Griane

[p. 106]

Ghedicht Ter Eeren den E. G.A. Brederode,
Op sijne Palmeryn van Olyven.

Indien dat Troia waar gheluckich staach gebleven,¹

Hector en Thetis Soon²

Hadden gantsch vruchteloos verwareloost hun leven,³

Oon deuchts verdiende loon.⁴

Indien Ulisses waar voor-wint naar huys ghevaren,

Syn kuysche Vrouwe vroet,⁶

Vergeten waer de Deucht, geproeft door veel ghevaren⁷

Van 't mannelijck ghemoet.

AEneas onbekent versleten hadt syn daghen,⁹

Syn Gods-vrucht en syn kracht,¹⁰

Door moeyt, en arbeyt swaar, soudt noyt hebben beslaghen¹¹

'Tbegin van Romens macht.

Hoe seer Fortuyn haar knelt, nochtans int endt naar wenschen,¹³

Syn eyghen loon met vreucht,¹⁴

(Alleen een eyghenschap der redelijcke menschen)¹⁵

1 Indien dat enz.: als het lot Troje voortdurend gunstig gezind was gebleven.

2 Thetis Soon: Achilles.

3 verwareloost: veronachtzaamd.

4 Oon deuchts verdiende loon: zonder het verdiende loon van de deugd, n.l. de eer.

6 vroet: wijs; prudens d.i. door levenservaring wijs geworden.

7 vergeten waar: zou zich niet bekommerd hebben om; geproeft: op de proef gesteld; door veel ghevaren enz.: door veel arglistigheden van het mannelijke gemoed (= de hartstochten van de man), n.l. door dat van de vrijers.

9 Aeneas enz.: vs. 9 is samengetrokken met vs. 5 op het voegw. Indien.

10 Gods-vrucht: de pietas; Vergilius presenteert Aeneas als de ‘insignem pietate virum’ (Aeneïs, I, 10), de man befaamd door zijn pietas; deze omvat ‘eerbied’ tegenover de goden en de nabestaanden.

11 soudt noyt hebben beslaghen: zou het (= het begin van Romes macht) nooit tot stand gekomen zijn.

13 knelt: in het nauw brengt.

14 Syn eyghen loon: is lijd. vw. bij baart, onderwerp is d'onverwonnen Deucht. Volgens Aristoteles is het loon van de deugd de eer, d.i. de innerlijke zekerheid van moreel verantwoord handelen, verbonden met reputatie.

15 der redelijcke menschen: der met de rede begaafde mensen.

[p. 107]

 

Baart d'onverwonnen Deucht.

 

Der Helden deucht gheeft stof aen Dichters hooge sinnen,¹⁷

 

Soo dat naar hun vermooch¹⁸

 

Het gheen' sy metter daadt niet konnen volghen, minnen

20

Met yvrich lofs ghebooch.²⁰

 

Ghelyck bemint ghelyck; dees Helden deucht vermaarden²¹

 

Phoebi lieftaal'ghe Bruyt

 

Thalij, doen s'aldereerst Homeri Luyte snaarden,²³

 

Met onghehoort gheluyt:²⁴

25

Dit deed' den Mantuaan naar 't Griexse voorbeeldt stichten,²⁵

 

(Voor Oud'ren deucht beleeft)²⁶

 

Syn veersen vloeyent soet, grootsprekende ghedichten,²⁷

 

Waar in AEneas leeft.

 

Dit hebben naar ghevolcht in veel verscheyden Talen,²⁹

30

Verscheyden gheesten kloeck,³⁰

 

Als sy der Princen lof en daden kloeck verhalen,

 

In menich treflyck boeck.³²

 

Dit gaat in duytsche Taal nu Bredenrood' oock volghen

 

Met aanghename schijn,³⁴

35

Wanneer hy singt 'tverkeer van 'tAvontuur verbolghen,³⁵

 

In syne Palmerijn.

 

Florendi trouwe Min, en Man-stantvasticheden,³⁷

 

Door langhe tyt beproeft,

 

Door d'ontrouw van Griaan, en Vrou-lichtvaardicheden

17 aen Dichters hooge sinnen: aan de hooggestemde zinnen van de dichter, d.w.z. de innerlijke zinnen: fantasie, denkvermogen en herinnering.

18 naar hun vermooch: naar hun vermogen.

20 met yvrich lofs ghebooch: met vurig roemen.

21 dees Helden deucht vermaarden: de roem van de deugd van deze helden verkondigde.

23 Thalij: Boccaccio in zijn La geneologia degli Dei de gentili - Fulgentius volgende - zegt dat de muzen de methoden van de wetenschap aangeven. Zo betekent Thalia bekwaamheid, degene die de kiemen legt. Deze zin lijkt mij hier geactiveerd, immers, Homerus gold als de eerste dichter.

24 met onghehoort gheluyt: met een geluid dat nog niet eerder gehoord was.

25 den Mantuaan: Vergilius, bij Mantua geboren; naar't Griexse voorbeeldt: n.l. dat van Homerus; stichten: vervaardigen.

26 Voor Oud'ren deucht beleeft: met eerbied voor de deugd der voorvaderen.

27 grootsprekende: op een heroïsche toon.

29 naar ghevolcht: nagevolgd.

30 Verscheyden gheesten kloeck: tal van heroïsche geesten.

32 treflyck: uitnemend.

34 Met aanghename schijn: met een bevallig uiterlijk.

35 'tverkeer: het omslaan.

37 Florendi trouwe Min: zie Inl. blz. 29 en 54.

[p. 108]

40

So menichmaal bedroeft.⁴⁰

 

De snel ghevlerckte Tyts dochter, d'onwinb're waarheyt⁴¹

 

Brenght alles openbaar,

 

Brenght alle schennis uyt aen Sons hellichte claerheyt,⁴³

 

Hoe seer 'tverborghen waar.

45

Deuchts ingheboren aart blinckt in recht' Edelinghen,⁴⁵

 

Hoe seer sy wert vermast,⁴⁶

 

Nochtans ghelijck een Palm so gaetser teghen dringhen,

 

En overwint haar last.

 

De Deucht haar glori soeckt uyt smaat van haar vyanden,

50

Alst blijckt in desen Heldt,

 

Die syn ondanckbaar Moeder vrijt van alle schanden,⁵¹

 

Die hem als vond'lingh stelt.

 

Gaet voort, gaet Bred'ro voort, met veel bevallicheden,

 

Naar hoogher eeren spoor:⁵⁴

55

Ghy Lesers neemt in danck, met goe gheneghentheden,⁵⁵

 

'Tgheen' hy u dicht te voor.

 

Het beste volcht altijts, bemerckt hoe 't Kan verand'ren;⁵⁷

 

De Deucht blyft ongheschent:⁵⁸

 

Hy is gheluckich die hem spiegelt sacht aan and'ren,

60

De croon van 't werck is 'tEndt.⁶⁰

 

 

 

Antiqua virtute, & fide.^-

40 bedroeft: teleurgesteld.

41 onwinb're: niet te overwinnen.

43 hellichte claerheyt: heldere glans.

45 in recht' Edelinghen: in echte edellieden; stand en deugd gingen samen, zo was de opvatting; vandaar Deuchts ingheboren aart.

46 vermast: besmet, onkenbaar gemaakt.

51 vrijt: vrijwaart.

54 naar hoogher eeren spoor: op het spoor naar hoger eer.

55 met goe gheneghentheden: met goedgunstige gezindheid.

57 bemerckt: merk op.

58 ongheschent: ongekrenkt.

60 De croon van 't werck is 't Endt: het beste deel van een onderneming is het einde, n.l. waar het opaankomt.

- Antiqua virtute & fide: door oude deugd en trouw; zinspreuk van een verder niet bekend tijdgenoot van Bredero.

Gehele tekst romein; namen cursief; in vs. 1 sierletter I.