boeven. voetnoot938 al zijn enz.: alle geestesgaven van Ascagnes. voetnoot942 heb verkooren: heb lief. voetnoot945 'twast: het neemt toe. voetnoot946 bewaren: beheren. voetnoot947 schort: mankeert. voetnoot949 neem an: neem, aanvaard. margenoot+ D 2 v^o voetnoot954 t' ondegen: niet goed gesteld. voetnoot956 haast vergaan: weldra sterven. voetnoot959 minnen: verliefd zijn. voetnoot960 Dan doch: evenwel. voetnoot962 vlijen: gepast zijn. voetnoot963 vrijen: het initiatief in de liefde nemen, je liefde verklaren. voetnoot968 of: af. voetnoot969 'ten souw: dat zou het niet. voetnoot970 na begeeren: zoals ik wenste. voetnoot973 treet ... uyt: ga er eens op uit. voetnoot975 sich veronlege: de tijd ervoor neemt, zich ermee bezighoudt. voetnoot976 aanbijt: lichte tussenmaaltijd. voetnoot977 Ten na-noen enz.: 's middags, niet te laat.

Vorige Volgende

Lucelle

Ga naar margenoot+Eerste handelinge, eerste deelGa naar voetnoot-Ga naar voetnoot-

Over het gehele werk

organisaties

Over dit hoofdstuk/artikel

lied